Tesbitler – islam bilgi arşivi

İsraile karada da denizde de hatta dünyada da yer yok…
Çünkü yüzü yok.
Bir milletin varlığı, meşruiyeti ve kalıcılığı yalnızca silah gücüyle değil; haklılığıyla, adaletiyle ve insanlık ailesi içindeki duruşuyla ölçülür. Tarih şahittir ki, zulmün üstüne bina edilen her iktidar, bir gün kendi enkazı altında kalmıştır.
Bugün dünya meydanlarında yükselen sesler, yalnızca Filistin’in değil; insanlığın da çığlığıdır. İtalya liman işçileri, Akdeniz’de İsrail’e giden ölüm gemilerini engellemek için denizleri barikata çevirdi. İrlanda, soykırım karşısında “ticaret normal devam edemez” diyerek Batı’nın ikiyüzlü sessizliğini yırttı. Yunanistan’dan ABD’ye, Roma meydanlarından New York sokaklarına kadar yüz binler, ellerinde yalnızca pankart değil; vicdanlarını da taşıyor.
Ve Kudüs’ün çığlığı yankılanıyor: “Onca masum kanı döküldükten sonra mı hatırladınız adaleti?”

Kuduzun Hedefi: Zamanın Firavunu

Netanyahu’nun tehditleri, öfkesi, küstahlığı…
Asırlardır her zalimin diliyle aynı:
“Yakacağım, yıkacağım, yok edeceğim!”
Ama “eceli gelen it, cami duvarına bevleder” atasözü, tarihin en yalın gerçeğini fısıldıyor: Zulüm ömrünü doldurdu mu, kendi kuduzluğuyla kendi sonunu hazırlar. Firavun da “ben sizin en yüce rabbinizim” demişti; denizde boğulurken dudaklarından çıkan son söz, Rabbine yakarış oldu.
Bugün Netanyahu’nun BM kürsüsünde boş salonlara hitap etmesi, tarihin en ibretli sahnelerinden biridir. Dünyanın delegeleri sırtını döndü; yalnızca Filistin değil, insanlığın tüm vicdanı o kürsüden çekildi.

Gazze: İnsanlığın Vicdan Aynası

Gazze’de sığınacak yer kalmadı. Çöp yığınlarının yanına kurulan çadırlar, açlıktan şehit düşen gençler, bir parça ekmeğe hasret çocuklar… Bunlar yalnızca bir halkın dramı değil; insanlığın kalbine vurulmuş kara bir damgadır.
Ama işte o enkazın içinden doğan küçük kahraman İzzeddin, kız kardeşlerini ellerinden tutarak dışarı çıkardı ve şöyle dedi:
“Elhamdülillah, ailem güvende.”
Düşünelim: Evini, eşyasını, çocukluğunu, oyuncaklarını kaybetmiş bir çocuğun tek şükrü, sevdiklerinin hayatta olması… İşte Filistin’in direnişi burada saklıdır. Onların “Elhamdülillah”ı, tanklara meydan okuyan bir iman kalesidir.

Tarihin Hükmü: Zulmün Saltanatı Yıkılır

Bugün Erdoğan’ın ifadesiyle “İsrail yalnızlaşıyor.”
Bu yalnızlık diplomatik bir yalnızlık değil, tarihî bir yalnızlıktır. Roma’da meydanları dolduran kalabalıkların sloganları, İrlanda’nın resti, Endonezya’nın asker gönderme çağrısı, hepsi bir araya gelince şu hakikat beliriyor:
Hiçbir zulüm ebedî değildir.
Hiçbir işgal kalıcı değildir.
Hiçbir zorba tarihin hükmünden kaçamaz.
Tarih, zalimlere iki şeyi mutlaka gösterir:
• Halkların sükûtunun da bir günü vardır, haykırışının da.
• Zulümle abat olanın akıbeti, zilletle harap olmaktır.

İbret ve Hikmet

İsrail bugün tanklarıyla, füzeleriyle, lobileriyle ayakta duruyor gibi görünebilir. Fakat “adalet” karşısında en güçlü silahlar bile paslanır. Her şehit çocuğun gülüşü, her açlıktan düşen beden, her enkazın altından çıkan “Elhamdülillah” sesi, zalimin tahtını sarsan birer yıldırımdır.
Sosyal olarak; bu zulüm, insanlığın dayanışma damarlarını uyandırıyor.
Siyasi olarak; İsrail’in her hamlesi, daha çok müttefik kaybettiriyor.
Ahlaki olarak; zalimlerin suratındaki maskeler düşüyor.
Tarihi olarak; Firavun’un, Nemrut’un, Hitler’in sonu ne olduysa, İsrail’in de akıbeti aynı olacaktır.
Çünkü zulmün kitabında zafer yoktur; son vardır.

Son Söz

Gazze bugün insanlık için bir mihenk taşıdır. Kim zalimin yanında, kim mazlumun safında belli olmaktadır. İzzeddin’in şükrüyle, liman işçilerinin direnişiyle, meydanlarda yükselen “Özgür Filistin” sloganlarıyla tarihin terazisi yeniden kurulmaktadır.
Ve bu terazi, mutlaka hakkı tartacaktır.

İsraile karada da denizde de hatta dünyada da yer yok…
Çünkü yüzü yok.
Bir milletin varlığı, meşruiyeti ve kalıcılığı yalnızca silah gücüyle değil; haklılığıyla, adaletiyle ve insanlık ailesi içindeki duruşuyla ölçülür. Tarih şahittir ki, zulmün üstüne bina edilen her iktidar, bir gün kendi enkazı altında kalmıştır.
Bugün dünya meydanlarında yükselen sesler, yalnızca Filistin’in değil; insanlığın da çığlığıdır. İtalya liman işçileri, Akdeniz’de İsrail’e giden ölüm gemilerini engellemek için denizleri barikata çevirdi. İrlanda, soykırım karşısında “ticaret normal devam edemez” diyerek Batı’nın ikiyüzlü sessizliğini yırttı. Yunanistan’dan ABD’ye, Roma meydanlarından New York sokaklarına kadar yüz binler, ellerinde yalnızca pankart değil; vicdanlarını da taşıyor.
Ve Kudüs’ün çığlığı yankılanıyor: “Onca masum kanı döküldükten sonra mı hatırladınız adaleti?”

Kuduzun Hedefi: Zamanın Firavunu

Netanyahu’nun tehditleri, öfkesi, küstahlığı…
Asırlardır her zalimin diliyle aynı:
“Yakacağım, yıkacağım, yok edeceğim!”
Ama “eceli gelen it, cami duvarına bevleder” atasözü, tarihin en yalın gerçeğini fısıldıyor: Zulüm ömrünü doldurdu mu, kendi kuduzluğuyla kendi sonunu hazırlar. Firavun da “ben sizin en yüce rabbinizim” demişti; denizde boğulurken dudaklarından çıkan son söz, Rabbine yakarış oldu.
Bugün Netanyahu’nun BM kürsüsünde boş salonlara hitap etmesi, tarihin en ibretli sahnelerinden biridir. Dünyanın delegeleri sırtını döndü; yalnızca Filistin değil, insanlığın tüm vicdanı o kürsüden çekildi.

Gazze: İnsanlığın Vicdan Aynası

Gazze’de sığınacak yer kalmadı. Çöp yığınlarının yanına kurulan çadırlar, açlıktan şehit düşen gençler, bir parça ekmeğe hasret çocuklar… Bunlar yalnızca bir halkın dramı değil; insanlığın kalbine vurulmuş kara bir damgadır.
Ama işte o enkazın içinden doğan küçük kahraman İzzeddin, kız kardeşlerini ellerinden tutarak dışarı çıkardı ve şöyle dedi:
“Elhamdülillah, ailem güvende.”
Düşünelim: Evini, eşyasını, çocukluğunu, oyuncaklarını kaybetmiş bir çocuğun tek şükrü, sevdiklerinin hayatta olması… İşte Filistin’in direnişi burada saklıdır. Onların “Elhamdülillah”ı, tanklara meydan okuyan bir iman kalesidir.

Tarihin Hükmü: Zulmün Saltanatı Yıkılır

Bugün Erdoğan’ın ifadesiyle “İsrail yalnızlaşıyor.”
Bu yalnızlık diplomatik bir yalnızlık değil, tarihî bir yalnızlıktır. Roma’da meydanları dolduran kalabalıkların sloganları, İrlanda’nın resti, Endonezya’nın asker gönderme çağrısı, hepsi bir araya gelince şu hakikat beliriyor:
Hiçbir zulüm ebedî değildir.
Hiçbir işgal kalıcı değildir.
Hiçbir zorba tarihin hükmünden kaçamaz.
Tarih, zalimlere iki şeyi mutlaka gösterir:
• Halkların sükûtunun da bir günü vardır, haykırışının da.
• Zulümle abat olanın akıbeti, zilletle harap olmaktır.

İbret ve Hikmet

İsrail bugün tanklarıyla, füzeleriyle, lobileriyle ayakta duruyor gibi görünebilir. Fakat “adalet” karşısında en güçlü silahlar bile paslanır. Her şehit çocuğun gülüşü, her açlıktan düşen beden, her enkazın altından çıkan “Elhamdülillah” sesi, zalimin tahtını sarsan birer yıldırımdır.
Sosyal olarak; bu zulüm, insanlığın dayanışma damarlarını uyandırıyor.
Siyasi olarak; İsrail’in her hamlesi, daha çok müttefik kaybettiriyor.
Ahlaki olarak; zalimlerin suratındaki maskeler düşüyor.
Tarihi olarak; Firavun’un, Nemrut’un, Hitler’in sonu ne olduysa, İsrail’in de akıbeti aynı olacaktır.
Çünkü zulmün kitabında zafer yoktur; son vardır.

Son Söz

Gazze bugün insanlık için bir mihenk taşıdır. Kim zalimin yanında, kim mazlumun safında belli olmaktadır. İzzeddin’in şükrüyle, liman işçilerinin direnişiyle, meydanlarda yükselen “Özgür Filistin” sloganlarıyla tarihin terazisi yeniden kurulmaktadır.
Ve bu terazi, mutlaka hakkı tartacaktır.

​Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ndan derlenmiş dört farklı hikmetli parçayı temel alarak, tevhid (Allah’ın birliği) inancının kâinatı nasıl aydınlattığını, imanın felsefeye karşı sunduğu berrak bakışı, canlılardaki ilahi rahmet tecellilerini ve en büyük kudret delili olan Güneş sisteminin sırrını incelemektedir. Bu metinler, okuyucuyu tefekküre ve şükre davet eden, hem aklı hem de kalbi besleyen derinlikli hakikatlerdir.

​I. Kozmik Bir Mucize: Güneşin Sönmez Lambası

​İlk metinde, kâinatın en büyük kudret delillerinden biri olan Güneş’in yaratılışı ve devamlılığı üzerine tefekküre davet eden metin şöyledir:
​”Küçük bir lamba dahi muntazam bakılmazsa söner. Kozmoğrafyaca küre-i arzdan bir milyondan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşayan güneşi kömürsüz, yağsız yandıran, söndürmeyen Hakîm-i Zülcelal’in hikmetine, kudretine bak, ‘Sübhanallah’ de. Güneşin müddet-i ömründe geçen dakikaların âşiratı adedince ‘Mâşaallah, bârekellah, lâ ilahe illâ hû’ söyle.” (Lem’alar, Risale-i Nur)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, okuyucunun dikkatini en büyük gök cismine, yani Güneş’e çekerek Hakîm-i Zülcelal’in (Celal sahibi ve Hikmetli Yaratıcı’nın) sonsuz kudretini ve hikmetini anlamasını amaçlar. İzah iki karşılaştırma üzerine kurulur:
• ​Lambanın Zayıflığı ve Güneşin Azameti: Basit bir lamba bile bakıma muhtaçken ve enerji kaynağı (yağ, elektrik) bittiğinde sönerken, Güneş, Dünya’dan bir milyondan ziyade büyük ve milyonlarca sene sürecek bir ömürle, görünürde kömürsüz ve yağsız bir şekilde yanmaktadır. Bu, Güneş’i yakan gücün, bilinen fizik kanunlarının ötesinde, mutlak ve sonsuz bir enerji kaynağına sahip olduğunu gösterir.
• ​Hikmet ve Kudretin İfadesi: Bu muntazam yanış ve sönmeme hali, tesadüfle açıklanamayacak bir Hikmet (Yüksek Amaç) ve Kudretin (Sınırsız Güç) eseridir. Güneş, yalnızca yanmakla kalmaz, aynı zamanda Dünya’ya hayat veren ısı ve ışığı en hassas dengeyle gönderir. Bu, hem Güneş’i var eden hem de onu söndürmeyen bir irade olduğunu ispat eder.
​Hikmetli ve Düşündürücü Boyut: Metin, okuyucuyu, bu kozmik mükemmellik karşısında tesbih (Sübhanallah: O her türlü noksanlıktan uzaktır) ve hayranlık (Mâşaallah, Bârekellah: Allah ne güzel yaratmış, ne mübarek kılmıştır) ifadelerini kullanarak şükür ve tefekküre davet eder. Güneş, sönmeyen bir ibret kandili olarak, Yaratıcının varlığına en görkemli delil kabul edilir.

​II. İman Gözlüğü: Korku ve Çirkinlikten Güzellik ve Ünsiyete Geçiş

​İkinci metinde, dünyaya bakış açısını temelden değiştiren iki farklı nazariye (gözlük) karşılaştırılır: Felsefe ve İman.
​”Felsefe; her şeyi çirkin, korkunç gösteren siyah bir gözlüktür. İman ise, her şeyi güzel, ünsiyetli gösteren şeffaf, berrak, nuranî bir gözlüktür. “(Şualar)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, insanın varoluşu ve kâinatı anlama biçimini net bir metaforla ortaya koyar. İnsanın bakış açısı, yani gözlüğü, anladığı dünyanın niteliğini belirler.
• ​Felsefenin Siyah Gözlüğü: Burada eleştirilen “felsefe”, kâinatı sahipsiz, amaçsız ve rastgele kabul eden, materyalist ve nihilizme eğilimli düşünce sistemidir. Bu bakış açısı:
• ​Çirkinlik: Her şeyi, bir yok oluşa giden, anlamsız bir süreç olarak gördüğünden, güzel şeylerin geçiciliğini ve sonunu çirkinleştirir.
• ​Korkunçluk: Ölümü yokluk, musibetleri ise anlamsız bir ceza olarak gösterir; kâinatı, içinde kaybolunan büyük ve soğuk bir mezarlık gibi resmeder.
• ​İmanın Nuranî Gözlüğü: İman ise, şeffaf, berrak ve nuranî (ışıklı) bir bakış açısı sunar:
• ​Güzellik: Her şeyi, Rahman ve Rahîm isimlerinin tecellisiyle yaratılmış, bir amaç ve sanat eseri olarak görür. Geçicilik, daha güzel bir ebediyete geçişin perdesi olur.
• ​Ünsiyet (Dostluk, Samimiyet): Kâinatı, Yaratıcının bir evi, misafirhanesi olarak anlar. Böylece insan, kendini kâinatta yabancı ve yalnız hissetmez; her şeyle bir dostluk ve samimiyet bağı kurar.
​Edebi ve Düşündürücü Boyut: Bu metafor, psikolojik bir huzur vaadi ihtiva eder. İman, dış dünyadaki olayları değiştirmese de, onların anlamını ve anlama biçimini değiştirerek insanı huzur ve emniyete kavuşturur.

​III. Hayvanlardaki Rahmet Çeşmesi: Süt ve Bismillah Sırrı

​Üçüncü metin, evcil hayvanların sunduğu gıdalar üzerinden ilahi rahmetin yakından hissedilen tecellisini işler:

​”Her bir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar “Bismillah” der. Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur. Bizlere, Rezzak namına en latîf, en nazîf, âb-ı hayat gibi bir gıdayı takdim ediyorlar. “(/ Risale-i Nur / Birinci Söz)

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, beslenme faaliyetlerini sıradan bir biyolojik olaydan, ilahi bir lütuf sofrasına dönüştürür. Özellikle evcil hayvanlardan elde edilen süt gibi gıdaların kaynağına dikkat çeker:
• ​Hayvanın Dili ve Bismillah: İnek, koyun ve keçi gibi hayvanların ot ve suyu alıp, bize tertemiz (nazîf), latîf (hoş) ve hayat verici (âb-ı hayat gibi) bir süt sunması, bu hayvanların kendi iradeleriyle yapabileceği bir iş değildir. Metin, mecazi bir ifadeyle, bu hayvanların bu mucizevî dönüşümü “Bismillah” diyerek, yani kendi güçleriyle değil, Allah’ın emri ve izniyle gerçekleştirdiğini söyler.
• ​Rahmet Feyzi ve Rezzak Namına İkram: Süt, doğrudan Rahmet feyzinden (bolluğundan) kaynayan bir çeşme olarak nitelenir. Hayvanlar, bilfiil sütü veren değil, Rezzak (Tüm Rızıkları Veren) isminin birer hizmetçisidir. Bu, insanın aldığı rızkın doğrudan Yaradan’dan geldiğini hatırlatır.
​Hikmetli ve İbretli Boyut: Bu bakış açısı, insana nankörlüğü bırakıp şükretmeyi öğretir. En basit günlük işlerde bile, kâinattaki tüm sebeplerin (ot, su, hayvanın organları) tek bir emre boyun eğdiğini gösteren bu mucize, tevhidin pratik bir göstergesidir.

​IV. Kurbanın Sonu Yok: Rahmetin Sonsuz Tecellisi

​Dördüncü metin, kurban ibadetinin ve hayvanların ahiretteki konumunun, Rahman’ın nihayetsiz rahmetiyle ilişkisini ele alır:
​”Rahman’ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki, kurban olarak kesilen bir koyuna, âhirette cismânî bir vücud-u bâki vererek Sırat üstünde, sahibine Burak gibi bir bineklik mertebesini vermekle mükâfatlandırıyor.” (Bediüzzaman Said Nursî (r.a) Risale-i Nur – Sözler)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, insanın kendi aklıyla sınırlandırdığı rahmet ve adalet kavramlarının, ilahi planda ne kadar geniş ve umulmadık olduğunu gösterir. Konu, kurban edilen hayvanların akıbetidir.
• ​Rahmetin Nihayetsizliği: Metin, konuya “Rahman’ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki” ifadesiyle girer. Bu, akla garip gelebilecek bir durumun dahi, sonsuz rahmetin ölçüsü dahilinde mümkün olduğunu gösterir.
• ​Kurban ve Mükâfat: Hayvanlar, dünyada bir süre yaşayıp, sonunda insanlara fayda (et, süt) sağladıktan veya kurban edildikten sonra kaybolmazlar. Kurban olarak kesilen hayvana, âhirette cismanî bir vücud-u bâki (ebedi, maddi bir varlık) verileceği müjdelenir.
• ​Binek Olarak Yüceltilme: Bu mükâfatın zirvesi, o hayvanın dünyadaki sahibine, Cennet yolculuğunda (Sırat köprüsünde) “Burak gibi bir bineklik mertebesi” verilmesidir. Burak, Peygamber Efendimiz’i (s.a.v.) Miraç’ta taşıyan mübarek binektir. Bu benzetme, o hayvanın ahiretteki kıymetini ve onurunu en üst seviyeye taşır.
​Tarihî ve İbretli Boyut: Bu inanış, hayvan hakları ve kurban ibadetinin anlamı üzerine derin bir bakış açısı sunar. Kurban, sadece et elde etme eylemi değil, bir teslimiyet ve sadakat nişanesidir. Hayvanın dünyadaki görevinin, ahirette yüce bir mükâfatla taçlandırılması, Allah’ın adaletinin ve rahmetinin hiçbir zerreye kayboluşu reva görmeyeceğini gösteren düşündürücü bir örnektir.

​Makalenin Özeti (Hülasa)

​Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin dört ayrı vecizesini merkeze alarak imanın kâinata bakış açısını resmetmiştir.
İlk olarak, Güneş’in daimi ve muazzam yanışının, Hakîm-i Zülcelal’in sonsuz kudretine en büyük kozmik delil olduğunu göstererek tefekküre davet edilmiştir.
İkinci olarak, materyalist felsefenin siyah ve korkunç gözlüğü ile imanın nuranî ve ünsiyetli gözlüğü karşılaştırılarak, hakiki huzurun ancak imanî bakış açısıyla elde edilebileceği vurgulanmıştır.
Üçüncü kısımda, inek, koyun, keçi gibi hayvanlardan elde edilen sütün, Rezzak isminin bir tecellisi ve Rahmet feyzinden bir çeşme olduğu anlatılarak günlük rızıkta gizlenen mucizeye dikkat çekilmiştir.
Son olarak, kurban edilen hayvanların ahirette Burak gibi yüce bir binek olarak sahiplerine hizmet edeceği inancı üzerinden, Rahman’ın nihayetsiz rahmetinin tüm varlıkları kapsadığı ve hiçbir zayiatın söz konusu olmadığı dersi verilmiştir.
Dört metin de, kâinatı bir Birlik (Tevhid) ve Rahmet yurdu olarak görmenin, insanı korku ve yalnızlıktan kurtararak tam bir huzura erdirdiğini göstermektedir.

İnsan hayatı, zahirde güllerle süslenmiş gibi görünse de, o güllerin arasında dikenler de vardır. Hastalık, musibet, kayıp ve hüzün… İlk bakışta menfi görünen bu hadiseler, hakikatte insanın kalbine, vicdanına ve aklına açılan birer anahtardır.
Çünkü insanoğlu, rahata ve sıhhate meyillidir. Uzun müddet dertsiz ve kaygısız yaşarsa, gaflete düşer; nimetin sahibini unutur, varlığın gayesini kaybeder. Oysa musibet, insana unuttuğunu hatırlatan bir ikazdır; adeta vicdanın kulağına fısıldayan sessiz bir öğretmendir.
Hastalık, bedene zahmet verse de ruhu uyandırır. İnsan, en kıymetli sermayesinin sağlığı olduğunu fark eder; acziyetini görür, gururun ve kibrin perdesi yırtılır. O an, kalbin diliyle şöyle fısıldar:
“Benim kuvvetim yetmiyor; beni tutan, taşıyan, yaşatan bir Kudret var…”
Musibet, insana hem kendini tanıtır, hem de Rabbini… İnsan, varlık içinde yokluğunu, kudret içinde aczini anlar. İşte bu idrak, gafletin zehrine şifa olur.
Şer gibi görünen hadiseler, aslında hayrın perdesidir. Nasıl ki yağmur bulutları göğe kara bir örtü giydirir, fakat ardından bereketli damlalar düşürür; musibet de zahirde karanlık görünür ama batında rahmetin tohumlarını taşır.
Nice insan vardır ki, hastalıkta sabırla kemale ermiş, bir gözyaşıyla kalbi temizlenmiş, bir imtihanla hayatına yön vermiştir. Nice gönül, bir musibetle derinleşmiş, nice akıl, bir sarsıntıyla hakikate uyanmıştır.
Unutmayalım ki: Musibetsiz hayat, rehavete; rehavetsiz hayat ise kemale erememeye sebep olur. İmtihansız bir ömür, ham kalmış bir meyve gibidir; güneşin hararetine, yağmurun şiddetine, rüzgârın sarsıntısına maruz kalmadıkça olgunlaşmaz.
Öyleyse musibet, bir lanet değil; lütfun gizlenmiş bir suretidir.
Hastalık, düşman değil; hakikatin kapısına götüren bir rehberdir.
Şer gibi görünen şeyler, hayra giden dar yollardır.
Ve en sonunda, kulun vicdanına şu hakikat işlenir:
“Ben faniyim, O bâki. Ben acizim, O Kadîr. Ben noksanım, O Kemal sahibi…”
İşte o zaman musibet, artık korkulan bir karanlık değil; rahmete açılan bir pencere olur.

Gazze… Bir yanda çocuk çığlıklarıyla yankılanan, diğer yanda dünyanın sessizliğini haykıran bir şehir. Yeryüzünün en kadim topraklarından biri, en ağır zulmün mekânına dönüştü. Gökyüzü bombaların aleviyle aydınlanırken, sokaklar yetimlerin gözyaşlarıyla ıslanıyor. Bir annenin yavrusunu toprağa verirken yüreğinden yükselen ağıt, sadece Gazze’ye değil, bütün insanlığa sorulan bir imtihan sorusu gibidir: “Siz nerdesiniz?”

Zulmün Gölgesinde Bir Hayat

Gazze halkı, her gün yeni bir felaketle sınanıyor. Yıkılan evlerin enkazı altında ezilen hayaller, sokaklara saçılan kitap sayfaları, çocuk oyuncaklarının üstüne sinmiş kan kokusu… Bütün bunlar, sadece bir savaşın değil; bir halkın varlığını silmeye çalışan bir zihniyetin dışavurumudur. İnsan onurunu hiçe sayan kuşatma, hayatı ölümün kıyısına hapsetmektedir.

Sessizlik ve Vicdan Çölü

Birleşmiş Milletler’in kürsülerinden yükselen cılız sesler, büyük devletlerin çıkar hesapları arasında kayboluyor. Avrupa’nın bir köşesinde birkaç ülkenin vicdanı harekete geçerken, çoğunluk hâlâ suskun. Hatta kimi zaman sessizlik, zulmün en büyük ortağı oluyor. Birkaç vicdanlı ses, dev bir sessizlik denizinde yankısız kalıyor. İnsanlık, adeta kendi aynasında kendi çirkinliğini seyrediyor.

Türkiye’nin Haykırışı ve Ümmetin Suskunluğu

Gazze için en yüksek ses, çoğu zaman Türkiye’den yükseliyor. Erdoğan’ın BM kürsüsünde dünya liderlerine gösterdiği fotoğraflar, aslında gözlerin önünde zaten duran hakikatin yüzlere çarpılmasıdır. Ama ümmetin dağınıklığı, Gazze halkının yalnızlığını derinleştiriyor. Oysa tek bir ümmet bilinciyle atılacak adımlar, zalimin zulmünü titretecek güçtedir.

İsrail’in Yalnızlaşan Çehresi

İsrail, lobilerle, parayla, propagandayla ayakta durmaya çalışsa da, zulmün yükü ağırdır. Dünyanın vicdan terazisi, her yeni saldırıda biraz daha onun aleyhine eğiliyor. Güvenlik bahanesiyle işlenen cinayetler, artık “soykırım” adıyla anılıyor. Yalnızlaşan, küçülen ve tarihin hükmüne yaklaşan bir yüzdür İsrail’in çehresi. Çünkü zulüm ebedî olamaz, mazlumun duası er geç semayı yırtar.

Sonuç: İnsanlığın İmtihanı

Gazze, sadece bir coğrafya değil, insanlığın kalbinin attığı yerdir. Bir çocuğun açlıktan titreyen elleri, bir annenin gözyaşları, bir babanın sessiz çığlığı… Bunlar bize sadece Gazze’nin değil, insanlığın da tükendiğini haykırıyor. Eğer bu çığlığa kulaklarımızı kapatırsak, aslında kendi vicdanımızı toprağa gömmüş olacağız.
Ve Gazze’nin her sokağında, her duvarında yankılanan bir hakikat var:
“Zulüm ile abad olunmaz.”

​Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ndan seçilmiş dört farklı parçayı mercek altına alarak, varoluşun sırlarını, kâinattaki düzeni, insanın konumunu ve musibetler perdesinin ardındaki ilahi hikmetleri incelemektedir. Her bir metin, okuyucuyu tefekküre davet eden, hem edebi hem de hikmetli derinliğe sahip birer hazinedir.

​I. Kuşların Cıvıltısında Gizlenen Sanat: Kâinatın Şahitliği

​İlk metinde yer alan ve tefekküre davet eden metin şöyledir:
​”Şimdi kuşlara bak! Onların söyleşmeleri ve cıvıldaşmaları, bir Sâni’-i Hakîm’in intak ve söyletmesi olduğuna delil-i kat’î ise, hayret verir bir tarzda birbirine o seslerle müdavele-i hissiyat ve ifade-i maksad etmeleridir.” (Risale-i Nur Külliyatından Sözler – 671)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, kâinat kitabının okunmasına dair temel bir perspektif sunar. Kuşların ahenkli sesleri, karmaşık cıvıltıları ve bu seslerle birbirleriyle iletişim kurmaları, sıradan bir doğal olaydan öte, mutlak bir sanat ve hikmetin eseri olarak sunulur. Metin, iki temel delile odaklanır:
• ​Sâni’-i Hakîm’in İntakı (Hikmetli Sanatkâr’ın Konuşturması): Kuşların sesi, kendiliğinden anlamsız bir gürültü değil, yaratılışın bir mucizesi olarak, bilinçli bir kudret tarafından onlara verilen bir konuşma ve ifade yeteneğidir. Bu, her bir canlının ardında Sâni’-i Hakîm (Hikmetli ve Sanatkar Yaratıcı) olduğunu gösteren kesin bir delildir (delil-i kat’î).
• ​Müdavele-i Hissiyat ve İfade-i Maksad: Asıl hayret verici nokta, o basit seslerle kuşların birbirlerine duygularını aktarmaları (müdavele-i hissiyat) ve maksatlarını ifade etmeleridir. Bu, onların ses sistemlerindeki fiziksel yapının, bir dili taşıyacak şekilde tasarlanmış olduğunu gösterir. Bir kuşun alarm sesi, bir diğerinin yuva yapma çağrısı veya yiyecek bulma bilgisi… Bu karmaşık, şifreli iletişim ağı, tesadüfün eseri olmaktan uzaktır.
​Hikmetli ve İbretli Boyut: Bu metin, ibret almayı teşvik eder. En basit canlıdaki bu mükemmel düzen, kâinatın kör ve sağır bir mekanizma olmadığını, aksine yüksek bir bilgelik ile donatılmış bir sanat eseri olduğunu isbatlar. Bize düşen, sadece sesleri duymak değil, o seslerin ardındaki sanatçıyı ve hikmeti anlamaya çalışmaktır.

​II. Musibet Perdesinin Ardındaki Saadeti Aramak: Hz. Yusuf Kıssası

​İkinci metinde, musibet ve felaketlerin aslında büyük bir saadetin başlangıcı olabileceği anlatılır ve Hz. Yusuf’un (a.s.) kıssası örnek verilir:
​”Nuranî âlemlere giden yol kabirden geçer ve en büyük saadetler büyük ve acı felâketlerin neticesidir. Meselâ: Hazret-i Yusuf, Mısır azizliği gibi bir saadete, ancak kardeşleri tarafından atıldığı kuyu ve Zeliha’nın iftirası üzerine konulduğu hapis yoluyla nâil olmuştur.” (Bediüzzaman – Said Nursî – (Radiyallahu Anh) – (Şualar – 755))

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, acı ve musibetlere dair derin bir hikmet-i kader sunar. Yaşamın zorlukları, birer engel değil, manevi terakki (yükselme) için birer vesiledir. İki temel hakikat vurgulanır:
• ​Kabir ve Nuranî Âlemler: Ölüm (kabir), yok oluş değil, ebediyetin ve nuranî (aydınlık, manevi) âlemlerin kapısıdır. Bu, dünya hayatının geçiciliğini ve asıl hedefin ötesi olduğunu hatırlatır.
• ​Felaketlerin Neticesi: Dünyevi anlamda “en büyük saadetler” (hem makam hem manevi mertebe), çoğu zaman “büyük ve acı felaketlerin” (imtihanların) doğal sonucu olarak ortaya çıkar. Tıpkı ateşe atılan demirin daha sağlam bir kılıç haline gelmesi gibi, insan da musibetlerle pişer ve olgunlaşır.
​Tarihî ve İbretli Örnek: Hz. Yusuf (a.s.): Metin, bu hakikati tarihi bir figür olan Hz. Yusuf’un kıssasıyla somutlaştırır. O, Mısır’a sultan olma (azizlik) gibi büyük bir makama, ancak kuyuya atılma ve hapse girme gibi iki büyük felaketle ulaşmıştır. Bu çileli yol, onun sabrını, teslimiyetini ve ilahi plana olan güvenini göstermiş, bu da onu en yüksek mertebeye taşımıştır. İnsanlık tarihi, bu tür “felaketle başlayan saadet” örnekleriyle doludur. Bize düşen, zorluk anlarında isyan yerine sabır ve teslimiyet göstererek, o felaketin ardındaki ilahi bir lütfu aramaktır.

​III. Kâinatın Hükümdarı ve Kurtuluşun Anahtarı

​Üçüncü metin, kâinatın birliğine ve bu birliğin insan üzerindeki etkisine odaklanır:

​”SULTAN-I KÂİNAT BİRDİR
​her şeyin anahtarı onun yanında, her şeyin dizgini onun elindedir; her şey onun emriyle halledilir.
​Onu bulsan, her matlubunu buldun; hadsiz minnetlerden, korkulardan kurtuldun.” (Risale-i Nur)

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, tevhid (Allah’ın birliği) inancının insan ruhu üzerindeki pratik ve psikolojik faydalarını veciz bir şekilde ifade eder. Sultan-ı Kâinat’ın (Kâinatın Hükümdarı) bir ve tek olması, tüm varoluşu tek bir merkeze bağlar.
• ​Mutlak İktidar ve Yekparelik: “Her şeyin anahtarı onun yanında, her şeyin dizgini onun elindedir” ifadeleri, kâinatta tesadüfün ve başıboşluğun olmadığını, her şeyin mutlak bir kontrol, nizam ve irade altında olduğunu belirtir. Büyük bir gemi gibi görünen kâinatın dümeni, tek bir eldedir; bu da insanı belirsizlik ve çokbaşlılık korkusundan kurtarır.
• ​Kurtuluşun Formülü: Cümlenin ikinci kısmı, bu inancın bireye sağladığı huzur ve özgürlüğü anlatır. “Onu bulsan, her matlubunu buldun” ifadesi, insanın tüm ihtiyaçlarının ve isteklerinin (matlublarının) tek bir noktada düğümlendiğini ifade eder.
• ​Hadsiz Minnetlerden ve Korkulardan Kurtuluş: En derin psikolojik fayda buradadır. İnsanın dünyevi yaşamı boyunca maruz kaldığı hadsiz minnetler (başkalarına bağımlı olma zorunluluğu) ve sayısız korku, bu tevhid inancıyla ortadan kalkar. Çünkü kişi, her şeyin tek bir Sahibine bağlı olduğunu bildiğinde, ne bir kişiye gereğinden fazla minnet duyar, ne de kendisine zarar verebilecek sayısız sebepten korkar. Tüm güç, kudret ve fayda/zarar verme yetkisi tek bir merkezden gelir. Bu, özgürleşmenin ve gerçek teslimiyetin formülüdür.

​IV. İnsanın Konumu: Zayıflıktan Gelen Azamet

​Dördüncü metin, insanın kâinat içindeki çelişkili ve eşsiz konumunu ele alır:
​”Kâinatın içinde bir zerre gibi zayıf, küçük bir mahluk olan şu insan, ubudiyetin azameti cihetiyle Hâlık-ı Arz ve Semavat’ın mahbub bir abdi ve Arz’ın halifesi, sultanı ve hayvanatın reisi ve hilkat-i kâinatın neticesi ve gayesi oluyor. “(LEM’ALAR)

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, insanın zıtlıklar içindeki üstünlüğünü ve kâinattaki maksadını açıklar. İnsan, bir yandan maddi yapısıyla kâinatta “bir zerre gibi zayıf, küçük bir mahluk” iken, diğer yandan manevi yönüyle en yüce mertebelere layık görülmüştür. Bu azamet, tek bir şeye bağlıdır: Ubudiyet (kulluk).
• ​Zayıflık ve Küçüklük: İnsan, fiziksel olarak evrenin devasa büyüklüğü karşısında çok küçüktür, hastalıklara ve ölüme karşı zayıftır. Bu, onun acz ve fakiriyetini (çaresizliğini ve muhtaçlığını) gösterir.
• ​Ubudiyetin Azameti: Bu zayıflık, insanı Hâlık-ı Arz ve Semavat’a (Yerin ve Göklerin Yaratıcısı’na) yönelttiğinde, yani ubudiyet (kulluk) yolunu seçtiğinde, zafiyet azamete dönüşür. Bu kulluk sayesinde insan, Yaratıcı’nın “mahbub (sevgili) bir kulu” olur.
• ​Kâinattaki Konumu: İnsan, kulluk mertebesiyle şunlara ulaşır:
• ​Arz’ın Halifesi, Sultanı: Yeryüzünün yönetim ve imarından sorumlu temsilcisi ve hükümdarı.
• ​Hayvanatın Reisi: Diğer canlılar üzerinde akıl ve irade ile hükmeden lideri.
• ​Hilkat-i Kâinatın Neticesi ve Gayesi: Kâinatın yaratılışının hem sonucu hem de temel amacı. Yani, evren, sanki bu şuurlu ve kulluk yapabilen varlık için bir zemin, bir sergi alanı olarak yaratılmıştır.
​Düşündürücü Boyut: Metin, insana sorumluluğunu hatırlatır. İnsan, sadece biyolojik bir varlık değil, evrenin en kıymetli meyvesidir. Bu kıymeti korumanın tek yolu, zayıflığını idrak edip kulluk vazifesini yerine getirmektir.

​Makalenin Özeti (Hülasa)

​Makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin dört farklı vecizesi üzerinden iman hakikatlerinin hayattaki karşılığını incelemiştir.
İlk olarak, kuşların cıvıltıları dâhil olmak üzere kâinattaki her detayda mutlak bir Sanatçı’nın (Sâni’-i Hakîm’in) hikmeti ve iradesi olduğu gösterilmiştir.
İkinci olarak, Hz. Yusuf kıssası ile felaketlerin ve zorlukların, aslında daha büyük saadetlere ve manevi makamlara ulaşmak için birer vesile olduğu, musibetlerin ardındaki ilahi hikmet perdesi aralanmıştır.
Üçüncü kısımda, Sultan-ı Kâinat’ın birliği (tevhid) ilkesinin, insan ruhunu tüm korkulardan ve başkalarına minnet duymaktan kurtaran yegâne sığınak olduğu vurgulanmıştır.
Son olarak, insan; fiziksel zayıflığına rağmen, kulluk (ubudiyet) şuuru sayesinde yeryüzünün halifesi ve kâinatın yaratılışının temel gayesi konumuna yükseldiği belirtilerek, insanın varoluştaki eşsiz yeri tayin edilmiştir.
Dört metin de, tefekkür, sabır, teslimiyet ve kulluk ekseninde, anlamlı ve amaçlı bir hayatın temel ilkelerini sunmaktadır.

​Bu makale, dört farklı kaynaktan ilham alarak, insanın dünyadaki konumunu, iç dünyasındaki mücadeleyi, ebedî yolculuğunun gerekliliklerini ve kâinatın mükemmel işleyişindeki ilahi sanatı incelemektedir. Parçalar, Fecr Suresi’ndeki pişmanlık feryadından, Risale-i Nur’un akıl-hissiyat mücadelesine ve su döngüsünün mucizesine kadar, okuyucuyu tefekküre ve faaliyete davet eden temel hakikatleri sunar.

​I. Gözyaşları İçindeki Çığlık: Kaçırılan Fırsatın Pişmanlığı

​İlk metinde, insanın ahiretteki en büyük pişmanlığını dile getiren, sarsıcı bir Kur’an ayeti yer almaktadır:

​Kıyamet Günü en çok duyulacak feryat: { يَا لَيْتَنِي قَدَّمْتُ لِحَيَاتِي } “Keşke bu hayatım için önceden bir şeyler yapıp gönderseydim” (Fecr Suresi 24)

​İzah ve Açıklama:
​Bu ayet, insanın dünya hayatının asıl amacı ve zamanın değeri üzerine en büyük dersi verir. Burada bahsedilen “bu hayatım” (lî-hayâtî), geçici dünya hayatı değil, ebedî ahiret hayatıdır. Dünyada geçirdiğimiz süre, ahiretteki gerçek ve kalıcı hayat için bir tarladan, bir sermaye meydanından ibarettir.
• ​En Çok Duyulacak Feryat: Ayet, pişmanlığın ne kadar yaygın ve şiddetli olacağını vurgular. Bu, mal kaybının veya dünyevi bir başarısızlığın değil, ebediyeti kaybetmenin feryadıdır. “Keşke”, yapılması gereken ebedî yatırımı erteleyen, ihmal eden veya hiç yapmayanların sözüdür.
• ​Önceden Yapıp Göndermek: “Kaddemtü” (önceden gönderseydim) kelimesi, dünya hayatının bir gönderme/yatırım süreci olduğunu ifade eder. İnsan, dünyada yaptığı her hayırlı ameli, ibadeti, iyiliği ve ilmi, hesaba para yatırır gibi ahiret hesabına göndermektedir. Ayetin ortaya koyduğu pişmanlık, insanın en değerli sermayesi olan zamanı zayi etmesinden kaynaklanır.
​Hikmetli ve İbretli Boyut: Bu feryat, henüz dünyada olanlar için büyük bir ibret vesilesidir. Bu, bir uyarıcı çığlıktır; zaman geçmeden, elimizdeki fırsat sermayesini doğru değerlendirmeye, asıl hayatımız (ahiret) için salih amelleri biriktirmeye davettir.

​II. Hissiyatın Esareti ve Akıl-Heva Çatışması

​İkinci metinde, insanın iç dünyasındaki akıl ile nefs/hissiyat arasındaki çekişme tahlil edilmektedir:
​”İnsanda hissiyat galip olsa aklın muhakemesini dinlemez. Heves ve vehmi hükmedip en az ve ehemmiyetsiz bir lezzet-i hazırayı, ileride gayet büyük bir mükâfata tercih eder. Ve az bir hazır sıkıntıdan, ileride büyük bir azab-ı müecceleden ziyade çekinir. “(Lem’alar, Risale-i Nur)

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, insan psikolojisinin temel bir zafiyetini ve bunun sonuçlarını analiz eder. İnsanın iradesi, sıklıkla akıl (muhakeme) ile hissiyat (duygular, heves, vehim) arasında bir savaşa sahne olur.
• ​Hissiyatın Galibiyeti ve Körlüğü: Eğer insanın hissiyatı (duygusal ve nefsani yönü) aklın önüne geçerse, akılcı muhakeme (tartma ve değerlendirme) devre dışı kalır. Bu durumda insan, hevesi ve vehmi (kuruntuları) ile karar verir.
• ​Anlık Lezzetin Tercihi: Hissiyatın en tehlikeli etkisi, “vakitli bir lezzet-i hazırayı” (küçük, hemen elde edilen zevki), “gayet büyük bir mükâfata” (ebedî ve büyük bir ödüle) tercih etmesidir. Tıpkı bir çocuğun, gelecekteki büyük bir miras için çalışmak yerine, elindeki küçük bir oyuncağı seçmesi gibi. Bu, insanın hazzı erteleme (delayed gratification) yeteneğini kaybetmesi demektir.
• ​Anlık Sıkıntıdan Kaçınma: Aynı mantık tersine işler: İnsan, “az bir hazır sıkıntıdan” (küçük ve anlık bir zorluktan), “büyük bir azab-ı müecceleden (ilerideki büyük cezadan)” daha fazla çekinir. Örneğin, sabah namazının azıcık uykusuzluğundan korkar, ancak namaz kılmamanın ilerideki büyük azabını önemsemez.
​Hikmetli ve Düşündürücü Boyut: Bu metin, irade eğitiminin önemini gösterir. İnsanın kurtuluşu, geçici heveslere hükmetmekten ve aklın uzun vadeli, ebedî menfaatleri işaret eden muhakemesine teslim olmaktan geçer.

​III. Ebediyet Yolculuğunun Nuru ve Erzâkı

​Üçüncü metin, insanın dünya hayatındaki konumunu bir yolculuk metaforuyla anlatır ve bu yolculuğun azığını tarif eder:
​”Bizler uzun bir seferdeyiz. Buradan kabre, kabirden haşre, haşirden ebed memleketine gitmek üzereyiz. O yollarda zulümatı dağıtacak bir nur ve bir erzak lâzımdır. “(Mesnevi-i Nuriye)

​İzah ve Açıklama:
​Bu edebi parça, insanın dünya üzerindeki varlığını geçici bir ikamet olarak değil, nihai bir ebedî memlekete yapılan uzun ve meşakkatli bir sefer (yolculuk) olarak tanımlar.
• ​Dört Durağın Seyahati: Yolculuk, ardışık dört ana durağa sahiptir:
• ​Buradan (Dünyadan): Başlangıç noktası.
• ​Kabre: Geçici konaklama ve bekleme yeri.
• ​Haşre: Toplanma ve hesaba çekilme meydanı.
• ​Ebed Memleketine (Ahiret): Nihai varış ve kalıcı ikametgâh.
• ​Yolculuğun İhtiyaçları: Nur ve Erzak: Bu yolculuk, sadece fiziksel bir geçiş değildir; ruhsal zorluklar ve karanlıklarla (zulümat) doludur. Bu zulümatı dağıtacak iki temel şeye ihtiyaç vardır:
• ​Nur (Işık): İman ve marifetullah (Allah’ı tanıma) ile elde edilen ilahi aydınlıktır. Bu nur, yolcunun korkularını giderir ve önünü aydınlatır.
• ​Erzak (Azık): Salih ameller, ibadetler ve hayırlı işlerdir. Bunlar, yolcunun gücünü korur, açlığını giderir ve hedefine ulaşmasını sağlar.
​Hikmetli ve Düşündürücü Boyut: Metin, hayatı amaca yönelik bir süreç olarak görmemizi sağlar. Hiçbir yolcu, azıksız ve ışıksız yola çıkmaz. Dünya hayatındaki her an, ahiretteki yolda bize lazım olacak o nur ve erzakı biriktirme fırsatıdır.

​IV. Kerîm Bir Müdebbir’in Fabrikası: Su Döngüsü

​Dördüncü metin, yeryüzü ve bulutlar arasındaki su döngüsünün mükemmel işleyişini ele alarak, kâinattaki hikmeti gözler önüne serer:
​”Bulut ile Arz arasında cereyan eden su alış-verişine bakınız ki, Arz suyu buhar şeklinde Buluta veriyor, Bulut da kendi fabrikalarında lâzım gelen ameliyatı yaptıktan sonra Buz, Kar, Yağmur şeklinde iade ediliyor. …Onlar Kerîm bir Müdebbir’in hademesi ve amelesi olup onun emri ile izni ile iş görürler.”

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, Zahiren tabii bir olay olan hidrolojik döngüyü (su döngüsü), basit bir fiziksel süreç olmaktan çıkarıp, Kerîm bir Müdebbir’in (Cömert ve her şeyi planlayan/yöneten) sanatını gösteren bir fabrika olarak tarif eder.
• ​Arz ve Bulut Arasındaki Alışveriş: Arz (Dünya) suyu buharlaştırarak Buluta verir. Bu bir alışveriş olarak nitelenir; yani rastgele değil, karşılıklı ve amaçlı bir döngüdür. Bulutlar, gökyüzünde adeta birer kimya fabrikası gibi işleyerek, bu buharı canlıların ihtiyacına göre Buz, Kar veya Yağmur gibi farklı ve hayatî formlara dönüştürür.
• ​Emir ve İzin ile İş Gören Hademeler: Bu mükemmel sistem, cansız varlıkların (su, buhar, bulut) kendi iradesiyle işlemediğini gösterir. Onlar, Kerîm bir Müdebbir’in (Mükemmel Yönetici ve Yaratıcı’nın) birer hademesi (hizmetçisi) ve amelesi (işçisi) olup, yalnızca O’nun emri ve izni ile hareket ederler. Bu, kâinatta tesadüfe yer olmadığını ve her detayın bir Birlik (Tevhid) emrinde olduğunu ispat eder.
​Hikmetli ve Edebi Boyut: Bu metin, tevhidin en somut delillerinden birini sunar. En temel ihtiyacımız olan suyun bile bu kadar hassas bir planla bize ulaştırılması, yaratılışın insana olan şefkatini ve cömertliğini (Kerîm) gösterir.

​Makalenin Özeti (Hülasa)

​Bu makale, dört farklı hakikati birbirine bağlayarak insanın sorumluluğunu ve kâinatın düzenini merkeze almıştır. Fecr Suresi’ndeki pişmanlık çığlığı, ahiretteki ebedî hayat için dünyada salih amelleri önceden göndermenin hayatiyetini vurgular. Bu ebediyet yolculuğunda başarılı olmak için, insan önce kendi iç dünyasındaki savaşı kazanmalıdır: Hevese ve hissiyata yenilip anlık küçük lezzetleri büyük mükâfatlara tercih etmek yerine, aklın muhakemesine uyarak iradesini güçlendirmelidir. Hayatın, kabre, haşre ve ebed memleketine uzanan uzun bir sefer olduğu bilinciyle, bu yolculukta zulümatı dağıtacak nur (iman) ve gücü sağlayacak erzakı (salih amel) biriktirmek şarttır.
Son olarak, kâinattaki su döngüsünün kusursuz işleyişi, her şeyin Kerîm bir Müdebbir’in emriyle hareket eden birer hademe olduğunu gösterir ki, bu düzenin varlığı bile insanın ebedî hayata yönelik çabalarının boşa gitmeyeceğinin en büyük delilidir.

Gazze, uzun yıllardır dünyanın gözü önünde bir insanlık trajedisine sahne olmaktadır. İsrail’in sistematik saldırıları, abluka politikası ve işgal stratejileri, sadece bölge halkının değil tüm insanlığın vicdanını yaralayan bir tablo ortaya koymaktadır. Her bombardıman, her yıkım ve her göç dalgası, Gazze’yi bir “açık hava hapishanesi”ne dönüştürmekte; milyonlarca insanı ölüm ile yaşam arasında bir belirsizliğe mahkûm etmektedir.

İsrail’in Saldırıları ve Sonuçları

Gazze’deki sivil halk, İsrail ordusunun hava ve kara saldırılarında en ağır bedeli ödeyen kesimdir. Yıkılan evler, parçalanan aileler, yok edilen altyapı ve insani yardımların engellenmesi, günlük hayatı imkânsız hâle getirmektedir. Bir ölümden diğerine sürüklenen insanlar, göçe zorlanmakta, fakat gidecekleri güvenli bir yer de bulunmamaktadır. Bu tablo, işgalin sadece toprakları değil, insan onurunu da hedef aldığını göstermektedir.

Dünya Kamuoyunun Tepkileri

Her saldırı dalgasında dünya kamuoyunda bir kısım tepkiler yükselse de, pratikte güçlü adımlar atılamamaktadır. Birleşmiş Milletler çoğu zaman sessiz veya etkisiz kalırken, Avrupa’da bazı ülkeler (örneğin İtalya ve İspanya) Gazze’ye yönelik insani girişimlere sembolik de olsa destek vermektedir. Öte yandan, ABD iç siyasetinde dahi İsrail’e verilen koşulsuz desteğin sorgulandığı örnekler artmaktadır. Hatta bazı siyasetçilerin ailelerinden bile, İsrail lobilerinin siyaseti esir almasına karşı eleştiriler gelmektedir.

Türkiye’nin ve İslam Dünyasının Tavrı

Türkiye, Gazze meselesinde en yüksek sesle konuşan ülkelerden biridir. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Birleşmiş Milletler kürsüsünden dünya liderlerine Gazze’deki vahşeti gösteren fotoğrafları sunması, tarihe geçen bir diplomatik çıkıştır. Ancak İslam dünyasının geneline bakıldığında, parçalanmışlık, sessizlik veya pasif tavır, Gazze halkını daha da yalnız bırakmaktadır. Bu durum, ümmet bilincinin zayıflığını gözler önüne sermektedir.

İsrail’in Yalnızlaşması ve Geleceği

Her ne kadar Batı’da güçlü lobi ağları üzerinden destek sağlasa da, İsrail giderek yalnızlaşmaktadır. Avrupa’nın bazı ülkelerinden gelen uyarılar, Latin Amerika’da yükselen Filistin taraftarı sesler, hatta ABD’deki iç tartışmalar, İsrail’in uluslararası alanda sorgulanır hâle geldiğini göstermektedir. İsrail’in “güvenlik” söylemi ile meşrulaştırmaya çalıştığı saldırılar, artık giderek “işgal” ve “soykırım” kavramlarıyla anılmaktadır. Bu süreç, İsrail’in uzun vadede kendi varlığını sürdüremeyeceğinin işaretlerini taşımaktadır.

Sonuç: İnsanlığın Vicdan Sınavı

Gazze, yalnızca bir coğrafyanın değil, insanlığın vicdanının sınandığı bir mekândır. Çocukların açlıktan, bombardımandan veya tedavi eksikliğinden ölmesi; sivillerin zorla göçe zorlanması; şehirlerin haritadan silinmesi karşısında sessiz kalan her güç, bu trajedinin sorumluluğunu paylaşmaktadır. İsrail’in saldırıları karşısında ortaya çıkan tepki ve destekler, gelecekte insanlığın hangi yöne evrileceğini gösterecek en önemli turnusol kâğıdıdır.

Cenâb-ı Hak, insanı yaratırken ona yalnızca bedenden ibaret bir varlık olma payesi vermemiş; bilakis kendi kudretinden bir sır lütfetmiş ve şöyle buyurmuştur:
“Ona (Âdem’e) ruhumdan üflediğim zaman…” (Hicr, 29; Sâd, 72)
İşte bu “nefahtu min rûhî” hakikati, insanın semâvî bir öz taşıdığını, bütün âlemleri içine alabilecek bir çekirdek olduğunu ilan eder. Ruh, semavîdir; arş-ı ilâhîye yöneliktir. Onun yanında nefis vardır ki, arziyyet yönüyle toprağa bağlıdır. Böylece insanda iki kutup birleşmiştir: Biri göğe meyilli, diğeri yere çekici.

İnsanın İmtihan Sahnesi

Kur’ân, bu hakikati başka âyetlerde de tefsir eder. Cenâb-ı Hak buyurur:
“Andolsun, biz insanı karışık bir nutfeden yarattık; onu imtihan edeceğiz. Bu sebeple onu işiten ve gören kıldık.” (İnsan, 2)

“Nefse ve ona bir düzen verene, sonra da ona fücurunu (kötülük yollarını) ve takvâsını (sakınıp korunma yollarını) ilham edene andolsun ki, nefsini arındıran kurtulmuştur; onu kirleten de ziyana uğramıştır.” (Şems, 7-10)

İnsanın önüne iki yol konmuştur: Ya ruhunun semavî kanadına tutunarak “a’lâ illiyyîn” (Mutaffifîn, 18) derecesine yükselecek, ya da nefsin arzî esaretine düşerek “esfel-i sâfilîn” (Tîn, 5) çukuruna yuvarlanacaktır.

Kalp, Akıl ve Vicdanın Şahitliği

İnsana verilen kalp, akıl ve vicdan; bu büyük yolculukta pusula ve şahitlerdir. Kur’ân buyurur:
“Biz insana iki yol (hidayet ve dalâlet) göstermedik mi?” (Beled, 10)
İnsanın kalbi, semavî çağrının merkezi; aklı, hikmeti ayırt eden mizan; vicdanı ise hak ile batılı sezdiren bir terazidir. Ne var ki nefis, bedeni ve arzî arzuları ile insanı kendine çekerek bu teraziye müdahale eder.

İmtihanın Hikmeti

Dünya, bu iki kutbun mücadelesine sahne kılınmıştır. Çünkü insan, melek gibi yalnız hayra meyyal, şeytan gibi yalnız şerre meyyal değil; ikisinin ortasında bir “imtihan mahlûku”dur. Cenâb-ı Hak buyurur:
“O, hanginizin daha güzel amel yapacağını denemek için ölümü ve hayatı yaratandır.” (Mülk, 2)
İmtihanın hikmeti, insanın kendi içindeki bu potansiyeli açığa çıkarmasıdır. Çünkü semavî ruh, nefsi terbiye ederek bedeni de nurlandırırsa, insan kâinat çapında bir sultan olur. Aksi halde, ruh nefsin esaretinde kalırsa, o nur söner ve insana verilen bu sermaye heba olur.

Sonuç: İnsanın Yüce Yolculuğu

İnsan, adeta bir mıknatısın iki kutbu gibi, artı ve eksi ile kuşatılmıştır. Ruhuyla arşa yükselebilir, nefsiyle toprağa gömülebilir. Kur’ân’ın son sözü şudur:
“Kim zerre kadar hayır işlerse onu görür. Kim de zerre kadar şer işlerse onu görür.” (Zilzâl, 7-8)
O halde insanın vazifesi, ruhuna üflenen ilâhî nefhanın hakkını vermek; kalbini, aklını, vicdanını bu yolda kullanmak; nefsi terbiye ederek bedenini de ruhun emrine vermektir. Böylece insan, Allah’ın halifesi sırrına erer, sonsuzluk yolculuğunda kemâle yürür.

1. Şeytanın Kur’an’daki özellikleri

• Âsî ve kibirli: Âdem’e secde etmeyip büyüklendi. (Bakara 34; A‘râf 12)
• Âdûvv / düşman: “إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا” – Şeytan sizin düşmanınızdır, siz de onu düşman edinin. (Fâtır 6)
• Vesvâs: Kalplere vesvese fısıldar. (Nâs 4-5)
• Müstekbir: Allah’a karşı isyanı kibirden doğdu. (Sâd 74-75)
• Münzer: Kıyamete kadar mühlet verilmiştir. (Hicr 36-38)
2. Şeytanın yaptığı ve yapacağı işler

Kur’an’da şeytanın faaliyetleri birkaç başlıkta toplanır:
• Vesvese ve aldatma:
• “فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ” – Şeytan onlara vesvese verdi. (A‘râf 20)
• Süsleme / günahı güzel gösterme:
• “وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ” – Şeytan onlara amellerini süsledi. (Ankebût 38)
• Unutturma / gaflete sürükleme:
• “اسْتَحْوَذَ عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ” – Şeytan onları kuşattı, Allah’ı anmayı unutturdu. (Mücâdele 19)
• Düşmanlık ve fitne çıkarma:
• İçki ve kumarın şeytani yönü: “إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ” – Şeytan aranıza düşmanlık sokmak ister. (Mâide 91)
• Tağyîr (yaratılışı bozma):
• “وَلآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ” – Onlara emredeceğim, Allah’ın yaratışını değiştirecekler. (Nisâ 119)
• Yalan vaatler ve boş ümitler:
• “يَعِدُهُمْ وَيُمَنِّيهِمْ” – Şeytan onlara vaad eder, kuruntulara kaptırır. (Nisâ 120)
• Açık davet ve inkâr:
• “فَبِمَا أَغْوَيْتَنِي” – “Beni azdırdığın için…” (A‘râf 16)
• “لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ” – Yeryüzünde onlara
günahları süsleyeceğim. (Hicr 39)

3. Şeytanın nedenleri (hikmet ve sebep)

• İmtihan vesilesi: Allah, insanı özgür irade ile denemek için şeytana mühlet verdi. (Hicr 36-40)
• Kibrin ve hasedin sonucu: İblis’in isyanı kibir ve kıskançlıktan kaynaklandı. (Sâd 76)
• Rahmetin tecellisi: Şeytanın varlığı, insanı gafletten uyandırır, cihad-ı maneviye vesile olur.

4. Ona karşı alınacak önlemler (Kur’an tavsiyeleri)

• Açık düşman bilmek: (Fâtır 6)
• Allah’a sığınmak: “فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ” – Kur’an okurken ve vesvese geldiğinde Allah’a sığın. (Nahl 98; Fussilet 36)
• Zikir ve namazla korunmak: “إِنَّ الَّذِينَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِّنَ الشَّيْطَانِ تَذَكَّرُوا” – Takvâ sahipleri vesvese gelince Allah’ı anıp basirete ererler. (A‘râf 201)
• Kur’an’a sarılmak: “إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا” – Şeytanın hilesi zayıftır. (Nisâ 76)
• Sabır ve istiğfar: “وَإِمَّا يَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ” – Şeytan’dan bir dürtme gelirse Allah’a sığın. (A‘râf 200)
• Kardeşlikle kenetlenmek: Çünkü şeytan tefrika çıkarır. (Hucurât 10-11)

5. Risale-i Nur perspektifi

*****

1) Kur’ânî çerçeve — “tağyîr” ne demek, ayetler

Kur’ân’da şeytanın insanı saptırma ve “Allah’ın yaratışını değiştirme” sözüyle ilgili en açık ifade Nisa sûresi bağlamındadır:
• “وَلَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَلَأَأْمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ” — (el-Nisâ, 4:119)
— (Meali: “…onları aldatacak, onlara temennilerde bulunacak; onları emredeceğim, öyle ki Allah’ın yaratışını değiştirecekler…”)
Klasik tefsire göre burada şeytanın “vaadleriyle, süslemeleriyle, insanlara yanlış dinî/ahlâkî anlayışlar telkin ederek toplumsal ve içtimaî düzeni bozacağı; fitne çıkaracağı” kastedilir. Yorumlarda “خَلْقَ اللَّهِ Allah’ın yarattığını değiştirmek” ifadesi farklı şekillerde anlaşılmıştır:
• Mecâzî/ahlâkî anlam: Fıtratın, ibadetin, toplumsal ahlâkın bozulması; dinin özüyle oynanması; hakikatin rükûbü (özüyle oynama).
• Toplumsal/teknik anlam: İnsan davranışlarının, nesillerin, beden ve akıl yapısının değiştirilmesi (sonradan gelen yorumlarda bu çerçevede tartışılmıştır).
• Mutlak yaratma anlamı değil: Kur’ânî usûlde “yaratma”nın mutlak hakiki sahibi yalnızca Allah’tır; insanlar sadece mevcut olanı değiştirir, yoktan var edemezler.
Ayrıca ayetler şeytanın vesvese, süslemeye, aldatmaya, unutmaya, fitne çıkarmaya çalıştığını açıklar (ör. A‘raf, Hicr, Mâide gibi sûrelerde vesvese/süsleme temaları).

2) “Tağyîr” ve “yaratılışı bozma”yı bugün nasıl yorumlayabiliriz? (bilimsel / teknolojik / toplumsal yollar)

Kur’ânî ifadenin klasik manevi yorumu yanında, bugünün teknolojik imkanları “yaratılışta değişiklik”e çok daha somut yollardan temas edebilmekte. Burada dikkat: “İnsanların yaptığı değişiklikler” ile “Allah’ın yoktan yaratması” arasında ontolojik yani varlık farkı vardır. Buna rağmen İslâm ahlâk geleneğinde, yaratılışın fitratı üzerinde ciddi müdahaleler ahlâkî ve hukukî soru doğurur.
Günümüzde “tağyîr”e benzeyen pratik yollar — örnekler ve hangi yönleri ‘değiştirme’ sayılabilir —:
• Genetik müdahaleler (CRISPR vb.)
• Hastalıkları düzeltme amaçlı gen tedavileri → tıbbî fayda (çoğunlukla meşru karşılanıyor).
• Ancak “tasarım bebekler”, genetik seleksiyon veya “geliştirme (enhancement)” amaçlı müdahaleler fıtrat ve adalet problem doğuruyor.
• Üreme teknolojileri
• IVF, taşıyıcı annelik, kök hücreler, yapay rahim gibi uygulamalar; soy, nesep, aile yapısı ve doğum süreçlerinde değişiklikler yapar.
• Şart, niyet ve sonuçlara göre İslam hukuku içinde tartışılır (tedavi vs. değiştirme ayrımı).
• Endokrin / Hormon / Biyokimya müdahaleleri
• Hormon tedavileri, kimyasal nöromodülatörler davranışı değiştirebilir; benlik yapısında dönüşüm sağlayabilir.
• Nöroteknoloji / Beyin-bilgisayar arayüzleri ve nöromodülasyon
• Düşünce, duygu ve iradeyi etkileyebilme potansiyeli (ahlâk/özgür irade tartışmaları).
• Sahte/ sentetik “yaşam” ve sentetik biyoloji
• Organizmaların sentetik olarak üretilmesi, yeni türlerin tasarlanması → yaratılışın sınırları üzerine yeni sorular.
• Estetik/beden müdahaleleri
• Kozmetik cerrahi, ciddi beden modifikasyonları, genetik kozmetik uygulamalar “fıtratın görünüşünü” değiştirir.
• Dijital/psikolojik mühendislik — propaganda, medya, sosyal ağ
• İnançları, değerleri, davranışları “süsleyerek” değiştirme (şeytanın Kur’ânî tanımındaki süsleme/vesvese uygulamasına çok yakın).
• Algoritmalar, dezenformasyon, pornografi, tüketim kültürü, psiko-pazarlama insanların ruhsal/ahlâkî yapılarını etkiler.
• Çevresel tahribat ve kimyasal kirlilik
• Ekolojik bozulum, hormon bozucular, endokrin yıkıcı kimyasallar gelecek nesillerin beden ve sağlık yapısını etkileyebilir.
• Yapay zekâ & “sosyal mühendislik”
• İnsan davranışlarını yönlendirme, gerçeklik duygusunu değiştirme (deepfake, manipülasyon).
Özet: Bugün “tağyir”in teknik ifadeleri hem beden/nesil/genetik düzeyde hem de zihin/ruh/toplum düzeyinde mevcut. Bir kısmı tıbbi fayda amaçlıdır (mübah/zaruret çerçevesinde kabul edilebilir); diğer kısmı ise ahlâk, adalet, fıtrat ve ahlâk soruları doğuruyor.

3) İnsanların bugün hangilerini yapıyor / deniyor? (kısa, somut örnekler)

• Genetik tedavi çalışmaları ve sınırlı insan gen düzenleme denemeleri (tıbbi amaçlı).
• İVF ve yardımcı üreme yöntemleri yaygın; taşıyıcı annelik, yumurta sperm donasyonu çeşitli toplumlarda uygulanıyor.
• Kozmetik/genetik estetik talepleri artıyor; genetik “geliştirme” tartışması literatürde mevcut.
• Hormon tedavileri / tıpî olmayan bedensel müdahaleler (ör. cinsiyet geçiş tedavileri) toplumlarda güncel tartışma konusu.
• Dijital manipülasyon (algoritmalar, sosyal medya) ile davranış-yönlendirme: reklam/propaganda, kutuplaştırma, pornografinin yayılması.
• Sentetik biyoloji ve yapay organ araştırmaları laboratuvar düzeyinde ilerliyor.
• Nöroteknoloji (derin beyin stimülasyonu, BCI araştırmaları) klinik ve deneysel aşamada.
(Bunlar geniş kapsamlı, bazılarının meşruiyeti tedavi/iyileştirme amaçlı olduğunda farklı değerlendirilir.)

4) Neden Problem? (riskler / ahlâkî kaygılar)
• Fıtratın tahribi / insan kimliği krizi: İnsan doğasının sınırlarına müdahale, benlik ve nesep sorunları.
• Adalet Problemleri: “Zenginlerin genetik avantajı” → eşitsizlik; insan tüccarlığı riskleri.
• Geri dönüşü olmayan zararlar: Genetik müdahaleler nesiller boyu etkileyebilir.
• Özgür irade ve sorumluluk Problemi: Nöroteknoloji ya da kimyasal manipülasyon kişiyi “kendisi olmaktan çıkarabilir.”
• Toplumsal çözülme ve fitne: Ahlâk erosion, aile yapılarının bozulması.
• Bazı uygulamalar tefrit/istismar potansiyeli barındırır (örneğin eugenics, askerî kullanım).

5) Alınması gereken çareler / somut tedbirler (mânevî, hukûkî, toplumsal, teknik)

Aşağıda hem bireysel hem toplumsal-kurumsal düzeyde uygulanabilecek somut tedbirleri topladım.
A. Mânevî / bireysel tedbirler
• Kur’ân ve zikre devam: Sabah-akşam sûre-Kur’an okumak (Ayet-el Kürsî, Felâk-Nâs) ve devamlı Kur’ân tilaveti — vesvese ve süslemeye karşı Kur’ân’ın korunması.
• Eûzü-i şerîf (Eûzü billâhi mineş-şeytânir-raccîm) geleneğini canlı tutmak; özellikle “kötü telkin/teklif” hissedildiğinde sığınmak.
• İlim ve izan: Dinî ilim yanında çağdaş bilimlerin temel kavramlarını öğrenmek; neyin tedavi, neyin “değiştirme” olduğunu ayırt edebilmek.
• Aile ve eğitim: Çocuklara sağlam dini ve ahlâkî eğitim, medya okuryazarlığı, dijital sınırlar.
• Gaflete düşmemek: Hevâ-heves ve geçici arzularla karar vermemek; büyük tıbbi/ahlaki kararlarda fikhi danışma (alim-hekim işbirliği).
B. Toplumsal / hukukî tedbirler
• Ahlaki kurullar ve mevzuat: Gen düzenleme, üreme teknolojileri, nöroteknoloji, yapay zeka için bağlayıcı ahlaki kurallar ve yasalar.
• Şeffaflık ve izleme: Klinik deneyler, genetik müdahaleler uluslararası standartlarla denetlensin; insan haklarına uygunluk sorgulansın.
• Erişim eşitliği: Sadece zenginlerin erişebileceği “geliştirme” yolları toplumsal adaleti bozuyorsa sınırlandırma.
• Reklam/medya düzenlemesi: Özellikle çocuk hedefli içerik, pornografi, manipülatif reklamlar için sert tedbirler.
• Eğitim/awareness kampanyaları: Toplumu bilinçlendirmek — “ne yapılabilir, ne yapılmamalı?” üzerine halk eğitimi.
C. Teknik / tıbbi önlemler
• Güvenlik testleri ve geri dönülmezlik değerlendirmesi: Genetik müdahaleler yalnızca yeterince test edildikten ve zaruret kriteri sağlandıktan sonra uygulanmalı.
• Mahremiyet & veri koruma: Nöro-veri / genetik veriler için sıkı veri koruma hukuku.
• AI güvenliği ve manipülasyona karşı protokoller: Sosyal medya algoritmalarının şeffaflığı, deepfake tespiti, dezenformasyonla mücadele.
D. İslâmî yaklaşımlar / fetva süreçleri
• Tedavi vs. iyileştirme ayrımı: İslam hukukunda tedavi amaçlı müdahaleler genelde makbul; “enhancement” (geliştirme) amaçlı müdahaleler daha temkinli değerlendirilir.
• Mâzûriyet ve zaruret ilkesi: Hayatı kurtaran, temel sağlığı düzelten uygulamalara öncelik; zaruret yoksa tedbirli olmak.
• İhtiyat ve şûrâ: Yeni teknolojilerde müftü-hekim işbirliği, toplumun maslahat-mafsad ölçütü.

6) Bireylere pratik, günlük kontrol listesi (kolay uygulanabilir)

• Yeni bir tıbbi/estetik müdahaleye karar vermeden önce: hekim + dinî müzakere + ikinci görüş al.
• Aile planlama/üreme teknolojileri konusunda usûl: nesep, meşruiyet, maslahat değerlendirmesi.
• İnternet / sosyal medya sınırı koy: ailede saat-sınırlaması, filtre, muhteva denetimi.
• Çocukları dijital manipülasyonlara karşı eğit: eleştirel düşünce, medya okuryazarlığı.
• Ruhsal sağlık desteği alın: bağımlılık, davranış bozukluğu varsa profesyonel yardım.
• Toplumsal kampanyalara katıl: bioetik düzenlemeler için yerel/ulusal girişimlere destek ver.

7) Son söz — dengeli yaklaşım

• Vesile/araç farkı: Teknoloji hem rahmet hem fitne vesilesi olabilir. Tıbbi amaçlı müdahalelerin insanlara çok faydası dokunuyor; ama “süsleme, hırs, kibir” motivasyonu olunca fitne başlar — ki Kur’ân bu riski net ifade eder.
• Maksat ve niyet önemlidir: İnsanlığı iyileştirmek maksadıyla kullanılıyorsa bazı müdahaleler kabul edilebilir; “Allah’ın yaratışını değiştirme” iddiası, kozmetik hırs veya toplumsal üstünlük arayışı ile birleşirse tehlikeli olur.
• Tedbir kolektif olmalıdır: Bireysel iman-zikir tedbirleri ile aynı zamanda hukukî, ahlâki ve teknik düzenlemeler birlikte yürütülmelidir.

*****

A) Nisa 4:119 ve klasik tefsirlerden özet

*****

1. Genetik müdahaleler (CRISPR, gen tedavileri)
• Bilimsel uygulama: Hatalı genleri onarmak (ör. kalıtsal hastalıkları önleme), bağışıklığı güçlendirme, hatta “tasarım bebek” fikri.
• Tağyîr riski: Hastalık tedavisi dışında “zekâyı artırma, göz rengini seçme, fiziksel üstünlük” gibi müdahaleler fıtratı bozma riski taşır.
• İslâmî değerlendirme:
• Tedavi amaçlı (zaruret ve maslahat için): caiz görülebilir.
• Kozmetik veya üstünlük için: fıtrata müdahale, haram veya şüpheli.
2. Üreme teknolojileri (IVF, taşıyıcı annelik, yapay rahim)
• Bilimsel uygulama: Çocuk sahibi olamayan ailelere çözüm; bazı toplumlarda taşıyıcı annelik ticari hâle geldi.
• Tağyîr riski: Nesep karışabilir, soy bağı bulanıklaşır. “Anne” kavramı üçe bölünebilir (yumurta – rahim – büyüten).
• Taşıyıcı annelik, donör sperm/yumurta → nesep bozulduğu için haram.

3. Cinsiyet değiştirme operasyonları ve hormon tedavileri

• Bilimsel uygulama: Cerrahi ve hormonla biyolojik cinsiyet görünümünü değiştirme.
• Tağyîr riski: Allah’ın yarattığı cinsiyeti değiştirme iddiası → doğrudan tağyîr.
• İslâmî değerlendirme:
• Gerçek “hünsâ müşkil” (cinsel belirsizlik) tedavisi: caizdir.
• Normal bir erkek/kadının keyfî değişimi: caiz değildir, yaratılışı bozma.
4. Estetik/genetik kozmetik müdahaleler
• Bilimsel uygulama: Burnu küçültmek, göz rengini değiştirmek, genetik makyaj.
• Tağyîr riski: “Tabii yaratılışla oynamak.” Peygamber (sav), boş yere güzelleştirme için yapılan beden değiştirmeyi (tattoo, diş inceltme) lanetlemiştir (Buhârî, Müslim).
• İslâmî değerlendirme:
• Tedavi (yanık, doğum kusuru, travma sonrası): caiz.
• Sırf güzellik/zevk için: haram veya şüpheli.
5. Nöroteknoloji ve beyin-bilgisayar arayüzleri
• Bilimsel uygulama: Felçli hastaların düşünceyle cihaz kontrolü, Parkinson tedavisi.
• Tağyîr riski: İnsan düşüncesini, duygusunu yapay olarak manipüle etme (beyin kontrolü, hafıza silme).
• İslâmî değerlendirme:
• Tedavi amaçlı → caiz olabilir.
• Manipülasyon, askerî veya istismar amaçlı → irade ve aklı bozduğu için caiz değildir.
6. Sentetik biyoloji (yeni canlı üretimi)
• Bilimsel uygulama: Laboratuvarda DNA tasarlayarak “yeni” bakteriler, hücreler.
• Tağyîr riski: “Yeni bir hayat formu” iddiası, insanın yaratıcı rolüne özenmesi.
• İslâmî değerlendirme:
• Araştırma ve tıpta faydalı kullanım (ilaç üretimi vs.) → caiz olabilir.
• “Yeni türler yaratma” iddiası → kibir ve fitneye kapı açar, şüpheli.
7. Dijital manipülasyon (algoritmalar, sosyal medya, deepfake)
• Bilimsel uygulama: Reklam, siyaset, davranış mühendisliği.
• Tağyîr riski: İnsan aklını/kalbini manipüle ederek fıtratını bozma.
• İslâmî değerlendirme:
• Doğru bilgi aktarımı: caiz.
• Yalan, fitne, ifsat, bağımlılık → şeytanın vesvese görevine benzer, caiz değildir.
8. Çevre ve kimyasal kirlilik
• Bilimsel uygulama: Fabrikalar, hormon bozucu kimyasallar, tarım ilaçları.
• Tağyîr riski: İnsan neslinin sağlığını bozar, doğayı değiştirir.
• İslâmî değerlendirme:
• Çevreyi bozmak (fesad) Kur’ân’da lanetlenmiştir (Bakara, 2:11-12).
• “İsraf” ve “fesad” olduğu için haram.
9. Yapay zekâ ile insan kimliğini dönüştürme
• Bilimsel uygulama: Yapay zekâyla “sanal benlikler”, bilinç yükleme tartışmaları.
• Tağyîr riski: İnsan kimliğini makineyle karıştırma.
• İslâmî değerlendirme:
• Araç olarak kullanmak → caiz.
• İnsanı makineye dönüştürmek/ölümsüzlük iddiası → batıl inanç, caiz değil.
Sonuç (özet prensipler)
• Tedavi ve maslahat için yapılan müdahale → çoğu zaman caizdir.
• Keyfî, kozmetik, kibir veya helali haram kılma yönündeki müdahale → “yaratılışı bozma” kapsamında caiz değildir.
• Şeytanın vaadi: insana Allah’ın verdiği kimliği/fitratı unutturmak; bu yüzden niyet, maksat ve sonuç İslâmî hükmü belirler.