Sünnetullah’tan Kaçış Yok: Zulüm ve Hile Kendi Sahibine Döner “Yeryüzünde büyüklendiler ve kötü planlar yaptılar. Oysa kötü planlar, sahibinden başkasını kuşatmaz. Öyleyse onlar, öncekilerin sünnetinden başkasını mı bekliyorlar? Halbuki Allah’ın sünnetinde asla bir değişiklik bulamazsın. Allah’ın sünnetinde asla bir sapma bulamazsın.” (Fâtır Suresi, 43) Tarih, zulmün ömrünün kısa olduğunu defalarca göstermiştir. Nice zalim devletler, kibirle […]
Hz. Musa ile Hz. Yusuf’un hayatlarının simetrik olarak anlatımı… 1. Başlangıç: Aileden Koparılma Hz. Yusuf: Kardeşleri tarafından kıskanılıp kuyuya atıldı; babasından zorla ayrıldı. Hz. Musa: Doğar doğmaz annesi tarafından sepete konup nehre bırakıldı; annesinden zorla ayrıldı. Simetri: İkisi de çocuk yaşta ailelerinden ayrıldı, ilahi bir planla farklı yerlere ulaştırıldılar. 2. Yeni Ortam: Saray Hayatı Hz. […]
Allah peygamberleri neden farklı yönlere ve çözüm yollarına sevk eder?” Cevap, ilahi hikmetin çeşitliliğinde, insanlık tarihinin çeşitliliğinde ve imtihanın boyutlarında saklıdır. İşte bu soruya hikmetli bir açıklama: 1. Toplumların Farklılığı, Çözümleri de Farklılaştırır Her peygamber, farklı zamanlara, farklı kavimlere ve farklı zihniyetlere gönderilmiştir. Hz. İbrahim, putperest bir toplumla mücadele etti. Hz. Musa, despot Firavun’a ve […]
Peygamberlerin Ortak İmtihanları 1. Tebliğ Görevi ve Muhalefetle Karşılaşmaları Tüm peygamberler, Rablerinden aldıkları mesajı toplumlarına iletmekle görevlendirilmişlerdir. Ancak bu tebliğ, neredeyse hiçbir zaman kolay olmamıştır. Her biri yalancı, deli, sihirbaz ya da şair olmakla suçlanmıştır. Halkın çoğu onları reddetmiş, inkar etmiş ve alay etmiştir. > Ortak imtihan: Hakikatı söylemekle yükümlü olup halkın çoğunluğunun karşı çıkışına […]
Tekrarın Hikmeti: Kur’ân’daki Tekrarlar Bir Kusur mu, Yoksa Kudsi Bir Sanat mı? Kur’ân-ı Kerîm, beşerî kitaplar gibi okunup geçilecek bir metin değil, her kelimesinde bir kasıt, her tekrarında bir hikmet barındıran mucizevi bir kelâmdır. Kur’an’ı hakkıyla anlayabilmek için onun hem lafzî hem de mânevî derinliklerine inmek gerekir. Bu açıdan, Kur’ân’daki tekrarlar, bazı zihinlerde “neden aynı […]
Kur’an’da İlâhî Ahenk: Sureler Arasındaki Tenasüb ve Hikmet Kur’ân-ı Kerîm, lafzı ve manasıyla bir mucizedir. Sadece ayetleri değil, sureleri arasında da ince bir uyum, derin bir ilişki ve hikmetli bir bütünlük vardır. Bu bütünlük, Kur’an’ın rastgele bir kitap olmadığını; her bir sûrenin diğeriyle bir bağ kurduğunu, bir soruya cevap olduğunu, bir konunun devamı veya açıklayıcısı […]
Kur’ân’da Sureler Arası Kudsi Diyalog: Kıssalarla Kurulan İlâhî Bütünlük Kur’ân-ı Kerîm, sadece bir ayetler bütünü değil; aynı zamanda sûreler arasında derin bağlantılarla örülmüş bir ilâhî örgüdür. Her sûrenin diğeriyle ya bir tamamlayıcılık, ya bir açıklayıcılık, ya da bir derinlik kazandırıcılık ilişkisi vardır. Bu açıdan, özellikle peygamber kıssaları, sûreler arası bu tenasübün (uyumun) en çarpıcı ve […]
Suların Taşıyamadığı Yük: Kanunî, Zenbilli Ali Efendi ve Batı’ya Açılan Kapı Osmanlı padişahlarının en ihtişamlısı olarak bilinen Sultan Süleyman Han, sadece askerî zaferleriyle değil, medeniyet inşasıyla da tarih sahnesinde derin izler bırakmıştır. Kanunî sıfatını alması, adalete verdiği önemin bir işaretiydi. Ancak ne gariptir ki, onun zamanında içeri sızan bir başka “kanun”, yani Batı’dan ithal edilen […]
Babalar Kaybolunca: Avrupalı Kadınlar Neyi Arıyor? Bir medeniyetin çöküşü, savaşla değil, aile ile başlar. Aile çöktüğünde toplum, toplum çöktüğünde insan yalnız kalır. İşte modern Batı’nın kadınları, bu yalnızlığın içinde neyi aradıklarının bile farkında olmadan “baba”yı arıyorlar. Kaybolan sadece biyolojik bir baba değil; otoriteyi, koruyuculuğu, değerleri temsil eden “baba” figürüdür. Modernleşmenin Bedeli: Babanın İntiharı Avrupa, Aydınlanma […]
Zina, Şahitler ve Defterler: Osmanlı’da Ahlâkın Korunması ve Hukukun Merhameti Tarih, sadece fetihlerle değil, toplumların iç yapısındaki adalet ve ahlâk anlayışıyla da okunur. Osmanlı, İslam şeriatına dayalı bir hukuk sistemi inşa etmiş ve zinayı en ağır günahlardan biri kabul ederek ona karşı caydırıcı bir tavır takınmıştır. Ancak bu cezanın uygulanışı, modern hayalin aksine, sertlikten ziyade […]
Bir Nikâh, İki Dünya: Osmanlı’da Boşanma, Adalet ve Merhamet” Evlilik, bir yuvanın temeli, toplumun ilk halkasıdır. Boşanma ise bu halkanın çözülmesi, bir binanın çatırdaması gibidir. Osmanlı toplumu, evliliği sağlam temeller üzerine kurmakla kalmamış; boşanmayı da hikmetle, dengeyle ve toplum huzurunu gözeterek düzenlemiştir. Bugün sıkça göz ardı edilen bu adalet terazisi, kadı sicillerinde canlı örnekleriyle bizlere […]
Çalınan Ekmek Değil, İffet: Osmanlı’da Hırsızlık, Adalet ve Vicdan” Hırsızlık, sadece malın değil; güvenin, huzurun, adaletin ve toplumun temelindeki emniyet duygusunun çalınmasıdır. Osmanlı, bu hakikatin farkında bir medeniyet olarak, hırsızlığa karşı hem sert hem hikmetli bir tutum geliştirmiştir. Kılıç gibi keskin, anne gibi şefkatli bir adalet anlayışıyla… İslam Hukukunda Hırsızlığın Hükmü Kur’an’da hırsızlık açık şekilde […]
Bir Canı Almak: Osmanlı’da Adam Öldürmenin Hükmü, Adaleti ve Vicdanı” “Kim bir cana, bir masum nefse kıymamış birini öldürürse, bütün insanlığı öldürmüş gibidir.” (Maide Suresi, 32) Bu ayeti merkeze alan Osmanlı adaleti, adam öldürmeyi yalnızca bir suç değil; kâinat düzenine kast olarak görmüştür. Osmanlı’nın ceza hukuku, ilahi şeriatla örfün birleşiminden doğmuş, sadece failin değil toplumun […]
Tartıda Hile, Mizan’da Hesap: Osmanlı’da Ticaret, Aldatma ve Adalet” > “Tartıyı tam yapın. Eksik ölçmeyin. Doğru teraziyle tartın.” (Şuara Suresi, 181-183) Ticaret, bir milletin midesi kadar ahlâkının da aynasıdır. Osmanlı’da çarşı-pazar sadece malın satıldığı değil, ahlâkın da tartıldığı yerlerdi. Çünkü Osmanlı, ticareti ibadet, aldatmayı ise ahlâk cinayeti sayardı. Osmanlı’da Ticaretin Temeli: Ahlâk, Şeriat ve Şeffaflık […]
Yanı Başındaki Cennet: Osmanlı’da Komşuluk Ahlâkı ve Adaleti” > “Komşusu açken tok yatan bizden değildir.” (Hadis-i Şerif, Müslim, İman, 74) Osmanlı şehirlerinde taş duvarlarla ayrılan evlerin ardında, kalpleri birbirine bağlı bir cemiyet yaşardı. Komşu, sadece yan odadaki değil; yangında ilk su getiren, düğünde ilk sevinen, cenazede ilk omuz verendi. Komşuluk, kan bağı kadar sağlam, din […]
