Tesbitler – islam bilgi arşivi

Risale-i Nur’a göre insan fıtratı, Allah’ın isim ve sıfatlarının tecellilerini yansıtan, kâinatın küçük bir özeti (mikrokozmos) olarak yaratılmıştır. İnsan, ruh, kalp, akıl ve duygularıyla hem dünya hem de ahiret saadetine yönelik bir mahiyet taşır. Bu özellikler, insanı ebedi bir hayata hazırlar ve Cennet’e lâyık bir varlık haline getirir.

Fıtratın Özellikleri

1. Ebediyet İhtiyacı:

İnsanın fıtratında sonsuzluk arzusu vardır. Bu, geçici dünya hayatıyla tatmin edilemez ve ancak Cennet ile karşılık bulur.

İnsan, ebed için yaratılmıştır ve ebediyeti ister.

2. Allah’a Yöneliş:

İnsan fıtratı, yaratılış itibarıyla Allah’ı tanımak, O’na ibadet etmek ve O’na yakın olmak için yaratılmıştır.

3. Kusursuzluk Arzusu:

İnsan, her şeyin mükemmel olmasını ister; bu, fıtratındaki Cennet arzusu ve İlahi tecellilerin bir yansımasıdır.

İstidatların Ödülü: Sonsuz Saadet

İnsanın fıtratında yer alan istidatlar, Allah tarafından ebedi saadet için bir tohum olarak verilmiştir. Bu istidatlar, iman, ibadet ve güzel ahlakla gelişir ve ahirette Cennet meyvelerini verir.

İstidatların Ahiretteki Ödülü

1. İnsanın Fıtri Potansiyeli:

İnsan, ruhunda barındırdığı derinlik ve kabiliyetlerle yalnızca dünya hayatına değil, Cennet’e de uygun bir varlıktır.

Örneğin, sevgi ve şefkat gibi hisler, Cennet’te İlahi tecellilerin mükemmel bir şekilde karşılık bulacağı kabiliyetlerdir.

2. Dünya ve Ahiret Dengesi:

Dünya hayatı, istidatların ahiretteki ödüle hazırlanması için bir imtihan yeridir.

İnsan, istidatlarını Allah’ın rızasına uygun şekilde geliştirdiğinde, Cennet’te bunların ebedi mükâfatını alır.

Sonsuz Saadet:

Cennet, insanın dünyada geliştirdiği istidatların en mükemmel karşılık bulacağı yerdir.

Cennet, sabrın mükâfatı, şükrün neticesidir.

Örnekler ve Hikmetli Açıklamalar

1. Fıtrat ve Cennet: Bir Tohum ve Meyve İlişkisi

İnsan fıtratı, bir tohum gibidir. Bu tohum, iman ve ibadetle sulandığında, ahirette Cennet meyvelerini verir. Tohum toprağa ekilip nasıl büyürse, insanın manevi istidatları da ibadetle büyür ve Cennet’te mükemmel hale gelir.

2. İbadet ve Cennet Bağı:

Namaz, oruç ve zikir gibi ibadetler, insanın ruhundaki kabiliyetleri açığa çıkarır. Bu ibadetler, insanı hem dünyada huzurlu kılar hem de ahirette Cennet’e hazırlar.

Örneğin, sabırla oruç tutan bir insan, Cennet’teki nimetlerin lezzetini daha derin şekilde anlayacaktır.

3. Hikmetli Açıklamalar:

İnsan, dünyada kısa bir hayat yaşar ama bu hayat, ebedi bir saadetin başlangıç noktasıdır.

4. Dünya İmtihanı ve Ahiret:

Dünya hayatı, Cennet için bir hazırlık dönemidir. İnsan, sabır ve şükürle bu dönemi geçirir ve ebedi saadete ulaşır.

Örneğin, bir bahçıvan nasıl bitkileri özenle yetiştirirse, insan da manevi istidatlarını ibadet ve salih amellerle büyütmelidir.
Sonuç

İnsan fıtratı, Allah’ın hikmetiyle yaratılmış ve ahiret saadetine yönlendirilmiştir. Fıtratındaki istidatları doğru kullanan ve Allah’ın rızasına uygun yaşayan bir insan, ebedi saadeti kazanmaya layık olur.

Peygamberler (A.S.), Allah’ın insanlara doğru yolu göstermek üzere seçtiği özel şahsiyetlerdir. Bu seçilme, onların yaratılışında bulunan üstün fıtri kabiliyetlere dayanır. Peygamberlerin fıtri özellikleri şu şekilde özetlenebilir:

1. Doğruluk ve Güvenilirlik (Sıdk ve Emanet): Peygamberler, her zaman doğru sözlü ve güvenilir kişiliklere sahiptir. Bu, onların tebliğ görevlerini yerine getirebilmesinin temel dayanağıdır.

2. Yüksek Ahlak ve Sabır: Peygamberler, insanlara örnek teşkil edecek bir ahlaka sahiptir. Sabır, onların karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarını sağlamıştır.

3. ZZekâve İletişim Kabiliyeti: İnsanlarla en iyi şekilde iletişim kurabilecek zeka ve ifade yeteneklerine sahiptirler.

4. Fıtri Temizlik: Peygamberler, doğuştan gelen manevi bir temizlikle yaratılmışlardır ve günahtan korunmuşlardır (ismet sıfatı).

Asr-ı Saadet ve Fıtratın En Güzel İnkişafı

Asr-ı Saadet, Hz. Muhammed (S.A.V.)’in yaşadığı ve İslam’ın ilk yayıldığı dönemdir. Bu dönem, insan fıtratının en güzel şekilde inkişaf ettiği bir zaman dilimidir. Bunun temel nedenleri:

1. Kur’an’ın Fıtrata Uygunluğu: Kur’an-ı Kerim, insanın yaratılışına en uygun hükümleri ve öğretileri içerir.

2. Peygamberin Örnekliği: Hz. Muhammed (S.A.V.), insanlara fıtratın en güzel haliyle nasıl yaşanacağını göstermiştir.

3. Toplumun Manevi Yeniden İnşası: Cahiliye döneminin kötü alışkanlıkları yerine adalet, merhamet ve kardeşlik gibi değerler ön plana çıkmıştır.

İnsan Fıtratının Hikmeti

İnsan fıtratı, Allah’ın yarattığı saf ve bozulmamış bir yaratılış halidir. Bu hikmetin ana unsurları şunlardır:

1. Yaradan’ı Tanıma İsteği: İnsan, doğuştan Allah’ı tanıma ve O’na yönelme eğilimine sahiptir.
2. İyiyi ve Kötüyü Ayırt Etme: İnsan fıtratı, doğruyu ve yanlışı ayırt edebilecek bir vicdana sahiptir.

3. Gelişime Açıklık: İnsan, yaratılış gereği kabiliyetlerini geliştirebilecek bir potansiyele sahiptir.

4. İmtihan Hikmeti: Fıtrat, insanın dünya hayatındaki sınavını kazanmasına uygun bir şekilde yaratılmıştır.

Kabiliyetlerin İnkişafı İçin Öneriler

İnsanın sahip olduğu kabiliyetlerin inkişaf etmesi, yaratılış amacına uygun bir hayat sürmesi için önemlidir. Bu noktada şu öneriler sıralanabilir:

1. İlim Talebi: Bilgi ve hikmet arayışı, kabiliyetlerin gelişiminde temel bir unsurdur.

2. Kendini Tanıma: İnsan, kendi güçlü ve zayıf yönlerini analiz etmeli, bu doğrultuda hedefler belirlemelidir.

3. Amel ve Gayret: Teori ile pratik birleşmeli, düzenli bir çalışma alışkanlığı kazanılmalıdır.

4. Doğru Çevre Seçimi: İnsanın çevresi, kabiliyetlerini geliştirmesinde büyük rol oynar.

5. Tevekkül ve Dua: İnsan, gayret gösterirken Allah’a tevekkül etmeli ve O’ndan yardım dilemelidir.

6. Sabır ve Azim: Uzun vadeli hedefler için sabırlı ve kararlı bir duruş sergilenmelidir.

1. Allah’ın Zatî ve Sübûtî Sıfatlarının Tecellisi

Allah’ın varlığı ve birliği (Vahdaniyet), kudreti, ilmi, iradesi gibi sıfatları mahlûkat üzerinde tecelli eder. Yaratılmış her şey, Allah’ın sonsuz ilim, hikmet, kudret ve sanatının birer yansımasıdır.

“Allah, her şeyi en güzel şekilde yaratandır.” (Secde Suresi, 32/7)

2. İbadet ve Kulluk İçin Yaratılış

İnsan başta olmak üzere mahlûkatın yaratılış gayesi, Allah’ı tanımak, O’na ibadet etmek ve kulluk etmektir.

“Ben cinleri ve insanları, ancak bana ibadet etsinler diye yarattım.” (Zariyat Suresi, 51/56)
İnsanın yaratılışı, Allah’a kulluk ederek kemale ermesi ve O’nun rızasına ulaşması içindir.

3. Allah’ın Rahmet ve Lütfunun Tecellisi

Allah, rahmet sahibi olduğu için mahlûkatı yaratmıştır. Varlık, Allah’ın rahmetinin bir tecellisidir. O, yarattıklarına merhamet eder ve rızıklandırır.

“Rahmetim her şeyi kuşatmıştır.” (A’raf Suresi, 7/156)

4. İmtihan İçin Yaratılış

Özellikle insan, bu dünyada imtihan edilmek için yaratılmıştır. İyilik ile kötülük, hak ile batıl arasındaki seçim insana bırakılmıştır. Bu seçimle insan, ahirette karşılığını alacaktır.

“O, hanginizin daha güzel amel yapacağını denemek için ölümü ve hayatı yarattı.” (Mülk Suresi, 67/2)

5. Allah’ı Tanıma ve Marifetullah

Mahlûkatın yaratılmasındaki sır, Allah’ın varlığını ve birliğini tanımak, O’nun kudretini anlamaktır. Kâinat, Allah’ın varlığına bir delil olarak yaratılmıştır.

“Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde akıl sahipleri için gerçekten ayetler vardır.” (Al-i İmran Suresi, 3/190)

6. Varlık Düzeninin ve Hikmetinin Görülmesi

Her şey, bir düzen ve ölçü içerisinde yaratılmıştır. Bu mükemmel düzen, Allah’ın hikmetini ve sonsuz ilmini gösterir. İnsan bu düzeni görerek Allah’a iman eder ve O’na yaklaşır.

“Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık.” (Kamer Suresi, 54/49)

7. Sevgi ve Muhabbetin Tecellisi

Yaratılışın bir diğer sırrı, Allah’ın varlıklara muhabbetidir. Varlığı yaratması, O’nun sevgi ve lütfunun bir yansımasıdır. Allah, insanı sevmiş, onu en güzel şekilde yaratmış ve ona ahsen-i takvim (en güzel kıvam) vermiştir.

8. Ahiretin Gerçekleşmesi İçin Dünyanın Yaratılışı

Dünya hayatı, ahiret hayatının tarlası olarak görülür. Burada yapılan her şey, ahirette karşılık bulacaktır. İnsan, bu dünyada sınanarak ebedi hayat için hazırlanır.

Sonuç: Allah’ın mahlûkatı yaratması, O’nun mutlak hikmetinin, ilminin ve rahmetinin tecellisidir. Yaratılışın en temel gayesi, Allah’ı tanımak, O’na ibadet etmek ve O’nun rızasına uygun bir hayat sürmektir. Mahlûkat, Allah’ın sanatının ve kudretinin birer aynasıdır; insan bu aynada O’nu görmeli, anlamalı ve iman etmelidir.

Bu ifade, kişinin meziyetlerini (yeteneklerini, erdemlerini) öne çıkarmaktan çok, onları tevazu ile gizlemesi gerektiğini ve bu şekilde gerçek bir olgunluğa erişeceğini anlatan derin bir hikmet barındırır. İfadedeki anlamı şu şekilde açıklayabiliriz:

1. “Hafâ türâbında kalsın”:
Meziyetlerin, yeteneklerin veya üstün niteliklerin, tıpkı bir tohumun toprak altında saklanması gibi tevazu içinde gizlenmesini önerir. Tohum nasıl ki toprağın derinliklerinde saklanırsa, insanın meziyetleri de kibirden ve gösterişten uzak bir şekilde saklanmalıdır.

2. “Ta neşvünema bulsun”:
Tohum toprağın altında saklı kaldığı sürece büyür ve yeşerir. Aynı şekilde, insanın yetenekleri de gösterişten uzak durduğunda olgunlaşır, gerçek değerini bulur ve fayda sağlar.

Hikmet Boyutu:

Bu söz, İslam ahlakında sıkça vurgulanan tevazu erdemini ve gösterişten uzak bir şekilde yaşama anlayışını temsil eder. Meziyetlerin gösteriş için ortaya konulması, genellikle kalıcı olmayan bir etki bırakırken, gizli kalan ve özünü koruyan meziyetler zamanla daha sağlam bir şekilde yeşerir ve insanlığa faydalı hale gelir.

Kaynak ve Kullanımı:

Bu söz, tasavvufi metinlerde veya hikmetli öğütlerde sıkça karşılaşılan bir anlama sahiptir. Özellikle ahlak ve kişisel gelişim konusunda hikmetli bir uyarı olarak kullanılabilir. Bu tarz ifadeler genellikle Şeyh Sadi’nin Gülistan veya Mevlana’nın Mesnevi gibi klasik eserlerinde de benzer anlamlarla yer bulur.

Mana-yı Harfi ve Mana-yı İsmi Tanımları

1. Mana-yı Harfi:
Bir şeyin kendisiyle değil, işaret ettiği anlamlarla veya kendisinden başkasını gösteren yönleriyle anlaşılmasıdır. Mana-yı harfi, bir varlığı veya olayı, Allah’ın isim ve sıfatlarının bir tecellisi olarak okumaktır. Yani bir varlık, yaratıcıyı tanıtan bir “harf” gibidir. Bu anlayışta, kâinat bir kitap gibidir ve her şey Allah’a işaret eden bir delildir.

Örneğin: Güneşe bakarken, onun yalnızca fiziksel özelliklerini değil, Allah’ın “Nur”, “Rahman” ve “Rezzak” gibi isimlerini nasıl tecelli ettirdiğini düşünmek mana-yı harfiyle bakmaktır. Güneş, Allah’ın kudretinin ve rahmetinin bir işaretidir.

2. Mana-yı İsmi:
Bir şeyin sadece kendisine odaklanarak anlamlandırılmasıdır. Bu bakış açısında, bir varlık ya da olay yalnızca kendi varlığı ve özellikleriyle değerlendirilir. Yani, o varlığın Allah ile olan bağı göz ardı edilir. Mana-yı ismi, varlığı bağımsız, kendi başına bir anlam taşıyan bir şey gibi görmektir.

Örneğin: Güneşe yalnızca fiziksel bir nesne olarak bakıp, onun ışığını, ısısını ve maddi özelliklerini incelemek ama onu Allah’ın yaratması olarak görmemek mana-yı ismiyle bakmaktır.

Risale-i Nur’daki Temel Yaklaşımlar

Said Nursî, mana-yı harfi ile bakmayı, bir Müslüman’ın kainata yaklaşımında temel bir yöntem olarak önerir. Şu şekilde ifade eder:

Kâinatın Allah’ın bir kitabı olduğu: Said Nursî, kainatın, Allah’ın isim ve sıfatlarının tecellilerinden oluştuğunu ve her şeyin Allah’a işaret ettiğini belirtir. Mana-yı harfiyle bakıldığında, her varlık ve olay, Allah’ın varlığını ve birliğini tasdik eden birer delil haline gelir.
Mana-yı ismi tehlikesi: Mana-yı ismiyle bakmak, insanı gaflete ve Allah’ı unutmaya sevk eder. Bu bakış açısı, insanı sadece dünya ile sınırlı bir anlayışa götürür. Nursî, mana-yı ismiyle bakışın materyalizmi ve inkârı beslediğini ifade eder.

İnsan ve tefekkür: İnsan, kendi yaratılışına da mana-yı harfiyle bakmalıdır. Kendi varlığına Allah’ın bir eseri olarak baktığında, varlığının anlamını ve sorumluluklarını daha iyi kavrayabilir.

Sonuç

Mana-yı harfi ve mana-yı ismi kavramları, varlıklar ve olaylara bakışımızı şekillendiren iki farklı anlayışı temsil eder. Risale-i Nur, mana-yı harfiyle bakmayı, Allah’ı tanımanın ve tevhidi idrak etmenin bir anahtarı olarak sunar. Said Nursî’ye göre, mana-yı harfiyle bakmak hem dünyada hem ahirette huzurun ve kurtuluşun yoludur.

@@@@@@@@

Elbette, Risale-i Nur Külliyatı’nda manayı harfi ve manayı ismi kavramları oldukça önemli bir yere sahiptir. İşte bu kavramlarla ilgili bazı cümleler ve açıklamalar:
* “Cenâb-ı Hakk’ın masivasına yani kâinata mana-yı harfiyle ve Onun hesabına bakmak lâzımdır. Mana-yı ismiyle ve esbab hesabına bakmak hatadır.” Bu cümle, her şeyin Allah’ın bir eseri olduğunu ve her şeye O’nun gözüyle bakmamız gerektiğini ifade eder. Manayı harfiyle bakmak, bir nesnede Allah’ın isimlerini ve sanatını görmek demektir. Manayı ismiyle bakmak ise, nesneye kendi başına bir değer atfetmek ve Allah’ı göz ardı etmektir.
* “Mânâ-yı harfî, kastî hükümlere mahkûm-u aleyh olamaz. Ve o mânâ-yı harfînin inceliklerine tetkikat yapılamaz. Fakat mânâ-yı ismi, sâdık, kâzip her hükme mahal olur.” Bu cümle ise, manayı harfinin Allah’ın takdirine bağlı olduğunu ve insanın müdahale edemeyeceği bir alan olduğunu belirtir. Manayı ismi ise, insanın kendi zihninde oluşturduğu ve değişebilen bir kavramdır.
* “Mânâ-yı harfi: Başkasının mânasını göstermek, başkasının bilinmesine hizmet etmek. Mana-yı harfi: Mahlûkata ve bütün kâinata Allah hesabına ve O’nun sanatı ve eseri nazarı ile bakmaktır.” Bu cümleler, manayı harfinin asıl amacının Allah’ı tanımak olduğunu ve her şeyin O’na işaret ettiğini vurgular.
Manayı Harfi ve Manayı İsmi Ne Demektir?
* Manayı Harfi: Bir şeye Allah’ın eseri gözüyle bakmak, o şeyde Allah’ın isimlerini ve sanatını görmektir. Örneğin, bir çiçeğe bakarken sadece güzelliğini değil, Allah’ın yaratma sanatını da görmek manayı harfidir.
* Manayı İsmi: Bir şeye kendi başına bir değer atfetmek, onu Allah’tan ayrı bir varlık gibi görmektir. Örneğin, bir çiçeğe sadece güzelliği için değer vermek ve Allah’ı unutmak manayı ismidir.
Neden Manayı Harfiyle Bakmak Önemlidir?
* Allah’ı tanımak: Manayı harfiyle bakmak, Allah’ın isimlerini ve sanatını görerek O’nu daha iyi tanımamızı sağlar.
* Şükür: Her şeyin Allah’ın bir lütfu olduğunu anlayarak şükür duygusunu artırır.
* İmanımızı güçlendirmek: İmanımızı zayıflatan şüphe ve vesveseleri gidererek imanımızı güçlendirir.
* Hayata anlam katmak: Hayata bir amaç ve anlam kazandırır.
Özetle, Risale-i Nur Külliyatı, manayı harfi ve manayı ismi kavramlarını kullanarak bize her şeye Allah’ın gözüyle bakmamız gerektiğini öğretir. Bu sayede hem Allah’ı daha iyi tanırız hem de hayata daha anlamlı bir bakış açısı kazanırız.

@@@@@@@

“Allah Âdem’e bütün isimleri, öğretti.” Bakara. 31. Ayetini mana-yı ismi ve mana-yı harfi yönüyle açıklar mısın?

Mesele,eşyanın isimlerinden Allah’ın isimlerine intikaldir.

Bakara Suresi’nin 31. ayeti olan “Allah Âdem’e bütün isimleri öğretti.” ifadesi, hem mana-yı harfi hem de mana-yı ismi açısından derin anlamlar taşır. Bu ayetin bu iki farklı bakış açısıyla açıklaması şu şekilde yapılabilir:

Mana-yı İsmi ile Açıklama

Mana-yı ismiyle bakıldığında, bu ayete yüzeysel ve sınırlı bir anlam yüklenir. Burada “isimler,” sadece eşyaların adlandırılması olarak anlaşılır ve olay, yalnızca insanın zihinsel kapasitesi ve bilgi birikimiyle ilişkilendirilir. Bu bakış açısında:

1. İsimler: Maddi dünyadaki varlıkların adları, kategorileri veya tarif edilen şeyler olarak değerlendirilir. Örneğin, “dağ,” “deniz,” “güneş” gibi kavramlar, insanın zihin gücüyle öğrenip isimlendirdiği şeyler olarak kabul edilir.

2. İnsanın üstünlüğü: Bu ayet, insanın diğer varlıklardan üstünlüğünü, bilgi edinme ve öğrenme kapasitesiyle ilişkilendirir. Ancak bu üstünlük sadece beşeri bir meziyet gibi görünür.

3. Allah’a işaret göz ardı edilir: Burada öğretilen “isimler” ve Âdem’e verilen bilgi, yalnızca Âdem’in bir yeteneği veya ayrıcalığı olarak anlaşılır, Allah’ın bu öğretişteki ilahi muradı ve hikmeti göz ardı edilebilir.

Sonuç olarak mana-yı ismiyle bakış, insan merkezli ve Allah bağlantısını eksik bırakan bir yorumdur. Bu bakış açısı, ayetin derinliklerini ve tevhid hakikatini anlamaktan uzak kalır.

Mana-yı Harfi ile Açıklama

Mana-yı harfiyle bakıldığında, bu ayet, Allah’ın kudretini, hikmetini ve insana verdiği özel bir emaneti açıkça gösterir. Bu bakış açısında “isimler” çok daha geniş ve derin anlamlar taşır. Burada:

1. İsimler Allah’a işaret eder: İsimler, sadece eşyanın adlandırılması değil, Allah’ın bütün isim ve sıfatlarının tecellilerini anlamayı içerir. Allah, Âdem’e “isimleri öğretmekle,” varlıkların hakikatini ve her şeyin Yaratıcıya işaret eden yönlerini tanıma kabiliyeti vermiştir.

Örneğin: Dağa “dağ” demek yeterli değildir; dağın Allah’ın “Celal,” “Cemal” ve “Kayyum” gibi isimlerini nasıl yansıttığını anlamak gerekir.

2. İnsanın halifeliği: Âdem’in üstünlüğü, yalnızca bilgi sahibi olması değil, Allah’ın isimlerini tanıyıp onların kainattaki tecellilerini keşfetme kabiliyetine dayanır. Bu, insanın yeryüzünde Allah’ın halifesi olmasının temelidir. İnsanın bilgisi, Allah’a işaret eden bir bilgi olmalıdır.

Örneğin: İnsan, Allah’ın “Rezzak” ismini bilip kainatta rızık kaynaklarını keşfederek, bu isimle amel eder.

3. Varlıkların hakikati okunur: Mana-yı harfiyle bakıldığında, ayet, Allah’ın insanı yaratmasının ve ona bilgi vermesinin, kainatı anlama ve Yaratıcıyı tanıma amacı taşıdığını gösterir. Her şeyin anlamı, Allah’a işaret eden birer harf olmasıyla anlaşılır. Âdem’e öğretilen isimler, bu hakikati okumayı mümkün kılar.

Sonuç olarak mana-yı harfiyle bu ayet, insana verilen bilginin, yalnızca beşeri bir meziyet olmadığını; Allah’ın büyüklüğünü, ilmini ve insana yüklediği sorumluluğu hatırlattığını vurgular.

Sonuç

Bu ayet mana-yı harfiyle okunduğunda, insanın yaratılış gayesi ve kainattaki sorumluluğu daha net anlaşılır. Allah, Âdem’e isimleri öğretmekle ona varlıkların hakikatini anlama ve Yaratıcıyı tanıma kabiliyeti vermiştir. Bu da insanın dünyaya gelişindeki en büyük gayelerden biri olan Allah’ı tanıma ve kulluk etme sorumluluğunu hatırlatır.

@@@@@@@#

Tam Çeviri ve Anlamı

“En güvendiğin sağlamlık (salâbet) ve sıcaklık (hararet) dahi bir emir (ilahi bir irade) doğrultusunda hareket eder ki…”
Burada şu mesaj veriliyor: İnsanlar, hayatlarında en dayanıklı veya en güçlü gördükleri şeylerin bile mutlak bir kontrol altında olduğunu unutmamalıdır. Bahsedilen “emir”, çoğunlukla Allah’ın iradesi ya da kozmik düzen anlamına gelir.

Olası Bağlam

1. Tasavvufi Düşünce: Bu, her şeyin Allah’ın iradesine bağlı olduğunu ve insanın kendi gücüne fazla güvenmemesi gerektiğini vurgulayan bir tasavvufi düşüncenin parçası olabilir.

2. İlahi Kudretin Yüceltilmesi: İnsanların güçlü veya değişmez zannettikleri şeylerin bile aslında Allah’ın takdiriyle hareket ettiği anlatılmak isteniyor olabilir.

Günümüze Uyarlanmış Yorum

Cümle, insanlara şu mesajı verir: “Senin en sağlam dayanağın ya da en güçlü gördüğün şey bile Allah’ın emriyle hareket eder. Kendi gücüne ya da dış etkenlere aşırı güvenme, ilahi düzenin farkında ol.”

Eğer metnin devamı ya da kaynağı hakkında bilgi verirseniz, daha derin bir çözümleme yapabilirim.

@@@@@@

“En güvendiğin salâbet ve hararet dahi emir tahtında hareket ediyorlar ki…” ifadesinin anlamı ve önemi
Bu ifade, genellikle Bediuzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’nda geçen ve evrenin işleyişi hakkında derin bir manaya işaret eden bir cümledir.
İfadenin Detaylı Anlamı:
* Salâbet ve Hararet: Bu iki kelime, madde alemindeki en temel özelliklerden ikisini ifade eder. Salâbet, sertlik, katılık anlamına gelirken, hararet ise sıcaklık ve enerjiyi temsil eder.
* Emir Tahtında Hareket Etmek: Bu ifade ise, evrendeki her şeyin, görünürde kendiliğinden hareket ediyor gibi gözükse bile, aslında daha büyük bir irade ve güç tarafından yönetildiğini belirtir. Yani, salâbet ve hararet gibi temel kuvvetler dahi, bir emir altında hareket ederler.
İfadenin Önemi ve Kapsadığı Mesajlar:
* Evrenin Birlik ve Bütünlüğü: Bu ifade, evrendeki her şeyin birbirine bağlı olduğunu ve tek bir irade tarafından yönetildiğini gösterir.
* Allah’ın Kudreti: Evrendeki tüm kuvvetlerin ve olayların Allah’ın emri altında olduğu vurgulanır.
* Kainattaki Nizam: Evrendeki her şeyin bir düzen içinde olduğu ve bu düzenin tesadüfi olmadığı belirtilir.
* İnsanın Kendi Gücüne Güvenmemesi: İnsanların, evrendeki her şey gibi, daha büyük bir gücün emri altında olduğunu hatırlatır ve insanın kendi gücüne güvenmemesini öğütler.
İfadenin Güncel Hayata Yansımaları:
* Bilimsel Keşiflerle Uyum: Modern bilim, evrendeki karmaşık sistemlerin aslında basit birkaç temel kuvvet tarafından yönetildiğini göstermektedir. Bu ifade, bu bilimsel gerçeği dini bir perspektifle birleştirir.
* İnsanın Evrendeki Yeri: İnsanların evrendeki yerini ve sorumluluğunu düşünmeye teşvik eder.
* Sabır ve Tevekkül: Evrendeki her şeyin bir düzen içinde olduğunu bilmek, insanlara zorluklar karşısında sabırlı ve tevekküllü olmayı öğretir.
Özetle, “En güvendiğin salâbet ve hararet dahi emir tahtında hareket ediyorlar ki…” ifadesi, evrenin işleyişi, Allah’ın kudreti ve insanın yer almış olduğu bu düzen içindeki sorumlulukları hakkında derin bir tefekkür için bir davet niteliğindedir.
Bu ifadeyi daha iyi anlamak için aşağıdaki soruları kendinize sorabilirsiniz:
* Evrendeki en güçlü kuvvetler bile bir emir altında hareket ediyorsa, ben ne kadar gücüm?
* Evrendeki bu düzenin farkında olmak hayatımı nasıl değiştirebilir?
* Bu ifade, bana hangi değerleri öğretiyor?
Not: Bu ifade, farklı yorumlara açık bir dini metindir. Herkes bu ifadeyi kendi inanç ve düşünce sistemi çerçevesinde değerlendirebilir.
Bu açıklama, size bu ifade hakkında daha geniş bir perspektif sunmayı amaçlamaktadır.

@@@@@@

“Evet, bir şeyi her şey ve her şeyi bir şey yapmak, her şeyin Hâlıkına has ve Kadîr-i Külli Şeye mahsus bir nişandır, bir âyettir.”

Bu cümle, özellikle Risale-i Nur külliyatında sıklıkla karşımıza çıkan, Allah’ın mutlak kudretini ve eşsizliğini ifade eden bir cümle üslubuna sahiptir. Anlamını inceleyelim:

Günümüz Türkçesiyle Çeviri

“Evet, bir şeyi her şey (gibi yapmak) ve her şeyi bir şey (gibi yapmak), her şeyin yaratıcısına özgü bir işarettir ve her şeye gücü yeten Allah’a mahsus bir özelliktir.”

Açıklama

Bu ifadede şu iki kavram vurgulanıyor:

1. Bir Şeyi Her Şey Yapmak: Allah’ın yaratıcı kudreti, herhangi bir varlığı (bir şey) sınırsız derecede anlamlı ve değerli kılabilir. Örneğin, bir tohumdan koca bir ağacı yaratmak gibi.

2. Her Şeyi Bir Şey Yapmak: Allah, koca bir kâinatı tek bir sisteme, basit bir düzene dönüştürebilir. Bu, her şeyin O’nun iradesi altında olduğunu gösterir. Mesela, kainattaki her bir zerreyi tek bir sistemin parçası gibi yönetmek.

Teolojik Mesaj

Bu cümle, tevhid inancının (Allah’ın birliği ve kudreti) derin bir ifadesidir. Varlıkların düzenli işleyişi ve her birinin anlamlı bir bütünün parçası olması, Allah’ın mutlak kudretinin bir delilidir. İnsan, bu düzenin farkına vararak Allah’a teslimiyet duymalıdır.

Bağlam

Anlam ve Temel Dayanakları

1. Köken:
Bu kaide, İslam fıkhının genel kurallarından biridir ve şu anlama gelir: İnsanlar, yaratılmış şeyleri (eşya) kullanmada, onlardan faydalanmada özgürdür; ta ki bu özgürlüğü kısıtlayan bir delil ortaya konulana kadar.

2. Kur’an Delilleri:
Bu ilke, aşağıdaki Kur’an ayetlerine dayandırılır:

“Allah, yeryüzünde olanların hepsini sizin için yarattı.” (Bakara 2:29)
Bu ayet, yeryüzündeki tüm varlıkların insanın kullanımına sunulduğunu belirtir.

“De ki: Allah’ın kulları için yarattığı süsü ve temiz rızıkları kim haram kılmış?” (Araf 7:32)
Bu ayet, eşyanın helal olduğuna dair bir delil olmadıkça yasaklanamayacağını ifade eder.

3. Sünnet Delilleri:
Peygamberimiz (sav), “Allah’ın haram kıldıkları dışında, Allah’ın koyduğu helalleri helal kabul edin” buyurmuştur. Bu, helalin esas olduğu, haramın ise delil gerektirdiğini vurgular.

4. Mantıki Temel:
Eğer eşya ve fiillerin haram olduğu ön kabul edilirse, insan hayatı kısıtlanır ve zorluklarla dolu hale gelir. Bu nedenle, temel kural ibaha (serbestlik) üzerinedir ve ancak açık bir yasaklama ile sınırlama getirilir.

Fıkıh Uygulamasındaki Yeri

Bu kaide, özellikle muamelat (dünya işlerine dair hukuk) alanında geniş bir uygulama alanına sahiptir:

Helallik: Bir şeyin haram olduğuna dair açık bir nas (ayet ya da hadis) yoksa, onun helal olduğu kabul edilir.

Yasaklama İçin Delil Gerekliliği: Eğer bir eşyanın ya da fiilin yasak olduğu iddia ediliyorsa, bunu kanıtlamak iddiayı ortaya atan kişiye düşer.

İstisnalar

Bu ilke, ibadetler konusunda geçerli değildir. İbadetlerde temel kural “yasak”tır, yani sadece Allah ve Peygamber’in (sav) belirlediği şekilde yapılabilir.

Özet

“Eşyada esas ibahadır” ilkesi, İslam hukukunun insana hayatı kolaylaştırıcı yaklaşımını gösterir. Yasaklanmadığı sürece her şey serbesttir, bu da İslam’ın insan fıtratına uygun bir hukuk sistemi sunduğunun bir delilidir.

@@@@@@@@

Bir şeyin helal ve haramiyeti neye göredir ve hikmeti nedir?

İslam’da bir şeyin helal veya haram oluşu, Kur’an-ı Kerim ve Peygamber Efendimizin (s.a.v.) sünnetine dayanır. Helallik ve haramlık, Allah’ın emir ve yasakları doğrultusunda belirlenir ve bu emirlerin arkasında genellikle insanın faydasını gözeten hikmetler yatar.

1. Helal ve Haramın Belirlenmesinin Kaynakları

Bir şeyin helal veya haram olduğu şu kaynaklarla tespit edilir:

a) Kur’an-ı Kerim

Kur’an, helal ve haramın temel kaynağıdır. Örneğin:

Helal örneği: “Ey iman edenler! Size verdiğimiz rızıkların temiz olanlarından yiyin.” (Bakara, 2:172)

Haram örneği: “Leş, kan, domuz eti ve Allah’tan başkası adına kesilen hayvanlar haram kılınmıştır.” (Maide, 5:3)

b) Sünnet

Peygamber Efendimiz (s.a.v.), Kur’an’ın açıklayıcısıdır. Kur’an’da açıkça belirtilmeyen bazı helal ve haramlar sünnet aracılığıyla belirlenir. Örneğin, yırtıcı hayvanların etinin haram olduğu sünnette belirtilmiştir.

c) İcma ve Kıyas

Kur’an ve sünnette açık bir hüküm bulunmadığında, İslam âlimlerinin ortak görüşü (icma) veya bir meseleyle benzerlik (kıyas) yoluyla hükümler belirlenir.

2. Helal ve Haramın Temel İlkeleri

İslam’da helal ve haramın belirlenmesinde bazı temel prensipler vardır:

a) Helal ve Haram Belirleme Yetkisi

Bir şeyi helal veya haram kılma yetkisi yalnızca Allah’a aittir:

“Dillerinizin uydurduğu yalana dayanarak «Bu helâldir, şu da haramdır» demeyin, çünkü Allah’a karşı yalan uydurmuş oluyorsunuz. Kuşkusuz Allah’a karşı yalan uyduranlar kurtuluşa eremezler.” (Nahl, 16:116)

) Haram Olan Şeyler Açıktır

Haram kılınan şeyler açık ve nettir, çünkü İslam zorluk değil kolaylık dinidir:

“87: Ey iman edenler! Allah’ın size helâl kıldığı temiz ve güzel nimetleri kendinize haram kılmayın! Haddi de aşmayın; çünkü Allah haddi aşanları sevmez. 88: Allah’ın size verdiği helâl ve temiz rızıklardan yiyin. (Maide, 5:87)

c) Eşyada Asıl Olan İbahadır

Delil bulunmadıkça bir şeyin helal olduğu kabul edilir (örneğin gıdalar, ticari ürünler).

3. Helal ve Haramın Hikmetleri

Allah’ın helal ve haram kılması, insanların dünya ve ahiret saadetini sağlamaya yöneliktir. Bu emir ve yasakların arkasında sayısız hikmet vardır:

a) İnsanın Sağlığını Korumak

Bazı yiyecek ve içeceklerin haram kılınmasının nedeni, sağlığa zararlarıdır. Örneğin:

Domuz eti, sağlık açısından zararlı olabilir.

Alkol, insan aklını etkiler ve beden sağlığını bozar.

b) Ahlak ve Maneviyatı Korumak

Bazı yasaklar, bireysel ve toplumsal ahlakı muhafaza etmeyi amaçlar:

Zinanın haram kılınması, aile yapısını korur.

Kumarın yasaklanması, insanların malını israf etmesini ve bağımlılığı önler.

c) Toplumsal Faydaları Sağlamak

Bazı yasaklar, toplumun huzurunu sağlamayı hedefler:

Faizin haram kılınması, ekonomik adaletsizlikleri önler.

Gıybet ve yalan gibi fiillerin yasaklanması, toplumsal güveni artırır.

d) İmtihan Olmak

Helal ve haram, Allah’ın kullarını itaat ve teslimiyetle sınadığı bir imtihan alanıdır.

4. Özet

Helallik ve haramlık ölçüsü: Allah’ın emirleri ve yasaklarıdır. Bu hükümlerin temel kaynağı Kur’an ve sünnettir.

Hikmeti: İnsanların sağlığını, ahlakını, toplum düzenini ve Allah ile ilişkilerini koruyarak dünya ve ahiret saadetini sağlamaktır.

1. Elmanın Biyolojik Yapısı

Bir elma, hücrelerden, genetik materyallerden (DNA), proteinlerden, karbonhidratlardan ve çeşitli diğer organik moleküllerden oluşur.

Bu yapıların oluşabilmesi, öncelikle karmaşık biyokimyasal süreçleri ve doğru elementlerin (karbon, hidrojen, oksijen, azot vb.) bir araya gelmesini gerektirir.

2. Canlılık İçin Gerekli Şartlar

Elma, bir elma ağacının ürünü olduğu için bir bitkinin varlığını gerektirir. Bu bitkinin büyümesi, fotosentez yapması, su, ışık ve besin gibi çevresel faktörlere bağlıdır.

Elma ağacı, aynı zamanda genetik olarak kodlanmış bir bilgiye (DNA) sahiptir. DNA gibi karmaşık bir yapının tesadüfen oluşma ihtimali, evrendeki atom sayısından bile daha düşük bir olasılıkla karşılaştırılır.

3. Tesadüf ve İhtimaller

Moleküllerin rastgele bir şekilde birleşerek bir elmayı oluşturma ihtimali hem termodinamik hem de istatistiksel açıdan neredeyse imkânsızdır. Çünkü:

Atomların ve moleküllerin doğru bir şekilde birleşmesi gerekir.

Elmayı oluşturan her bir hücrenin işlevsel ve düzenli olması gereklidir.

Bu sürecin, bir bilinç veya tasarım olmaksızın gerçekleşmesi, rastgeleliğin doğal yasalarla sınırlandırılması nedeniyle mümkün görünmez.

4. Bilimsel Bakış Açısı

Bilim, doğal süreçlerin genellikle düzenli ve mekanizmalarla işlediğini gösterir. Elmanın oluşumu, milyonlarca yıl süren evrimsel süreçlerin ve bitki biyolojisinin bir sonucudur.

Evrende maddeler, belirli fiziksel ve kimyasal kurallara göre hareket eder. Bu kurallar bir düzen oluşturur ve bu düzen içinde karmaşık yapılar oluşur.

5. Felsefi ve Metafizik Yorum

Bu tür bir soruya dini veya felsefi bir perspektiften bakıldığında, genellikle bir düzenleyici veya yaratıcı bir gücün varlığına işaret edilir. Elmanın oluşumundaki karmaşıklık ve düzen, bilinçli bir tasarımın varlığı olarak yorumlanabilir.

1. Genetik ve Biyolojik Faktörler

Doğuştan Gelen Özellikler: Her insan belirli genetik eğilimlerle doğar. Örneğin, bazı insanlar daha sakin veya heyecanlı bir mizaca sahip olabilir.

Sinir Sistemi ve Beyin Kimyası: Beynin işleyişi, serotonin, dopamin gibi nörotransmitterlerin düzeyleri, kişinin duygu durumlarını ve davranışlarını etkiler.

Fiziksel Sağlık ve Hormonlar: Hormonlar (örneğin, testosteron veya kortizol) kişinin agresiflik, sakinlik veya stres tepkileri gibi yönlerini etkileyebilir.

2. Aile ve Erken Dönem Çevresi

Aile Dinamikleri: Çocukluk döneminde ebeveynlerle ve bakım verenlerle kurulan bağlar, güven duygusunu ve ilişkilere yaklaşımı şekillendirir.

Disiplin ve Eğitim: Ailelerin kullandığı disiplin yöntemleri ve verdikleri değerler, kişinin sorumluluk duygusunu ve ahlaki anlayışını etkiler.

Kardeşler ve Sosyal Etkileşimler: Evdeki kardeş dinamikleri, paylaşma, rekabet veya işbirliği gibi özelliklerin gelişiminde rol oynar.

3. Toplumsal ve Kültürel Etkiler

Kültürel Değerler: Bireyin yetiştiği toplumun normları, gelenekleri ve değerleri, kişinin karakterini büyük ölçüde şekillendirir.

Sosyal Çevre ve Arkadaşlıklar: Çocukluk ve ergenlik döneminde arkadaş çevresi, bireyin davranışlarını ve alışkanlıklarını etkiler.

Toplumsal Roller ve Beklentiler: Toplumda üstlenilen roller (örneğin, liderlik veya destekleyici bir rol) bireyin kişilik özelliklerinin belirginleşmesine katkıda bulunur.

4. Eğitim ve Öğrenim Süreci

Eğitim Sisteminin Etkisi: Öğrenme deneyimleri, bireyin düşünme biçimini, problem çözme yeteneklerini ve dünya görüşünü şekillendirir.

Öğretmenler ve Rehberler: Önemli birer rol model olan öğretmenler, bireyin özgüvenini ve değer sistemini etkileyebilir.

5. Yaşam Deneyimleri

Travmalar ve Zorluklar: Yaşanan zorlayıcı olaylar (örneğin, kayıplar veya başarısızlıklar), bireyin duygusal dayanıklılığını ve başa çıkma mekanizmalarını şekillendirir.

Başarılar ve Ödüller: Hayatta elde edilen başarılar, bireyin özgüvenini artırırken, başarısızlıklar öğrenme ve gelişim için bir fırsat sunabilir.

Kişisel Tercihler ve Seçimler: İnsanlar yaşadıkları deneyimlere farklı tepkiler verir, bu da bireysel farkları ortaya çıkarır.
6. Kişisel Gelişim ve Özgür İrade

Kendi Kendini Gözlem: İnsanlar, kendilerini analiz ederek ve geliştirmek için çaba sarf ederek karakterlerini değiştirebilir.

Motivasyon ve Hedefler: Bireyin neyi önemsediği ve hangi hedeflere odaklandığı, kişisel gelişim üzerinde belirleyici bir rol oynar.

Felsefi ve Dini İnançlar: İnanç sistemleri ve yaşam felsefeleri, kişinin kararlarını ve tutumlarını şekillendirebilir.

7. Doğa ve Nurture Etkileşimi

Bilimsel araştırmalar, karakterin hem doğuştan gelen (genetik) hem de çevresel faktörlerin (öğrenme ve deneyimler) bir sonucu olduğunu göstermektedir. Yani bir insanın karakteri, biyolojik eğilimler ve bu eğilimlerin çevresel faktörler tarafından şekillendirilmesiyle oluşur.

Varlıkların “kendi kendine, rastgele, tesadüfen ve bilinçsizce” oluşabileceği fikri, materyalist ve bilimsel dünya görüşüne dayanır. Bu yaklaşım, evrendeki düzenin ve karmaşıklığın doğal süreçler, fiziksel yasalar ve uzun zaman dilimleri boyunca gerçekleşen rastlantısal olaylarla açıklanabileceğini öne sürer. Ancak bu ihtimalin varlığını anlamak için birkaç temel noktayı ele almak gerekir:

1. Doğa Yasalarının Rolü

Evrende gözlemlenen her olay, belirli fiziksel ve kimyasal yasalar çerçevesinde gerçekleşir. Bu yasalar bilinçsizdir, ancak düzenli ve öngörülebilir şekilde işler. Örneğin:

Yerçekimi: Gezegenlerin hareketini düzenler.

Kimyasal Reaksiyonlar: Atomların ve moleküllerin belirli kurallarla bir araya gelmesini sağlar.

Doğal Seçilim: Canlıların evrim sürecinde çevreye uyum sağlamasına yol açar.

Doğa yasaları, karmaşık yapılar ve düzenlerin, herhangi bir bilinç olmadan ortaya çıkmasına olanak tanıyabilir.

2. Rastlantı ve İstatistiksel Olasılık

Rastgele olaylar, uzun zaman dilimlerinde beklenmedik sonuçlar doğurabilir. Örneğin:

Moleküler Kombinasyonlar: Evrende sayısız moleküler etkileşim gerçekleşir. Bu etkileşimlerden bazıları, yaşamın temel yapı taşlarını (amino asitler, proteinler) oluşturabilir.

Deneme ve Yanılma: Evrim sürecinde milyarlarca canlı formu ortaya çıkar ve yalnızca çevreye en iyi uyum sağlayanlar hayatta kalır.

Büyük Zaman Ölçekleri: Evrendeki süreçlerin 13,8 milyar yıl gibi bir zaman aralığında gerçekleştiği düşünülürse, düşük olasılıklı olayların meydana gelme şansı artar.

Bir örnek: Bir zar milyonlarca kez atılırsa, bir dizi imkânsız görünen sayı dizisi (örneğin, ardışık altı tane “6”) rastlantı sonucu oluşabilir.

3. Karmaşıklığın Kendiliğinden Ortaya Çıkışı

Karmaşık sistemler, başlangıçta basit olan yapılardan kendiliğinden gelişebilir. Buna “kendiliğinden örgütlenme” denir:

Kristalizasyon: Suyun donarken kristal yapılar oluşturması bilinç gerektirmeyen bir örnektir.

Doğal Seçilim ve Mutasyon: Evrimsel süreçlerde, canlıların özellikleri rastgele mutasyonlar ve çevresel baskılarla şekillenir. Bu, karmaşık biyolojik yapıların oluşumunu açıklar.

4. Bilimsel Modeller ve Açıklamalar

Büyük Patlama Teorisi: Evrenin, başlangıçta bir “tekillikten” genişleyerek bugünkü haline geldiği kabul edilir. Bu süreç bilinçsiz fiziksel yasalarla açıklanır.

Kimyasal Evrim: Yaşamın temel moleküllerinin (örneğin, amino asitler) cansız kimyasal süreçlerle oluşabileceği laboratuvar deneyleriyle gösterilmiştir (örneğin, Miller-Urey deneyi).

Evrim Teorisi: Canlıların karmaşıklığı, doğal seçilim ve mutasyon gibi mekanizmalarla açıklanır.