Vakıf: İnsanın Kalpten Taşan İmzası” – Osmanlı’da Vakıf Müessesesi ve Hikmetli İzleri Giriş Bir medeniyetin gerçek gücü, sadece ordularının kudretinde değil; yetimin başını okşayan elinde, açlara uzanan sofrasında, gariplerin yolunu aydınlatan kandilinde gizlidir. Osmanlı medeniyeti, işte bu sırrı “vakıf”la çözmüştür. Vakıf, Müslüman toplumların ruhunu yansıtan bir kurum değil sadece; aynı zamanda Allah için yapılan iyiliğin […]
Komşusu Açken Tok Yatan Bizden Değildir”: Osmanlı’da Fakir-Zengin İlişkisi, Sadaka ve Sosyal Adalet Giriş Osmanlı toplumu sadece sultanın kılıcıyla değil, kalplerdeki merhametle ayakta durmuş bir medeniyettir. Bu medeniyetin en temel taşlarından biri, zengin ile fakir arasındaki uçurumu değil, köprüyü inşa eden “infak” kültürüdür. Zenginlik bir imtihan, fakirlik bir ayıp değil; sabrın ve paylaşmanın vesilesi görülmüştür. […]
Aynı Şehirde, Farklı İnançlarda: Osmanlı Müslümanlarının Gayrimüslimlere Bakışı ve Birlikte Yaşama Ahlâkı Giriş Osmanlı Devleti sadece bir siyasi organizasyon değil, aynı zamanda İslam hukukuna dayalı bir medeniyet tasavvuruydu. Bu medeniyetin temelinde, farklı inançlara sahip toplulukların birlikte barış içinde yaşayabileceği bir düzen tasarımı yer alıyordu. Müslümanların gayrimüslimlere bakışı, sadece bir inanç meselesi değil; adalet, merhamet, sorumluluk […]
Gölgede Kalan Göz: Osmanlı’da Gayrimüslimlerin İslam’a Bakışı ve Birlikte Yaşama Hikmeti Giriş Tarihin akışı içinde birçok medeniyet farklı inançlardan toplulukları barındırmış, kimisi bu çeşitliliği baskı ve asimilasyonla bastırmaya çalışırken, kimisi onu bir adalet terazisinde dengelemeye gayret etmiştir. Osmanlı Devleti, 600 yıla yakın bir süre boyunca İslâm’ın adalet ilkesiyle farklı din, dil ve ırktan toplulukları aynı […]
KUR’AN’DA GÜNAHIN RENKLERİ: İSM, CÜNAH VE ZENB ARASINDAKİ HİKMETLİ FARKLAR Kur’an-ı Kerim, insanoğluna hitap eden en hikmetli ve kuşatıcı kelamdır. O’nun kelimeleri, sadece lafız değil, aynı zamanda derin anlam katmanları barındırır. Özellikle insanın manevî sorumluluğu ile ilgili kavramlar Kur’an’da titizlikle seçilmiştir. Bunlardan üçü olan “ism”, “cünah” ve “zenb”, her ne kadar genel anlamda “günah” olarak […]
Kiminle Olduğun, Kim Olduğunu Belirler Hayat, sadece bireyin kim olduğu sorusuna değil, onunla birlikte yürüdüğü yolda kiminle olduğu sorusuna da cevap arar. Nice insanlar vardır ki potansiyelleri büyük, niyetleri halistir; fakat yanlış dostluklar, bozuk çevreler ya da saptırıcı yoldaşlar sebebiyle yanlış yerlere savrulmuşlardır. Öte yandan, sıradan gibi görünen bazı insanlar, doğru insanlar ile yürüdüklerinde büyür, […]
Farkın Hikmeti: Osmanlı’da Giyim, Kimlik ve Adalet Giriş Osmanlı toplumu, yüzyıllar boyunca farklı din, mezhep ve milletleri bir arada barındırmış kadim bir medeniyettir. Bu çok renkli yapı içerisinde giyim-kuşam sadece bir zaruret değil, aynı zamanda aidiyetin, inancın ve toplumsal düzenin dışa yansıyan bir simgesiydi. Müslümanlar, gayrimüslimler, kadınlar ve erkekler için farklı kıyafet normları belirlenmiş; bu […]
HAYAT: KÂİNATIN MERKEZİ, VARLIĞIN GAYESİ Hayat… Görünmeyen bir sır, ama her şeyi gösteren bir ayna. Maddenin donuk yüzünü canlandıran, varlığı anlamlı kılan, kâinata ruh ve yön veren en büyük mucize. Bir çekirdeğin toprağa düşmesinde hayat vardır. Bir kelebeğin kanat çırpışında, bir annenin çocuğuna tebessümünde, yıldızların titrek ışığında hayat gizlidir. Hayat, sadece insanın nefes alışı değil; […]
DÜNYA BEŞTEN VE ZULÜMDEN BÜYÜKTÜR İnsanlık tarihi boyunca zulüm, adaletin önüne geçmeye çalışmış; güçlü olanın haklı sayıldığı bir düzen kurulmuştur. Ancak her defasında tarihin terazisi işlemiş, mazlumun duası zalimin sarayını titretmiş ve hak er geç yerini bulmuştur. Bugün, “Dünya beşten büyüktür” sözü, sadece diplomatik bir itiraz değil, aynı zamanda insanlığın vicdanından yükselen bir haykırıştır. Beş […]
BİR ÖMÜR BOYU FİRAVUNLA DOST OLMAK: TARİHİN GÖLGESİNDE BİR İBRET İnsan, yaşadığı çağın çocuğudur; ama aynı zamanda, geçmişin mirasçısı ve geleceğin hazırlayıcısıdır. İnsanın yöneldiği değerler, benimsediği hayat tarzı ve seçtiği yol arkadaşları onun karakterini ve kaderini tayin eder. Bu açıdan, “Bir ömür boyu Firavunla, Nemrutla, Ebu Cehille ve benzerleriyle arkadaş ve dost olmak” demek; sadece […]
Kanunla Kur’an Arasında: Osmanlı’da İslam’ı Yasama Hayatına Taşımak” GİRİŞ: Osmanlı Devleti, sadece kılıçla kurulan bir imparatorluk değil; kalemle, hikmetle, adaletle şekillenmiş bir medeniyetti. Bu medeniyetin temel taşı ise şüphesiz İslam’dı. Kur’an, Sünnet, icma ve kıyas; sadece camilerde değil, mahkemelerde, pazarlarda, tarlalarda, evliliklerde ve ceza hükümlerinde de yaşayan bir hukuk sistemine dönüşmüştü. Osmanlı, İslam’ı yaşamakla kalmamış; […]
Tebaanın Tahtı: Osmanlı Vatandaşlığı ve Dünya Devletlerine Fark Atan Adalet” GİRİŞ: Tarih sahnesinde imparatorluklar kuruldu, çöktü, tekrar yükseldi. Ancak halkının hukukunu bu kadar kapsamlı, kuşatıcı ve adil bir şekilde düzenleyen çok az devlet oldu. Osmanlı tebaası, çağdaşı Avrupa krallıklarında köleliğe, sınıf ayrımına ve baskıya maruz kalan halklara kıyasla çok daha fazla hakka, güvenceye ve itibara […]
Zımminin Gölgesinde Adalet: Osmanlı’da Gayrimüslimler ve Hukuk” GİRİŞ: Osmanlı Devleti, farklı inançları bir arada yaşatabilmiş nadir medeniyetlerden biridir. Yahudi, Hristiyan ve diğer inanç gruplarına “zımmi” statüsüyle tanınan bu hukukî sistem, adaletin İslami esasıyla teşekkül etmiş, aynı zamanda insanlık onurunu gözeten uygulamalarla bütünleşmiştir. Bugün “çoğulculuk” adıyla pazarlanan birçok ilke, Osmanlı’nın sokaklarında asırlardır zaten yaşanmıştır. 1. GAYRİMÜSLİMLERİN […]
Kelâmullah’a Hürmet: Osmanlı’da Kur’ân’a Saygı ve Hafızlık Geleneği” GİRİŞ: Kur’ân-ı Kerîm, sadece Osmanlı toplumunun değil, onun şekillendirdiği bütün bir medeniyetin kalbidir. Osmanlı’da Kur’ân, yalnızca okunmakla kalmaz; yazılır, ezberlenir, yaşanır ve hukukla korunurdu. Hakkındaki her davranış, bir adabı, bir sevgiyi ve bir hürmeti temsil ederdi. Çünkü Osmanlı’ya göre Kur’ân, Allah’ın “konuşan kelâmıydı” ve o Kelâm’a uzanan […]
Kalplerde Sultan: Osmanlı’da Peygamber Sevgisi ve Hukukun Gölgesinde Aşk-ı Nebi” GİRİŞ Osmanlı Devleti bir toprak ve kılıç imparatorluğu olmaktan önce, bir “Muhammedî ahlak” medeniyetidir. Bayraklarında Kelime-i Tevhid’in, camilerinde salât-u selamların yankılandığı bu devletin temelinde Peygamber aşkı vardır. Osmanlı’da Hz. Muhammed’e (s.a.v.) sadece sevgi değil, bağlılık, hürmet ve hukukî koruma da vardır. Bu aşk öyle büyüktür […]
