Selanikli Yahudiler
Selanikli Yahudiler
Selanikli Yahudiler, Selanik’te yaşayan veya Selanik kökenli olan Yahudilerdir. Selanikli Yahudilerin tarihi, iki bin yıl öncesine uzanır. Selanik, Yahudi kültüründen bilince akla gelen ilk şehirlerden biri olarak bilinir. Kent, Yahudi cemaati açısından altın çağını Osmanlı egemenliği döneminde yaşadı. 1492’de İspanya ve 1496-1497’de Portekiz’den kovulan Yahudiler, Osmanlı İmparatorluğu’na göç ederek Selanik’e yerleştiler. Selanik’in ekonomisinin yükselişinde önemli rol oynadılar. Osmanlı yönetiminde ilişkilerinde kendilerine pek çok imtiyazlar verildi. Dini açıdan da hiçbir baskıya uğramadılar. Selanik aynı zamanda en büyük Balkan Yahudi Cemaatinin de merkezi konumunda yerini aldı. Selanikli Yahudiler, bankerlik, tefecilik, zeytinyağı ve sabun imalatı, demircilik, bakırcılık, mermercilik, tenekecilik, kuyumculuk, iplikçilik, kunduracılık, terzilik, parfümcülük gibi işlerde sivrildiler; ancak temel uğraş, dokumacılıktı1 Selanikli Yahudilerin ünlü temsilcileri arasında Sabbatai Zevi, Moşe Almosnino, Joseph Nasi, Isaac Carasso, David Fresco, Eliya Karmona, Albert Cohen, Eliezer Ben-Yehuda, Saadi Besalel a-Levi, Dario Moreno, Roza Eskenazi, Alberto Errera, Moris Farhi, Leon Sciaky, Nissim Mazliach, Erika Perahia Zemour, Rena Molho, Selim Salti, Selanikli İzak, Selanikli Mustafa ve Selanikli Naim sayılabilir.
@@@@@@@###
Şimdiye kadar Mossad’ın yaptığı ve Mossada yapılan operasyonlar.
Mossad, İsrail’in ulusal istihbarat teşkilatıdır. Mossad, istihbarat toplama, gizli operasyonlar ve karşı-terörizm ile ilgilenmektedir. Mossad, birçok ünlü ve tartışmalı operasyona imza atmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Adolf Eichmann’ın yakalanması (1960): Nazi savaş suçlusu Adolf Eichmann, Mossad ajanları tarafından Buenos Aires’te bulunup kaçırıldı ve İsrail’e götürüldü. Eichmann, soykırımdan sorumlu tutularak yargılandı ve idam edildi1
Münih katliamının intikamı (1972’den itibaren): Mossad, 1972 Münih Olimpiyatları’nda İsrail sporcularını öldüren Filistinli teröristleri takip edip öldürmek için gizli bir operasyon başlattı. Operasyon, Tanrı’nın Gazabı olarak bilinir. Operasyon sırasında bazı masum insanlar da yanlışlıkla öldürüldü2
Irak nükleer reaktörünün bombalanması (1981): Mossad, Irak’ın Tuwaitha Nükleer Reaktörü’nün ilerlemesini takip ederek İsrail hava kuvvetlerinin reaktörü yok etmesine yardımcı oldu. Operasyon, Opera veya Babil olarak bilinir3
Mordehay Vanunu’nun kaçırılması (1986): Mossad, İsrail’in nükleer sırlarını İngiltere’ye kaçıran ve açıklayan İsrail nükleer teknisyeni Mordehay Vanunu’yu kaçırıp İsrail’e getirdi. Vanunu, casusluk suçundan hapis cezasına çarptırıldı4
İran nükleer programına sabotaj (2000’lerden itibaren): Mossad, İran’ın nükleer programını engellemek için çeşitli yöntemler kullandı. Bunlar arasında İranlı nükleer bilim adamlarının öldürülmesi, Stuxnet virüsünün İran’ın santrifüjlerine sızdırılması, İran’ın nükleer tesislerine saldırılar ve İran’ın nükleer arşivlerinin çalınması sayılabilir.
Mossad’a yapılan operasyonlar ise daha az bilinmektedir. Ancak Mossad’ın da bazı başarısızlıklar ve kayıplar yaşadığı bilinmektedir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Lillehammer olayı (1973): Mossad, Münih katliamının planlayıcısı olduğunu düşündüğü Ali Hasan Salameh’i Norveç’te öldürmek için bir operasyon düzenledi. Ancak Mossad ajanları yanlış kişiyi öldürdü ve çoğu yakalandı. Bu olay, Mossad’ın itibarına büyük bir darbe oldu.
Khaled Meshal’in zehirlenmesi (1997): Mossad, Hamas lideri Khaled Meshal’i Ürdün’de zehirlemeye çalıştı. Ancak operasyon başarısız oldu ve Mossad ajanları yakalandı. İsrail, Meshal’e panzehir vermek ve ajanlarını kurtarmak için Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin’i serbest bırakmak zorunda kaldı.
Dubai cinayeti (2010): Mossad, Hamas komutanı Mahmud el-Mabhuh’u Dubai’de öldürdü. Ancak operasyon, Dubai polisinin güvenlik kameralarından elde ettiği görüntülerle ortaya çıktı. Mossad ajanlarının sahte pasaportlar kullandığı ve bazı Avrupa ülkelerinin vatandaşlarının kimliklerini çaldığı anlaşıldı. Bu olay, Mossad’ın uluslararası alanda eleştirilmesine ve diplomatik krizlere yol açtı.
@@@@@@@@@
Mossad’ın başarısız operasyonları nelerdir?
Mossad’ın en başarısız operasyonlarından biri, 1973 yılında Norveç’te gerçekleşen Lillehammer olayıdır. Mossad, Münih katliamının planlayıcısı olduğunu düşündüğü Ali Hasan Salameh’i öldürmek için bir operasyon düzenledi. Ancak Mossad ajanları yanlış kişiyi öldürdü ve çoğu yakalandı. Bu olay, Mossad’ın itibarına büyük bir darbe oldu1
Mossad’ın başka bir başarısız operasyonu, 1997 yılında Ürdün’de gerçekleşen Khaled Meshal’in zehirlenmesidir. Mossad, Hamas lideri Khaled Meshal’i zehirlemeye çalıştı. Ancak operasyon başarısız oldu ve Mossad ajanları yakalandı. İsrail, Meshal’e panzehir vermek ve ajanlarını kurtarmak için Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin’i serbest bırakmak zorunda kaldı2
Mossad’ın son dönemdeki başarısız operasyonlarından biri de, 2021-2022 yıllarında Türkiye’de gerçekleşen operasyondur. Mossad, Türkiye’de yaşayan Filistinlileri muhbir olarak kullanmak için sosyal medya aracılığıyla iletişim kurdu. Ancak Türk istihbaratı, Mossad’ın planını fark edip bozdu. Türk istihbaratı, sahte Filistinli muhbirler yaratarak Mossad’a yanlış bilgi verdi ve Mossad’ın Türkiye’deki ağını çökertti.
