Tesbitler – islam bilgi arşivi

Batıda çıkan İZM-lerin çıkış sebepleri ise, tarihsel, sosyal, ekonomik, kültürel ve entelektüel faktörlere bağlıdır. Bu faktörlerden bazıları şunlardır:

Rönesans: 14. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa’da sanat, edebiyat, bilim ve felsefe alanlarında büyük gelişmeler yaşanmıştır. Rönesans, insanın merkezde olduğu bir dünya görüşünü benimsemiştir. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında hümanizm, klasikçilik, realizm ve rasyonalizm vardır.

Reform: 16. yüzyılda başlayan bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa’da Katolik Kilisesi’nin otoritesine karşı çıkan hareketler ortaya çıkmıştır. Reform, Hristiyanlığı farklı mezheplere bölmüştür. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında Protestanlık, Anglikanlık, Kalvinizm ve Lütercilik vardır.

Aydınlanma: 17. yüzyılın sonlarından 18. yüzyılın sonlarına kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa’da akıl, bilim, özgürlük ve insan haklarının önemi vurgulanmıştır. Aydınlanma, toplumsal ve siyasi reformları desteklemiştir. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında liberalizm, sosyal sözleşme, empirizm ve deizm vardır.

Sanayi Devrimi: 18. yüzyılın sonlarından 19. yüzyılın sonlarına kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa’da makineleşme, fabrikalaşma, kentleşme ve ulaşım gibi alanlarda büyük değişimler yaşanmıştır. Sanayi Devrimi, toplumsal sınıfları ve ekonomik sistemleri etkilemiştir. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında kapitalizm, sosyalizm, komünizm ve feminizm vardır.

Modernizm: 19. yüzyılın sonlarından 20. yüzyılın ortalarına kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Batı’da sanat, edebiyat, müzik, mimari ve felsefe alanlarında yeni biçimler ve anlatım yöntemleri deneyen hareketler ortaya çıkmıştır. Modernizm, geleneksel değerleri sorgulamış ve değişime açık olmuştur. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında empresyonizm, sürrealizm, ekspresyonizm, kübizm ve varoluşçuluk vardır.

Postmodernizm: 20. yüzyılın ortalarından günümüze kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Batı’da sanat, edebiyat, müzik, mimari ve felsefe alanlarında modernizmin eleştirisi ve alternatifleri üzerine odaklanan hareketler ortaya çıkmıştır. Postmodernizm, gerçeklik, anlam, kimlik, tarih gibi kavramları göreceli ve çok yönlü olarak ele almıştır. Bu dönemde ortaya çıkan akımlar arasında postyapısalcılık, postkolonyalizm, postfeminizm, postmodern mimari ve postmodern sanat vardır.

@@@@@@@@

Sosyalizm nedir?

Sosyalizm, bir siyasi ve ekonomik sistemdir. Sosyalizmde, üretim araçları topluma aittir ve toplumsal refah, katılımcı bir demokrasiyle sağlanır. Sosyalizm, kapitalizmin eşitsizliklerine ve sömürüsüne karşı çıkar. Sosyalizm, işçilerin yönetime katıldığı, kamu mülkiyetinin ve ortak mülkiyetin yaygın olduğu, sosyal adaletin ve eşitliğin önemsendiği bir sistemdir.

Sosyalizm, 19. yüzyılda Avrupa’da ortaya çıkmıştır. Sosyalizmin kurucuları arasında Karl Marx, Friedrich Engels, Robert Owen, Henri de Saint-Simon gibi isimler vardır. Sosyalizm, tarihsel olarak farklı akımlara ayrılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:

Ütopik sosyalizm: İdeal bir toplum tasarlayan ve bunu gerçekleştirmek için küçük ölçekli deneyler yapan sosyalist akımdır. Ütopik sosyalistler arasında Charles Fourier, Étienne Cabet, Robert Owen gibi isimler vardır.
Bilimsel sosyalizm: Kapitalizmin çelişkilerini ve çöküşünü bilimsel olarak analiz eden ve işçi sınıfının devrimci rolünü vurgulayan sosyalist akımdır. Bilimsel sosyalistler arasında Karl Marx, Friedrich Engels, Vladimir Lenin gibi isimler vardır.
Demokratik sosyalizm: İşçi sınıfının devrim yerine seçim yoluyla iktidara gelmesini ve sosyalist bir toplum kurmasını savunan sosyalist akımdır. Demokratik sosyalistler arasında Eduard Bernstein, Rosa Luxemburg, Clement Attlee gibi isimler vardır.
Anarşist sosyalizm: Devletin baskıcı bir kurum olduğunu ve ortadan kaldırılması gerektiğini savunan sosyalist akımdır. Anarşist sosyalistler arasında Pierre-Joseph Proudhon, Mikhail Bakunin, Emma Goldman gibi isimler vardır.

@@@@@@@@

Sosyalizm ve komünizm arasındaki fark nedir?

Sosyalizm ve komünizm, ekonomik ve toplumsal sistemlerdir. Her ikisi de kapitalizmin eşitsizliklerine karşı çıkarlar. Ancak, aralarında önemli farklılıklar vardır.

Sosyalizmde, üretim araçları ve kaynaklar devlet tarafından kontrol edilir ve topluma eşit şekilde dağıtılır. Bireylerin kişisel mülkiyet hakları vardır, ancak sınırlıdır. Sosyalizm, insanların ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanır.

Komünizmde, üretim araçları ve kaynaklar tüm topluma aittir ve ortaklaşa kullanılır. Bireylerin kişisel mülkiyet hakları yoktur. Komünizm, insanlar arasındaki farklılıkları ortadan kaldırmayı amaçlar.

Sosyalizm ve komünizm arasındaki farkları şöyle özetleyebiliriz:

Sosyalizmde devlet varken, komünizmde devlet yoktur.
Sosyalizmde özel mülkiyet kısıtlıdır, komünizmde ise tamamen yasaktır.
Sosyalizmde üretim toplumsal ihtiyaçlara göre yapılırken, komünizmde tüm insanlara eşit şekilde dağıtılır.
Sosyalizmde sınıf farklılığı azaltılmaya çalışılırken, komünizmde sınıf farklılığı ortadan kaldırılır.

@@@@@@@@

Karl Marx’ın hayatı hakkında ne biliyorsunuz?

Karl Marx, 5 Mayıs 1818’de Almanya’nın Trier kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Babası bir avukat, annesi ise Hollandalı bir Yahudi idi.

Marx, Bonn ve Berlin üniversitelerinde hukuk, felsefe ve tarih okudu. 1841 yılında Jena Üniversitesi’nde felsefe doktorası yaptı.

Marx, gazetecilik yapmaya başladı ve radikal görüşleri nedeniyle Prusya hükümeti tarafından baskı gördü. 1843 yılında Jenny von Westphalen ile evlendi ve Paris’e taşındı.

Paris’te Friedrich Engels ile tanıştı ve onunla birlikte sosyalist ve komünist hareketlere katıldı. 1844 yılında Ekonomi Politiğin Eleştirisi adlı eserini yazdı. 1845 yılında Fransa’dan sınır dışı edildi ve Brüksel’e gitti.

Brüksel’de Engels ile birlikte Komünist Manifesto adlı eserini yayınladı. Bu eser, işçi sınıfının devrimci rolünü ve komünist bir toplumun kurulmasını savundu.

1848 yılında Avrupa’da devrimler patlak verdi ve Marx, Almanya’ya döndü. Burada Yeni Ren Gazetesi’ni çıkardı ve devrimci faaliyetlere katıldı. Ancak devrimler bastırılınca tekrar sınır dışı edildi ve Londra’ya yerleşti.

Londra’da Engels’in desteğiyle yaşayan Marx, hayatının geri kalanını araştırma ve yazma ile geçirdi. 1867 yılında Kapital adlı eserinin ilk cildini yayınladı. Bu eser, kapitalizmin çelişkilerini ve çöküşünü analiz etti.