Tesbitler – islam bilgi arşivi

İslam hukuku, feraiz bölümü miras hukukunu ele alır. Bu bölüm, bir kişinin ölümü durumunda mal varlığının nasıl mirasçılara dağıtılacağını ve mirasçılara düşen payları belirler.

İslam hukukunda miras taksimi nasıl yapılır?

İslam hukukunda miras taksimi, feraiz yani miras hukuku kurallarına göre belirlenir. Miras taksimi yapılırken aşağıdaki temel adımlar göz önünde bulundurulur:

Mirasçıların Belirlenmesi: İslam hukukuna göre, mirasçılar önceden belirlenmiş kategorilere göre sıralanır. Bunlar genellikle çocuklar, eş, anne-baba, büyük ebeveynler, kardeşler ve diğer akrabalardır.

Miras Paylarının Hesaplanması: Mirasçılara düşen paylar, İslam hukukuna göre belirlenen oranlar doğrultusunda hesaplanır. İslam hukukunda farklı ilişkiler ve statüler için farklı miras payı oranları belirlenmiştir.

Mirasçılara Dağıtım: Miras taksimi, belirlenen oranlar çerçevesinde gerçekleştirilir. Öncelikle borçlar ve diğer öncelikli masraflar düşüldükten sonra kalan miras malı mirasçılar arasında dağıtılır.

Kadınların ve Erkeklerin Miras Hakları: İslam hukukunda kadınlar ve erkekler arasında miras payları farklıdır. Bu farklılık, aynı derecedeki erkek ve kadın mirasçılar arasında geçerlidir.

İslam hukuku, farklı mezheplere göre miras taksimi konusunda farklı yorumlar içerebilir. Bu nedenle, detaylı bilgi için ilgili mezhebin görüşlerine başvurmanız önemlidir.

***************

İslam hukukunda ölen kişinin mallarının taksiminde kime ne kadar verilir?

İslam hukukunda ölen kişinin mallarının taksimi, mirasçıların ilişkilerine ve statülerine göre belirlenen oranlar doğrultusunda yapılır. Temelde mirasçıların sırası ve alacakları paylar aşağıdaki gibi düzenlenmiştir:

Çocuklar: Ölen kişinin çocuklarına mirasın yarısı ayrılır. Eğer sadece bir çocuk varsa, mirasın yarısı ona verilir. Birden fazla çocuk varsa, mirasın yarısı tüm çocuklar arasında paylaştırılır.

Eş (Koca veya Karı): Eğer ölen kişi bir eş bırakmışsa, koca veya karıya mirasın dörtte biri ayrılır.

Anne-Baba: Ölen kişi anne veya baba ya da her ikisini de bırakmışsa, mirasın geri kalanı onlara ayrılır. Eğer sadece anne veya baba varsa, mirasın üçte biri ona verilir.

Büyük Ebeveynler: Eğer ölen kişi büyük ebeveynleri bırakmışsa, mirasın altıda biri onlara ayrılır.

Kardeşler: Eğer ölen kişi kardeşleri bırakmışsa, mirasın geri kalanı onlara ayrılır. Eğer sadece erkek kardeşler varsa, kız kardeşlere miras hakkı yoktur.

Diğer Akrabalar: Daha uzak akrabalara da miras payları ayrılmıştır, ancak bu durum öncelikli mirasçıların paylarını etkilemez.

İslam hukukunda kadın ve erkek mirasçılar arasında pay farklılıkları bulunmaktadır. Örneğin, bir erkek çocuğunun payı, kız çocuğunun payından genellikle daha büyük olabilir.

Mirasın taksimi, yerel yasalar ve mezheplere göre değişiklik gösterebilir. Detaylı ve kesin bilgi için ilgili mezhebin görüşlerine veya yerel yetkililere başvurmanız önemlidir.

****************

Kuran-ı Kerim’de miras ile ilgili ayetler

Kuran-ı Kerim’de mirasla ilgili ayetler bulunmaktadır. İşte bazı mirasla ilgili ayetler:

Nisa Suresi, Ayet 11:
“Allah size çocuklarınızın mirasını şöyle tavsiye eder: Erkek çocuğa, iki dişinin payı kadar; eğer (ölenin) çocuğu yoksa ve (ancak) kız kardeşi varsa, o zaman ona iki kız kardeşin payı kadar. Eğer kardeşi erkek ve kız ise, o zaman erkeğe dişinin yarısı kadar. Allah sizin düşündüğünüzü yapar.”

Nisa Suresi, Ayet 12:
“Oğullarınızı sizin için birer mal gibi edinmek istemenizden dolayı size düşen kısım (miras payı) daha azdır. Analarınızın malından pay almak ve onların nezdinde de bir kısım daha düşer. Eğer çocukları yoksa, o zaman ananızın mirasında sizin için daha fazla bir pay vardır.”

Nisa Suresi, Ayet 176:
“Onlar senden fetva isterler. De ki: “Allah size, miras konusunda, çocuklarınıza ölen kişinin mirasında paylarını: İki dişi hisse olarak erkeğin payını belirtiyor. Eğer çocukları yoksa ve kendisi (mirasçı olarak) kız kardeşse, ona iki kız kardeşin payı düşer. Eğer çocukları yoksa ve (sadece) kardeşleri varsa, o zaman erkek kardeşe bir hisse düşer. Annesi ve babası da birbirine miras bırakanın (yani ölenin) malından her birinin altıda bir hissesi vardır. Eğer çocuğu yoksa ve (yalnız) annesi varsa, o zaman annesine üçte bir düşer. Çocuğu olursa, anne-babanın (mirasından) her birinin altıda bir hissesi vardır. Bu (hükümler), ölenin (borçlarından) sonraki paylaştırmadan meydana gelmiştir. Babalarınız, oğullarınız ve kardeşleriniz (miras hakkında) ne getirirseniz, bilin ki Allah onda bir hüküm koyucudur. Şüphesiz Allah, hakkıyla bilendir, yumuşak (hüküm ve hikmet sahibi) olandır.”

Bu ayetler, İslam hukukunda miras taksimini ve mirasçılara düşen payları belirlemek amacıyla rehberlik sağlar.

*************

Miras ile ilgili Hadisler

Miras ile ilgili İslam peygamberi Hz. Muhammed’in (s.a.v.) hadislerinde de birçok bilgi yer almaktadır. İşte mirasla ilgili bazı hadisler:

Hz. Aişe (r.a) anlatıyor: “Bir kadın gelip, ‘Ey Allah’ın Elçisi! Babam vefat etti, annem, üç kız kardeşim ve ben varız. Babamdan bize yetecek kadar mal kalmadı. Kız kardeşlerime nasıl paylaştırabilirim?’ diye sordu. Hz. Peygamber (s.a.v) ona, ‘Babandan geriye bir pay düşmez’ buyurdu. Kadın aynı soruyu birkaç defa tekrarladı ve her defasında Hz. Peygamber (s.a.v) aynı cevabı verdi.” (Buhari, Cihad 135; Müslim, Miras 11)

Hz. İbnu Abbas (r.a) anlatıyor: “Bir kadın gelip, ‘Ey Allah’ın Elçisi! Kocam hicret etti. Benim de bir kızım var. (Miras payını) nereden vereyim?’ diye sordu. Hz. Peygamber (s.a.v), ‘Kocan vefat edinceye kadar bekleyeceksin. Oğlun olursa ondan, oğlun olmazsa kızından alırsın’ buyurdu.” (Buhari, Cihad 135; Müslim, Miras 13)

Hz. İbnu Ömer (r.a) anlatıyor: “Bir adam Hz. Peygamber’e (s.a.v) gelip, ‘Babam vefat etti. Bana iki kız kardeşim ve annem mirasçı oldu. Babamdan başka hiç kimse yok. Kız kardeşlerime nasıl pay veririm?’ diye sordu. Hz. Peygamber (s.a.v), ‘Babandan başka hiç kimse yok mu?’ diye sordu. Adam, ‘Evet’ dedi. Hz. Peygamber (s.a.v) ona, ‘Anne-babanın malının beşte birini kız kardeşlerine paylaştır’ buyurdu.” (Buhari, Miras 3; Müslim, Miras 7)