Varlığın Derin Sırrı: Ruhlar ve Kanunlar
Varlığın Derin Sırrı: Ruhlar ve Kanunlar
“Ruha bir derece müşabih ve ikisi de âlem-i emirden ve iradeden geldiklerinden masdar itibarıyla ruha bir derece muvafık fakat yalnız vücud-u hissî olmayan nevilerde hükümran olan kavanine dikkat edilse ve o namuslara bakılsa görünür ki eğer o kanun-u emrî, vücud-u haricî giyse idi o nevilerin birer ruhu olurdu. Halbuki o kanun daima bâkidir. Daima müstemir, sabittir. Hiçbir tagayyürat ve inkılabat, o kanunların vahdetine tesir etmez, bozmaz. Mesela, bir incir ağacı ölse, dağılsa onun ruhu hükmünde olan kanun-u teşekkülatı, zerre gibi bir çekirdeğinde ölmeyerek bâki kalır.”
Sözler. 29. Söz
Kâinat bir saraydır; her taşı yerli yerinde, her sistemi hikmetle kurulmuştur. Fakat bu sarayın düzeni sadece görünen taşlarla açıklanamaz. Maddî yapılar, gözle görülebilen cisimler, yalnızca zâhiridir. Gerçek düzeni sağlayan, arkasındaki kanunlardır. İşte bu noktada, Bediüzzaman’ın eşsiz bir bakışla dile getirdiği “kanun-u emrî” hakikati, varlığın metafizik boyutuna kapı aralar.
Kanunlar ve Ruh: Aynı Kaynaktan Gelen İki Misafir
Bediüzzaman der ki: “Ruha bir derece müşabih olan kanunlar da âlem-i emirden gelir.” Yani hem ruh hem de kevnî kanunlar, emir âlemine aittir; yaratılışın fizik ötesi boyutundandırlar. Ruh bedene can verdiği gibi, kanun da varlığa düzen verir. Ruh bedene giydirilmişse canlı olur, kanun bir varlığa “vücut” bulsa, o varlığın ruhu olurdu.
Bir incir ağacı ölse de, onu var eden kanun, onun çekirdeğinde yaşamaya devam eder. O incirin şekillenmesine dair kanun-u teşekkülatı (oluşum kanunu), ağacın maddesi dağılmış olsa bile, baki kalır. Tıpkı insanın ruhunun bedenin çürümesiyle yok olmaması gibi.
Bu hakikat gösteriyor ki, dıştan görünen her şey geçicidir; fakat onları ayakta tutan kanunlar, yani İlâhî emirler, bâkidir. Ve bu bâkiyet, bize ebediyet hakikatini fısıldar.
Madde Değil, Mana Esastır
Zaman değişir, şekiller değişir, nesiller geçer; ama onları yöneten İlâhî kanunlar değişmez. Bir tür biter, diğeri doğar; ama onları şekillendiren hikmetli emir baki kalır. Çünkü o emirler, irade-i İlâhiyenin yansımalarıdır. Fizik âlemine görünmeyen bir el uzanır, düzen verir ve geri çekilir. Görünmez ama hükmeder.
Bediüzzaman, bu benzerliği ruh ile kanun arasında kurarak, bize aslında manevî gerçekliğin maddeye galip olduğunu gösteriyor. Bu da şu dersi veriyor: “Her şeyin görüneni değil, görünmeyeni değerlidir.” Tıpkı kalbin görünmeyip hayatı taşıması gibi; tıpkı ruhun bilinmeyip insanı ayakta tutması gibi…
Kanunların Ölmemesi: Ebedî Olanın Ayetleri
Her bir canlı türünde, o türün teşekkülünü sağlayan bir İlâhî kod, bir emr-i Rabbanî vardır. Bu emir, ne zaman isterse bir çekirdekten bir çınarı çıkarır. Ağaç yansa da, kurusa da, çekirdekteki kanun ölmez. Bu da bize gösteriyor ki, Allah’ın “ol” emriyle var olan her şey, O’nun izniyle ölümden sonra tekrar vücut bulabilir.
Haşir ve neşir, yani dirilme ve yeniden yaratılma, bu İlâhî kanunların gizli bekçiliğiyle mümkündür. Allah’ın kudreti, çekirdekteki bilgiyi ve ruhu, yeniden açığa çıkarabilir.
Makale Özeti:
Bu makale, Bediüzzaman Said Nursî’nin “kanun-u emrî” anlayışı üzerinden ruh ve kanunlar arasındaki benzersiz benzerliği ele alır. Hem ruh hem de varlıkların teşekkülünü sağlayan kanunlar, Allah’ın emir âleminden gelmektedir. Görünen varlıklar fanidir; ama onları ayakta tutan bu İlâhî emirler bakidir. Bu da bize, ebediyetin ve haşrin imkânını gösterir. Ağaç ölür, ama çekirdeğindeki kanun yaşar; insan ölür, ama ruhu bâkidir. Çünkü her ikisi de masdar itibarıyla aynı kaynaktan, yani irade-i İlâhiye’den gelir.
