Kâinatın Diliyle Konuşan Emirler: İlâhî Dengenin Altı Anahtarı
Kâinatın Diliyle Konuşan Emirler: İlâhî Dengenin Altı Anahtarı
Kâinat, sessiz görünen fakat her an konuşan büyük bir kitaptır. Onun her harfi bir hikmettir, her satırı bir hakikati fısıldar. Bediüzzaman Said Nursî, bu ilâhî kitabın altı anahtar kelimesini şöyle sıralar: şeffafiyet, mukabele, muvazene, intizam, tecerrüd ve itaat. Bunlar yalnızca felsefî terimler değil, kâinatın ruhuna işlenmiş emirlerdir. Ve bu emirler, büyüğü küçüğe, çoğu aza müsavi kılar; yani maddî gücü değil, emre itaati kıymetli kılar.
Şeffafiyet: Maddeden Mânaya Açılan Kapı
Cam, su ve hava gibi maddeler neden hayatta böylesine önemli? Çünkü şeffaftırlar. İçlerinden ışık geçer, yansımazlar; hakikati gösterirler, perdelemezler. Şeffafiyet, varlığın kendini perdelemeden, hakikate bir ayna gibi açılmasıdır. Kâinatın her zerresi Allah’ın isimlerine şeffaf bir ayna olmuştur. Bu da gösterir ki, ne kadar az perde varsa, o kadar çok hakikat tecelli eder.
İnsan da şeffaflaştıkça hakikati gösterir. Enaniyetle bulanan bir kalp, karanlık bir taş gibi olur. Ama ihlasla saflaşan bir gönül, yıldızlar gibi parlar. Şeffaflık, ruhun aynalığıdır.
Mukabele: Kainatın Cevabı
Mukabele, yani karşılık verme; Allah’ın isimleri nasıl tecelli ediyorsa, mahlukat da ona uygun karşılık verir. Güneş ışık verir, toprak bitkiyle mukabele eder. Kalp sevgi duyar, göz yaşla mukabele eder. Mahlukatın her biri, Rabbinin verdiği nimete cevap verir. Bu, bir emir değil midir?
İnsan da nimete mukabele ile sorumludur. Göz verildi; bakışın sorumluluğu doğdu. Kalp verildi; sevginin istikameti soruldu. Mukabele, kulluğun özüdür.
Muvazene: İlâhî Ölçü
Atomdan galaksilere kadar, her şey ölçülüdür. Zerrelerin dansı da, yıldızların dönüşü de bir dengeye tâbidir. Su ile ateş, gece ile gündüz, sevgi ile korku; her şeyde bir muvazene vardır.
Bu denge, sadece fizikî âlemde değil, ruhî hayatta da geçerlidir. Kalp ile akıl, cesaret ile merhamet, tevekkül ile tedbir arasında kurulan muvazene, insanı “denge insanı” yapar. Ve bu muvazene, İlâhî bir emrin hükmüdür.
İntizam: Kâinatın İlâhî Nakışı
Her şey yerli yerinde, ölçülü ve uyumlu… Gecenin gelişi, baharın gelişi, meyvenin oluşu… Hepsi bir intizam içinde cereyan eder. Kâinattaki bu düzen, rastgele değil; hikmetli bir emirle olur. Tıpkı bir ordunun disiplinli yürüyüşü gibi, kâinat da düzenli bir marş yürütür.
İnsanın hayatı da intizamla anlam kazanır. Namazla geçen bir gün, düzensizliğe boğulan bir hayattan daha parlaktır. İntizam, hem kâinatın hem kulun şiarıdır.
Tecerrüd: Saflık ve Bağsızlık
Tecerrüd, bağlardan sıyrılmak, sırf Allah için hareket etmektir. Şuursuz mahlukat bile yaratılışında bu emirle hareket eder. Arı, balı menfaat için yapmaz; kedi şefkati karşılıksız gösterir. Hepsi İlâhî emre boyun eğmiştir. Yani tecerrüd içinde bir kulluk vardır.
İnsan da tecerrüd sırrını kavradıkça, sadece Allah için yaşar, yalnız O’na bağlanır. Bu da onu dünyada izzetli, ahirette aziz kılar.
İtaat: Varlığın Secdesi
Son olarak itaat… Kâinattaki her zerre Allah’a itaat içindedir. Güneş doğ der, doğar. Ay dol der, dolar. Ağaç büyü der, büyür. Zerreden galaksiye, herkes emre itaat hâlindedir. Bu itaat, kainatı ayakta tutan ana kanundur.
İnsan da bu itaat zincirine girdi mi, kainatla uyum içinde olur. İsyanla bozulur, itaatle kurtulur.
Makale Özeti:
Bu makale, Bediüzzaman’ın kâinatta hükmeden altı temel İlâhî emir olan şeffafiyet, mukabele, muvazene, intizam, tecerrüd ve itaat kavramlarını ele alır. Bu emirler, varlıklar arasında bir eşitlik ve uyum sağlar; küçüğü büyükle, azı çokla müsavi kılar. İnsan, bu yüce kanunlara ne kadar tabi olursa, o kadar hakikate yaklaşır ve kainatla ahenk içinde yaşar. Hakikatin dili bu emirlerledir; kim onları anlarsa, varlı
