İnsan Kalmak: Sözleşmeden Hesaba Giden Yol
İnsan Kalmak: Sözleşmeden Hesaba Giden Yol
Allah insanlara fırsat veriyor.
O da bir ömür boyunca.
Adeta, her şeyi bilen Rabbimiz; bak seni insan olarak diğer varlıklardan farklı olarak yaratıyorum.
İnsan olarak kalacağına dair bana söz veriyor musun?
Zahiren bütün ruhlar; Bela yani evet demişti.
Dünyaya geldi, insanlığın, insan olmanın, her şey emrine verilmiş olmanın nimetlerinden bir ömür boyu istifade etti.
Ancak sonunda; ya insan olarak varlığını sürdürmeye, ya da hayvan ve daha aşağı bir dereke ve düşüşe geçerek, o bulunduğu insani ve insanlığa mensub olma makamını kaybedecektir.
Tercih insana aid.
Dilediğini tercih edebilir.
Alınan misak ve sözleşmenin yerine getirilip, insan gibi yaşayıp ve insan olarak gitmek veya hepsini ve tüm verilenleri kaybetmek.
“9-Ona iki göz, bir dil, iki dudak vermedik mi?
﴾10﴿ Ve ona iki yolu göstermedik mi?
﴾11﴿ Fakat o, sarp yolu göze alamadı.
﴾12﴿ O sarp yol nedir, bilir misin?
﴾13﴿ Köle âzat etmektir.
﴾14-16﴿ Veya bir kıtlık gününde yakını olan bir yetimi yahut aç açık bir yoksulu doyurmaktır.
﴾17﴿ Sonra iman edip birbirlerine sabrı tavsiye edenlerden ve acımayı öğütleyenlerden olmaktır.
﴾18﴿ İşte bunlar hakkın ve erdemin yanında olanlardır.
﴾19﴿ Âyetlerimizi inkâr edenler ise bâtılın ve erdemsizliğin yanında olanlardır.
﴾20﴿ Onların hakkı, üzerlerine kapatılmış bir ateştir.”
Beled Suresi – 8-20.
*********
Hayat, görünüşte sıradan gibi duran bir başlangıçla açılır: bir doğum, bir nefes, bir bebek ağlaması… Ancak bu basit görünen başlangıcın ardında derin ve ezelî bir sır gizlidir. Çünkü bu doğum, sadece dünyaya geliş değildir; aynı zamanda ezelî bir sözleşmenin ifasına atılan ilk adımdır. Rabbimiz buyurur ki:
> “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?”
Ruhlar cevaben: “Evet, Rabbimizsin” dediler.
(A’râf Suresi, 172)
İnsan, bu söz ile Rabbine bir bağlılık, bir sadakat taahhüdünde bulunmuştur. Fakat bu bağlılığın sadece sözle kalmayacağı, bir ömürlük sınavla test edileceği daha baştan bellidir. Bu imtihanın adı “hayat”tır ve herkes için bir defaya mahsus, tek kullanımlık bir fırsattır.
İnsana Verilen Emanetler ve Sorumluluk
İnsana verilenler saymakla bitmez.
Gözler verilmiş, hakikati görsün diye.
Dudaklar ve dil verilmiş, doğruyu konuşsun, hayrı anlatsın diye.
Kalp verilmiş, sevsin, acısın, rahmetle dolsun diye.
Ve en önemlisi, akıl ve irade verilmiş ki doğruyu seçebilsin, nefsine karşı durabilsin.
> “Ona iki göz, bir dil, iki dudak vermedik mi? Ve ona iki yolu göstermedik mi?”
(Beled Suresi, 8-10)
İnsan bu donanımla başıboş bırakılmamıştır. Kendisine iki yol gösterilmiştir: biri kolay, nefse hoş gelen; diğeri ise sarp ve zorlu ama sonunda ebedî kurtuluşa çıkan yol. İşte imtihan da burada başlar.
Sarp Yol: Zor Ama Değerli
Kur’an’ın “sarp yol” dediği yol, aslında insan kalmanın, insan kalabilmenin yoludur. Çünkü insan olmak sadece bedensel bir şekil değil, ahlaki ve ruhsal bir hâldir. Beled Suresi, bu sarp yolun ne olduğunu şöyle açıklar:
Köle azat etmek (yani özgürlüğü savunmak)
Aç bir yetimi, bir yoksulu doyurmak (yani merhameti kuşanmak)
İman edip sabrı ve acımayı tavsiye edenlerden olmak (yani birlikte iyiliği yaşamak ve yaşatmak)
Bunlar kula zor gelebilir ama insanı yücelten şeylerdir. İşte hakikî insanlık burada başlar.
İnsanlıktan Düşmek: Bir Felaket
İnsan olmanın nimetlerinden istifade edip de, bu nimetin hakkını vermeyen, sadece dünyayı arayan ve kendi menfaatinden başka hiçbir şey düşünmeyen kişi; insan suretinde ama manen düşmüş bir varlık hâline gelir. Kur’an bu hali, “hayvandan da aşağı” diye nitelendirir:
> “Onlar hayvanlar gibidir, hatta daha da aşağıdırlar.”
(A’râf Suresi, 179)
Bu düşüş, sadece ahirette değil, dünyada da kendini gösterir: kalbin katılaşması, vicdanın sönmesi, merhametin yitirilmesi… Ve nihayetinde, ebedî âlemde “üzerine kapatılmış bir ateş” ile mühürlenmiş bir azap.
Son Söz: Bir Seçim, Bir Söz, Bir Sonuç
İnsan olarak kalmak ya da insanlıktan düşmek, tercih meselesidir. Hiç kimse zorlanmaz. Herkesin önünde iki yol vardır. Ve herkes, ezelde verdiği sözle şimdi yüzleşmektedir. Bu yolculuk bir ahitle başladı; şimdi bu ahdi yerine getirip getirmeme zamanı.
İnsan olmak bir nimet…
İnsan kalmak bir mücadele…
İnsan gitmek ise bir başarıdır.
Özet
Bu makale, insanın ezelde Allah’a verdiği “insan kalma” sözünü, hayat yolculuğu boyunca nasıl bir imtihana tabi tutulduğunu ve sonunda bu sözün ya tutulup yücelik kazanılacağını ya da inkâr edilip düşüşe sebep olacağını ele alıyor. Beled Suresi’nin ışığında, insanın sahip olduğu nimetler, sorumluluklar ve nihai tercihi anlatılıyor. İnsan olmak doğuştan gelir; fakat insan kalmak irade ister. Bu iradenin sonucu ise ya ebedî kurtuluş ya da hüsrandır.
