Tesbitler – islam bilgi arşivi

YAPAY ZEKÂ ÇAĞINDA İSLÂMİ TEBLİĞ: ZEKÂNIN YÜKSELDİĞİ, HİKMETİN UNUTULMAMASI GEREKEN BİR DÖNEM

“Teknolojiyle akıl ilerler, ama kalp susarsa insanlık geriler.”

Zaman değişiyor, araçlar dönüşüyor, muhataplar evriliyor… Artık bilgi çağındayız, hatta daha ötesi: yapay zekâ çağındayız. Bu çağda İslâmî tebliğ, sadece kürsüde ya da kitapta değil; algoritmalarda, veri havuzlarında, dijital zekâlarda yer almak zorundadır. Çünkü insanın bulunduğu her yerde İslam’ın rahmeti tecelli etmelidir.

Peki bu yeni çağda, tebliğ görevi nasıl şekillenmeli? Yapay zekâ gibi güçlü bir aracı hangi hikmetle, hangi edeple, hangi metotla kullanmalıyız?

1. YAPAY ZEKÂ: TEKNOLOJİK BİR NİMET, HİKMETLE YÖNETİLMESİ GEREKEN BİR ALET

Yapay zekâ; veri işleyen, öğrenen ve karar verme simülasyonu yapan yazılımlardan ibarettir. Ancak bu araçlar artık:

İnsanların ne düşündüğünü analiz ediyor

Onlara ne izleteceğini, ne okuyacağını öneriyor

Bilgiye ulaşma yollarını kontrol ediyor

İslamî tebliğ, bu alanın dışında kalırsa, dijital mecralarda boşluklar küfürle, sapkınlıkla, anlamsızlıkla dolar. Dolayısıyla:

> “Yapay zekâya hikmet öğretemeyiz belki, ama onunla hikmetli işler yapmayı öğrenmeliyiz.”

2. TEBLİĞİN DİLİNİ YAPAY ZEKÂYA UYDURMAK DEĞİL, ZEKÂYI TEBLİĞE HİZMETKÂR KILMAK

Tebliğde ölçü Kur’an ve sünnettir. Ama bu mesajı sunarken kullanılan dil, üslup ve mecra zamanla değişebilir. Yapay zekâ ile:

Kişiye özel tebliğ mümkündür: Her insanın ilgi alanına, anlayışına, ruh hâline uygun içerik sunulabilir.

Soru-cevap sistemleri geliştirilebilir: Anında, güvenilir, ilmî cevaplar verebilen dijital danışmanlar oluşturulabilir.

İslamî sohbet robotları ve rehberlik uygulamaları yaygınlaştırılabilir.

Ama burada kritik bir tehlike vardır: İslam’ın ruhu, algoritmaya indirilemez. Bir robotun anlattığı din, kalpten kalbe geçemez. Bu yüzden yapay zekâ sadece bir vasıta olmalı, vesile değil.

3. TEBLİĞİN RUHUNU KORUMAK: MEKANİK BİLGİDEN HİKMETLİ MESAJLARA

Tebliğ sadece bilgi aktarmak değildir. Kalbe tesir eden, vicdanı sarsan, ahlâkı inşa eden bir mesajdır. Yapay zekâ bu hikmetli anlatımı taklit edemez ama kolaylaştırabilir:

Kur’an’ın kıssalarını, ayetlerini, mesajlarını görsel-işitsel zenginlikle sunabilir.

Risale-i Nur gibi eserleri, sadeleştirme ve anlama kolaylığı sağlayan yapılarla destekleyebilir.

Manevî sorulara, insanî sıcaklık ve zarafetle yaklaşan yapay zekâ karakterleri geliştirilebilir.

> Düşündürücü bir soru: İnsanlar Allah’ın kelâmını makinelerden dinlemeye razıysa, bu insanlara biz hangi yöntemle ulaşmalıyız?

4. HİKMETLİ YÖNTEMLER VE TAVSİYELER: NE YAPMALI, NASIL YAPMALI?

a) Kapsayıcı ve ehil ekiplerle İslamî yapay zekâ projeleri kurulmalı.
Sadece teknik bilgi değil, aynı zamanda ilim, edep ve irfan sahibi danışmanlar bu projelerde yer almalı.

b) Gençlere hitap eden dijital karakterler ve uygulamalar oluşturulmalı.
Mesela bir “İslami ChatGPT” modeli; fıkıh, akaid, Kur’an, tasavvuf gibi alanlarda güncel ve sahih bilgiyle rehberlik edebilir.

c) Yapay zekânın ürettiği içerikler ilmî denetimden geçmeli.
Yanlış bilgi yayılımını engellemek için alim denetimli veri havuzları kullanılmalı.

d) İnsan eliyle yapılması gereken, yüz yüze tebliğ ve temsil ihmal edilmemeli.
Yapay zekâ kalpleri hazırlayabilir ama iman tohumu, hâl diliyle ekilir.

5. YAPAY ZEKÂYA EMANET EDİLEN TEBLİĞ, NASIL BİR SORUMLULUKTUR?

Bu çağda, “Ben kürsüde vaaz ettim, vazifemi yaptım” demek yeterli değildir. İnsanlar ekranlarda, uygulamalarda, algoritmalarda yaşıyor. O hâlde:

Onların karşısına çıkan ilk İslami içerik, hikmetle dolu olmalı.

Gördükleri, okudukları, sordukları her yerde hakikatin izi olmalı.

Yalanın, fitnenin, bâtılın içinde bir nur gibi parlayan İslam anlatımı yer almalı.

> İbretli hakikat: Eğer hakikat sussa, yalan konuşur. Biz susarsak, yapay zekâ da yalanı öğretir.

SONUÇ: ZEKÂYI HİKMETLE YÖNETME VAKTİDİR

Yapay zekâ, insanoğlunun eline verilen iki ucu keskin bir kılıçtır. Onu ya hak için kullanırız ya da bâtıla zemin hazırlarız. Bu çağda İslamî tebliğin başarısı, ilmin yüksekliğiyle birlikte hikmetin derinliğini birleştirmekle mümkündür.

Unutmayalım:

“Zekâ bize yardımcı olur, ama kalp bizi kurtarır.”
“Tebliğ makineye yüklenebilir, ama temsil ancak insanla mümkündür.”