Tesbitler – islam bilgi arşivi

İbnü Abbas Tefsiri, sahabe döneminin en önemli tefsir kaynaklarından biri olarak kabul edilir ve Abdullah bin Abbas’a (ö. 68/687-688) isnat edilir. İbnü Abbas, Hz. Muhammed’in amcasının oğlu, genç yaşta İslam’ı kabul etmiş bir sahabe ve Kur’an ilimlerinde otorite olarak tanınan bir şahsiyettir. “Tercümanü’l-Kur’ân” (Kur’an’ın Tercümanı) lakabıyla anılır. Ancak, doğrudan İbnü Abbas tarafından yazılmış bir tefsir kitabı bulunmamaktadır; onun tefsirle ilgili görüşleri, talebeleri ve sonraki nesiller aracılığıyla nakledilmiştir. Bu nedenle “İbnü Abbas Tefsiri” derlemeler ve rivayetler üzerinden şekillenmiştir. İşte İbnü Abbas Tefsiri’nin temel özellikleri:

1. **Rivayet Tefsiri Ağırlıklı**: İbnü Abbas’ın tefsiri, esasen rivayet tefsiri kategorisine girer. Ayetlerin anlamlarını açıklarken Hz. Peygamber’den duyduklarına, sahabe görüşlerine ve kendi gözlemlerine dayanır. Nakle dayalı bir yöntem izler.

2. **Kur’an’ı Kur’an ile Tefsir**: İbnü Abbas, bir ayeti açıklarken sıklıkla Kur’an’ın başka ayetlerine atıfta bulunur. Kur’an’ın kendi içindeki bütünlüğünü ve ayetler arasındaki bağlantıları vurgular.

3. **Hadis ve Sünnet Temelli**: Tefsirinde, Hz. Peygamber’in hadislerine ve uygulamalarına büyük önem verir. Ayetlerin vahiy sebeplerini (esbâb-ı nüzûl) ve bağlamını anlamada hadislerden faydalanır.

4. **Arapça Dil Bilgisi ve Şiir**: İbnü Abbas, Arap diline son derece hâkim bir âlimdi. Ayetlerdeki kelimelerin anlamlarını açıklarken Arapça’nın edebi mirasını, özellikle cahiliye dönemi şiirlerini ve dilin inceliklerini kullanır. Bu, onun tefsirine dilbilimsel bir derinlik katar.

5. **Esbâb-ı Nüzûl Vurgusu**: Ayetlerin iniş sebeplerine ve tarihsel bağlamına özel bir dikkat gösterir. Bu, ayetlerin doğru anlaşılmasında önemli bir rol oynar.

6. **Yahudi ve Hristiyan Kaynaklarına Atıflar (İsrâiliyyât)**: İbnü Abbas’ın tefsirinde, Yahudi ve Hristiyan geleneklerinden gelen bazı rivayetler (İsrâiliyyât) yer alır. Bu bilgiler, genellikle ayetlerin kıssalarını detaylandırmak için kullanılmıştır. Ancak bu rivayetlerin doğruluğu sonraki âlimler tarafından tartışılmıştır.

7. **Basit ve Doğrudan Anlatım**: İbnü Abbas, tefsirinde karmaşık teorilere veya felsefi tartışmalara girmez. Ayetlerin anlamını sade, anlaşılır ve pratik bir şekilde aktarmaya özen gösterir.

8. **Sahabe Otoritesi**: İbnü Abbas, genç yaşına rağmen Hz. Peygamber’in duasına mazhar olmuş ve Kur’an’ı bizzat ondan öğrenmiş bir sahabe olarak tefsirde özel bir otoriteye sahiptir. Talebeleri (Mücahid, İkrime, Said bin Cübeyr gibi) onun görüşlerini sistematik bir şekilde aktarmıştır.

9. **Ehl-i Sünnet Çizgisi**: İbnü Abbas’ın tefsiri, Ehl-i Sünnet inancına uygun bir çerçevede şekillenmiştir. Kelamî veya mezhepsel tartışmalardan ziyade Kur’an’ın asıl mesajına odaklanır.