Tesbitler – islam bilgi arşivi

Kadı Beyzâvî Tefsiri, tam adıyla *Envârü’t-Tenzîl ve Esrârü’t-Te’vîl*, Nasiruddin Ebu Said Abdullah bin Ömer el-Beyzâvî (ö. 685/1286 civarı) tarafından yazılmış, İslam tarihindeki en önemli tefsir eserlerinden biridir. Kadı Beyzâvî, Şafiî mezhebine mensup bir âlimdir ve bu tefsir, özellikle ortaçağ İslam dünyasında büyük bir etki bırakmıştır. İşte Kadı Beyzâvî Tefsiri’nin temel özellikleri:

1. **Kısa ve Yoğun Anlatım**: Beyzâvî Tefsiri, hacim olarak kısa olmasına rağmen içeriği oldukça derin ve yoğundur. Ayetlerin anlamlarını özlü bir şekilde açıklar, gereksiz detaylara girmeden esas mesajı vermeye odaklanır.

2. **Dirayet ve Rivayet Dengesi**: Hem dirayet (akıl ve yorum) hem de rivayet (nakil) tefsiri yöntemlerini birleştirir. Ayetleri açıklarken hadislerden ve sahabe görüşlerinden faydalanır, aynı zamanda dilbilimsel ve akli analizlere yer verir.

3. **Dil ve Belagat Ağırlıklı**: Arapça dil bilgisi, gramer ve belagat kurallarına büyük önem verir. Ayetlerin edebi yönünü ve mucizevi üslubunu öne çıkarır. Bu yönüyle, Kur’an’ın i’cazını (benzersizliğini) vurgular.

4. **Zemahşerî’den Etkilenme**: Beyzâvî, Zemahşerî’nin *Keşşâf* tefsirinden önemli ölçüde faydalanmıştır. Ancak Zemahşerî’nin Mu’tezilî görüşlerini eleştirir ve tefsirini Ehl-i Sünnet çizgisine uygun hale getirir.

5. **Ehl-i Sünnet Perspektifi**: Şafiî mezhebi çerçevesinde Ehl-i Sünnet inancına bağlı kalarak yazılmıştır. Kelamî tartışmalarda mutedil bir yaklaşım sergiler ve aşırılıklardan kaçınır.

6. **Fıkhî ve Kelamî Boyut**: Ayetlerin fıkhî hükümlerini ve kelamî meselelerini ele alır. Şafiî mezhebinin görüşlerini yansıtırken, diğer mezheplerin yaklaşımlarına da yer yer değinir.

7. **Eğitim Amaçlı Kullanım**: Tefsir, özellikle medrese eğitimi için bir ders kitabı olarak yaygın şekilde kullanılmıştır. Kapsayıcı ancak özlü yapısı, öğrencilerin ve âlimlerin ilgisini çekmiştir.

8. **Geniş Kapsamlı Yorum**: Ayetlerin zahirî (görünen) anlamlarının yanı sıra bâtınî (derin) anlamlarını da inceleyerek te’vil yapar. Bu, eserin *Esrârü’t-Te’vîl* (Yorumun Sırları) adıyla anılmasını sağlar.