HAYA DAMARI ÇATLARSA…
HAYA DAMARI ÇATLARSA…
İnsan ruhunun en hassas ipliklerinden biri hayadır. Bir toplumu ayakta tutan, bireyleri kötülüklerden uzaklaştıran, kalpleri arındıran en değerli erdemlerden biridir. Ne var ki, haya damarı çatladığında, insanın içindeki o ulvi hisler silikleşir, kötülük normalleşir ve ahlaki çöküş kaçınılmaz hale gelir.
Hayanın Önemi
Haya, insana vicdanın fısıldadığı bir iç sestir. Yanlış yapıldığında yüz kızarması, gözlerin kaçması, dilin tutulmasıdır. Bizi hatadan alıkoyan, başkalarına ve kendimize karşı saygılı olmamızı sağlayan bir iç disiplindir. Hadiste, haya imanın bir parçası olarak görülmüş ve onu kaybedenlerin manevi anlamda büyük bir boşluğa düştüğü görülmüştür.
Haya Damarı Çatladığında Ne Olur?
Haya damarı çatlayan bir insan, önce küçük şeyleri normalleştirmeye başlar. Önceden utanç duyduğu bir davranış artık ona olağan gelir. Sonra o küçük şeyler büyür, bir yaşam tarzına dönüşür. İşte haya duygusunun kaybolmasıyla meydana gelen bazı olumsuz sonuçlar:
Ahlaki değerler aşınır: Yalan, aldatma, bencillik ve haksızlık sıradanlaşır.
Toplumsal bağlar zayıflar: İnsanlar birbirine karşı daha saygısız, umursamaz ve acımasız olur.
Merhamet azalır: Başkalarının duygularına duyarsızlaşan bireyler, kalplerindeki sevgi ve şefkati yitirir.
Kötülük yaygınlaşır: Günahlar aleni hale gelir ve bunlardan rahatsızlık duyanların sesi kısılır.
Tarih ve Günümüzden Dersler
Tarihte birçok toplum, haya duygusunu kaybettikçe bozulmuş ve sonunda yok olmuştur. Lüks ve sefahat içinde yaşayan toplumlar, önce ahlaki değerlerini kaybetmiş, sonra da çöküşe sürüklenmiştir. Günümüzde de benzer bir tehlike söz konusudur. Mahremiyetin ihlali, edep sınırlarının yok sayılması, haya duygusunun zayıfladığının işaretleridir.
Haya Nasıl Korunur?
Haya damarının çatlamaması için bireysel ve toplumsal çabalar gerekir.
1. İman ve ahlak eğitimi: Küçük yaşlardan itibaren haya bilinci aşılanmalıdır.
2. İyi örnekler seçmek: Ahlaklı, hayalı insanlarla birlikte olmak karakteri güçlendirir.
3. Mahremiyete dikkat etmek: Bireyler özel alanlarını koruyarak haya duygusunu besleyebilir.
4. Kendi iç muhasebemizi yapmak: Günlük hayatta sözlerimizi, davranışlarımızı gözden geçirerek haya duygumuzu koruyabiliriz.
Son Söz
Haya bir insanın en büyük ziynetidir. Onu kaybetmek, değerli bir mücevheri çamura atmak gibidir. Hayanın yok olduğu bir dünyada kötülük sıradanlaşır, iyilik küçümsenir. O halde, haya damarımızı diri tutalım ve vicdanımızın sesine kulak verelim. Çünkü haya gittiğinde, geriye sadece boşluk ve pişmanlık kalır…
