Tesbitler – islam bilgi arşivi

Hayatın Sırrı: İmtihan, İstikamet ve Sonsuzluk Yolculuğu

İnsan, kâinat sahnesinde akıl ve irade sahibi olarak var edilmiş, sayısız nimetlerle donatılmış bir varlıktır. Bu varoluşun en temel gerçeklerinden biri ise hayatın baştan sona bir imtihan oluşudur. Her kulun imtihanı farklıdır; kimi hastalıkla, kimi inancıyla, kimi eşiyle, kimi dostuyla, kimi çocuğuyla, kimi fakirliği, kimi de zenginliğiyle sınanır.
Bu çeşitlilik, ilahi adaletin ve hikmetin bir göstergesidir. Zira aynı derecede zorluklar herkes için geçerli değildir; her ruhun kaldırabileceği yük farklıdır. Bilimsel olarak da bireysel farklılıklar, genetik yatkınlıklar ve çevresel faktörler, her bireyin zorluklara karşı direncini ve tepkilerini farklı kılar. Bu durum, imtihanın kişiye özel tasarlanmış bir “eğitim programı” gibi anlaşılmasını sağlar.

Bu imtihanın temel gayesi ise insanın kendini bilmesi, Rabbini tanıması ve istikametten ayrılmamasıdır.
Hud Suresi’nin 112. ayeti bu hususta temel bir prensip koyar: “Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!” İstikamet üzere yaşamak, sadece ibadetleri yerine getirmekle sınırlı değildir; aynı zamanda ahlaklı olmak, dürüst olmak, emanete riayet etmek ve her halükarda adaletten sapmamak anlamına gelir.
Mantıki olarak, bir sistemin sağlıklı işlemesi için kurallara harfiyen uyulması gerektiği gibi, insan hayatının da huzur ve başarıyla devam etmesi için ilahi emirlere dosdoğru riayet şarttır.
Bu doğruluk, dahili bir dönüşümle mümkündür. Hadis-i Şerif’te kibir, hırs ve hasetten sakınılması emredilir.
“Kibirden sakınınız. Hiç şüphe yok ki kibir, şeytanı Adem a.s.’a secde etmemeye sevk etmiştir. Hırstan da sakınınız. Zira hırs, Adem a.s.’ı malum ağaçtan yemeğe sevk etmiştir. Hasedden de sakınınız. Zira Adem a.s.’ın iki oğlundan biri, kardeşini ancak hased sebebiyle öldürmüştür. İşte bunlar, her hatanın aslıdır.”
Bu hadis, insanlık tarihindeki en temel günahların kökünü akli bir çıkarımla ortaya koyar. Kibir, mantık dışı bir üstünlük yanılgısı; hırs, doyumsuzluğun getirdiği yıkım; haset ise başkasının iyiliğine tahammülsüzlüğün zehridir. Bu üç temel kötü huy, bireyi ve toplumu felakete sürükleyen, tarih boyunca nice acı olaylara sebep olan illetlerdir.

Peygamber Efendimiz (sav)’in duası, bu zorlu imtihan yolculuğunda kulun acziyetini ve Allah’a sığınışını en güzel şekilde ifade eder:
“Allah’ım! Âcizlikten, tembellikten, cimrilikten, ihtiyarlayıp ele avuca düşmekten ve kabir azabından sana sığınırım.”
Bu dua, sadece kişisel zaaflardan değil, aynı zamanda hayatın getirebileceği ağır yüklerden ve ahiret azabından Allah’a iltica etmenin bir örneğidir. Bilimsel olarak bakıldığında dahi, yaşlılıkta düşkünlük ve acizlik, insan doğasının bir gerçeğidir ve bu durum karşısında manevi bir destek arayışı, fıtri bir ihtiyaçtır.
Hayatın anlamını idrak etmede ve imtihanları başarıyla atlatmada namazın ve Kur’an’ın önemi büyüktür.
Ankebût Suresi’nin 45. ayeti bunu açıkça belirtir: “Kitaptan sana vahyedilenleri oku, namazı özenle kıl. Kuşkusuz namaz hayâsızlıktan ve kötülükten meneder. Allah’ı anmak her şeyden önemlidir. Allah yaptıklarınızı bilir.”
Namaz, kul ile Rabbi arasındaki doğrudan bağdır. O, sadece bedeni bir hareket değil, aynı zamanda ruhi bir arınma, bir meditasyon ve Allah ile sürekli bir irtibat halidir. Akli ve mantıki olarak düşünüldüğünde, düzenli ve bilinçli yapılan bir eylemin, bireyin ruhi ve psikolojik sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratması kaçınılmazdır. Namazın kötülüklerden alıkoyucu özelliği, bireyin ahlaki gelişimini ve toplumsal uyumu destekler.

Hayatın daraldığı, göğüslerin sıkıştığı anlarda ise “Elem neşrah leke sadrak” ayeti ve anlamı olan “Rabbim daralan göğsümüze ferahlık ver” duası, adeta bir can simidi gibidir. Bu, sadece bir temenni değil, aynı zamanda manevi bir rahatlama ve psikolojik bir destek kaynağıdır. Bilimsel olarak da, olumlu düşünce ve inanç sistemlerinin stresle başa çıkmada ve ruh sağlığını korumada önemli bir rol oynadığı kabul edilmektedir.

Bu dünya hayatının bir imtihan olduğunu ve asıl hayatın ölümden sonra başlayacağını “İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar” hadis-i şerifi hatırlatır.
Bu söz, dünya hayatının bir rüya âlemi gibi geçici ve aldatıcı olduğunu, gerçek uyanışın ise ölümle birlikte ahirette gerçekleşeceğini ifade eder.
Tarihi ve felsefi olarak birçok düşünür, bu dünyanın bir illüzyon olup olmadığını sorgulamış, ancak İslam, bu “rüya”dan uyanışın ve asıl gerçeğin ahiret olduğunu net bir şekilde ortaya koymuştur.
Allah yolunda şehit olanlar için Âl-i İmran Suresi’nin 169-170. ayetleri, bu hakikatin en canlı delilidir: “Allah yolunda öldürülenleri sakın ölüler sanma! Bilakis onlar diridirler; Allah’ın, lütuf ve kereminden kendilerine verdikleriyle sevinçli bir halde Rableri yanında rızıklara mazhar olmaktadırlar. Arkalarından gelecek ve henüz kendilerine katılmamış olan şehid kardeşlerine de hiçbir keder ve korku bulunmadığı müjdesinin sevincini duymaktadırlar.”
Bu ayet, şehitlik mertebesinin yüceliğini ve ahiret hayatının gerçekliğini perçinler. Onlar, dünyevi ölçülerle ölü sayılsa da, ilahi katında diridirler ve tarifsiz nimetlere mazhardırlar. Bu, canını din uğruna feda edenler için en büyük motivasyon ve teselli kaynağıdır.

Son olarak, bireyin topluma karşı sorumlulukları ve ilahi emirlere itaati Haşr Suresi’nin 7. ayetinde özetlenir: “Peygamber size ne verdiyse onu alın, neyi de size yasak ettiyse ondan vazgeçin. Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz, Allah’ın azabı çetindir.” Bu ayet, Peygamber’in sünnetinin ve rehberliğinin önemini anlatirken, Allah’ın emirlerine uymamanın ciddi sonuçları olacağını hatırlatır. İnsan aklı, bir liderin talimatlarına uymanın düzeni ve başarıyı getirdiğini kolayca kavrar. İlahi bir rehberin talimatları ise hem dünya hem de ahiret saadeti için vazgeçilmezdir.

Nihayetinde, Yasin Suresi’nin 57. ayetinin müjdesiyle sona eren bu yolculukta, cennetteki sınırsız nimetlere işaret edilir: “Orada meyveler ve her istedikleri onlarınındır.” Bu, dosdoğru yaşayan, imtihanlarını başarıyla geçen ve ilahi emirlere tabi olanlar için vaat edilen ebedi huzur ve mutluluğun bir resmidir. İnsan fıtratı gereği mükâfat arayışında olduğu için, ahiretteki bu nimet vaadi, dünya hayatındaki zorluklara katlanma ve istikamet üzere yaşama motivasyonunu pekiştirir.

Özet:
Bu makale, hayatın bir imtihan süreci olduğunu ve her kulun farklı şekillerde sınandığını belirterek başlar.
Makale, istikamet üzere yaşamanın önemi ve kibir, hırs, haset gibi temel kötü huylardan sakınmanın gerekliliğini anlatır. Peygamber Efendimiz (sav)’in acizlikten ve kabir azabından Allah’a sığınma duası ile insanın fıtri zayıflığına dikkat çekilir. Namazın kötülüklerden alıkoyucu gücü ve Allah’ı anmanın önemi vurgulanırken, zor zamanlarda “Elem neşrah leke sadrak” ayetinin manevi ferahlatıcı etkisi dile getirilir. Ölümün bir uyanış ve ahiret hayatının gerçekliği, özellikle şehitlerin diriliği üzerinden ele alınır.
Son olarak, Peygamber’in rehberliğine uymanın ve Allah’ın azabından sakınmanın gerekliliği ile cennetin vaat edilen sınırsız nimetleri aktarılarak, hayatın bir bütün olarak imtihan, istikamet ve sonsuzluk yolculuğu olduğu anlatılır.
Makale, dini metinleri bilimsel, akli ve mantıki çıkarımlarla destekleyerek konuyu bütünsel bir bakış açısıyla ele almıştır.