Tesbitler – islam bilgi arşivi

Peygamberin İnsan Yetiştiriciliği: İstidatları Yeşerten Rahmet Eli

Her insanın içinde bir çekirdek saklıdır. Kiminde bu çekirdek bir çınar olmaya, kiminde bir gül bahçesine dönüşmeye muktedirdir. Fakat bu potansiyel, ancak bir dokunuşla, bir şefkatle, bir yönlendirmeyle uyanır. İşte bu noktada Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v), sadece vahiy getiren bir elçi değil; insan ruhunun en derin tabakalarına inerek oradaki istidatları uyandıran, kabiliyetleri geliştiren ve kişiyi kendi kemaline ulaştıran eşsiz bir mürşid-i kâmil, bir “rahmet peygamberi” olarak karşımıza çıkar.

Fıtratın Gönül Toprağına Su Veren Nebî

Peygamberimiz’in en belirgin yönlerinden biri, insanların içinde var olan ama kendi kendine keşfedemedikleri cevherleri ortaya çıkarmasıdır. Onun eğitimi, doğrudan doğruya kalbe dokunan bir eğitimdir. O, insanı olduğu gibi değil, olabileceği gibi gören bir terbiye ustasıdır.

Tıpkı susuz kalan bir toprak parçasının, yağan rahmetle bir anda çiçeklerle bezendiği gibi; Peygamberimizin manevi terbiyesiyle insanlar:

Korkakken cesur,

Cahilken bilge,

Zalimken adil,

Savrulmuşken düzenli,

Yalancı iken sadık hâle gelmiştir.

Örnekler Üzerinden Bir Tefekkür

Hz. Ebû Bekir: Sadakati içinde vardı, ama İslam ile zirveye çıktı. “Sıddîk” unvanını aldı, çünkü Peygamber onu sıdk yoluna yönlendirdi.

Hz. Ömer: Sert mizacının ardında adalet istidadı gizliydi. Peygamber o cevheri keşfetti. Sonunda “Faruk” oldu, hak ile batılı ayıran bir mihenk taşı.

Hz. Bilâl: Köleydi, hor görülürdü. Oysa içinde hürriyet ve sadakat tohumu vardı. Peygamber bu tohumu suladı. O da ezanın gür sesi oldu.

Hz. Halid b. Velid: Müşrik saflarında savaşırken dahi bir kumandan zekâsına sahipti. Peygamber bu istidadı yönlendirdi, onu “Allah’ın kılıcı” yaptı.

Bu örnekler, Peygamber’in ne kadar keskin bir feraset ve mânevî rehberlik kudretine sahip olduğunu gösterir.

Bunu tüm sahabelere teşmil edebilirsiniz.

Manevi Eğitim Modeli: Bir Nebevî Pedagoji

Modern psikoloji ve eğitim bilimleri de her insanın içinde bir yetenek haritası taşıdığını kabul eder. Ancak bu potansiyel, genellikle zahiri sebeplere ya da rastgele çevresel etkilere bağlı olarak gelişir. Oysa Peygamberimiz’in yaklaşımı:

Niyet merkezlidir: Herkesi, yaratılış gayesi doğrultusunda eğitir.

Bireysel farkları tanır: Sahabeler arasında kişiye özel yöntem uygular.

Önce kalbi fetheder: Zorlamaz, sevdirerek yönlendirir.

Sürekli gelişime açık bırakır: Sınırlamaz, istikamete yön verir.

İnsan psikolojisine bu kadar uygun bir eğitim modeli, çağlar üstü bir metodolojiyi de beraberinde getirir.

Tohumu Yeşerten Dokunuş: Ahlak ve Merhamet

Peygamberimizin başarısının ardındaki temel sır, ahlak ve merhamettir. O, insanı bir nesne değil; bir emanet, bir mücevher gibi görür. Onu kırmak değil, işlemek ister. Zira derdi insanı sadece  adam etmek değil, insanı “insan-ı kâmil” etmektir.

Bu yönüyle o, bir bahçıvan gibidir: Tohumu tanır, toprağın yapısını bilir, hangi ağacın ne zaman meyve vereceğini sezerek kavrar ve ona göreİslamın suyuyla sular. Sonra sabırla sulamaya devam eder. Gölge yapar, budar, destek verir. Ve sonunda ortaya öyle bir bahçe çıkar ki, asırlarca hem meyve verir hem de gölge olur.

Tarihî ve İbretli Bir Perspektif

Peygamberimizin vefat ettiği gün, ardında dev bir ordu, organize bir devlet, hukuk sistemi, sosyal adalet anlayışı ve binlerce yetişmiş insan bırakmıştı. Hiçbir dünyevî araç-gereç kullanmadan, sadece sevgi, ahlak, sabır ve hikmetle gerçekleştirdiği bu inkılap; tarihte eşi benzeri olmayan bir “insan inşası”dır.

Tarihin gördüğü en güçlü liderler bile ardında harabeler veya kaos bırakırken; o, insan bırakmıştır. Birer yıldız gibi parlayan sahabeler, onun en büyük eserleridir.

Bilimsel ve Akli Boyut

Nörobilim ve eğitim teorileri, insan beyninin dış uyarıcılarla geliştiğini, fakat gerçek öğrenmenin anlamla bütünleştiğinde kalıcı olduğunu söyler. Peygamberimiz’in talimleri; yalnızca bilgi değil, anlam da ihtiva ettiği için kalplerde kök salmıştır.

Modern “potansiyel keşfi” programları, bugün milyarlarca dolarlık endüstrilere dönüşmüştür. Oysa Allah Rasûlü, bin dört yüz yıl önce bu işin en mükemmel örneklerini bir hurma kütüğüne yaslanarak gerçekleştirmiştir.

Edebi Bir Yorumla

O, kurumuş dallara su yürütendi. Tohumun yüzyıllardır uyuduğu gönülleri şefkatle uyandıran bir sabah esintisiydi. Sert kayalarda dahi bir gül açtırdı. Herkesi olduğu hâliyle değil, Allah katındaki en güzel hâliyle gördü. Ve bu yüzden onun terbiye ettiği insanlar, sadece iyi değil; en iyi oldular.

Sonuç

Peygamber Efendimiz (s.a.v), insan potansiyelini harekete geçirme noktasında eşsiz bir örnektir. O, kabiliyetleri keşfetmiş, istidatları uyandırmış ve insanı kendi hakikatine kavuşturmuştur. Her biri ayrı karakterde binlerce insanı aynı rahmet potasında eritmiş, bir ümmet oluşturmuştur. Onun metodu hem ilahîdir hem de fıtrîdir. Onun bıraktığı miras, sadece bir din değil; bir insanlık modelidir.

Özet

Bu makalede, Peygamber Efendimiz’in en belirgin yönü olan insanlardaki potansiyeli keşfetme ve harekete geçirme özelliği ele alındı. Hz. Peygamber; sevgi, şefkat, ahlak ve rehberlik yoluyla insanların içindeki cevherleri ortaya çıkarmış, istidatlarını en güzel şekilde geliştirmiştir. Onun eğitimi, modern pedagojik yaklaşımlarla da örtüşen, ama onları aşan bir derinliğe sahiptir. Vahyin nuru, onun eliyle sadece karanlıkları değil, içimizdeki saklı güzellikleri de aydınlatmıştır.