Kelâmın Zirvesi: Kur’ân’a Erişilmez İ’caz
Kelâmın Zirvesi: Kur’ân’a Erişilmez İ’caz
“Eğer bütün cin ve insanın Kur’an’dan tereşşuh etmeyen bütün güzel sözleri toplansa yine Kur’an’ın mertebe-i kudsiyesine yetişip tanzir edemez.”
Sözler. 12. Söz
**********
İnsanlık tarihi boyunca nice büyük sözler söylenmiş, nice kelam ustaları sahneye çıkmıştır. Şairler, edipler, filozoflar; insan aklının ve duygusunun en parlak ifadelerini ortaya koymuştur. Ancak bu deniz gibi sözler dahi, Kur’ân’ın kudsî kaynağından süzülen bir damlaya bile denk olamamıştır. Zira Kur’ân, kelam-ı beşer değil, Kelâmullahtır; ilâhîdir, ezelîdir, sonsuz hikmetin bizzat kendisidir.
Bediüzzaman Hazretleri bu hakikati şöyle ifade eder:
“Eğer bütün cin ve insanın Kur’ân’dan tereşşuh etmeyen bütün güzel sözleri toplansa yine Kur’ân’ın mertebe-i kudsiyesine yetişip tanzir edemez.”
Bu ifade, Kur’ân’ın i’cazını (mu’cizevîliğini) sadece lafızda değil, mana ve hakikatte de zirveye taşıdığını gösterir. Çünkü Kur’ân yalnızca bir kitap değil; bir hidayet rehberi, bir hayat nizamı, bir ebediyet pusulasıdır.
Kur’ân’ın üslubu öyle özeldir ki, hem en sade akla hitap eder, hem en derin akılları hayran bırakır. Bir çocuk onun sesinde huzur bulur, bir âlim onda sonsuz anlam derinliği keşfeder. Onun kelimelerinde rahmetle yoğrulmuş bir kudret, hikmetle kuşatılmış bir ilim, merhametle konuşan bir adalet vardır.
Kur’ân’ın i’cazı, sadece lafzî güzellikte değil;
Gaybî haberlerinde,
İlahi sıfatları tanıtmada,
İnsan ve kâinat arasındaki hikmetli bağları açıklamada,
Ve özellikle insanın iç dünyasını, vicdanını ve ebed arzularını doyurmada zirvededir.
Nice filozoflar, nice düşünürler insanı tarif etmeye çalışmış; ama hiçbir tanım, Kur’ân’ın “O nefse ve onu düzgün bir biçimde yaratıp da sonra ona fücurunu ve takvasını ilham edene andolsun.” (Şems, 91/7-8) ayeti kadar derin olmamıştır.
Kur’ân, sadece “güzel bir sözler kitabı” değildir. O, en güzelin (Allah’ın) sözüdür. Bu yüzden onunla kıyaslanan her söz, yalnızca yansımadır; gökteki güneşe karşı eldeki fener gibidir. Güzellik adına ne varsa ya doğrudan Kur’ân’dandır ya da ondan tereşşuh etmiştir.
Makale Özeti:
Bu makalede, Kur’ân-ı Kerîm’in eşsizliği, yani i’caz yönü ifade edilmiştir. Bediüzzaman’ın ifadesiyle, bütün cin ve insin en güzel sözleri toplansa dahi, Kur’ân’ın kudsiyet mertebesine ulaşamayacağı anlatılmıştır. Kur’ân’ın yalnızca lafız değil, mana, hikmet ve rehberlik açısından da eşsiz bir kelam olduğu ve diğer tüm sözlerin ya ondan kaynaklandığı ya da onun gölgesinde kaldığı ifade edilmiştir.
