Tesbitler – islam bilgi arşivi

İnsanlar Altın ve Gümüş Gibidir: Ruhların Derin Yolculuğu

Ebû Hüreyre”nin naklettiğine göre, Resûlullah (sav), “İnsanlar gümüş ve altın madenlerine benzerler. Câhiliye devrinde hayırlı olanlar, İslâm”da da hayırlı olanlardır. Yeter ki, İslâm”ı iyi kavrasınlar. Ruhlar da toplu cemaatlerdir. Onlardan birbirleriyle uyuşanlar kaynaşır, uyuşamayanlar da anlaşamaz, ayrılırlar. ” buyurmuştur. (M6709 Müslim, Birr, 160; B3336 Buhârî, Enbiyâ, 2)

Giriş: Madenlerin Sırrı

İnsanlık tarihi boyunca madenler hep kıymetli olmuş, özellikle altın ve gümüş paha biçilmez değerlerin sembolü sayılmıştır. Peygamber Efendimiz (s.a.v), insanları bu kıymetli madenlere benzeterek, her bireyin yaratılışında taşıdığı özün değerli ve işlenmeye açık olduğunu ifade etmiştir. Ancak bu değer, yüzeyde değil derinliktedir. Nasıl ki maden toprağın altından çıkarılır, işlenir ve saflaştırılırsa; insan da içindeki cevheri keşfetmek, saf hâline getirmek için bir yolculuğa çıkmalıdır.

Cahiliye’deki Cevher, İslâm’da da Parlar

Efendimiz’in (s.a.v) “Cahiliyede hayırlı olanlar, İslam’da da hayırlıdırlar; yeter ki İslam’ı iyi kavrasınlar” sözü, insanın doğuştan getirdiği bazı asil hasletlerin dinle yoğrulması halinde nasıl bir kemale ulaşacağını gösterir. Çünkü bazı insanlar yaratılış itibariyle merhametli, adaletli, sadık ya da cömert olabilirler. Fakat bu meziyetler, doğru bir ilahi rehberlikle bütünlük kazanmazsa, yanlış yolda kullanılabilir. Bu nedenle, cevherin kıymeti, onun nasıl işlendiğiyle ilgilidir.

Cahiliye döneminde fazilet sahibi olan bazı kimseler —mesela Hâlid bin Velid, Ömer bin Hattâb, Hatice annemiz— İslam’la tanışınca bu cevherlerini hak ve hikmet yolunda parlatmışlardır. Bu da gösteriyor ki, insan ne olursa olsun, asıl kemal ancak ilahi rehberlikle mümkündür.

Ruhlar Topluluğu: Uyuşanlar ve Ayrışanlar

Hadisin devamında Resûlullah (s.a.v) ruhların birbiriyle uyumuna dikkat çeker: “Ruhlar toplu ordular gibidir. Uyuşanlar kaynaşır, uyuşamayanlar ayrılır.” Bu söz, sadece dostlukların sebebine değil, toplumsal yapının da temel dinamiğine işaret eder. Bazen bir insanla ilk defa karşılaşırsınız ama sanki yıllardır tanıyormuş gibi hissedersiniz. Bazen de bir başkasıyla hiçbir yakınlık kuramazsınız. İşte bu, ruhların derin geçmişine, yaratılış anındaki birleşmelerine veya ayrılmalarına dayanır.

Bu hakikat, sosyal hayattaki bazı sırların perdesini aralar. Sadece aynı kültürü paylaşmak, aynı dili konuşmak, hatta aynı dine mensup olmak bile ruhların kaynaşmasına yetmeyebilir. Gerçek yakınlık, kalpten kalbe, ruhtan ruha bir bağdır.

Toplumda Maden Değeri: Herkes Aynı Değildir

İnsanların altın ve gümüşe benzetilmesi, farklılıkların değer açısından değil, yaratılış cihetinden, potansiyel açısından olduğunu gösterir. Kimi insanlar derin düşünen, sabırlı ve ağırbaşlıdır; kimi ise hızlı karar alan, aktif ve dışa dönüktür. Bu farklılık, bir eksiklik değil; hikmetle düzenlenmiş bir denge sistemidir.

Ancak burada önemli bir nokta vardır: Her insan bir cevherdir ama her cevher işlenmezse çamurdan farksızdır. İşte din, ahlak, ibadet ve ilim; bu cevherleri işleyen fırınlar gibidir. Cevher ateşle yoğrulur, sabırla şekillenir ve sonunda saf hâline ulaşır.

Sonuç ve Hikmet

Peygamber Efendimiz’in bu hadisi, sadece geçmişle ilgili bir tespit değil; bugünün toplum yapısına, bireylerin kendini tanımasına ve sosyal ilişkilerin ruhsal temelini kavramaya yönelik bir rehberdir. Her insan bir maden gibidir. Değerlidir ama hamdır. Onu parlatacak olan, Rabbini tanıması ve fıtratını ilahi iradeye teslim etmesidir.

Aynı şekilde, ruhlar arasında var olan derin uyum ya da ayrılık, insan ilişkilerini belirleyen manevi bir yasadır. Bu yasaya saygı göstermek, ruhlarla çatışmak yerine onları tanımak, toplumun huzuru için önemli bir basamaktır.

ÖZET:
Hadiste geçen “insanlar altın ve gümüş gibidir” ifadesi, her insanın potansiyel bir cevher olduğunu ifade eder. Cahiliyede hayırlı olanlar, eğer İslam’ı iyi kavrarlarsa İslam’da da hayırlı olmaya devam ederler. Ayrıca, ruhlar arasında yaratılıştan gelen bir uyum veya uyuşmazlık söz konusudur; bu da sosyal ilişkilerdeki derin çekim veya itici güçlerin sebebidir. Cevher kıymetlidir ama işlenmeden parlamaz. Aynı şekilde insan da manevi eğitimle kemale ulaşır.