HADİS-İ ŞERİFLERİ ÖZETLEMEK MÜMKÜN OLSA…
HADİS-İ ŞERİFLERİ ÖZETLEMEK MÜMKÜN OLSA…
Hadisler… Alemlere rahmet olarak gönderilen Efendimizin (s.a.v.) dilinden dökülen rahmet incileri. Kur’ân’ın tatbiki, İslam’ın canlı hâlidir. Bir yanda Allah’tan gelen vahiy, diğer yanda o vahyi ete kemiğe bürüyen bir nebevî duruş… Hadisler, işte bu duruşun sözlü izdüşümüdür.
Hadis-i Şerifleri özetlemek demek, Resûlullah’ın hayatını, ahlâkını, ümmete bıraktığı mirası birkaç cümleyle ifade etmek demektir. Bu kolay değildir. Ancak her hadis, büyük bir hakikatin parlayan bir parçası olduğuna göre, o hakikatleri bir araya getirerek özünü anlamak mümkündür.
1. HADİSLER: KUR’ÂN’IN HAYAT BULMUŞ HALİ
Hadisler, Kur’ân’ın anlaşılmasına açılan pencerelerdir. Kur’ân’ın “namaz kılın” emri varsa, hadiste o namazın nasıl kılınacağı vardır. Kur’ân “güzel ahlâkı” överse, hadis onu günlük hayata taşır. Allah Resûlü’nün ifadesiyle:
> “Bana Kur’ân ve onunla birlikte bir benzeri daha verildi.” (Ebû Dâvûd)
Bu da gösterir ki hadisler, Kur’ân’ı sadece açıklamakla kalmaz, onun hayattaki yansımasıdır. Kur’ân bir haritaysa, hadis o haritaya göre çizilmiş yol izidir.
2. HADİSLER: AHLAKIN ÖZÜ, MERHAMETİN SESİ
Efendimiz’in hadisleri, sadece bilgi değil; aynı zamanda bir ahlâk mektebidir. Onlar, merhameti öğretir; adaleti yerleştirir; kibri kırar; tevazuyu büyütür. Bir hadiste şöyle buyurur:
> “Mümin, insanların elinden ve dilinden emin olduğu kişidir.” (Tirmizî)
Bu söz, sadece bir davranış öğüdü değil; aynı zamanda bir insanlık tarifidir. Hadisler, bir karakter inşa eder. Adeta kalbi terbiye eden bir öğretmendir.
3. HADİSLER: DÜNYAYI İNSANIN AYAĞINA SERMEZ, AYAĞINA DİKEN BATMAMASINI ÖĞRETİR
Efendimiz (s.a.v.), dünya hayatını sadece tanımlamakla kalmaz; ona karşı takınılması gereken tavrı da gösterir. “Dünya bir geçit yeri” derken, aynı zamanda gözlerin onunla kamaşmaması gerektiğini de ihtar eder. Buyurur ki:
> “Benim dünya ile ne işim var! Ben bir ağacın altında gölgelenip sonra onu bırakıp giden bir yolcu gibiyim.” (Tirmizî)
Bu hadis, dünya sevgisiyle dolmuş gönülleri uyandıran bir çığlık gibidir. Zira hadisler, rehber olduğu kadar da uyarıdır.
4. HADİSLER: EN BÜYÜK HAZİNE, AZ SÖZLE ÇOK ŞEY ANLATMA SANATIDIR
Hadis-i Şeriflerin en dikkat çekici özelliği, cevâmiü’l-kelim olmalarıdır: Yani az kelimeyle derin manalar taşıması. Efendimiz bazen bir cümleyle bir ömürlük ders verir. Mesela:
> “Kim Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa, ya hayır söylesin ya da sussun.” (Buhârî)
Bu söz, hem konuşmanın adabını öğretir hem de sosyal huzurun temelini atar. İşte hadislerin hikmeti burada yatar: Kalbe iner, aklı aydınlatır, davranışa yön verir.
SONUÇ: HADİSLER BİR IŞIKTIR, ONA BAKAN YOLUNU BULUR
Hadis-i Şerifleri özetlemek gerekse, şunu diyebiliriz:
“Hadis, Kur’ân’ın sesi; peygamberin soluğu; ümmetin pusulasıdır.”
O, ibadetlerin şekli; ahlâkın özü; insanlığın yönüdür.
Bir duadır, bir haykırıştır, bir sükûttur bazen… Ama her zaman rahmettir.
Hadisleri özetlemek; hayatı anlamak, ahirete hazırlanmak, Allah’a yaklaşmak için Resûlullah’ın dilinden dökülen hakikatleri duymak demektir. Her hadis, bir adım daha yaklaştırır bizi ona… ve O’na…
ÖZET:
Bu makale, Hadis-i Şeriflerin özünü dört temel çerçevede sunar:
1. Kur’ân’ın tatbiki,
2. Ahlâkın inşası,
3. Dünya ve ahiret dengesinin öğretilmesi,
4. Az sözle çok hakikatin sunulması.
Hadisler; hem yol gösterici, hem kalp eğiticidir. Onları özetlemek gerekseydi: “Hadis, Peygamber’in (s.a.v.) hayata dair Kur’ânî izahıdır.”
