Tesbitler – islam bilgi arşivi

Bir toplumun ekonomik yapısı, onun ahlaki değerlerinden bağımsız düşünülemez. Zira enflasyon yalnızca döviz kuru, arz-talep dengesi ya da maliyet artışlarından kaynaklanmaz. Bazen bir toplumda vicdanın enflasyonu, merhametin kıtlığı ve ahlakın düşüşü, ekonomik krizlerden çok daha yıkıcı etkilere sebep olur.

Bugün birçok insan, “Fiyatlar neden bu kadar arttı?” diye soruyor. Ancak esas sorulması gereken şu: “Bu artışın sebebi gerçekten maliyetler mi, yoksa insanlardaki ahlaki erozyon mu?”

1. Enflasyonun Görünmeyen Sebebi: Fırsatçılık ve Açgözlülük

Ekonomik zorluklar kaçınılmaz olabilir. Ancak bu durum, insanların fırsatçılığa yönelmesi için bir bahane olamaz. Ne yazık ki bazı kesimler, krizleri kendi menfaatleri için kullanarak piyasayı daha da çıkmaza sürüklüyor.

Örneğin:

Döviz kuru yükseldiğinde, henüz eski stokları tükenmemiş ürünlere zam yapılması,

Ramazan gibi manevi dönemlerde gıda fiyatlarının fahiş şekilde artırılması,

“Nasıl olsa herkes zam yapıyor” düşüncesiyle yapılan vicdansız fiyat artışları,

Mal kıtlığı oluşturmak için stokçuluk yapılması,

Bu tür hareketler, ekonomik dengeyi bozduğu gibi toplumsal güveni de sarsıyor. İnsanlar, artık birbirine güvenemez hale geliyor. Esnaf, müşteriyi; müşteri, esnafı suçluyor. Ancak kimse aynaya bakıp sormuyor: “Ben bu sistemin neresindeyim?”

2. Ahlak Düşerse, Ekonomi de Çöker

Peygamber Efendimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Bizi aldatan, bizden değildir.” (Müslim, Îmân, 164)

Ticarette dürüstlük, bir toplumun bereket kaynağıdır. Ancak eğer bir toplumda ahlaki değerler geri plana atılır ve herkes kendi menfaatini ön planda tutarsa, o toplumda enflasyon sadece ekonomik bir problem olmaktan çıkar, ahlaki bir çöküşe dönüşür.

Bunun sonuçları ise ağır olur:

Paranın değeri düştükçe, insanların birbirine olan güveni de azalır.

Fırsatçılık arttıkça, toplumsal huzur kaybolur.

Zengin daha zengin, fakir daha fakir olur; adalet dengesi bozulur.

Bir toplumda ahlak çökmeden ekonomi çökmez, çünkü üretimi ve ticareti yönlendiren şey sadece para değil, aynı zamanda güven ve vicdandır.

3. Esnafın Vicdanı, Halkın Bilinci Olmalı

Bir ürünü değerinden kat kat fazla satmak, kazanç değil, kul hakkıdır. Ancak ahlak düştüğünde, insanlar bunun bir problem olduğunu bile düşünmez hale gelirler. “Ben yapmazsam başkası yapar” mantığıyla hareket edenler, aslında kendi kazançlarını kısa vadeli artırırken, toplumun uzun vadeli zararına sebep olurlar.

Esnafın vicdanı, halkın bilinciyle birleştiğinde adalet sağlanır. Peki, bu nasıl olur?

Halk, gereksiz harcamalardan kaçınmalı, bilinçli tüketici olmalı.

İnsanlar, fahiş fiyatlı ürünleri satın alarak fırsatçılara prim vermemeli.

Ticaret erbabı, uzun vadeli kazanç için müşteri güvenini ön planda tutmalı.

Bilinçli tüketici ve vicdanlı üretici, enflasyonun en büyük panzehridir.

4. Ahlaklı Ticaretin Getirdiği Bereket

Hz. Ömer (r.a), çarşıyı gezerken esnafa sık sık “Fiyatları haksız yere artırmayın, bu toplumu bozar” diye uyarılarda bulunurdu.

Çünkü biliyordu ki ticarette adalet sağlanmazsa, toplumun dengesi de bozulur. Bu yüzden tarihte birçok İslam devleti, ahlaksız ticareti engellemek için “Hisbe Teşkilatı” gibi sistemler kurmuş ve fırsatçılığın önüne geçmeye çalışmıştır.

Bugün de aynı düstur ile hareket edilmelidir. Çünkü insanların cebindeki para azaldıkça, kalbindeki huzur da azalıyor.

Eğer ahlakımızı koruyabilirsek, enflasyon geçici olur.

Eğer vicdanımızı kaybedersek, enflasyon kalıcı hale gelir.

Sonuç: Çözüm Nerede?

Enflasyon yükselirken, toplumun ahlaki yapısı da bir testten geçiyor. Eğer herkes kendi payına düşeni yapmazsa, bu kriz yalnızca ekonomik değil, ahlaki bir yıkım haline gelir.

Bu yüzden:

1. Esnaflar ve işletmeler, kısa vadeli kazanç uğruna toplumun refahını baltalamamalıdır.

2. Tüketiciler, bilinçli alışveriş yaparak fırsatçılara destek olmamalıdır.

3. Devlet mekanizmaları, stokçuluk ve fahiş fiyat artışları konusunda ciddi denetimler yapmalıdır.

Unutulmamalıdır ki:

“Vicdan düzelmeden, ekonomi düzelmez.”