CUMHURİYETİN KURULUŞU ILE BİRLİKTE KAPATILAN CAMİLERİN LİSTESİ.
CUMHURİYETİN KURULUŞU ILE BİRLİKTE KAPATILAN CAMİLERİN LİSTESİ.
Cumhuriyetin ilanından sonraki dönemde, özellikle 1920’li ve 1930’lu yıllarda, çeşitli gerekçelerle kapatılan, satılan veya yıkılan camilerin listesi aşağıda özetlenmiştir. Bu süreçteki uygulamalar, vakıf mallarının tasfiyesi, şehir planlaması veya “ihtiyaç fazlası” olduğu iddiaları gibi sebeplerle gerçekleştirilmiştir .
### **Kapatılan/Satılan/Yıkılan Camilerin Listesi**
1. **Oruç Gazi Camii (İstanbul, Aksaray)**
– 1956’da Atatürk Bulvarı genişletme çalışmaları sırasında yıkıldı.
2. **Baba Hasan Alemi Mescidi (İstanbul, Aksaray)**
– Aynı proje kapsamında yıkıldı.
3. **Kazasker Abdurrahman Efendi Camii (İstanbul, Aksaray)**
– Mimar Sinan eseri olan bu cami, Millet Caddesi yapımı sırasında yıkıldı.
4. **Camcılar Camii (İstanbul, Aksaray)**
– Vatan Caddesi genişletme projesi nedeniyle yıkıldı.
5. **İlyaszade Camii (İstanbul, Topkapı)**
– Yol çalışmaları için Mimar Sinan’ın bu eseri yıktırıldı.
6. **Karaköy Mescidi (İstanbul, Karaköy)**
– Meydan genişletme amacıyla parçalanarak söküldü; parçalar Kınalıada’ya taşınırken denize düştü.
7. **Süheyl Mescidi (İstanbul, Fındıklı)**
– 1957’de Salıpazarı bölgesindeki yol çalışmaları nedeniyle yıkıldı.
8. **Kallar Camii (Elazığ, Maden)**
– 1928’de Bakır Madeni Şirketi’ne satıldı.
9. **Karamehmetpaşa Camii (İstanbul, Aksaray)**
– 1928’de Cumhuriyet Halk Fırkası’na devredildi.
10. **Hobyar Camii (İstanbul, Cerrahpaşa)**
– 1929’da Cerrahpaşa Hastanesi’nin genişletilmesi için belediyeye devredildi.
11. **İğneci Belkıs Camii (Ankara)**
– 1929’da Maliye Vekaleti tarafından satın alındı.
12. **Piribaba Camii (Çorum)**
– 1929’da kabristan ve türbe ile birlikte belediyeye satıldı.
13. **Ayasofya Camii (İstanbul)**
– 1934’te müzeye dönüştürüldü ve çevresindeki dükkanlar yıkıldı .
14. **Yıldırım Camii (Edremit)**
– 1930’da açık artırma ile satıldı.
15. **Şekerci Pilav Camii ve Hacı Paşa Mescidi (Gümüşhane)**
– 1930’da müzayede ile satıldı.
16. **Kara Mehmet Camii (Divriği)**
– 1931’de satışı gerçekleştirildi.
17. **Yivli Camii (Antalya)**
– 1934’te Maarif Vekaleti’ne devredildi.
18. **Muhiddin İlyas Çelebi Camii (İstanbul, Yedikule)**
– 1934’te satıldı.
19. **Şabanzade Camii (Tekirdağ)**
– 1934’te mezarlık arsası satıldı.
20. **Aydınoğlu Yahşi Bey Camii (İzmir, Tire)**
– 1935’te müze yapılmak üzere Maarif Müdürlüğü’ne verildi.
### **Genel Bilgiler ve Arka Plan**
– **Yasal Dayanaklar:**
– 1925’te çıkarılan **Vakıflar Bütçesi Kanunu** ile “harap ve gereksiz” görülerek vakıf binalarının satışına izin verildi.
– 1927’de kabul edilen kanunla, camilerin “hakiki ihtiyaç” kriterine göre tasnifi yapıldı; 500 metre mesafede birden fazla cami varsa kapatılabiliyordu.
– 1935’teki düzenlemelerle satışlar hızlandı; **2.815 cami ve mescit** satıldı veya yıkıldı .
– **Şehir Planlaması:**
– Demokrat Parti döneminde (1950’ler) İstanbul’un Unkapanı-Yenikapı hattı, Tophane ve Fatih gibi bölgelerde yol genişletme çalışmaları nedeniyle onlarca cami yıkıldı .
– **Diğer Kullanımlar:**
– Bazı camiler depo, okul veya hastane gibi amaçlarla kullanıldı (örneğin Hobyar Camii) .
### **Çelişkili Bilgiler ve Restorasyon Çalışmaları**
### **Tam Liste ve Detaylar İçin Kaynaklar**
Verilen liste, arşiv belgeleri ve tarihsel kayıtlardan derlenen **örnekler** içerir. Tam liste için [Vakıflar Genel Müdürlüğü arşivleri](https://www.islamvehayat.com/cumhuriyet-doneminde-satilan-ve-yiktirilan-camiler_d8768.html) ve [Türk Tarih Kurumu yayınları](https://tarihtahkik.com/2021/07/08/cumhuriyet-arsivine-gore-bizzat-mustafa-kemalin-imzasiyla-kapatilmis-donusturulmus-mudahale-edilmis-camiler-mescidler/) incelenebilir.
