Tesbitler – islam bilgi arşivi

Giriş: Ehliyet ve Liyakat Üzerine
Her işin bir ustası, her yolun bir rehberi ve her davanın bir ehli vardır. Yönetim, en basit bir aileden devasa devletlere kadar, insan hayatının temel taşlarından biridir. Ancak idarecilik sorumluluğu ehline verilmediğinde, bu bir emanete ihanet olur ve büyük felaketlere kapı açar. Peygamber Efendimiz (sav)’in, “İş ehline verilmediği zaman kıyameti bekleyiniz” (Buhari) hadisi, bu gerçeği açıkça ortaya koyar. İdareyi ehline vermemek, dolu bir arabayı ehliyetsiz ve beceriksiz bir sürücüye teslim etmek gibidir. Bu durum, hem yolcuların hayatını hem de aracın varlığını tehlikeye atar. Bu makalede, ehliyetsiz idareciliğin ibret dolu sonuçlarını ele alacak ve bu konuda dersler çıkaracağız.

Emanet ve Ehliyetin Önemi

1. Liyakat: İşi Bilene Vermek

Bir işi ehline vermek, o işin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi için temel bir şarttır. Liyakat, kişinin bilgi, beceri ve tecrübesine dayanır. Eğer bir görev, bu vasıflara sahip olmayan bir kişiye verilirse, o görev hem başarısızlıkla sonuçlanır hem de insanlar arasında büyük zararlara neden olur.

Örneğin: Bir köprü inşası için uzman bir mühendise ihtiyaç varken, bu görevin hiçbir bilgisi olmayan birine verilmesi, köprünün çökmesine ve insanların can kaybına yol açabilir. Bu durum, idareciliğin ciddiyetini açıkça ortaya koyar.

2. Emanet: Sorumluluğun Ağır Yükü

Yönetim bir emanettir. Bu emanet, yalnızca yetenekli ve ahlaklı kişilere teslim edilmelidir. Allah, Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurur:
“Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğinizde adaletle hükmetmenizi emreder.”
(Nisa, 4/58)

Bu ayet, emanetin ehline verilmesinin ilahi bir emir olduğunu ve adaletin ancak liyakatle mümkün olacağını göstermektedir.

İdareyi Ehliyetsizlere Vermenin Sonuçları

1. Kaos ve Karmaşa

Ehliyetsiz bir yönetici, toplumun huzur ve düzenini sağlamaktan acizdir. Kararları isabetsiz olur, adalet sağlanamaz ve toplumun dengesi bozulur. Bu, tıpkı acemi bir sürücünün direksiyon başında kontrolü kaybetmesi gibi, yönetimde kaosa yol açar.

Tarihten Bir Örnek: Roma İmparatorluğu’nun çöküş sebeplerinden biri, ehliyetsiz kişilerin önemli mevkilere getirilmesidir. Yetersiz liderler, imparatorluğun zayıflamasına ve dış tehditlere karşı savunmasız hale gelmesine neden olmuştur.

2. Hakkın Yerini Haksızlığın Alması

Ehliyetsiz yöneticiler, adaleti sağlamak yerine kendi çıkarlarını gözetir. Haksızlıklar artar, güçlü olanlar güçsüzleri ezmeye başlar. Bu durum, toplumda derin yaralar açar ve insanların yönetime olan güvenini sarsar.

Peygamber Efendimiz’in Uyarısı: Resulullah (sav), “Kim Müslümanların işlerini üzerine alır da ehil olmadığı halde bu görevi yapmaya kalkışırsa, Allah ona cenneti haram kılar” buyurmuştur. Bu hadis, haksızlık yapan bir yöneticinin hem dünyada hem de ahirette kaybedeceğini açıkça bildirir.

3. Toplumun Çöküşü

Yetersiz bir yönetim, toplumun ekonomik, sosyal ve ahlaki açıdan çöküşüne neden olur. Yanlış politikalar, kaynakların israfı ve halkın ihtiyaçlarının göz ardı edilmesi, toplumu çıkmaza sürükler.

Bir Benzetme: Dolu bir arabayı ehliyetsiz birine vermek, sadece o kişinin değil, tüm yolcuların hayatını tehlikeye atar. Aynı şekilde, bir toplumun yönetimini ehliyetsiz birine teslim etmek, o toplumun tamamını tehlikeye atar.

İbretler ve Dersler

1. Lider Seçiminde Dikkatli Olmak

Toplumların refahı, liderlerin liyakatine bağlıdır. Halk, liderlerini seçerken onların bilgi, ahlak ve yeteneklerini sorgulamalıdır. Duygusal ya da çıkar odaklı seçimler, telafisi zor hatalara yol açar.

2. Adaletin Tesisi

Yönetici, toplumun tüm kesimlerine adil davranmalıdır. Adaletin olmadığı bir yerde huzur bulunmaz. Adalet, sadece yetenekli kişilerin göreve getirilmesiyle mümkündür.

3. Ehil Olmanın Sorumluluğu

Her birey, kendi alanında ehliyetini geliştirmeli ve sorumluluklarını en iyi şekilde yerine getirmelidir. Liyakat sahibi kişiler, toplumun geleceği için kendilerini hazırlamalıdır.

Sonuç: Liyakatsiz Yönetim Felakettir

İdareyi ehline vermemek, insanlık için büyük bir felakettir. Hem dünya hem de ahiret huzuru için yönetim işlerinde liyakat ve adalete öncelik verilmelidir. Unutulmamalıdır ki, ehil olmayan kişilere teslim edilen görevler, yalnızca başarısızlıkla sonuçlanmaz; aynı zamanda insanları felakete sürükler.

Allah, bizlere emaneti ehline teslim etme bilinci ve sorumluluğu versin. Peygamber Efendimiz’in şu sözüyle bitirelim:
“Emanet zayi edildiği zaman kıyameti bekleyiniz.”
(Buhari)