Tesbitler – islam bilgi arşivi

İRAN’IN TÜRKİYE ÜZERİNDEKİ UZUN VADELİ HEDEFLERİ

1. Bölgesel Liderlik Rekabeti

İran, Ortadoğu’da “Direniş Ekseni” olarak adlandırdığı Şii nüfuz alanını genişletme stratejisi izlemektedir. Türkiye ise Sünni İslam dünyasında liderlik iddiasında bulunmaktadır. Bu durum, İran ve Türkiye’yi ideolojik bir rekabetin içine sürüklemektedir. İran’ın uzun vadede Türkiye’ye yönelik planlarının temelinde, bu rekabeti kendi lehine dengelemek yer almaktadır.

2. Türkiye’nin Bölgesel Rolünü Sınırlama

İran, Türkiye’nin Ortadoğu, Kafkasya ve Orta Asya’daki etkinliğini bir tehdit olarak görmektedir. Özellikle Türkiye’nin Azerbaycan üzerindeki etkisi ve Türk dünyasıyla bağlarını güçlendirme çabaları, İran’ın uzun vadeli stratejik çıkarlarına aykırı düşmektedir. Bu nedenle İran, Türkiye’nin bölgesel rolünü sınırlamak ve kendi nüfuzunu artırmak için çeşitli politikalar geliştirmektedir.

3. Enerji ve Ekonomi Üzerinden Bağımlılık Oluşturma

İran, enerji kaynakları açısından Türkiye için önemli bir tedarikçi konumundadır. Uzun vadede bu enerji bağımlılığını artırarak Türkiye üzerindeki ekonomik etkisini güçlendirmek istemektedir. Ayrıca, İran’ın Türkiye pazarına ekonomik nüfuzunu artırma çabaları da dikkat çekmektedir.

4. Etnik ve Mezhepsel Ayrılıkları Kullanma

İran, Türkiye’nin iç dinamiklerini etkilemek için etnik ve mezhepsel farklılıkları zaman zaman bir baskı aracı olarak kullanma potansiyeline sahiptir. Özellikle Şii-Alevi nüfus üzerindeki etkisini artırmayı hedefleyen İran, bu gruplar üzerinden uzun vadeli bir nüfuz stratejisi geliştirebilir.

5. PKK ve Suriye Politikası

İran, Türkiye’nin PKK ile mücadelesini yakından izlemekte ve zaman zaman dolaylı olarak PKK’yı denge unsuru olarak kullanmaktadır. Ayrıca, Suriye’deki çıkar çatışmaları ve İran’ın Esad rejimine verdiği destek, iki ülke arasındaki uzun vadeli gerilim alanlarından biridir.

İRAN’IN UYGULADIĞI STRATEJİLER

1. Diplomasi ve İşbirliği İllüzyonu

İran, Türkiye ile zaman zaman işbirliği yaparak diplomatik ilişkilerini güçlü tutmaya çalışmaktadır. Ancak bu işbirliği, genellikle İran’ın uzun vadeli çıkarlarını korumaya yönelik bir illüzyondan ibarettir. Örneğin, PKK ve PJAK’a karşı yapılan ortak operasyonlar, İran’ın Türkiye üzerindeki güvensizliği azaltmayı hedefleyen bir taktik olabilir.

2. Mezhepsel Nüfuz Yayılımı

İran, Şii ideolojisini Türkiye’de ve bölgedeki diğer ülkelerde yayma politikası izlemektedir. Bu bağlamda, dini kurumlar ve eğitim faaliyetleri aracılığıyla Türkiye’deki Alevi toplulukları üzerinde nüfuz kurmaya çalışmaktadır.

3. Bölgesel Çatışmaları Kullanma

İran, Ortadoğu’daki çatışmaları kendi lehine kullanarak Türkiye’yi stratejik anlamda köşeye sıkıştırmayı hedeflemektedir. Özellikle Suriye, Irak ve Kafkasya’daki krizler, İran’ın Türkiye’nin manevra alanını daraltmak için kullandığı alanlardır.

4. Enerji Politikası

İran, enerji arzını stratejik bir koz olarak kullanarak Türkiye’nin enerji bağımlılığını artırmaya çalışmaktadır. Bu durum, İran’a ekonomik bir avantaj sağlarken, Türkiye’nin dış politika bağımsızlığını sınırlama potansiyeli taşımaktadır.

İRAN’IN PLANLARININ TÜRKİYE İÇİN TAŞIDIĞI RİSKLER

1. Bölgesel Rekabetin Derinleşmesi
İran’ın bölgesel liderlik hedefleri, Türkiye ile uzun vadeli bir rekabeti kaçınılmaz kılmaktadır. Bu durum, iki ülke arasındaki ilişkilerin zamanla daha da gerginleşmesine yol açabilir.

2. İç Dinamiklere Müdahale
İran’ın mezhepsel ve etnik ayrışmaları kullanarak Türkiye’nin iç istikrarını zayıflatma çabaları, ciddi bir ulusal güvenlik tehdidi oluşturmaktadır.

3. Enerji Bağımlılığı
Türkiye’nin İran’a olan enerji bağımlılığı, uzun vadede ekonomik ve stratejik bağımsızlığını tehdit edebilir.

4. Suriye ve PKK Politikası
İran’ın Suriye’deki politikaları ve PKK üzerindeki dolaylı etkisi, Türkiye’nin sınır güvenliği ve bölgesel stratejileri açısından önemli bir risk faktörüdür.

SONUÇ

İran’ın Türkiye üzerindeki uzun vadeli planları, jeopolitik çıkarlar ve ideolojik farklılıklar çerçevesinde şekillenmektedir. Bölgesel liderlik rekabeti, enerji bağımlılığı, mezhepsel nüfuz çabaları ve Suriye politikası gibi unsurlar, iki ülke arasındaki ilişkilerde gerginlik oluşturmaktadır.