ABD ve İsrail’in İran üzerinde uygulamak istediği planları, hesapları ve projeleri nelerdir?
ABD ve İsrail’in İran üzerinde uygulamak istediği planları, hesapları ve projeleri nelerdir?
ABD ve İsrail’in İran üzerindeki politikaları, İran’ın nükleer programı, bölgesel etkisi ve güvenlik tehditleri nedeniyle oldukça karmaşık ve çok boyutlu bir yapıya sahiptir. Bu iki ülke, İran’ı kontrol altına almak ve etkisini sınırlamak amacıyla çeşitli stratejiler ve projeler geliştirmektedir. İşte bu politikaların bazı temel unsurları:
1. Nükleer Programın Sınırlandırılması
Nükleer Anlaşmalar: ABD, 2015 yılında İran ile imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) aracılığıyla İran’ın nükleer programını sınırlamayı hedeflemiştir. Ancak, 2018’de Trump yönetiminin anlaşmadan çekilmesiyle birlikte İran’a karşı yeni yaptırımlar uygulanmaya başlanmıştır.
Yaptırımlar: ABD, İran’ın nükleer programına yönelik uluslararası yaptırımları artırarak ekonomik baskı oluşturmayı hedeflemektedir. Bu yaptırımlar, İran’ın ekonomik büyümesini sınırlamak ve nükleer gelişimini durdurmak amacı taşımaktadır.
2. Askeri ve Stratejik Baskı
Askeri Operasyonlar: İsrail, İran’ın Suriye’deki varlığını hedef alarak hava saldırıları düzenlemekte ve İran’ın bölgedeki milis gruplara (Hizbullah gibi) sağladığı desteği zayıflatmaya çalışmaktadır. Bu tür operasyonlar, İran’ın bölgedeki etkisini azaltmayı amaçlamaktadır.
Askeri Koalisyonlar: ABD, İran’a karşı bölgedeki müttefikleriyle birlikte askeri işbirlikleri geliştirmekte; Suudi Arabistan, BAE gibi ülkelerle stratejik ortaklıklar kurarak İran’a karşı ortak bir cephe oluşturmaya çalışmaktadır.
3. İstihbarat ve Siber Savaş
İstihbarat Paylaşımı: ABD ve İsrail, İran’a yönelik istihbarat paylaşımında bulunarak ortak operasyonlar düzenlemekte ve İran’ın askeri hareketlerini izlemekte; bu sayede stratejik avantaj elde etmeyi hedeflemektedir.
Siber Saldırılar: İran’ın nükleer tesislerine yönelik siber saldırılar, İsrail’in en önemli stratejilerinden biridir. Bu tür saldırılarla, İran’ın teknolojik ilerlemesi hedeflenmekte ve nükleer programı sekteye uğratılmaya çalışılmaktadır.
4. Ekonomik Yaptırımlar ve İzolasyon
Kapsamlı Yaptırımlar: ABD, İran’ın petrol ve enerji sektörünü hedef alan yaptırımlar uygulamakta; bu durum İran ekonomisini zor bir duruma sokarak halk arasında hoşnutsuzluk yaratmayı hedeflemektedir.
Uluslararası İzolasyon: ABD, diğer ülkeleri İran ile ekonomik ilişkilerini kısıtlamaya teşvik ederek, İran’ı uluslararası alanda izole etmeye çalışmaktadır.
5. Bölgesel Etki ve Stratejik Hamleler
Bölgedeki Müttefiklerle İşbirliği: ABD, İran’ın bölgedeki nüfuzunu sınırlamak için Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkelerle stratejik işbirliği yapmakta; bu ülkelerin İran’a karşı daha aktif bir politika izlemelerini sağlamaktadır.
YPG ve Kürt Gruplara Destek: ABD, Suriye’deki YPG’ye destek vererek İran’ın nüfuzunu azaltmayı hedeflemekte; bu durum Türkiye ile ilişkilerde de zorluklar yaratmaktadır.
6. İran İçindeki Muhalefetle İlişkiler
Muhalefet Gruplarına Destek: ABD, İran içindeki muhalefet gruplarını destekleyerek, İran hükümetine karşı iç baskı oluşturmayı hedeflemektedir. Bu bağlamda, medya ve finansal destek sağlamak gibi stratejiler kullanılmaktadır.
Rejim Değişikliği: ABD, İran’da siyasi değişim için çeşitli senaryolar geliştirmekte; ancak bu tür girişimler, yerel dinamikler nedeniyle karmaşık ve tehlikeli bir hal alabilmektedir.
7. Kültürel ve Bilgi Savaşları
Kültürel Etki: ABD, İran halkı üzerinde kültürel etki yaratmayı hedeflemekte; bu çerçevede, sosyal medya ve dijital platformlar aracılığıyla bilgi savaşları yürütmektedir.
Propaganda Faaliyetleri: İran hükümetinin eleştirisini artırmak ve halkı bilinçlendirmek amacıyla medya ve iletişim araçları üzerinden propaganda faaliyetleri yürütülmektedir.
8. Diplomatik İlişkiler ve Ara Buluculuk
Düşük Profilli Diplomasi: ABD, İran ile diplomatik kanalları açık tutmaya çalışarak, gerektiğinde müzakere imkânlarını değerlendirir. Ancak bu müzakereler, karşılıklı güvensizlik ve farklı çıkarlar nedeniyle sık sık kesintiye uğramaktadır.
Uluslararası Destek: ABD, İran’a karşı uyguladığı politikaları uluslararası alanda meşrulaştırmak amacıyla diğer ülkelerin desteğini aramaktadır.
Sonuç
ABD ve İsrail’in İran üzerindeki planları, İran’ın nükleer programını durdurma, bölgedeki etkisini azaltma ve stratejik istikrarı sağlama hedeflerine yöneliktir. Bu politikalar hem askeri hem de ekonomik baskı unsurları içermekte; aynı zamanda istihbarat ve siber savaş stratejileriyle desteklenmektedir. Ancak, bu politikaların uzun vadede ne kadar etkili olacağı ve bölgedeki dinamikleri nasıl etkileyeceği belirsizliğini korumaktadır.
