Tesbitler – islam bilgi arşivi

Bu sorunun net bir cevabı yok, çünkü uluslararası toplumun nükleer silah programına karşı tepkisi, ülkelerin siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerine bağlı olarak değişebilir. Ancak, genel olarak, nükleer silahların yayılmasını önleme anlaşmasına (NPT) taraf olmayan veya anlaşmayı ihlal eden ülkelerin nükleer silah programlarına karşı daha sert tepkiler verildiği söylenebilir. Örneğin:

İran
İran, nükleer silah programını gizli tuttuğu ve NPT’yi ihlal ettiği gerekçesiyle, ABD, AB, BM Güvenlik Konseyi ve diğer ülkeler tarafından yaptırımlara maruz kaldı2. 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma ile yaptırımlar kaldırıldı, ancak ABD 2018 yılında anlaşmadan çekildi ve yaptırımları yeniden uygulamaya başladı.

@@@@@@@@

Hangi ülkelerin nükleer silah programına karşı yaptırım uygulandı?

Nükleer silah programına karşı yaptırım uygulanan ülkeler arasında İran, Kuzey Kore, Suriye ve Venezuela bulunmaktadır. Bu ülkeler, nükleer silahların yayılmasını önlemek için uluslararası anlaşmalara uymadıkları veya nükleer faaliyetlerini şeffaf bir şekilde denetlemedikleri için Birleşmiş Milletler, ABD, AB ve diğer ülkeler tarafından çeşitli ekonomik, ticari, askeri ve diplomatik yaptırımlara maruz kalmışlardır.

Nükleer silahların yasaklanması için 2017 yılında Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ve 2021 yılında yürürlüğe giren “Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması” ise, nükleer silahların geliştirilmesi, test edilmesi, üretilmesi, depolanması, transferi, kullanılması ve tehdit edilmesini yasaklayan ilk uluslararası anlaşmadır45. Ancak bu anlaşmayı, nükleer silah sahibi olan veya NATO’nun nükleer silah paylaşımına dahil olan ülkeler imzalamamıştır.

@@@@@@@

Yaptırımların etkisi nedir?

Nükleer silah programına karşı yaptırımların etkisi, ülkelere göre değişmektedir. Bazı ülkeler, yaptırımların baskısına dayanamayarak nükleer faaliyetlerini durdurmuş veya sınırlamıştır. Örneğin, Libya 2003 yılında nükleer silah programını sonlandırmayı kabul etmiştir. Bazı ülkeler ise, yaptırımlara rağmen nükleer programlarını sürdürmüş veya geliştirmiştir. Örneğin, İran, ABD’nin tek taraflı yaptırımları sonrasında nükleer anlaşmadaki taahhütlerini durdurduğunu açıklamıştır. Kuzey Kore ise, nükleer silah denemeleri yapmaya devam etmiştir.

Yaptırımların, nükleer silah programına sahip olmayan ülkeler üzerinde de etkisi vardır. Örneğin, nükleer silahları yasaklayan anlaşmayı imzalayan ülkeler, nükleer silah sahibi olan veya NATO’nun nükleer silah paylaşımına dahil olan ülkelerle ticari ve askeri ilişkilerini sınırlamak zorunda kalmıştır. Bu da küresel güvenlik ve istikrar açısından sorunlar yaratmıştır.

@@@@@@

150 yıldır dünyada yaşanan savaşlar ve ölen insanların istatiksel durumu nedir?

Dünyada 150 yıldır yaşanan savaşlar ve ölen insanların istatiksel durumu, çok çeşitli ve karmaşıktır. Savaşların nedenleri, sonuçları, kapsamı ve etkileri farklılık göstermektedir. Savaşlarda ölen insanların sayısı da kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, bazı kaynaklara göre, 1870-2020 yılları arasında dünyada yaşanan en kanlı savaşlar ve ölü sayıları şöyledir:

I. Dünya Savaşı (1914-1918): Yaklaşık 20 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, Avrupa’daki büyük imparatorlukların yıkılmasına ve yeni devletlerin kurulmasına yol açtı.
II. Dünya Savaşı (1939-1945): Yaklaşık 60 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, Nazi Almanya’sının ve müttefiklerinin yenilmesine, atom bombasının kullanılmasına, soykırımın yaşanmasına ve Birleşmiş Milletler’in kurulmasına neden oldu.
Kore Savaşı (1950-1953): Yaklaşık 3 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, Kore Yarımadası’nın ikiye bölünmesine ve Soğuk Savaş’ın başlamasına sebep oldu.
Vietnam Savaşı (1955-1975): Yaklaşık 3 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, ABD’nin Güney Vietnam’ı komünist Kuzey Vietnam’a karşı desteklemesine ve sonunda çekilmesine neden oldu.
Sovyet-Afgan Savaşı (1979-1989): Yaklaşık 1,5 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgal etmesine ve mücahitler tarafından direnilmesine neden oldu.
İran-Irak Savaşı (1980-1988): Yaklaşık 1 milyon asker ve sivil öldü. Bu savaş, İran’ın İslam Devrimi’nden sonra Irak’ın saldırısına uğramasına ve sekiz yıl süren bir çatışmaya girmesine neden oldu.
Irak Savaşı (2003-2011): Yaklaşık 500 bin asker ve sivil öldü. Bu savaş, ABD’nin ve müttefiklerinin Irak’ı işgal etmesine ve Saddam Hüseyin rejimini devirmesine neden oldu.
Suriye İç Savaşı (2011-devam ediyor): Yaklaşık 400 bin asker ve sivil öldü. Bu savaş, Arap Baharı hareketlerinin bir parçası olarak başlayan halk ayaklanmasının, Beşar Esad rejimi, muhalifler, IŞİD ve diğer gruplar arasında bir iç savaşa dönüşmesine neden oldu.
Bu savaşlar, dünyada yaşanan pek çok savaştan sadece birkaçıdır. Dünyada 150 yıldır yaşanan savaşlar ve ölen insanların istatiksel durumu hakkında daha fazla bilgi için, aşağıdaki kaynaklara bakabilirsiniz:

@@@@@@@@@@

ABD’nin Ortadoğu’daki değiştirmeyi düşündüğü ülkeler projesi nedir?

Merhaba, bu Bing. ABD’nin Ortadoğu’daki değiştirmeyi düşündüğü ülkeler projesi, Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) olarak bilinen bir siyasi terimdir. Bu proje, 21. yüzyılın başında, ABD’nin eski başkanı George W. Bush yönetimi tarafından ortaya atılmıştır. Projenin amacı, Ortadoğu’da demokrasi, insan hakları, ekonomik kalkınma ve güvenlik gibi alanlarda reformlar yapmak ve bölgeyi istikrara kavuşturmak olarak açıklanmıştır. Proje kapsamında, 23 ülke değerlendirmeye alınmıştır. Bu ülkelerin çoğu, İslam dünyasından seçilmiştir. Proje, ABD’nin küresel ve bölgesel çıkarlarını ortaya koyan bir strateji olarak görülmektedir. Ancak, proje, bölgedeki pek çok ülke ve halk tarafından eleştirilmiş ve reddedilmiştir. Proje, ABD’nin bölgeyi kendi çıkarlarına göre şekillendirmeye çalıştığı, bölgenin tarihî, kültürel ve siyasi gerçeklerini göz ardı ettiği, bölgeyi daha fazla istikrarsızlaştırdığı ve bölgedeki sorunları çözmediği yönünde eleştiriler almıştır. Proje, ABD’nin Irak, Afganistan, Suriye gibi ülkelere müdahale etmesine ve bölgede çeşitli savaşlar ve çatışmalar yaşanmasına neden olmuştur. Proje, günümüzde de devam etmektedir. ABD’nin yeni başkanı Joe Biden, Ortadoğu politikasında bazı değişiklikler yapacağını açıklamıştır. Ancak, bu değişikliklerin ne kadar etkili olacağı ve bölgedeki sorunlara ne kadar çözüm getireceği henüz bilinmemektedir.

ABD’nin Ortadoğu’daki değiştirmeyi düşündüğü ülkeler projesi hakkında daha fazla bilgi için, aşağıdaki kaynaklara bakabilirsiniz:

@@@@@@@@@@

ABD’nin Ortadoğu politikası nedir?

ABD’nin Ortadoğu politikası, çok karmaşık ve değişken bir konudur. ABD, 20. yüzyılın başından beri Ortadoğu ile yakından ilgilenmektedir. ABD’nin Ortadoğu politikasını etkileyen temel unsurlar, ulusal çıkarlar, değerler, güvenlik, enerji, demokrasi, insan hakları, terörle mücadele, İsrail ile ilişkiler, bölgesel dengeler ve uluslararası sistemdir. ABD’nin Ortadoğu politikası, farklı dönemlerde farklı şekiller almıştır. Özellikle, Soğuk Savaş döneminde ABD, Sovyetler Birliği’nin yayılmasını engellemek için bölgede müttefikler edinmeye çalışmıştır. Bu dönemde, Truman, Eisenhower, Nixon, Carter, Reagan gibi başkanların adlarıyla anılan doktrinler çerçevesinde bölgeye müdahale etmiştir. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra, ABD, bölgede yeni bir düzen kurmaya çalışmıştır. Bu dönemde, Bush, Clinton, Obama, Trump gibi başkanlar, bölgede demokrasi, barış, istikrar, güvenlik gibi hedefler peşinde koşmuşlardır. Ancak, bu hedeflerin gerçekleşmesi için yeterli adımlar atılmamıştır. Aksine, ABD’nin bölgeye müdahaleleri, bölgede daha fazla sorun, çatışma, şiddet, istikrarsızlık, insan hakları ihlalleri, göç, terörizm gibi olumsuz sonuçlara yol açmıştır. ABD’nin bölgeye müdahalelerinin en önemli örnekleri, Irak, Afganistan, Suriye, Libya, Yemen gibi ülkelere yapılan askeri operasyonlardır. ABD’nin bölgedeki en önemli müttefiki ise, İsrail’dir. ABD, İsrail’i hem siyasi hem de askeri olarak desteklemektedir. ABD, İsrail ile Filistin arasındaki çatışmanın çözümü için de arabuluculuk rolü oynamaktadır. Ancak, ABD’nin bu rolü, tarafsız ve adil olmaktan uzaktır. ABD, İsrail’in bölgedeki işgal, yerleşim, saldırı, ilhak gibi eylemlerine karşı çıkmamakta, hatta desteklemektedir. ABD’nin Ortadoğu politikası, günümüzde de devam etmektedir. ABD’nin yeni başkanı Joe Biden, Ortadoğu politikasında bazı değişiklikler yapacağını açıklamıştır. Biden, bölgede daha fazla diplomasi, iş birliği, diyalog, insan hakları, iklim değişikliği gibi konulara odaklanacağını söylemiştir. Ancak, Biden’ın bölgedeki sorunlara ne kadar etkili ve kalıcı çözümler getireceği henüz bilinmemektedir.

ABD’nin Ortadoğu politikası hakkında daha fazla bilgi için, aşağıdaki kaynaklara bakabilirsiniz:

@@@@@@@@

ABD’nin büyük Ortadoğu projesindeki hedefleri nerelerdir?

ABD’nin büyük Ortadoğu projesi (BOP), ABD’nin Bush yönetimi tarafından ortaya atılan siyasi bir terimdir. Bu projenin amacı, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinde demokrasi, özgürlük, insan hakları ve ekonomik kalkınmayı yaymak, bölgedeki etnik ve mezhepsel çatışmaları azaltmak, İsrail’in güvenliğini sağlamak ve ABD’nin çıkarlarını korumaktır. BOP, özellikle Müslüman dünyasından İran, Türkiye, Afganistan ve Pakistan ile çeşitli ülkeleri kapsar. Ayrıca zaman zaman Güney Kafkasya ve Orta Asya’daki çeşitli ülkeler de projenin hedefleri arasına dâhil edilir.

BOP, 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra ABD’nin Afganistan ve Irak’a müdahale etmesiyle başlamıştır. Bu müdahaleler, ABD’nin bölgedeki askeri varlığını ve etkisini arttırmıştır. ABD, aynı zamanda bölgedeki müttefikleriyle iş birliği yaparak, bazı ülkelerde rejim değişikliği, seçimler, anayasa reformları ve sivil toplum gelişimi gibi siyasi ve sosyal süreçleri desteklemiştir2. BOP, ABD’nin bölgedeki hâkimiyetini arttıracağı ve müttefiki İsrail’i bölgesel güç haline getireceği bir stratejik plan olarak da görülmektedir.

BOP, bölgedeki birçok ülke ve halk tarafından eleştirilmektedir. BOP’un bölgeyi istikrarsızlaştırdığı, çatışmaları ve terörü körüklediği, ABD’nin çıkarlarına hizmet ettiği, bölgenin kültürel ve tarihi değerlerini yok ettiği, İsrail’in işgal politikalarını meşrulaştırdığı ve bölge ülkelerinin egemenlik haklarını ihlal ettiği iddia edilmektedir. BOP’a karşı çıkan ülkeler arasında İran, Suriye, Lübnan, Rusya, Çin ve Venezuela gibi ülkeler bulunmaktadır. BOP’a karşı çıkan halklar arasında ise Filistinliler, Iraklılar, Afganlar, Yemenliler, Kürtler, Şiiler, Sünniler ve diğer etnik ve dini gruplar bulunmaktadır.

BOP, ABD’nin bölgedeki stratejik çıkarlarını korumak için geliştirdiği bir projedir. Bu projenin hedefleri, bölgedeki ülkelerin ve halkların çıkarlarıyla çoğu zaman çatışmaktadır. BOP, bölgede demokrasi ve özgürlük getirmekten çok, bölgeyi bölme ve parçalama planı olarak da görülmektedir. BOP, bölgedeki siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel sorunların çözümü için değil, ABD’nin küresel hegemonyasının devamı için bir araç olarak da değerlendirilmektedir.

BOP hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz, aşağıdaki bağlantılara göz atabilirsiniz:

@@@@@@@#

ABD de ne kadar silah şirketleri var?

ABD’de silah şirketleri sayısı tam olarak bilinmiyor, ancak dünyanın en büyük silah üreticileri arasında ABD’li şirketlerin önemli bir payı var. Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’nün (SIPRI) raporuna göre, savunma sektöründeki en büyük 100 şirketin 2021’de silah ve askeri hizmet satışları bir önceki yıla göre yüzde 1,9 artışla 592 milyar dolara ulaştı1. Bu satışların yüzde 51’ini ABD’li 40 şirket gerçekleştirdi1. Listenin başında Lockheed Martin, Boeing, Northrop Grumman, Raytheon ve General Dynamics gibi ABD’li beş şirket yer aldı.

ABD’de ayrıca Türk silah şirketi Samsun Yurt Savunma’nın da bir fabrikası bulunuyor. Şirket, Canik markasıyla global bir ateşli silah üreticisine dönüştü. ABD’deki silah fabrikasını Şubat 2023’te tamamlayacak, ikinci çeyrekte üretime başlayacak.

ABD’de silah ticareti savaşı da devam ediyor. ABD 2020 yılında da bireysel silahlanmada dünyanın lider ülkesi olmayı sürdürdü. FBI tarafından yayınlanan verilere göre, geçtiğimiz yıl 39,7 milyon silah satın alma başvurusu yapıldı. Bu, 2019 yılına göre yüzde 40’lık bir artış anlamına geliyor. ABD’de silah satışlarını artıran faktörler arasında Kovid-19 salgını, ırkçılık karşıtı protestolar ve başkanlık seçimleri gösteriliyor.

@@@@@@

Silah satışlarının artmasına ne sebep oldu?

Silah satışlarının artmasının birçok sebebi olabilir. Bazı olası faktörler şunlardır:

Jeopolitik tansiyonun yükselmesi: Bazı bölgelerde yaşanan siyasi ve askeri gerilimler, silah talebini ve üretimini artırıyor. Örneğin, Kuzey Kore krizi ve Güney Çin Denizi’ndeki anlaşmazlıklar, Asya-Pasifik bölgesinde silah satışlarını yüzde 20 oranında artırdı.
Ulusal savunma programlarının uygulanması: Bazı ülkeler, ordularını modernize etmek ve güvenliklerini sağlamak için yeni silah sistemleri geliştiriyor veya satın alıyor. Örneğin, ABD, Lockheed Martin, Boeing, Northrop Grumman, Raytheon ve General Dynamics gibi beş büyük silah şirketinin satışlarını yüzde 11 artırdı.
İç piyasa talebi: Bazı ülkelerde, bireysel silahlanma oranı yüksek veya artıyor. Bu da silah satışlarını etkiliyor. Örneğin, ABD’de 2020 yılında 39,7 milyon silah satın alma başvurusu yapıldı. Bu, 2019 yılına göre yüzde 40’lık bir artış anlamına geliyor3. ABD’de silah satışlarını artıran faktörler arasında Kovid-19 salgını, ırkçılık karşıtı protestolar ve başkanlık seçimleri gösteriliyor.

@@@@@@@@#

Hangi ülkeler silah ihracatında lider?

Silah ihracatında lider olan ülkeler, 2016-2020 yılları arasında küresel silah ihracatının yaklaşık yüzde 80’ini gerçekleştiren ABD, Rusya, Fransa, Almanya ve Çin’dir1. ABD, silah ihracatındaki payını yüzde 14 artırarak yüzde 40’a yükseltti ve ilk sırada yer aldı1. Rusya, silah ihracatındaki payını yüzde 31 azaltarak yüzde 16’ya düşürdü ve ikinci sırada kaldı1. Fransa, silah ihracatındaki payını yüzde 44 artırarak yüzde 11’e çıkardı ve üçüncü sırada yer aldı1. Almanya ve Çin ise silah ihracatındaki paylarını yüzde 35 ve yüzde 23 azaltarak yüzde 4,2 ve yüzde 5,2’ye indirdiler.

@@@@@@@

Nükleer silahların yayılması ve kontrolü, uluslararası barış ve güvenlik için önemli bir konudur. Bu konuda birçok uluslararası antlaşma ve düzenleme vardır. Türkiye, bu antlaşma ve düzenlemelere taraf olmuş ve silahsızlanma, yayılmanın önlenmesi ve nükleer enerjinin barışçıl kullanımı hedeflerini desteklemektedir.

Nükleer silahların yayılması ve kontrolü konusunda en önemli antlaşmalardan biri, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması (NPT)’dir. Bu antlaşma, nükleer silah sahibi olmayan devletlerin nükleer silah edinmeyeceklerini, nükleer silah sahibi devletlerin ise nükleer silahlarını azaltacaklarını ve nükleer teknolojiyi barışçıl amaçlarla kullanacaklarını taahhüt etmelerini öngörmektedir. Antlaşma’nın uygulanmasını denetlemek üzere her beş yılda bir Gözden Geçirme Konferansları (GGK) düzenlenmektedir.

Nükleer silahların yayılması ve kontrolü konusunda bir diğer önemli antlaşma ise Kapsamlı Nükleer Deneme Yasağı Antlaşması (CTBT)’dir. Bu antlaşma, her türlü nükleer denemeyi yasaklayarak, mevcut nükleer silahların modernize edilmesini ve yeni nükleer silahların üretilmesini önlemeyi amaçlamaktadır. Ancak, antlaşma henüz yürürlüğe girmemiştir, çünkü bazı devletler antlaşmayı onaylamamıştır.

Nükleer silahların yayılması ve kontrolü konusunda uluslararası toplumun işbirliği içinde çalışması gerektiğini düşünen Türkiye, bu alanda var olan sözleşme ve düzenlemelerin güçlendirilmesi, karşılıklı diyalog, şeffaflık ve güven arttırıcı önlemler aracılığıyla gerileme eğiliminin tersine çevrilmesi gerektiğini savunmaktadır. Türkiye, aynı zamanda, nükleer silahların teröristler tarafından ele geçirilmesini önlemek için de çaba göstermektedir.

@@@@@@@@@@

CTBT antlaşmasının yürürlükte olmamasının sebebi nedir?

CTBT antlaşması, her türlü nükleer denemeyi yasaklayan bir antlaşmadır. Bu antlaşmanın yürürlüğe girmesi için, 44 adet nükleer teknolojiye sahip veya nükleer enerji programı olan devletin onaylaması gerekmektedir. Ancak, bu 44 devletten 8 tanesi henüz antlaşmayı onaylamamıştır. Bunlar; Çin, Kuzey Kore, Mısır, Hindistan, İran, İsrail, Pakistan ve ABD’dir. Bu devletlerin antlaşmayı onaylamamasının sebepleri arasında, nükleer silahların caydırıcılığı, güvenlik endişeleri, siyasi çıkarlar, ulusal egemenlik ve bölgesel rekabet gibi faktörler sayılabilir. Bu devletlerin antlaşmayı onaylaması için, uluslararası toplumun baskısı, ikna çabaları, güven arttırıcı önlemler ve iş birliği gerekmektedir. Türkiye, CTBT antlaşmasını 1999 yılında onaylamış ve antlaşmanın yürürlüğe girmesi için çalışmalarını sürdürmektedir. Türkiye, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve nükleer silahsızlanma konusunda kararlı bir tutum sergilemektedir.

@@@@@@@@

Nükleer silahların caydırıcılığı nedir?