ESMANIN HAKİKATLARI
ESMANIN HAKİKATLARI
Esma’nın hakikatı,her şeyin hakikatıdır. Hakikatların hakikatıdır. Tüm varlıkların var oluşları Allah’ın bir ismine dayanmakta,varlığını devam ettirmektedir. O ismin çekilmesi ve yokluğu demek,o varlıklarında ölümü ve yıkımı demektir.
Varlıklar bizatihi kaim ve daim değillerdir. Varlıkları başka varlıkların varlıklarına dayanmakta,öylece var olup varlıklarını devam ettirmektedirler. Mesela;
-Allah’ın Halık ismi yani yaratıcılığı ile varlıklar yaratılmış,var olmuşlardır.
-Rahman ismi olmadan rızık nasıl elde edilebilir?
-Rahim ismiyle şefkat ederek,rahmetinin eserlerini değişik suretlerde bize göstermektedir. Nitekim yavrular doğar doğmaz rızıklarını,anne sütünü bulmaları elbette onun rahmetinin bir eseri ve tezahürüdür. Balıkların suda bir kum ile beslenib semizlenmeleri,ağaçların yerlerinde durup gıdalarının onlara koşması ve hakeza… Bunlar hep rahmetin cilvelerindendir.
-Müzeyyin ismiyle kâinatı baştan başa süslendirmektedir.
-Musavvir ismiyle her şeye uygun bir şekil vermektedir.
-Cemâl ismiyle güzelleşmekte,her şeye güzelliğini vermektedir.
-Karîb ismiyle her şeye her şeyden daha yakın olduğunu göstermektedir.
-Mucîb ismiyle her isteyen ve dua edenin duasına icabet etmektedir. Çünkü istediğimiz şeylerin verilmesi,o duaya cevab verenin olduğunu bildirir.
-Habîb ismiyle insanları sevmekte,insanlar tarafından da sevilmektedir.
-Raûf ismiyle acımakta ve esirgemektedir.
-Atûf ismiyle ihsan ve lutufta bulunmakta,kullarına hediyeler ikram etmektedir.
-Ma’rûf ismiyle her şeyi bilmekte,kendisini de herkese bildirmektedir.
-Latîf ismiyle lutfetmekte,kendisini inkar ve yalanlayana karşı acele etmemektedir. İnsanlara mülayimâne muamelede bulunmaktadır.
-Azîm ismiyle büyüklüğüyle görünmekte,her vesile ile büyüklüğünü göstermektedir. Dağlar,gökler,galaksiler azametin bir göstergeleridirler.
-Hannân-Mennân-Deyyân isimleriyle bir yandan şefkat ederken,öbür yandan onun gereği olan nimette bulunur. Her borçlunun borcunu,her sıkıntıda olanın da sıkıntısını giderir. Kendisini hatırlattırır.
-Sübhân ismiyle bir yandan yüceliğini gösterirken,bir yandan da bütün kusur ve eksikliklerden beri ve uzak olduğunu bildirir.
-Emân ismiyle de bu korkulu dünyada insanların,varlıkların kendisine iltica etmesiyle emin ve güvenilir olduğunu hatırlatır. Güven ve emniyet ancak onun kapısındadır.
-Bürhân ismiyle hem kendisinin kendi varlığına delil olduğunu söylerken, hem de her şeyin kendisine delil ve bürhan olduğunu gösterir.
-Sultân ismiyle saltanat ve gücü her şeyi kuşatmıştır.
-Müsteân ismiyle yardım taleb edenin,el açıb dilenenin isteklerini yardımsız bırakmamaktadır.
-Muhsîn ismiyle iyilikte bulunmakta,nimetlerini saçmaktadır.
-Müteâl ismiyle yüceler yücesi olup,her üstünün üstündedir.
-Kerîm ismiyle kerem,ikram ve cömertlik de bulunarak,her varlığa layık bir sofra sermektedir.
-Mecîd ismiyle her şeye karşı şerefiyle ve galibiyetiyle üstün gelmektedir.
-Ferd ismiyle nazirsiz,benzersiz olarak tek ve yekta olarak bulunmaktadır.
-Vitr ismiyle her şeyin nizam ve intizamını,idare ve asayişini tek bir elden yönetmektedir.
-Ehad ismiyle tek tek her bir varlıkta görünmekte,kendisini göstermektedir.
-Samed ismiyle kendisinin hiçbir şeye muhtaç olmadığını,belki umum kainatın kendisine muhtaç olduğunu göstermektedir.
-Mahmud ismiyle hamde layık bulunmakta,bütün varlıklar ona sena ve övgüler yağdırmaktadır.
-Sâdık-el V’ad ismiyle sözünü yerine getirmektedir.
-Âli ve Ğani ismiyle bildirmektedir ki;Allah her şeyden üstün ve sonsuz zenginlik sahibidir.
-Şâfi ismiyle her dertlinin ahını işitmekte,ona şifa vermektedir.
-Kâfi ismiyle her şeye bedel kafi ve yeterli olmaktadır.
-Vâfi ismiyle yapması gerekeni tam olarak yerine getirmektedir.
-Muâfi ismiyle bela ve musibetleri def etmektedir.
-Bâki ismiyle her şey yok olsa da kendisi kalıb,sonun sonuncusu olmakta,varlığı sonsuza dek var olmaktadır.
-Hâdi ismiyle insanlara doğru yolu göstermekte,onları iyiye,güzele yöneltmekte,hidayet etmektedir.
-Kadîr ismiyle güç,kuvvet ve kudreti her şeye yetmektedir.
-Sâtir ismiyle insanların günah ve kusurlarını yüzlerine vurmadan setredip,gizlemektedir.
-Kahhâr ismiyle zatı gereği te’dip için,diğer insanların haklarının korunmasından dolayı kahredip cezalandırmaktadır.
-Cebbâr ismiyle büyüklüğünden dolayı istediğini yapmasına hiçbir engel olmayandır.
-Ğaffâr ve Tevvâb ismiyle tevbe edenin tevbesini kabul etmekte,mağfiret edip bağışlamaktadır.
-Fettâh ismiyle her varlık için nice kapılar açmaktadır. Tohum için ağaç olup meyve vermeye kadar tüm kapıları açtığı gibi,ihtiyaç sahibi her varlığın rahmet kapısını tıkırdatmasına karşı kapıyı yüzüne kapamayarak,rahmet kapılarını devamlı açmakta,açık bırakmaktadır. Gülün güzelliği fettah ismiyle açılırken,bülbülün sesi ,güneşin parlaklıkları da hep Fettah ismiyle fetholmaktadır.
-O Allah ki yerlerin ve göğün,her şeyin Rabbidir. Her şeyin üzerinde bir isim ve sıfata sahib bulunmaktadır.
Güzel esma yani Esma-i Hüsna O’nundur, O’na aiddir.
Ebu Hureyre-den rivayet edilen bir Hadis-de:”Allah’ın 99 ismi olup,kim onu sayarsa cennete girer.” Ve o isimler sayılmıştır.[1]
Allah’ı bütün bu isimleriyle anmakla beraber,özellikle belli bir ismini sürekli anmak,onda ihtisas kesbetmektir. Mevlâna’nın Vedud,Abdulkâdir-i Geylâni’nin Kadir,Bediüzzaman’ın Hakim ve Rahim isimlerinde ziyade iştiğalinin mazhariyeti gibi. Belli bir noktada yapılacak teksif,o isme mazhariyetin düğümünü açar.
20-12-1994
MEHMET ÖZÇELİK
[1] Bak.İbni Kesir Muhtasarı. (Arapça) 3 / 480,bak.İslam Ansiklopedisi.TDV. 11 / 404-418.
