Tesbitler – islam bilgi arşivi

​Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin Risale-i Nur Külliyatı’ndan derlenmiş dört farklı hikmetli parçayı temel alarak, tevhid (Allah’ın birliği) inancının kâinatı nasıl aydınlattığını, imanın felsefeye karşı sunduğu berrak bakışı, canlılardaki ilahi rahmet tecellilerini ve en büyük kudret delili olan Güneş sisteminin sırrını incelemektedir. Bu metinler, okuyucuyu tefekküre ve şükre davet eden, hem aklı hem de kalbi besleyen derinlikli hakikatlerdir.

​I. Kozmik Bir Mucize: Güneşin Sönmez Lambası

​İlk metinde, kâinatın en büyük kudret delillerinden biri olan Güneş’in yaratılışı ve devamlılığı üzerine tefekküre davet eden metin şöyledir:
​”Küçük bir lamba dahi muntazam bakılmazsa söner. Kozmoğrafyaca küre-i arzdan bir milyondan ziyade büyük ve bir milyon seneden ziyade yaşayan güneşi kömürsüz, yağsız yandıran, söndürmeyen Hakîm-i Zülcelal’in hikmetine, kudretine bak, ‘Sübhanallah’ de. Güneşin müddet-i ömründe geçen dakikaların âşiratı adedince ‘Mâşaallah, bârekellah, lâ ilahe illâ hû’ söyle.” (Lem’alar, Risale-i Nur)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, okuyucunun dikkatini en büyük gök cismine, yani Güneş’e çekerek Hakîm-i Zülcelal’in (Celal sahibi ve Hikmetli Yaratıcı’nın) sonsuz kudretini ve hikmetini anlamasını amaçlar. İzah iki karşılaştırma üzerine kurulur:
• ​Lambanın Zayıflığı ve Güneşin Azameti: Basit bir lamba bile bakıma muhtaçken ve enerji kaynağı (yağ, elektrik) bittiğinde sönerken, Güneş, Dünya’dan bir milyondan ziyade büyük ve milyonlarca sene sürecek bir ömürle, görünürde kömürsüz ve yağsız bir şekilde yanmaktadır. Bu, Güneş’i yakan gücün, bilinen fizik kanunlarının ötesinde, mutlak ve sonsuz bir enerji kaynağına sahip olduğunu gösterir.
• ​Hikmet ve Kudretin İfadesi: Bu muntazam yanış ve sönmeme hali, tesadüfle açıklanamayacak bir Hikmet (Yüksek Amaç) ve Kudretin (Sınırsız Güç) eseridir. Güneş, yalnızca yanmakla kalmaz, aynı zamanda Dünya’ya hayat veren ısı ve ışığı en hassas dengeyle gönderir. Bu, hem Güneş’i var eden hem de onu söndürmeyen bir irade olduğunu ispat eder.
​Hikmetli ve Düşündürücü Boyut: Metin, okuyucuyu, bu kozmik mükemmellik karşısında tesbih (Sübhanallah: O her türlü noksanlıktan uzaktır) ve hayranlık (Mâşaallah, Bârekellah: Allah ne güzel yaratmış, ne mübarek kılmıştır) ifadelerini kullanarak şükür ve tefekküre davet eder. Güneş, sönmeyen bir ibret kandili olarak, Yaratıcının varlığına en görkemli delil kabul edilir.

​II. İman Gözlüğü: Korku ve Çirkinlikten Güzellik ve Ünsiyete Geçiş

​İkinci metinde, dünyaya bakış açısını temelden değiştiren iki farklı nazariye (gözlük) karşılaştırılır: Felsefe ve İman.
​”Felsefe; her şeyi çirkin, korkunç gösteren siyah bir gözlüktür. İman ise, her şeyi güzel, ünsiyetli gösteren şeffaf, berrak, nuranî bir gözlüktür. “(Şualar)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, insanın varoluşu ve kâinatı anlama biçimini net bir metaforla ortaya koyar. İnsanın bakış açısı, yani gözlüğü, anladığı dünyanın niteliğini belirler.
• ​Felsefenin Siyah Gözlüğü: Burada eleştirilen “felsefe”, kâinatı sahipsiz, amaçsız ve rastgele kabul eden, materyalist ve nihilizme eğilimli düşünce sistemidir. Bu bakış açısı:
• ​Çirkinlik: Her şeyi, bir yok oluşa giden, anlamsız bir süreç olarak gördüğünden, güzel şeylerin geçiciliğini ve sonunu çirkinleştirir.
• ​Korkunçluk: Ölümü yokluk, musibetleri ise anlamsız bir ceza olarak gösterir; kâinatı, içinde kaybolunan büyük ve soğuk bir mezarlık gibi resmeder.
• ​İmanın Nuranî Gözlüğü: İman ise, şeffaf, berrak ve nuranî (ışıklı) bir bakış açısı sunar:
• ​Güzellik: Her şeyi, Rahman ve Rahîm isimlerinin tecellisiyle yaratılmış, bir amaç ve sanat eseri olarak görür. Geçicilik, daha güzel bir ebediyete geçişin perdesi olur.
• ​Ünsiyet (Dostluk, Samimiyet): Kâinatı, Yaratıcının bir evi, misafirhanesi olarak anlar. Böylece insan, kendini kâinatta yabancı ve yalnız hissetmez; her şeyle bir dostluk ve samimiyet bağı kurar.
​Edebi ve Düşündürücü Boyut: Bu metafor, psikolojik bir huzur vaadi ihtiva eder. İman, dış dünyadaki olayları değiştirmese de, onların anlamını ve anlama biçimini değiştirerek insanı huzur ve emniyete kavuşturur.

​III. Hayvanlardaki Rahmet Çeşmesi: Süt ve Bismillah Sırrı

​Üçüncü metin, evcil hayvanların sunduğu gıdalar üzerinden ilahi rahmetin yakından hissedilen tecellisini işler:

​”Her bir inek, deve, koyun, keçi gibi mübarek hayvanlar “Bismillah” der. Rahmet feyzinden bir süt çeşmesi olur. Bizlere, Rezzak namına en latîf, en nazîf, âb-ı hayat gibi bir gıdayı takdim ediyorlar. “(/ Risale-i Nur / Birinci Söz)

​İzah ve Açıklama:
​Bu metin, beslenme faaliyetlerini sıradan bir biyolojik olaydan, ilahi bir lütuf sofrasına dönüştürür. Özellikle evcil hayvanlardan elde edilen süt gibi gıdaların kaynağına dikkat çeker:
• ​Hayvanın Dili ve Bismillah: İnek, koyun ve keçi gibi hayvanların ot ve suyu alıp, bize tertemiz (nazîf), latîf (hoş) ve hayat verici (âb-ı hayat gibi) bir süt sunması, bu hayvanların kendi iradeleriyle yapabileceği bir iş değildir. Metin, mecazi bir ifadeyle, bu hayvanların bu mucizevî dönüşümü “Bismillah” diyerek, yani kendi güçleriyle değil, Allah’ın emri ve izniyle gerçekleştirdiğini söyler.
• ​Rahmet Feyzi ve Rezzak Namına İkram: Süt, doğrudan Rahmet feyzinden (bolluğundan) kaynayan bir çeşme olarak nitelenir. Hayvanlar, bilfiil sütü veren değil, Rezzak (Tüm Rızıkları Veren) isminin birer hizmetçisidir. Bu, insanın aldığı rızkın doğrudan Yaradan’dan geldiğini hatırlatır.
​Hikmetli ve İbretli Boyut: Bu bakış açısı, insana nankörlüğü bırakıp şükretmeyi öğretir. En basit günlük işlerde bile, kâinattaki tüm sebeplerin (ot, su, hayvanın organları) tek bir emre boyun eğdiğini gösteren bu mucize, tevhidin pratik bir göstergesidir.

​IV. Kurbanın Sonu Yok: Rahmetin Sonsuz Tecellisi

​Dördüncü metin, kurban ibadetinin ve hayvanların ahiretteki konumunun, Rahman’ın nihayetsiz rahmetiyle ilişkisini ele alır:
​”Rahman’ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki, kurban olarak kesilen bir koyuna, âhirette cismânî bir vücud-u bâki vererek Sırat üstünde, sahibine Burak gibi bir bineklik mertebesini vermekle mükâfatlandırıyor.” (Bediüzzaman Said Nursî (r.a) Risale-i Nur – Sözler)

​İzah ve Açıklama:
​Bu parça, insanın kendi aklıyla sınırlandırdığı rahmet ve adalet kavramlarının, ilahi planda ne kadar geniş ve umulmadık olduğunu gösterir. Konu, kurban edilen hayvanların akıbetidir.
• ​Rahmetin Nihayetsizliği: Metin, konuya “Rahman’ın nihayetsiz rahmetinden uzak değil ki” ifadesiyle girer. Bu, akla garip gelebilecek bir durumun dahi, sonsuz rahmetin ölçüsü dahilinde mümkün olduğunu gösterir.
• ​Kurban ve Mükâfat: Hayvanlar, dünyada bir süre yaşayıp, sonunda insanlara fayda (et, süt) sağladıktan veya kurban edildikten sonra kaybolmazlar. Kurban olarak kesilen hayvana, âhirette cismanî bir vücud-u bâki (ebedi, maddi bir varlık) verileceği müjdelenir.
• ​Binek Olarak Yüceltilme: Bu mükâfatın zirvesi, o hayvanın dünyadaki sahibine, Cennet yolculuğunda (Sırat köprüsünde) “Burak gibi bir bineklik mertebesi” verilmesidir. Burak, Peygamber Efendimiz’i (s.a.v.) Miraç’ta taşıyan mübarek binektir. Bu benzetme, o hayvanın ahiretteki kıymetini ve onurunu en üst seviyeye taşır.
​Tarihî ve İbretli Boyut: Bu inanış, hayvan hakları ve kurban ibadetinin anlamı üzerine derin bir bakış açısı sunar. Kurban, sadece et elde etme eylemi değil, bir teslimiyet ve sadakat nişanesidir. Hayvanın dünyadaki görevinin, ahirette yüce bir mükâfatla taçlandırılması, Allah’ın adaletinin ve rahmetinin hiçbir zerreye kayboluşu reva görmeyeceğini gösteren düşündürücü bir örnektir.

​Makalenin Özeti (Hülasa)

​Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin dört ayrı vecizesini merkeze alarak imanın kâinata bakış açısını resmetmiştir.
İlk olarak, Güneş’in daimi ve muazzam yanışının, Hakîm-i Zülcelal’in sonsuz kudretine en büyük kozmik delil olduğunu göstererek tefekküre davet edilmiştir.
İkinci olarak, materyalist felsefenin siyah ve korkunç gözlüğü ile imanın nuranî ve ünsiyetli gözlüğü karşılaştırılarak, hakiki huzurun ancak imanî bakış açısıyla elde edilebileceği vurgulanmıştır.
Üçüncü kısımda, inek, koyun, keçi gibi hayvanlardan elde edilen sütün, Rezzak isminin bir tecellisi ve Rahmet feyzinden bir çeşme olduğu anlatılarak günlük rızıkta gizlenen mucizeye dikkat çekilmiştir.
Son olarak, kurban edilen hayvanların ahirette Burak gibi yüce bir binek olarak sahiplerine hizmet edeceği inancı üzerinden, Rahman’ın nihayetsiz rahmetinin tüm varlıkları kapsadığı ve hiçbir zayiatın söz konusu olmadığı dersi verilmiştir.
Dört metin de, kâinatı bir Birlik (Tevhid) ve Rahmet yurdu olarak görmenin, insanı korku ve yalnızlıktan kurtararak tam bir huzura erdirdiğini göstermektedir.