Tesbitler – islam bilgi arşivi

Şöhret zalimedir 

   Şöhret bir müstebittir, sahibine mal eder başkasının malını. Meşhur Hoca Nasreddin letaifi içinde, zekâtı –yani, onda biri onundur– asıl malı…

   Rüstem-i Sistanî onun hayal-i şanı garet etti bir asır mefahir-i İran’ı. Gasb ve garetle şişti o namdar hayali.

   Hurafata karıştı, attı nev-i insanı.

* * * 

Din ile hayat kabil-i tefrik olduğunu zannedenler felakete sebeptirler 

   Şu Jön Türk’ün hatası, bilmedi o bizdeki din hayatın esası. Millet ve İslâmiyet ayrı ayrı zannetti.

   Medeniyet müstemir, müstevli vehmeyledi. Saadet-i hayatı içinde görüyordu. Şimdi zaman gösterdi,

   Medeniyet sistemi bozuktu hem muzırdı, tecrübe-i kat’iye bize bunu gösterdi.

   Din hayatın hayatı hem nuru hem esası. İhya-yı din ile olur şu milletin ihyası. İslâm bunu anladı.

   Başka dinin aksine, dinimize temessük derecesi nisbeten milletin terakkisi. İhmali nisbetinde idi

   Milletin tedennisi. Tarihî bir hakikat, ondan olmuş tenasi.

* * * 

Metin, şöhret, din ve medeniyet bağlamında insan ve toplum hayatının yanlış yönlenmelerini ele alıyor.

—

1 — Şöhretin tehlikeleri

Metin özeti:

> Şöhret bir müstebittir; sahibine başkasının malını verir, hayali büyütür, hurafata ve yanlış yönlendirmeye yol açar.

İzah:

Şöhret: İnsanlar arasında ün kazanmak, tanınmak ve popülerlik.

Şöhret müstebit (zorba, haksız güçlendirici) bir karakter kazandırır; kişi kendini olduğundan büyük görür, başkalarının haklarını göz ardı eder.

Örnekler:

Nasreddin Hoca’nın zekât örneği: Zekâtın sadece onda biri asıl mal sayılırken, şöhret ve ün, malın ve değerlerin asıl ölçüsünü karıştırır.

Rüstem-i Sistanî: Hayal-i şan ve şöhret, gerçek değerleri gölgeler; toplum için zararlı bir hayal üretir.

Hikmet: Şöhret, insanı hakikatten uzaklaştırır; kişi hem kendini hem toplumu yanlış yönlendirir.

2 — Din ile hayatı ayırmak felakete sebep olur

Metin özeti:

> Din ile hayat ayrı ayrı görüldüğünde, toplum ve millet için felaketler doğar.

İzah:

Din ile hayatın bir bütün olduğunu vurgular. Din, sadece ibadet veya ritüel değil, hayatın tüm yönlerine yön veren bir ilkedir.

Jön Türkler örneği: Din ve millet hayatını ayrı görmüş, bu yanlışlık toplumun felaketine sebep olmuştur.

Medeniyet sistemi, eğer din esaslarından kopuk olursa bozulur, zararlı olur ve toplumu huzursuz kılar.

Milletin refahı ve saadeti, dini ihya etmekle doğru orantılıdır. Din, hayatın hem nuru hem esasıdır.

3 — Müfredatlı hikmetler

1. Şöhretin yanılsaması: İnsan, şöhretin etkisiyle başkalarının hakkına tecavüz eder ve kendi değerlerini yanlış ölçer.
2. Din ve hayat bütünlüğü: Din, sadece ibadet veya toplumsal norm değildir; milletin terakkisi ve saadeti için bir rehberdir.
3. Tarihî tecrübe: Tarih, şöhretin ve dinin hayatla bağlantısının ihmali sonucu felaketleri gösterir.
4. Hakikat-ihya dengesi: Milletin saadeti, din ihyasına bağlıdır; din ihmal edilirse medeniyet bozulur, felaket doğar.

   4 — Özet

Şöhret, insanın hakikati görmesini engeller, hurafata kapı açar.

Din ve hayatın ayrılması, milletin saadetini bozar; medeniyet sistemi zarar görür.

Dini ihya etmek, hem bireyin hem milletin gerçek yükselişi için esastır; şöhret ve dünyevi popülerlik ise tehlikeli bir aldatıcıdır.

*****

Metin, iki ana bölüme ayrılıyor:

1. **Şöhret zalimedir**: Şöhretin bir zulüm ve gasb aracı olduğu, başkalarının emeğini veya değerini gasp ederek sahibine mal ettiği.
   2. **Din ile hayat kabil-i tefrik olduğunu zannedenler felakete sebeptirler**: Din ile hayatın ayrılamayacağı, Jön Türklerin bu yanılgısı ve İslam’ın hayatın esası olduğu.

Her bir bölümü ayrı ayrı, geniş ve detaylı bir şekilde izah edelim.

—

### **1. Şöhret Zalimedir**

**Metin:**
> Şöhret zalimedir
> Şöhret bir müstebittir, sahibine mal eder başkasının malını. Meşhur Hoca Nasreddin letaifi içinde, zekâtı –yani, onda biri onundur– asıl malı…
> Rüstem-i Sistanî onun hayal-i şanı garet etti bir asır mefahir-i İran’ı. Gasb ve garetle şişti o namdar hayali.
> Hurafata karıştı, attı nev-i insanı.

**İzah:**
Bu bölüm, şöhretin zalim ve müstebit (baskıcı) bir doğası olduğunu, başkalarının emeğini veya değerini gasp ederek kişiyi haksız yere yücelttiğini ele alıyor. Şöhret, hurafata yol açarak insanlığı yanıltır.

1. **“Şöhret zalimedir”**: Şöhret, bir zulümdür çünkü hak etmeyen bir kişiyi yüceltir ve başkalarının hakkını gasp eder. Şöhret, adaletsiz bir şekilde bir kişiyi toplumun gözünde büyütürken, gerçek emeğin sahiplerini gölgede bırakır.
2. **“Şöhret bir müstebittir, sahibine mal eder başkasının malını”**: Şöhret, bir tiran (müstebit) gibi davranır ve şöhret sahibine, başkalarına ait olan emeği, başarıyı veya değeri mal eder. Örneğin, bir kişinin başarısı, başkalarının katkılarıyla elde edilmiş olabilir, ancak şöhret sadece o kişiye atfedilir.
3. **“Meşhur Hoca Nasreddin letaifi içinde, zekâtı –yani, onda biri onundur– asıl malı…”**: Hoca Nasreddin’in latifeleri (nükteleri), genellikle hikmetli ve öğreticidir. Ancak şöhret, onun latifelerinin sadece onda birini gerçekten ona aitmiş gibi gösterir; geri kalan başarı veya değer, başkalarına aittir. Bu, şöhretin hakikatleri çarpıttığını ve sadece bir kısmını (zekât gibi) sahibine atfettiğini ifade eder.
4. **“Rüstem-i Sistanî onun hayal-i şanı garet etti bir asır mefahir-i İran’ı”**: İran mitolojisinin efsanevi kahramanı Rüstem-i Sistani, şöhretiyle (hayal-i şan) bir asırlık İran’ın başarılarını ve şereflerini (mefahir-i İran) gasp etmiştir (garet). Şöhret, bir kişinin adını yüceltirken, bir topluluğun veya dönemin tüm başarılarını tek bir kişiye mal eder.
5. **“Gasb ve garetle şişti o namdar hayali”**: Şöhretin hayali (namdar hayal), başkalarının emeğini gasp ederek ve yağmalayarak büyür. Bu, şöhretin haksız bir şekilde şişirildiğini gösterir.
6. **“Hurafata karıştı, attı nev-i insanı”**: Şöhret, hakikatleri hurafelerle (batıl inançlarla) karıştırır ve insanlığı (nev-i insan) yanıltır. Şöhret, gerçek kahramanları ve hakikatleri gölgede bırakarak yanlış algılar oluşturur.

**Genel Mesaj**: Şöhret, bir zulümdür ve başkalarının emeğini gasp ederek sahibini haksız yere yüceltir. Hoca Nasreddin ve Rüstem-i Sistani örnekleri, şöhretin bir kişinin başarılarını abartarak topluluğun katkılarını unutturduğunu gösterir. Müslümanlar, şöhretten uzak durmalı ve hakikate sadık kalarak adaleti gözetmelidir.

—

### **2. Din ile Hayat Kabil-i Tefrik Olduğunu Zannedenler Felakete Sebeptirler**

**Metin:**
> Din ile hayat kabil-i tefrik olduğunu zannedenler felakete sebeptirler
> Şu Jön Türk’ün hatası, bilmedi o bizdeki din hayatın esası. Millet ve İslâmiyet ayrı ayrı zannetti.
> Medeniyet müstemir, müstevli vehmeyledi. Saadet-i hayatı içinde görüyordu. Şimdi zaman gösterdi,
> Medeniyet sistemi bozuktu hem muzırdı, tecrübe-i kat’iye bize bunu gösterdi.
> Din hayatın hayatı hem nuru hem esası. İhya-yı din ile olur şu milletin ihyası. İslâm bunu anladı.
> Başka dinin aksine, dinimize temessük derecesi nisbeten milletin terakkisi. İhmali nisbetinde idi
> Milletin tedennisi. Tarihî bir hakikat, ondan olmuş tenasi.

**İzah:**
Bu bölüm, din ile hayatın ayrılamayacağını, Jön Türklerin bu yanılgısının felakete yol açtığını ve İslam’ın hayatın esası olduğunu ele alıyor. İslam’a bağlılık, bir milletin ilerlemesini; ihmali ise gerilemesini sağlar.

1. **“Din ile hayat kabil-i tefrik olduğunu zannedenler felakete sebeptirler”**: Din ile hayatı birbirinden ayırabileceğini (kabil-i tefrik) düşünenler, felakete yol açar. İslam, hayatın her alanını kapsayan bir sistemdir; onu hayattan koparmak, toplumu çöküşe sürükler.
2. **“Şu Jön Türk’ün hatası, bilmedi o bizdeki din hayatın esası”**: Jön Türkler (İttihat ve Terakki hareketi), İslam’ın hayatın temeli olduğunu anlamamış ve bu konuda hata yapmıştır. Onlar, dini hayattan ayırarak seküler bir düzen kurmaya çalışmışlardır.
3. **“Millet ve İslâmiyet ayrı ayrı zannetti”**: Jön Türkler, milleti (ulusu) ve İslam’ı ayrı kavramlar olarak görmüşlerdir. Oysa İslam, milletin kimliğinin ve hayatının ayrılmaz bir parçasıdır.
4. **“Medeniyet müstemir, müstevli vehmeyledi. Saadet-i hayatı içinde görüyordu”**: Jön Türkler, modern medeniyeti sürekli (müstemir) ve egemen (müstevli) sanmış, saadeti bu medeniyetin içinde aramışlardır. Ancak bu, bir yanılgıdır (vehmeyledi).
5. **“Şimdi zaman gösterdi, medeniyet sistemi bozuktu hem muzırdı, tecrübe-i kat’iye bize bunu gösterdi”**: Zaman, modern medeniyet sisteminin bozuk ve zararlı (muzır) olduğunu kesin bir tecrübeyle (tecrübe-i kat’iye) göstermiştir. Birinci Dünya Savaşı ve sonrası, bu medeniyetin yıkıcı sonuçlarını ortaya koymuştur.
6. **“Din hayatın hayatı hem nuru hem esası”**: Din (İslam), hayatın canı (hayatı), nuru ve temelidir (esası). İslam olmadan hayat, anlamını ve yönünü kaybeder.
7. **“İhya-yı din ile olur şu milletin ihyası”**: Milletin canlanması ve yükselmesi (ihyası), ancak dinin canlanması (ihya-yı din) ile mümkündür. İslam, milletin kurtuluşunun anahtarıdır.
8. **“Başka dinin aksine, dinimize temessük derecesi nisbeten milletin terakkisi”**: Diğer dinlerden farklı olarak, İslam’a bağlılık (temessük) derecesi, milletin ilerlemesiyle (terakki) orantılıdır. İslam’a ne kadar bağlı olunursa, millet o kadar yükselir.
9. **“İhmali nisbetinde idi milletin tedennisi”**: İslam’ın ihmali, milletin gerilemesiyle (tedenni) sonuçlanmıştır. Tarihî bir hakikat olarak, İslam’ın unutulması (tenasi), milletin çöküşüne yol açmıştır.

**Genel Mesaj**: Din ile hayatı ayırmaya çalışanlar, özellikle Jön Türklerin seküler yaklaşımı, felakete yol açmıştır. İslam, hayatın esasıdır ve milletin ilerlemesi, İslam’a bağlılıkla mümkündür. Modern medeniyetin bozuk ve zararlı olduğu tecrübeyle sabittir; İslam’ın ihyası, milletin kurtuluşunu sağlayacaktır.

—

### **Genel Değerlendirme ve Sonuç**
Bu metin, Risale-i Nur’un temel temalarını yansıtan derin bir tefekkür sunar:
1. **Şöhretin Zulmü**: Şöhret, bir tiran gibi başkalarının emeğini gasp eder ve hurafata yol açar. Hoca Nasreddin ve Rüstem-i Sistani örnekleri, şöhretin hakikatleri çarpıttığını gösterir. Müslümanlar, şöhretten uzak durarak adalete ve hakikate bağlı kalmalıdır.
2. **Din ve Hayatın Birliği**: Jön Türklerin hatası, dini hayattan ayırmaya çalışmalarıdır. İslam, hayatın nuru ve esasıdır; ona bağlılık, milletin ilerlemesini sağlar, ihmali ise gerilemeye yol açar. Modern medeniyetin bozukluğu, İslam’ın üstünlüğünü ortaya koymuştur.

Bu metin, Müslümanlara şöhretin aldatıcılığından sakınmayı, İslam’ı hayatın her alanında merkeze almayı ve modern medeniyetin yanıltıcı cazibesine karşı uyanık olmayı öğütler. Aynı zamanda, tarihî bir perspektifle İslam’ın bir milletin kurtuluşu için vazgeçilmez olduğunu vurgular.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com