İSLAM HUKUKU ÜZERİNE BIR TAHLİL
İSLAM HUKUKU ÜZERİNE BIR TAHLİL
Bu konuyu Taha Akyol’un bir yazısına atfen açıklama ihtiyacından dolayı bir tahlil konusudur.[1]
Bu yazilar şunu dusunduruyor;
Bir Din mütehassısı olmayıp bir araştırmacı tarafından yazılıyor olsada şu soruyu akla getiriyor;
Acaba bu kişiler kendileri için bir çıkış yolumu arıyorlar, daha iyi yaşamak için?
Yoksa bir şeyleri yıkıp önünü açmak için mi?
Bu da bir sulandırmaya kadar gidebilir.
Ancak hakikati arama amaçlı her türlü araştırma kıymetlidir.
Yazıda anlatılanlara gelince;
Evvela Diyanetin hayatın gerçeğine dokunmayı siyaset saymak, adeta dokunulanlara, rahatsız olmuş azınlıklara rüşvet mahiyetinde pirim vermektir.
Dini hayatın dışında tutmaktır.
Yüz yıllık laiklik tartışmalarının tekrar başına dönerek, dini devletten ve devlet işlerindeki sorumluluğu hatırlatacak görevinden alıkoymaktır.
Bir de Kur’anı Kerimin Muhkem hükümleri zamanın değişimine göre değişmez.
Tıpkı o zaman kadın süje değil obje yani eşya sanıldığından o hükmün verildiğini, bugün değişebileceğini söylemek; hem dinin evrenselliğini anlamamak ve hem de bir çok tahribata ve tahrifata kapı açmaktır.
Mesela, bir felsefeci arkadaş sıcak günlere gelen orucu serin günlere alsak olmaz mı? diyerek, keyfi uygulamaların kapısını açmakla kalmayıp, kırmaya çalısmak demektir.
Dini yaşamaktan ziyade kaçamak yol aramaktır.
Bunu iddia eden kişinin de dinde hassas olmamasıdır.
Zaten din kolaylaştırıcı hükümlerini belirtmiştir.[2]
İçtihat edilecek konularda ise belli şartlar söz konusudur.[3]
* Ve yine; “Kur’an-ı Kerim, Müslüman erkeklerin Yahudi ve Hristiyan kadınlarla evlenmesine izin vermiş ama Hz. Ömer yasaklamıştı…” sözü ise;
Burada Hz. Ömer’in yasakladığı muhkem bir hüküm değil, ruhsat ve tercih edilen bir husustur.
(Bakara, 221,Maide, 5)
*Ve yine Kadının mirasta üçte bir almasının hikmetine gelince;
Kadın çalışıyor ve kazanıyor olsa da erkek yönetici ve idareci pozisyonundadır.
“Erkekler kadınlar üzerinde yönetici ve koruyucudurlar. Bunun sebebi, Allah’ın insanların bir kısmını diğerlerinden üstün yaratması ve bir de erkeklerin, kendi mallarından mehir ve evin geçimi gibi harcama yükümlülüklerinin olmasıdır. Şu halde sâliha kadınlar itaatkârdırlar. Allah’ın, onların kocaları üzerindeki haklarını korumasına karşılık, hanımlar da kocalarının bulunmadığı zamanlarda ve kimsenin görmeyeceği yerlerde namuslarını, onların mallarını ve çocuklarını korurlar. Dikbaşlılık ve serkeşliklerinden yıldığınız kadınlara gelince; öncelikle bunlara nasihat edin, vazgeçmezlerse yataklarında yalnız bırakın, bu da sonuç vermezse onları dövün. Size itaat ederlerse artık onlara haksızlık etmek için herhangi bir bahane aramayın. Çünkü Allah çok yücedir, çok büyüktür.” Nisa.34.
Ayetin hükmü umumi iken, zamanımızda çalışan kadın sayı ve durumu nisbidir.
Genel hüküm ifade etmemektedir.
Aslında konu hep dönüp dolaşıp, uçağından yakınından islamda reform konusuna geliyor.
Zaten İslam tecdit ve içtihat faaliyetleriyle hariçten müdahale edip tahrib etmeyi değil, kendi içinde yenilenmeyi getiriyor.
Mesele, dini insanlara göre uydurmak değil, insanları dine uygun hale getirmektir.
Buda dıştan müdahale ile olmaz. Tıpkı vücudun gelişimine içten değil de, dıştan müdahale etmek gibi.
Tahrib eder, cildi yırtar.[4]
“Muhâkemesiz medeniyet, Kur’ân kadına sülüs verdiği için âyeti tenkid eder. Halbuki, hayat-ı içtimâiyede ekser ahkâm, ekseriyet itibâriyle olduğundan; ekseriyet itibâriyle bir kadın kendini himâye edecek birisini bulur, erkek ise ona yük olacak ve nafakasını ona bırakacak birisiyle teşrik-i mesâi etmeye mecbur olur. İşte, bu sûrette bir kadın, pederinden yarısını alsa, kocası noksaniyetini temin eder. Erkek, pederinden iki parça alsa, bir parçasını tezevvüc ettiği kadının idaresine verecek; kızkardeşine müsâvi gelir. İşte, adâlet-i Kur’âniye böyle iktizâ eder, böyle hükmetmiştir.”[5]
*******
Batı medeniyetinin “kadına haksızlık yapılıyor” diye itiraz ettiği miras meselesi, aslında hikmet ve adalet açısından incelendiğinde, Kur’ân’ın fıtrat ve toplumsal düzeni gözeten mükemmel bir ölçü koyduğunu gösterir.
- Kur’ân’da Miras ile İlgili Temel Ayetler
Nisâ Sûresi, 4/11
> “Allah size evlâtlarınız hakkında erkeğe, iki kız payı kadar (vermenizi) tavsiye eder…”
Nisâ Sûresi, 4/12
> “Eğer çocukları yoksa, (geriye kalan malın) yarısı eşinedir. Eğer çocukları varsa, (mirasın) sekizde biri eşinindir…”
Nisâ Sûresi, 4/176
> “…Eğer kardeşler (mirasta) ortaklarsa, erkeğe, iki kız payı kadar vardır. Allah size (hükümlerini) açıklıyor ki, sapmayasınız…”
Bu ayetlerde, kadın ve erkeğin mirastaki payları farklı durumlara göre düzenlenmiş, özellikle kız evlat ile erkek evlat arasında “erkeğe iki, kıza bir” prensibi temel alınmıştır.
- Ehl-i Sünnet’in Fıkhî Değerlendirmesi
- a) Erkeğin Sorumlulukları
İslam hukukunda erkek, nafaka sorumlusudur:
Eşinin yeme, içme, barınma, giyim ve diğer zarurî ihtiyaçlarını karşılamakla yükümlüdür.
Anne-babasına bakmakla da mükelleftir (imkânı varsa).
Kız kardeşi evlenmemişse, onun da himayesini üstlenmek durumundadır.
- b) Kadının Mirası
Kadın:
Aldığı mirası, nafaka veya geçim yükümlülüğü olmadan sadece kendi mülkü olarak korur.
Kocası bile onun malını kullanmaya mecbur değildir.
İsterse harcar, isterse saklar, isterse tasadduk eder.
- c) Adaletin Hikmeti
İşte bu noktada, adalet ile eşitlik arasındaki fark ortaya çıkar:
Batı medeniyetinin tenkidi “eşitlik” merkezli iken, Kur’ân’ın ölçüsü adalet merkezlidir.
Erkek “iki pay” alır ama bunun bir payını başkalarına (eşi, çocukları, bakmakla yükümlü olduğu kimselere) sarf eder.
Kadın “bir pay” alır ama o maldan hiç kimseye bakmak zorunda değildir.
Dolayısıyla fiilî hayatta kadın ile erkek eşitlenmiş olur, hatta bazı durumlarda kadın daha avantajlıdır.
- Risale-i Nur’un İfade Ettiği Hikmet
Alıntıladığınız bölümde Bediüzzaman tam da bunu açıklıyor:
Kadın babasından yarım pay alır → eksik kalan kısmı kocası tamamlar.
Erkek babasından iki pay alır → bir payını zaten eşine ve bakmakla yükümlü olduğu kimselere harcar.
Böylece kız kardeş ile erkek kardeş fiilen eşitlenmiş olur.
Bediüzzaman’ın ifadesiyle:
> “İşte, adâlet-i Kur’âniye böyle iktizâ eder, böyle hükmetmiştir.”
- Uygulamadaki Sonuçlar
Kadınların himaye altında olması: Tarihte İslam toplumlarında kadınlar hiçbir dönemde malî açıdan yalnız bırakılmamıştır.
Kadının malı güvence altında: Ne koca, ne baba, ne erkek kardeş; hiç kimse onun malına müdahale edemez.
Toplumsal denge: Erkek, malî yükümlülükleri sebebiyle “fazla pay” ile teçhiz edilmiştir; bu da aile düzenini korumak içindir.
- Sonuç ve Özet
Kur’ân’da miras payları mutlak eşitlik değil, adalet ölçüsü üzerine kurulmuştur.
Kadının “yarım pay alması” aslında haksızlık değil, yükümlülüklerden muafiyetinin karşılığıdır.
Ehl-i Sünnet’in bütün fıkıh mezhepleri (Hanefî, Şafiî, Malikî, Hanbelî) bu hikmeti teyit eder.
Modern dünyada “eşitlik” adına yapılan eleştiriler, nafaka ve sorumluluk yükünü dikkate almadığı için yüzeyseldir.
Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com
[1] https://www.karar.com/yazarlar/taha-akyol/islam-dusuncesi-nereye-1605000
[2] https://tesbitler.com/2020/03/20/din-kolayliktir/
https://tesbitler.com/2020/07/25/dini-kolayliklar/
[3] https://tesbitler.com/index.php?s=%C4%B0%C3%A7tihat
[4] Bak:
https://tesbitler.com/index.php?s=Reform
[5] https://kulliyat.risaleinurenstitusu.org/sozler/yirmi-besinci-soz/373
https://tesbitler.com/2015/01/01/i-s-l-a-m-h-u-k-u-k-u/
https://tesbitler.com/index.php?s=Hukuku
