Tesbitler – islam bilgi arşivi

Ahlak, insanın yaratılışında var olan, ancak eğitilmesi, korunması ve geliştirilmesi gereken ilahi bir emanettir. Kur’an-ı Kerim, ahlakı yalnızca bireysel bir meziyet olarak değil, insanın dünya ve ahiret mutluluğunu belirleyen temel bir unsur olarak ele alır. Yüce Allah, insanı “en güzel şekilde” yarattığını (Tin, 95/4) bildirerek, ona doğru yolu göstermiştir. Ancak insan, bu ahlaki duruşunu muhafaza edebileceği gibi, onu kaybetme tehlikesiyle de karşı karşıyadır.

Kur’an’da Ahlakın Önemi

Kur’an, ahlakın en üstün örneğini Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’de göstermektedir. Yüce Allah, O’nun hakkında “Ve şüphesiz sen, büyük bir ahlak üzeresin” (Kalem, 68/4) buyurarak, insanlığa en güzel ahlaki modeli sunmuştur. Kur’an’ın tüm emir ve yasakları, bireyin ve toplumun ahlaki kemale ulaşması için bir rehber niteliğindedir.

Kur’an-ı Kerim’de ahlaki değerler, insanın hem kendisiyle hem de çevresiyle olan ilişkilerinde belirleyici bir rol oynar. Adalet, dürüstlük, sabır, tevazu, merhamet, vefa gibi kavramlar, Kur’an’ın ahlaki esaslarını oluşturan temel unsurlardır. “Allah adaleti, iyiliği ve akrabaya yardım etmeyi emreder; hayâsızlığı, fenalığı ve azgınlığı yasaklar.” (Nahl, 16/90) ayeti, bu esasların özünü özetlemektedir.

Ahlakı Kazanma ve Geliştirme

Ahlak, sonradan öğrenilen bir meziyet olduğu gibi, insanın fıtratında var olan iyiliğin açığa çıkmasıyla da şekillenir. Kur’an-ı Kerim, ahlaki olgunlaşmayı sağlayan temel prensipleri şu şekilde belirtir:

1. İman ve Takva

Ahlakın temeli, sağlam bir iman ve Allah korkusuna (takva) dayanır. “Muhakkak ki Allah, takva sahipleriyle beraberdir.” (Bakara, 2/194). Takva, insanı günahlardan ve kötü ahlaktan uzaklaştıran en büyük kalkandır.

2. Kur’an ve Sünnete Uymak

İnsan, ahlaki gelişimini Kur’an ve Peygamber Efendimiz’in sünnetine uyarak tamamlar. Kur’an, “Resûlullah’ta sizin için güzel bir örnek vardır” (Ahzâb, 33/21) buyurarak, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in ahlakını rehber edinmemizi öğütler.

3. Salih Ameller İşlemek

Kur’an’da, güzel ahlak ile salih amel arasında sıkı bir bağ kurulur. “Kim iyi bir iş yaparsa, kendi lehinedir; kim de kötülük yaparsa kendi aleyhinedir.” (Fussilet, 41/46). Ahlak, yalnızca sözle değil, davranışlarla da ortaya konulmalıdır.

4. Nefisle Mücadele

İnsanın en büyük imtihanlarından biri, nefsin kötü arzularına karşı mücadele etmektir. Kur’an, “Nefsini arındıran kurtuluşa ermiştir” (Şems, 91/9) buyurarak, ahlaki arınmanın önemini vurgular.

Ahlakı Kaybetmenin Sebepleri

Kur’an-ı Kerim, insanın fıtratındaki güzel ahlakı kaybetmesine neden olan bazı faktörleri de belirtir:

1. Şeytanın Vesvesesi

Şeytan, insana sürekli kötülüğü telkin eder. “Şeytan, onlara yaptıkları işleri güzel gösterdi ve onları yoldan alıkoydu.” (Neml, 27/24). Ahlakın zayıflaması, insanın şeytani vesveselere kapılmasıyla başlar.

2. Nefsin Heva ve Heveslerine Uymak

Kur’an, “Hevasını ilah edineni gördün mü?” (Casiye, 45/23) buyurarak, nefsin isteklerine körü körüne uyanların ahlaki yozlaşmaya uğrayacağını bildirir.

3. Adaletsizlik ve Zulüm

Zulüm, toplumları çökerten en büyük ahlaki zaaflardan biridir. “Allah, zalimleri sevmez.” (Âl-i İmran, 3/57). Adaletten sapmak, bireyin hem kendisine hem de topluma zarar vermesine yol açar.

4. Dünya Sevgisine Kapılmak

Kur’an, dünyanın geçici olduğunu hatırlatarak, “Dünya hayatı ancak bir oyun ve eğlenceden ibarettir” (Ankebut, 29/64) buyurur. Dünya malına aşırı düşkünlük, insanı ahlaki zaaflara sürükleyebilir.

Sonuç: Ahlaki Kurtuluşun Yolu

Kur’an’a göre ahlaki kurtuluşun yolu, Allah’a yönelmek, nefsi terbiye etmek ve İslam’ın belirlediği ahlaki prensiplere sımsıkı sarılmaktır. Kur’an, insanı ahlaken olgunlaştıran bir rehberdir. “Şüphesiz bu Kur’an en doğruya iletir ve salih amel işleyen müminlere büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler.” (İsra, 17/9).