Tesbitler – islam bilgi arşivi

Fıkıh ilmi, İslam’ın şer’î hükümlerini sosyal, ekonomik, teknolojik ve kültürel değişimlere uygun olarak ele alan bir disiplindir. Günümüzde, modern hayatın ortaya çıkardığı yeni sorunlar karşısında fıkıh ilmi, İslam’ın temel kaynaklarına (Kur’an ve sünnet) dayanarak, ictihat, kıyas, örf, zaruret ve maslahat gibi yöntemlerle çözümler üretmektedir.

1. Ekonomi ve Finans

Günümüz dünyasında faiz, bankacılık, sigorta ve modern ticaret sistemleri gibi konular, İslam’ın ekonomik hükümleri çerçevesinde yeniden ele alınmaktadır.

Faizsiz Bankacılık (İslami Finans):

Fıkıh, faizi haram kılmıştır. Modern finans sisteminde bu yasağı aşmak için murabaha (kâr payı), icara (kira finansmanı) ve müşaraka (ortaklık) gibi modeller geliştirilmiştir. Faizsiz bankacılık, bu yöntemleri kullanarak İslam’a uygun ekonomik çözümler sunmaktadır.

Kripto Paralar:

Kripto paraların İslam’a uygunluğu konusunda, fıkıh alimleri bu yeni teknolojiyi incelemiş ve şu kriterlere göre değerlendirme yapmıştır:

Para biriminin somut bir karşılığı var mı?

Adil bir değişim aracı olarak kullanılıyor mu?

Spekülasyon ve dolandırıcılık riskleri var mı?

Bazı alimler, kripto paraları meşru görmüş; bazıları ise spekülatif yapısından dolayı şüpheli kabul etmiştir.

Sigorta Sistemleri:

Geleneksel sigorta, faiz ve kumar unsurları içerdiği gerekçesiyle eleştirilmiştir. Bunun yerine, İslam’a uygun tekâfül (katılım sigortası) sistemi geliştirilmiştir. Bu sistem, dayanışma ve yardımlaşma esasına dayanır.

2. Teknoloji ve Tıp

Teknolojik gelişmeler ve tıptaki yenilikler, fıkıh alimlerinin yeni ictihatlar geliştirmesini gerektirmiştir.

Organ Nakli:

Fıkıh alimleri, organ naklini zaruret hali kapsamında değerlendirmiştir. Can kurtarma amacıyla ve kişinin rızasıyla yapılan organ nakli, birçok alim tarafından caiz kabul edilmiştir. Ancak, organ ticareti kesinlikle yasaktır.

Tüp Bebek ve Suni Döllenme:

Tüp bebek yöntemi, yalnızca evli çiftlerin kendi sperm ve yumurtası kullanıldığında caiz görülmüştür. Taşıyıcı annelik veya üçüncü şahıslardan sperm/yumurta temini ise haram kabul edilmektedir.

Klonlama ve Genetik Mühendislik:

İnsan klonlama, Allah’ın yaratma sıfatına müdahale olarak görüldüğü için büyük ölçüde caiz kabul edilmemiştir. Ancak genetik mühendislik, hastalıkların tedavisi amacıyla sınırlı ve kontrollü bir şekilde uygulanabilir.

Aşılar ve İlaçlar:

Zaruret ilkesi gereğince, İslam’a uygun olmayan maddeler içerse bile (örneğin domuz enzimi), alternatif bulunamadığında sağlık açısından gerekli olan ilaçlar ve aşılar kullanılabilir.

3. Kadın ve Aile Meseleleri

Modern çağda kadın hakları, evlilik ve aile hayatına dair birçok yeni durum ortaya çıkmıştır.

Çalışan Kadının Durumu:

Kadınların, İslam’ın tesettür ve mahremiyet kurallarına uymak şartıyla çalışabileceği fıkıh alimlerince ifade edilmiştir. Ancak, aile ve çocuk sorumluluğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Boşanma ve Nafaka:

Günümüzde sıkça tartışılan boşanma süreçleri, İslam’ın “adalet” ve “merhamet” ilkelerine göre yeniden ele alınmaktadır. Boşanan kadının ekonomik güvencesi için nafaka hakkı fıkhî bir temele dayandırılmaktadır.

Doğum Kontrolü:

Fıkıh alimleri, doğum kontrolünün haram olmadığını, ancak aile planlamasının İslam’ın neslin korunması prensibiyle dengeli bir şekilde yapılması gerektiğini belirtir. Kalıcı kısırlık işlemleri ise zaruret olmadıkça haram kabul edilmiştir.

. Çevre ve Doğal Kaynaklar

Modern çevre sorunları, fıkıh ilminin “emanet” ve “israf” ilkeleriyle çözümler geliştirmesini gerektirmiştir.

Çevre Kirliliği:

İslam, çevreyi koruma sorumluluğunu insana yüklemiştir. Fıkıh, doğal kaynakların israf edilmesini ve çevreye zarar verilmesini haram kabul eder.

Örnek: İsrafın haram kılınması (Araf, 7/31) ayeti, doğal kaynakların korunması için temel bir rehberdir.

Sürdürülebilirlik:

İslam’a göre, toprak, su ve diğer kaynaklar toplumun ortak malıdır. Bu nedenle, çevre koruma politikaları geliştirmek hem bireysel hem toplumsal bir sorumluluktur.

5. Sosyal ve Kültürel Meseleler

Helal Gıda Sertifikaları:

Günümüzde yaygınlaşan katkı maddeleri ve üretim yöntemleri, gıda ürünlerinin İslam’a uygunluğunu sorgulatmaktadır. Helal gıda sertifikaları, fıkıh kriterleri doğrultusunda bu soruna çözüm sunmaktadır.

Sanat ve Medya:

Müzik, sinema ve sosyal medya gibi alanlar, fıkıh alimleri tarafından İslam ahlakına uygunluk açısından değerlendirilmektedir. Müstehcenlik içermeyen sanat faaliyetleri ve bilgi paylaşımı caiz görülmüştür.

Küresel İlişkiler ve Göç:

Fıkıh, Müslümanların azınlık olarak yaşadığı ülkelerde, o ülkenin kanunlarına uyma ve dinlerini koruma dengesini gözeten fetvalar sunmaktadır.

Fıkhın Esas Aldığı İlkeler

1. Zaruret Hali: Zorunlu durumlarda, haramlar sınırlı ölçüde mübah hale gelir.

Örnek: Helal gıda bulunmadığında, domuz eti veya haram ürünler hayatta kalmak için kullanılabilir.

2. Maslahat (Kamu Yararı): Toplumun yararına olan hükümlerin öncelenmesi.

Örnek: Çevreyi korumak için alınan önlemler.

3. Kolaylaştırma Prensibi: “Dinde zorluk yoktur” ilkesiyle bireylerin hayatını kolaylaştıracak çözümler geliştirilir.

Sonuç