KURANI KERİMİN EDEBİ CİHETİ
KURANI KERİMİN EDEBİ CİHETİ
https://www.youtube.com/watch?v=fv-15Ci1zCo
Kur’an-ı Kerim’de fesahat,beyan ve meani ifade eden ayetler.
Kur’an-ı Kerim, Arap dilinde en üstün fesahat (sözlerin açıklık ve akıcılığı), beyan (anlatımın açıklığı) ve meani (anlamın derinliği) özelliklerini barındıran bir kitaptır. Her üç özellik de Kur’an’ın etkileyici anlatım gücünü ve eşsiz belagatını oluşturur. İşte bu üç özelliği en iyi şekilde yansıtan bazı ayet örnekleri:
1. Fesahat (Açıklık ve Akıcılık)
Fesahat, kelimelerin uyumu ve sözün açık bir dille ifade edilmesi anlamına gelir. Kur’an, anlaşılır ve akıcı bir dille nazil olmuş, muhataplarına net mesajlar sunmuştur.
Meryem Suresi 64. Ayet:
“Biz, Rabbinin emri olmadan inemeyiz. Önümüzde olan, arkamızda olan ve bunlar arasında olan her şey O’na aittir.”
Bu ayet, Allah’ın mutlak iradesini açık ve akıcı bir dille ifade eder. Meleklerin bile Allah’ın emrine bağlı olduğunu fesahat dolu bir anlatımla belirtir.
Kafirun Suresi:
“De ki: Ey kâfirler! Ben sizin taptıklarınıza tapmam. Siz de benim taptığıma tapmıyorsunuz…”
Kafirun Suresi, her cümlesiyle Allah’a inanmayanlarla olan ayrılığı çok net ve akıcı bir şekilde ifade eder. Fesahat örneği olarak kabul edilir çünkü mesajını açıkça ve doğrudan iletir.
Zilzal Suresi 7-8. Ayetler:
“Artık kim zerre kadar hayır yapmışsa onu görecektir. Kim de zerre kadar şer işlemişse onu görecektir.”
Bu ayetler, insanın yaptığı iyilik ve kötülüğün karşılığını göreceğini akıcı ve anlaşılır bir şekilde anlatır. Özellikle “zerre kadar” ifadesiyle, hiçbir şeyin göz ardı edilmeyeceği vurgulanır ve bu da fesahatin güçlü bir örneğidir.
2. Beyan (Anlatımın Açıklığı)
Beyan, düşünce ve duyguların, zihni karışıklığa neden olmadan, sade ve net bir şekilde anlatılmasıdır. Kur’an-ı Kerim, birçok karmaşık konuyu, kısa ve öz ifadelerle açıklığa kavuşturur.
Nur Suresi 35. Ayet:
“Allah, göklerin ve yerin nurudur. O’nun nuru, içinde lamba bulunan bir kandil yuvası gibidir…”
Bu ayet, Allah’ın rehberliğini ve ilmini çok çarpıcı ve açıklayıcı bir benzetmeyle anlatır. Nur metaforu ile Allah’ın yol gösterici rolü, zihinlerde berrak bir imaj oluşturacak şekilde açıklanmıştır.
İbrahim Suresi 24-25. Ayetler:
“Allah, güzel bir sözü, kökü yerde sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca benzetmiştir…”
Güzel bir sözün sağlam bir ağaca benzetilmesi, beyan sanatının mükemmel bir örneğidir. Bu benzetme, iyi bir davranışın veya doğru bir inancın hem bu dünyada hem ahirette faydalı olacağını çok net bir şekilde açıklar.
Hucurat Suresi 13. Ayet:
“Ey insanlar! Biz sizi bir erkek ve bir kadından yarattık ve birbirinizi tanımanız için sizi milletler ve kabileler yaptık…”
Irk, kabile ve millet farklarının insana değer katmadığını vurgulayan bu ayet, toplumsal eşitliği ve insanların yaratılış gayesini sade ve açıklayıcı bir şekilde ortaya koyar. Bu beyan özelliği, insanlara mesajını kolayca anlama fırsatı sunar.
3. Meani (Anlam Derinliği)
Meani, sözün anlam bakımından derin olması ve okuyucuda düşündürücü etkiler bırakmasıdır. Kur’an ayetlerinde pek çok derin anlam, mecaz, teşbih ve simgesel anlatım yer alır. Bir ayetin kısa ve sade görünmesine karşın, çok katmanlı ve derin anlamları içermesi de Kur’an’ın meani özelliğini gösterir.
Bakara Suresi 286. Ayet:
“Allah, kimseye gücünün yeteceğinden fazlasını yüklemez. Herkesin kazandığı kendi yararına, yaptığı da kendi zararınadır…”
Bu ayet, insanın sorumluluğunu, kendi çabasıyla yapacağı iyilik ve kötülüğün karşılığını ifade eder. Aynı zamanda Allah’ın kullarına olan merhametini derin bir anlamla açıklar.
Enfal Suresi 17. Ayet:
“Onları siz öldürmediniz, fakat Allah öldürdü. Attığın zaman sen atmadın, fakat Allah attı…”
Burada anlam derinliği Allah’ın fiillerinin insanlar üzerindeki etkisini anlatır. Zaferin Allah’ın yardımıyla geldiğini, müminlerin kendi güçlerinin ötesinde bir ilahi desteğe sahip olduğunu düşündürücü bir şekilde ifade eder.
Tin Suresi 4. Ayet:
“Biz, insanı en güzel şekilde yarattık.”
Bu kısa ayet, insanın yaratılışındaki mükemmelliği ifade eder. Ancak, bu ifadenin derin anlamı, insanın kendine has değeri ve yaratılış gayesi üzerinde düşünmeye teşvik eder.
Mülk Suresi 3-4. Ayetler:
“O ki yedi kat göğü birbiriyle uyumlu olarak yaratmıştır. Rahman’ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bak…”
Evrenin kusursuz bir şekilde yaratılışını ve Allah’ın ilmini derin bir anlamla anlatan bu ayetler, gözle bakıp düşünmeye teşvik eder. Kainatın düzeni üzerine düşünmeyi teşvik eden derin bir mesaj verir.
Kur’an-ı Kerim’deki bu fesahat, beyan ve meani örnekleri, kitabın dili ve mesajı ile insanları derinden etkilemeyi amaçladığını gösterir. Bu özellikler, Kur’an’ın hem anlaşılırlığını artırır hem de insanlara rehberlik ederken onların düşünmesini sağlar.
