Tesbitler – islam bilgi arşivi

Allah’ın zatı gibi sıfatları da sonsuzdur.
Kendisi mukaddes ve her türlü noksanlıktan münezzehtir.
Vicdani olan şefkat,acıma ve merhameti her şeyi kuşatmıştır.
Ancak bunlarla beraber iradesiyle karar verip hükmederken, Hak ve Adil isimleri son kararı verir.
Her hak sahibine hakkını verip, kullarına ve hiç bir şeye zulmetmediği gibi.

O halde; Olaylara Allah’ın Rahmet ve Adaleti noktasından nasıl bakmalı ve nasıl değerlendirmeliyiz?

Evet, Allah’ın isim ve sıfatları sonsuzdur ve mahlukata benzemekten münezzehtir. Cenab-ı Hakk’ın şefkat ve merhameti her şeyi kuşatmış olmakla birlikte, bu merhamet O’nun Hak ve Adil isimlerinin tecellisine, yani adaletin yerini bulmasına mani değildir. Bilakis, adalet de merhametin bir başka veçhesidir; çünkü zalime ceza vermek, mazluma merhamet etmektir.
Olaylara (hadisata) Allah’ın Rahmet ve Adaleti penceresinden bakarken şu temel ölçüleri nazar-ı dikkate almak, meseleyi kavramamızı kolaylaştıracaktır:

1. Adalet ve Rahmetin Dengesi (Muvazene)

Allah’ın adaleti, her hak sahibine hakkını vermek ve her şeyi yerli yerine koymaktır. Rahmeti ise, mahlukatın acizliğine şefkatle mukabele edip onları terbiye etmektir. Bir musibet veya sıkıntı görüldüğünde, bunun sadece zahiri (dış) yüzüne bakarak hüküm vermek insanı yanılmaya düşürebilir.
Olayların arkasındaki “kader” planında, Allah’ın adaleti kulun hatasına bir ceza (kefaret) olarak tecelli edebilirken, aynı olay rahmet cihetiyle o kulun manevi derecesini artırmaya veya onu daha büyük bir zarardan korumaya vesile olabilir.
Kur’an-ı Kerim’de bu hakikat şöyle beyan edilir:
> “…Bize, bu dünyada da iyilik yaz ahirette de. Şüphesiz biz sana döndük.» Allah buyurdu ki: Kimi dilersem onu azabıma uğratırım; rahmetim ise her şeyi kuşatır. Onu, sakınanlara, zekâtı verenlere ve âyetlerimize inananlara yazacağım…”
> (A’râf Suresi, 156. Ayet)
>
2. Olayların Zahiri ve Batini Yüzü

Hadisatın bir mülk (bizim gördüğümüz dış yüzü), bir de melekût (Allah’a bakan iç yüzü) ciheti vardır. İnsan aklı ve nefsi, olayların zahiri yüzündeki çirkinliklere veya zorluklara takılabilir. Ancak hakikatte ve neticede, Allah’ın yarattığı her şeyde ya bizzat bir güzellik (hüsn-ü bizzat) veya neticeleri itibariyle bir güzellik (hüsn-ü bilvasıta) vardır.
Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri, Risale-i Nur Külliyatı’nda bu bakış açısını şöyle tasvir eder:
> “Her şeyde, hattâ en çirkin görünen şeylerde, hakikî bir hüsün ciheti vardır. Evet, kâinattaki her şey, her hadise, ya bizzat güzeldir, ona hüsn-ü bizzat denilir veya neticeleri cihetiyle güzeldir ki, ona hüsn-ü bilgayr denilir. Bir kısım hadiseler var ki, zahiri çirkin, müşevveştir. Fakat o zahirî perde altında gayet parlak güzellikler ve intizamlar var.”
> (Bak: https://tesbitler.com/2025/11/14/husnu-bizzat/ )
>
3. Zulüm ve Adalet-i İlahiyenin Farkı
İnsanlar, kendi cüz-i iradeleriyle verdikleri kararlarda bazen nefislerine uyarak zulmedebilirler. Bir olayda insan eliyle gelen bir zulüm olsa bile, Allah o olayı yaratırken adildir. Yani; bir zalim sizi haksız yere üzebilir (bu onun zulmüdür ve cezasını çekecektir), fakat Allah’ın bu olaya izin vermesi, sizin geçmişteki bir hatanıza kefaret veya gelecekteki bir makamınıza hazırlık olduğu için adalet ve rahmettir.
Buna “Kader adalet eder, insan zulmeder” düsturuyla bakmalıyız.

4. Hayır ve Şer Telakkisi
Bizim “şer” (kötü) zannettiğimiz olaylarda Allah’ın büyük bir hayır murad etmiş olması mümkündür. Rahmet, bazen acı ilaç suretinde gelir. Hasta için acı ilaç veya neşter, zahiren sıkıntılı olsa da neticesi itibariyle şifa ve rahmettir.
> “Olur ki, bir şey sizin için hayırlı iken, siz onu hoş görmezsiniz. Yine olur ki, bir şey sizin için kötü iken, siz onu seversiniz. Allah bilir, siz bilmezsiniz.”
> (Bakara Suresi, 216.)
>
Özetle Nasıl Değerlendirmeliyiz?
Olaylara bakarken şu üç soruyu sormak, istikametli bir nazar (bakış) sağlar:
* Bu olayda benim sorumluluğum ve hatam nedir? (Nefsimizi hesaba çekmek – Adalet-i Nefs)
* Cenab-ı Hak bu olayla bana neyi öğretiyor veya beni hangi hatamdan arındırıyor? (Hikmet ve Terbiye-i Rabbaniye)
* Zahiri zorlukların arkasında saklı olan rahmet hediyeleri neler olabilir? (Hüsn-ü Zan ve Ümit)
Allah’ın icraatını, O’nun sonsuz ilmi ve hikmeti penceresinden değerlendirdiğimizde, “Kahrın da hoş, lütfun da hoş” diyebilecek bir teslimiyet makamına yaklaşmış oluruz.