“Esâtîrü’l-Evvelîn” İftirası: Dün Müşriklerin, Bugün Tarihselcilerin Sözü
“Esâtîrü’l-Evvelîn” İftirası: Dün Müşriklerin, Bugün Tarihselcilerin Sözü
“Ve dediler ki: ‘Bu, öncekilerin masallarıdır (esâtîrü’l-evvelîn), onları yazdırmış; sabah akşam kendisine okunmaktadır.’”
(el-Furkân, 25/5)
I. Kur’ân’a Atılan İftiranın Aslı
Kur’ân-ı Kerîm, nâzil olduğu dönemde insan idrakini altüst eden, akılları hayrette bırakan bir kelâm-ı ilâhî idi. Onun fesahatine, belâgatine ve kudsiyetine mukabele edemeyen Mekke müşrikleri; mânâyı inkâr edemeyince, kaynağına iftira atma yolunu seçtiler.
Böylece “esâtîrü’l-evvelîn”, yani “öncekilerin masalları, hikâyeleri, efsaneleri” diyerek Kur’ân’ın semavîliğini reddetmeye kalkıştılar.
Bu söz, hakikatte hak karşısında aczini gizlemeye çalışan bir nefsin sığınak cümlesidir.
Zira Kur’ân’ın âyetleri birer beyyine, birer burhan idi. Müşrikler bunlara ilimle değil, inkârla karşılık verdiler. Çünkü Kur’ân’ın kabulü, onların put düzeninin, çıkar sisteminin, asabiyetinin ve gururunun yıkılması demekti.
Kur’ân’ın getirdiği tevhid nizamı, onların putçu menfaat düzeniyle zıtlıkarz ediyor. Bu yüzden, hakikati “efsane” göstererek halkın nazarında Kur’ân’ın tesirini kırmak istediler.
Tarihte her bâtıl hareketin kendini korumak için hakka karşı uydurduğu bir bahane vardır; “esâtîrü’l-evvelîn” de işte o bahanenin müşrikçe şeklidir.
II. Bu İftiranın Tutarsızlıkları
Bu iddia, hem aklen hem tarihçe hem de dil bakımından temelsizdir:
• Aklen tutarsızdır:
Kur’ân, ne bir insan sözüdür, ne de bir hikâye yığını. Zira hikâye; hayalin mahsulüdür, Kur’ân ise hakikatin bizzat kendisidir.
Hikâye eğlendirir, Kur’ân ise inzâr (uyarma) ve tebşir (müjdeleme) eder.
Hikâye dağınıktır, Kur’ân ise iç bütünlüğüyle nûrânî bir nazım mucizesidir.
• Tarihçe tutarsızdır:
“Öncekilerin masalları” dedikleri bilgiler, ne Araplarda biliniyor, ne de o ümmî toplumun kaynaklarında mevcuttu.
Hz. Muhammed (asm) ümmî idi; ne bir kâtibin elinden ders aldı, ne de kütüphane gördü.
Buna rağmen Kur’ân, hem İsrailoğulları tarihini, hem Yunan hikmetini, hem de gelecekten haberleri ihtiva ediyordu. Bu, “masal” değil, vahy-i ilâhîdir.
• Dil bakımından tutarsızdır:
Kur’ân’ın üslûbu ne şiire, ne nesre, ne Arap masalına benzer. O bambaşka bir “kelâm” nev’idir.
Şiir ritminde değildir, nesir mantığına da sığmaz. Çünkü kelâmullahtır, “kul sözü” değil, “Rab kelâmı”dır.
İşte bu yüzden, Arap edebiyatının devleri bile onun karşısında aczlerini itiraf etmişlerdir.
III. Esâtîrü’l-Evvelîn Zihniyetinin Günümüzdeki Sureti: Tarihselcilik
Bugünün bazı zihinlerinde, dünün “esâtîrü’l-evvelîn” iftirasının yeni bir şekli yaşatılmaktadır.
Bu zihniyetin adı: Tarihselcilik.
Tarihselcilik, Kur’ân’ı sadece indiği çağa ait bir metin gibi görür.
“Kur’ân, o dönemin kültürüne hitap eder; bugüne doğrudan hüküm taşımaz” der.
Bu söz, modern bir ifadedir ama ruh itibarıyla müşriklerin “esâtîrü’l-evvelîn” sözünün aynısıdır.
O gün müşrik, “Bu eski masallar!” diyerek Kur’ân’ı bugüne taşımazken,
bugün tarihselci, “Bu sadece o günün şartlarına göreydi!” diyerek Kur’ân’ı dünden çıkarır.
İkisi de aynı hedefe yönelmiştir:
Kur’ân’ın ebedîliğini, cihanşümul rehberliğini ve hakimiyetini gölgelemek.
Oysa Cenâb-ı Hak buyurur:
“Şüphesiz ki Biz o Zikr’i (Kur’ân’ı) indirdik ve elbette Biz onu koruyacağız.”
(el-Hicr, 15/9)
Yani Kur’ân ne bir zamanın mahsulü, ne bir toplumun hikâyesidir. O her devirde diri, taze, mukaddes bir rehberdir.
Zira Kur’ân, zamana hitap etmez; zamana hükmeder.
O, çağlara sığmaz; çağlar onun kavline uyar.
IV. İbretli Bir Misal: Velid b. Mugîre’nin İtirafı
Mekke’nin edebiyat otoritesi Velîd b. Mugîre, Kur’ân’ı dinleyince titredi ve şöyle dedi:
“Vallahi onun sözünde bir tatlılık var; o, en yüksek seviyededir, üstünde bir şey yoktur, altında ise her şeyi ezer!”
Bunu duyan müşrikler, Velîd’e baskı yaptılar:
“Sen de ‘esâtîrü’l-evvelîn’ de!” dediler.
Velîd sustu. Çünkü kalbi hakikati sezmişti.
Fakat menfaat, korku ve gurur, onu susturdu.
İşte her devrin tarihselcisi, kendi Velîd’liğini gizleyen insandır:
Hakikati bilir, ama kabul etmez. Görür, ama teslim olmaz.
V. Netice ve Hikmetli Bir Nazar
Kur’ân, kâinatın diliyle, insanın vicdanıyla, tarihin akışıyla aynı hakikati haykırır:
Hak, eskimez. Vahiy, zamana hapsedilmez.
Bir söz, eğer Allah’tansa, zamanın geçmesiyle değil, kalplerin uzaklaşmasıyla unutulur.
Bugün “tarihselcilik” adıyla, dün “esâtîrü’l-evvelîn” bahanesiyle yapılan şey aynı hakikatin reddidir:
İlâhî kelâmı beşerîleştirme teşebbüsü.
Oysa Kur’ân, muhkemdir, ebedîdir ve cihanşümul bir nizamın temelidir.
Her asırda yeniden doğar; çünkü her asırda ona ihtiyaç vardır.
Son Söz
“Esâtîrü’l-evvelîn” diyen müşrikler, Kur’ân’ın hakkını inkârla kendi tarihlerini efsaneye çevirdiler.
Bugün “tarihsel” diyenler de aynı akıbete düşmemelidir.
Zira vahyin nuru, kendisine “efsane” diyenleri tarih sahnesinde efsaneleştirir ama hakikati ebedîleştirir.
“De ki: O’nu Ruhü’l-Kudüs, iman edenlerin sebatı için, doğru yolu göstermek ve müminlere müjde olmak üzere Rabbin tarafından hak ile indirmiştir.”
(en-Nahl, 16/102)
Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com
21/10/2025
