Tesbitler – islam bilgi arşivi

​1. Beyit: Lâedrî
​İktibas:
​”Hemân kendin sanır mihnetde herkes i’tikâdınca
Felek derler buna bir kimsenin dönmez murâdınca”

​İzah ve Açıklama:
​Bu beyit, insan fıtratındaki benmerkezci düşünceyi ve dünyanın gerçekliği karşısındaki acziyeti çok veciz bir şekilde ifade etmektedir. Şair, insanların dert ve sıkıntıya düştüklerinde, bu mihnetin sadece kendilerine musallat olduğunu zannettiklerini söyler. Herkes kendi derdini en büyük ve en ağır dert olarak görür. Oysa felek (kader, devran), kimsenin arzu ettiği gibi dönmez. Bu, sadece bir kişinin değil, tüm insanlığın ortak mukadderatıdır. Bu beyit, insana, kendi dertlerini mutlaklaştırmaması, her sıkıntının bir imtihan olduğunu ve bu imtihanın yalnızca kendisine mahsus olmadığını hatırlatır. Aynı zamanda, hayatın döngüsünde herkesin kendi payına düşen sıkıntıları yaşayacağını ve bu durumun, kainatın genel işleyişinin bir parçası olduğunu vurgular.

​2. Beyit: Abdülahad Nûrî
​İktibas:
​”Ravza-i vahdet gülüsün li-ma’allâh bülbülüsün
Cânlara cân cihâna cân Muhammed Mustafâ”

​İzah ve Açıklama:
​Bu beyit, Peygamber Efendimiz (sav)’e olan derin muhabbeti ve onun yüce makamını tasvir etmektedir. Şair, Hz. Muhammed (sav)’i “vahdet bahçesinin gülü” olarak niteler. Vahdet, birliği ve Tevhid’i ifade eder. Peygamberimiz, bu birliğin en güzel tecellisidir. “Li-ma’allâh bülbülü” ifadesi ise, onun Cenab-ı Hakk’a olan yakınlığını ve O’nunla olan özel münasebetini gösterir. “Li-ma’allâh” (Allah ile beraber) ifadesi, Peygamberimizin manevi derecesinin yüksekliğine işaret eder. O, sadece insanlara değil, tüm varlığa bir can, bir hayat bahşeden, cihana ruh veren bir kaynaktır. Bu beyit, Peygamberimize olan aşkın ve hürmetin en müstesna ifadelerinden biridir.

​3. Beyit: Yahya Kemal Beyatlı
​İktibas:
​”Yürü! Hür mâviliğin bittiği son hadde kadar
İnsân âlemde hayâl ettiği müddetçe yaşar”

​İzah ve Açıklama:
​Bu beyit, insanın hayal gücünün ve hürriyet arayışının hayatındaki ehemmiyetini anlatır. Yahya Kemal, insana, özgürlüğün, sınırsızlığın ve sonsuzluğun sembolü olan “mavi”nin bittiği son noktaya kadar yürümesini, yani hayallerinin peşinden gitmesini öğütler. Bu, fiziki bir yürüyüşten ziyade, manevi ve fikri bir ilerleyiştir. Beytin ikinci mısrası, bu fikri destekler niteliktedir: İnsan, sadece fiziksel olarak nefes aldığı sürece değil, hayal kurabildiği, umut edebildiği ve hedefler belirleyebildiği sürece gerçekten hayat bulur. Hayal gücü, insanın ruhunu besleyen, onu diri tutan ve hayatına mana katan yegâne unsurdur. Hayal etmeyi bırakan bir insan, aslında ruhen ölmüş demektir.

​4. Beyit: Nedim
​İktibas:
​”Eyler nesîm-i lutfu bize gird-i bâd-ı gam
Bu rüzgâr-ı bî-mededin inkılâbı var”

​İzah ve Açıklama:
​Nedim, bu beyitte devrin çalkantılarını ve sıkıntılarını tasvir etmektedir. “Nesîm-i lutfu” yani lütuf rüzgârı, rahmet ve huzuru temsil ederken, “gird-i bâd-ı gam” ise gam, keder ve sıkıntı kasırgasını ifade eder. Şair, zamanın lütuf rüzgârının kendilerine gam kasırgası olarak geldiğini, yani devranın vefalı olmadığını, lütfun yerini sıkıntının aldığını dile getirir. Ancak, ikinci mısrada bir umut ışığı yakar: “Bu rüzgâr-ı bî-mededin inkılâbı var” der. Yani bu yardım etmeyen, cefakâr rüzgârın da bir gün değişeceği, devrin ve devranın bir inkılâba uğrayacağı, sıkıntıların elbet bir gün son bulacağı ümidini taşır. Bu beyit, devirlerin değişeceğini, sıkıntının daimi olmadığını ve her karanlığın sonunda bir aydınlığın olduğunu ifade eden derin bir teselli barındırır.
.
​Makale Özeti:
​Bu makale, farklı şairin beytini merkeze alarak, insan hayatının muhtelif hallerini ele almaktadır. İlk beyit, Lâedrî’nin kaleminden, insanın sıkıntı anında kendi derdini en büyük görme yanılgısını ve feleğin kimsenin muradınca dönmeyeceği hakikatini izah eder. Ardından Abdülahad Nûrî’nin beyti, Peygamber Efendimiz (sav)’e duyulan aşkı ve onun “vahdet gülü” ve “li-ma’allah bülbülü” gibi yüce makamını tasvir eder. Üçüncü beyit, Yahya Kemal Beyatlı’dan, insanın hayal kurduğu müddetçe yaşadığı ve hürriyet arayışının hayat için ehemmiyetini vurgular. Dördüncü beyitte, Nedim’in sözleriyle, hayatın çalkantılı dönemlerinde bile devranın değişeceği ve sıkıntıların son bulacağı ümidi dile getirilir.