Tesbitler – islam bilgi arşivi

“İnayeti seb’a” (عِنَايَتِ سَبْعَة), yani “yedi inayet”, Risale-i Nur Külliyatı’nda geçen derûnî ve hikmetli bir kavramdır. “İnayet” kelimesi Arapça “عناية” kökünden gelir; manası özel ilâhî yardım, koruma, lütuf, teveccüh demektir.
“Seb’a” ise yedi anlamındadır.
Dolayısıyla “inayeti seb’a”, Cenâb-ı Hakk’ın kuluna ihsan ettiği yedi türlü özel yardım ve himaye mertebesi demektir.
Bu tabir, özellikle Risale-i Nur’un talebelerine ve iman hizmetine dair bahislerde geçer.

1. İnâyet-i Rubûbiyet

Cenâb-ı Hakk’ın kulunu yaratması, rızkını vermesi, onu idare etmesi.
Yani her varlığın rabbi tarafından gözetilmesi ve ihtiyaçlarının temin edilmesi.
“Rabbinin inayetiyle sen delirmedin.”
(Tûr, 52/48 — TDV Meali)
Bu mertebe umumî inayettir; bütün mahlûkatı kapsar.

2. İnâyet-i Rahmâniyet

Cenâb-ı Hakk’ın kuluna şefkat, merhamet ve rahmet eliyle imdat etmesidir.
İnsanın en aciz zamanında Rahmân isminin bir cilvesiyle yardım bulmasıdır.
Bu, özel bir rahmet inayetidir.

3. İnâyet-i İlâhiyye

Cenâb-ı Hakk’ın kullarından sevdiklerine hususî olarak gösterdiği koruma ve hidayet inayetidir.
Kişi, gaflete düşse de ilâhî bir el onu kaldırır.
“Allah, müminlerin velîsidir; onları karanlıklardan nura çıkarır.”
(Bakara, 2/257)

4. İnâyet-i Kur’âniyye

Kur’ân-ı Kerîm’in rehberliğiyle gelen inayettir.
İnsan kendi başına bulamayacağı hakikatlere Kur’ân’ın nuru sayesinde ulaşır.
Risale-i Nur’da bu mertebe çok vurgulanır:
“Risale-i Nur, doğrudan doğruya Kur’ân’ın bir manevi mu’cizesidir.”

5. İnâyet-i Muhammediyye (aleyhissalâtü vesselâm)

Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm)’in sünneti, duası ve ruhaniyetinin ümmetine olan teveccühüyle gelen inayettir.
Bu, ümmet-i Muhammediyye’ye has bir inayettir.
“Ve mâ erselnâke illâ rahmeten li’l-âlemîn.”
(Enbiyâ, 21/107)
“Biz seni âlemlere rahmet olarak gönderdik.”

6. İnâyet-i Nuriyye

İman nurunun kalbe yerleşmesi, şüphe ve dalâletten korunmak demektir.
Bu, özellikle Risale-i Nur’un hizmetinde tecelli eden inayettir.
Bediüzzaman bu mertebeye, “İman hizmetinde bulunanların korunması ve muvaffakiyeti” manasını verir.

7. İnâyet-i Sırr-ı İhlâsiyye

En yüksek mertebedir.
Kulun bütün amellerini yalnız Allah rızası için yapmasıyla gelen ihlâs ve sadakat inayetidir.
Üstad bu inayeti “Risale-i Nur talebelerinin arasında devam eden ihlâs sırrı” olarak açıklar:
Bu hizmette ihlâsı kıran, inayeti kaçırır.

İnayeti seb’a, kulun hayatında rubûbiyetten ihlâsa kadar uzanan yedi dereceli bir ilâhî koruma zinciridir.
Her bir mertebe, bir üst mertebeye hazırlık gibidir.
Bu mertebeleri elde eden bir mü’min, artık nefsin, şeytanın, tabiatın ve hevânın esaretinden kurtulur, doğrudan Cenâb-ı Hakk’ın himayesine girer.

******

“İnâyet-i seb’a” (yani yedi inayet) tabiri Risale-i Nur Külliyatı’nda özellikle Mesnevî-i Nuriye ve Sözler gibi eserlerde yer alan, Cenâb-ı Hakk’ın kuluna olan yedi türlü özel yardım, lütuf ve ihsanını ifade eden bir kavramdır.
Bu “inayetler”, kulun mânevî terakkî yolunda, nefsin, tabiatın ve şeytanın engelleri karşısında Allah’ın hususî yardımını temsil eder.

İnâyet, Arapça “عناية” kelimesinden gelir;
manası “özel yardım, şefkatli koruma, ilahî lütuf ve teveccüh” demektir.
Yani Allah Teâlâ’nın kulunu, hususî bir şekilde gözetmesi, ona rahmet nazarıyla muamele etmesidir.
Kur’ân’da buna delalet eden çok ayet vardır. Meselâ:
وَاللّٰهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ
“Allah mü’minlerin dostudur.” (Âl-i İmrân, 3/68)
veya
إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِمَا يَشَاءُ
“Şüphesiz Rabbim, dilediği şeyi ince bir hikmetle idare eder.” (Yusuf, 12/100)
İşte bu Latîfiyet ve velâyet, kulun üzerine inâyet suretinde tecellî eder.

Bediüzzaman Said Nursî, “inâyet-i seb’a” ifadesini birkaç yerde kullanır.
Özellikle Mesnevî-i Nuriye, Habbe ve Katre risalelerinde geçen bu tabir, Cenâb-ı Hakk’ın yedi mertebede kuluna uzattığı inayet elini anlatır.
Bu yedi inayet, kalbin terakkîsi, ruhun saflaşması, aklın nurlanması ve insanın nefisten kurtulup Hakk’a yönelmesi sürecinde tecellî eder.

Kaynaklarda açık şekilde tek tek sayılmasa da, Bediüzzaman’ın külliyatındaki manalar bütünleştirildiğinde bu yedi inayet şöyle özetlenebilir:

Cenâb-ı Hak kulunu yaratır, terbiye eder, bütün hâl ve ihtiyacını idare eder.
Bu, varlık sahasına çıkarılan her varlığa yapılan umûmî inayettir.
“Rabbinin her şeyi hikmetle idare ettiğini görmüyor musun?”

Kul günaha, tehlikeye veya sapmaya meyletse bile, Allah onu muhafaza eder.
Bu, “takvâ sahiplerini koruyan” rahmet elidir.
“Allah, takvâ sahiplerinin velisidir.”

Kulun kalbine bir nur, aklına bir idrak, yoluna bir işaret konur.
İnsanı doğruya yönelten ilahî bir sevktir.
“Allah, dilediğini dosdoğru yola iletir.”

İnsanın yaratılışında, onu Hakk’a götürecek işaretlerin bulunmasıdır.
Vicdan, merhamet, akıl gibi latîfeler bu inayetin yansımalarıdır.

Peygamberlerin gönderilmesi, Kur’ân’ın indirilmesi, rehberlerin varlığı,
hep birer ilahî inayettir.
“Andolsun ki içlerinden, kendilerine Allah’ın âyetlerini okuyan, (kötülüklerden ve inkârdan) kendilerini temizleyen, kendilerine Kitap ve hikmeti öğreten bir Peygamber göndermekle Allah, müminlere büyük bir lütufta bulunmuştur. Halbuki daha önce onlar apaçık bir sapıklık içinde idiler.” (Âl-i İmrân, 164)

İnsan kendi nefsiyle cihad ederken, Allah ona manevî yardım eder;
kalbine ilhamlar gelir, yol gösterilir.
Bu, Allah dostlarının yaşadığı hususî bir inayettir.

Son mertebede kul, Allah’ın cemâline ve rızasına mazhar olur.
Aşk mecazdan hakikate geçer; artık kul Allah’ı sever, Allah da onu sever.
“Allah onları sever, onlar da Allah’ı severler.” (Mâide, 54)

İnâyet-i seb’a, aslında aşkın seyridir.
Yani insanın nefsî, beşerî sevgiden ilahî muhabbete yükselme yolculuğundaki ilahî yardımların basamaklarıdır.
Mecazî aşk, kalbi yakar; o yanış temizlenmeyi getirir;
temizlenen kalp inâyetle hakikî aşka yönelir.

İnâyet-i seb’a, Allah’ın kuluna olan rahmetinin mertebeli tecellîsidir.
Her kul, kendi istidâdı ölçüsünde bu yedi inâyetten pay alır.
Kimisi sadece hıfzda kalır, kimisi risâlet nurundan istifade eder,
kimisi velâyet ve muhabbet mertebesine erer.
Yani “İnâyet-i Seb’a”,
beşeriyetin zulmetinden ubûdiyetin nuruna uzanan yedi rahmet elidir.