Kader, gayrete aşıktır
Kader, gayrete aşıktır
- Âyetin Hakikati
وَكُلَّ إِنسَانٍ أَلْزَمْنَاهُ طَائِرَهُ فِي عُنُقِهِ ۖ وَنُخْرِجُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ كِتَابًا يَلْقَاهُ مَنشُورًا
“Her insanın (amelini, sevabını günahını veya kaderini) kendi boynuna yükledik. Kıyamet günü onun için açılmış olarak bir kitap çıkaracağız.” (İsrâ 17/13)
📌 Bu âyet, insanın kader defterinin kendi gayretiyle şekillendiğini açıklar. İnsan ne niyet eder, ne ister, neye koşarsa; kader onu kendi defterine işler. Yani insanın gayreti kaderinin yazısına dönüşür.
- Kader ve Gayret İlişkisi
Kader: Allah’ın ezelî ilminde her şeyi kuşatan takdiridir.
Gayret: İnsanın iradesiyle ortaya koyduğu çaba, azim ve sebatıdır.
Buradaki sır şudur:
➡ Gayret, kaderin açığa çıkmasına vesiledir. Yani kader bir tohum gibidir; gayret ise onu filizlendiren su, ışık ve topraktır.
➡ Allah kullarına “meccanen” verir, fakat ihsanını çalışana yazar. Bu yüzden Yunus Emre “Kader, gayrete âşıktır” der.
- Gayretteki Sır
Gayret, iradenin kudretle buluşma noktasıdır. İnsan kendi iradesini ortaya koyar, Allah ise sonucu yaratır.
Gayret, sadece bedensel değil, ruhîdir de. Samimi niyet, ihlâs, azim ve dua, gayretin en derin besleyicileridir.
“Kul çalışır, Allah verir.” (Hadis mânâsı)
Gayret, tevekkülün zıddı değil, şartıdır. Çalışmadan tevekkül, tembelliktir; gayretle tevekkül, teslimiyettir.
- Gayretin Kaynağı ve Beslendiği Yer
Kaynağı: İnsanın içine konulan irade-i cüz’iyedir. Allah, her kula “seçme ve çabalama kudreti” vermiştir.
Beslendiği yer:
Niyet: Amellerin ruhudur.
Azim: Kararlılığın sürekliliği.
Sabır: Zorluklarda dayanma gücü.
Dua: Gayreti Allah’ın rahmetine bağlama.
- Kur’ân’da Gayretin Muradifleri
Kur’ân’da gayreti karşılayan birçok kavram vardır:
- Sa’y (çaba, koşuşturma) – “İnsan için ancak çalıştığı vardır.” (Necm, 53/39)
- Cehd (güç sarf etmek) – Cihad kavramının köküdür.
- Azm (kararlılık, sebat) – Peygamberlere atfedilen “ulü’l-azm”.
- İstikamet (dosdoğru yürüyüş, sapmamak).
- İhtimam / Himmet (yüksek gayret, manevî çaba).
- Sabr u sebat (direnmek, pes etmemek).
- Muradif Âyetler
“İnsan için ancak çalıştığı vardır.” (Necm, 53/39)
“Kim ahireti ister ve ona, mümin olarak, gayretiyle yönelirse, işte onların gayreti makbuldür.” (İsrâ, 17/19)
“Allah, bir kavmin durumunu onlar kendilerini değiştirmedikçe değiştirmez.” (Ra’d, 13/11)
“Kim benim uğrumda cihad ederse (gayret gösterirse), elbette yollarımızı ona gösteririz.” (Ankebût, 29/69)
- Özet
Gayret, kaderin yazısına dönüşen kalemdir.
Gayretin sırrı; niyet, sabır ve azimde gizlidir.
Gayret, kulun cüz’î iradesinden doğar, Allah’ın küllî iradesiyle sonuç bulur.
Kader, gayretsizi değil; samimiyetle çalışanı sever.
Muradifleri: Sa’y, cehd, azm, himmet, sabır, cihad, istikamet.
Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com
