ABD’nin İşgal Ettiği veya Askerî Müdahalede Bulunduğu Ülkeler ve Sonuçları
ABD’nin İşgal Ettiği veya Askerî Müdahalede Bulunduğu Ülkeler ve Sonuçları
ABD’nin işgal ettiği ülkeler, genellikle “demokrasi götürme, özgürlük sağlama, güvenlik bahanesi” gibi gerekçelerle açıklanır. Fakat tarihî tecrübeler gösteriyor ki, çoğu zaman işgal edilen ülke yıkım, iç savaş, parçalanma ve toplumsal travma ile karşılaşmıştır.
- Vietnam (1955–1975)
Amaç: Komünizmin yayılmasını engellemek.
Sonuç: ABD ağır kayıplar verdi (58 bin asker öldü). Vietnam halkından milyonlarca kişi hayatını kaybetti. ABD büyük prestij kaybına uğradı, sonunda çekilmek zorunda kaldı.
- Afganistan (2001–2021)
Amaç: 11 Eylül saldırıları sonrası El Kaide’yi ve Taliban’ı bitirmek.
Sonuç:
20 yıl süren işgal sonrası ABD kaçarcasına çekildi.
Taliban yeniden yönetimi ele geçirdi.
ABD 2 trilyon dolara yakın masraf yaptı, 2500 askerini kaybetti.
Afgan halkından 200 binden fazla can kaybı oldu.
Ortada yıkılmış şehirler ve göç eden milyonlar kaldı.
- Irak (2003–2011 / sonrası etkiler)
Amaç: Saddam Hüseyin’i devirmek, “kitle imha silahları” bahanesi.
Sonuç:
Saddam devrildi ama Irak kaosa sürüklendi.
Mezhep savaşları başladı, milyonlarca insan öldü veya göç etti.
DEAŞ ortaya çıktı.
ABD yaklaşık 5 bin asker kaybetti, 2 trilyon dolardan fazla harcama yaptı.
Irak, siyasi bağımsızlığını kaybetti; İran etkisi arttı.
- Libya (2011, NATO operasyonu)
Amaç: Kaddafi rejimini devirmek.
Sonuç:
Kaddafi linç edilerek öldürüldü.
Ülke iç savaşa sürüklendi, kabileler ve milisler arasında parçalandı.
Devlet düzeni tamamen çöktü.
Bugün hâlâ istikrarsızlık devam ediyor.
- Suriye (2011’den itibaren, dolaylı işgal ve müdahaleler)
Amaç: Esad rejimini devirmek, terörle mücadele.
Sonuç:
ABD doğrudan işgal etmedi, ama askerî üsler kurdu.
PKK/YPG’yi destekledi.
DEAŞ’a karşı operasyon bahanesiyle Suriye’nin kuzeyinde fiilî hâkimiyet sağladı.
Sonuç: Suriye parçalandı, 10 milyon göçmen ortaya çıktı, büyük insanî kriz yaşandı.
- Diğer Müdahaleler
Kore (1950–53): Yarımada ikiye bölündü (Kuzey–Güney).
Panama (1989): Noriega devrildi, ülke ABD kontrolüne girdi.
Grenada (1983): Küba etkisi kırıldı, ABD üs kurdu.
Somali (1990’lar): Başarısız müdahale, ABD askerleri halk tarafından linç edildi.
Latin Amerika ülkeleri (20. yy boyunca): Darbeler, gizli operasyonlar, ekonomik sömürgecilik.
📌 Genel Sonuçlar
- ABD’nin işgal ettiği ülkelerde demokrasi değil, kaos ve iç savaş çıktı.
- ABD trilyonlarca dolar kaybetti, ama silah şirketleri kazandı.
- İşgal edilen ülkeler uzun vadede parçalandı, ekonomik olarak çökertildi.
- ABD’nin itibarı özellikle Irak ve Afganistan sonrası ciddi şekilde sarsıldı.
- Ortadoğu’da ABD’nin açtığı boşlukta yeni aktörler (İran, Rusya, Çin, Türkiye) öne çıktı.
Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com
