HAFTALIK ÖZ VE ÖZET MAKALELER – 2. HAFTA
HAFTALIK ÖZ VE ÖZET MAKALELER – 2. HAFTA
Fabrika-i Dimağiye: Aklın İlahi Dizaynı
> “Aklın fabrikası hükmünde olan dimağ bozulsa, elbette fikir, mâkul olmaz; hayal dahi hakikatle karışır, bir hayâl-i muhâl olur.”
(Lem’alar, s. 284)
🌿 Giriş:
İnsanın en kıymetli cihazı olan akıl, Allah’ın insan üzerindeki en mükemmel sanat tecellisidir. Bu akıl, zihnin derinliklerinde yer alan ve Risale-i Nur’da “fabrika-i dimağiye” olarak tanımlanan sistemle işler. Bu fabrika, hem bilgiyi işler hem de insanın hayatını yönlendiren en temel merkezlerden biridir.
🧩 Dimağ Ne Demektir?
Dimağ; aklın ve zihnin biyolojik, nörolojik ve manevî boyutlarını kapsayan bir merkezdir. Beynin fiziksel yapısı gibi görünse de, faaliyeti sadece maddî değil, aynı zamanda mânevî bir işlem merkezidir.
Nitekim Bediüzzaman bu merkeze dikkat çekerken şöyle der:
> “Fabrika-i dimağiye bozulsa, hayal hakikatle karışır, bir hayâl-i muhâl olur.”
(Lem’alar, s. 284)
Bu cümle, çağımız insanının yaşadığı en temel buhranlardan birine işaret eder: Gerçeği idrak edememe ve hakikatten kopuk bir zihin yapısı.
🧠 Dimağın Vazifesi Nedir?
- Bilgiyi ayıklamak ve tasnif etmek: Hak ile bâtılı, doğru ile yanlışı ayırır.
- İdrak etmek: Görünenin ardındaki anlamları kavrar.
- Temyiz yeteneği: Doğruyu yanlıştan, güzeli çirkinden ayırma gücüdür.
- Tasavvur ve tahayyül: Hayal kurar ama hakikate yaslanarak…
Bozulmuş bir dimağ, bu görevleri yerine getiremez. İşte bu yüzden, modern çağın zihin krizleri de aklî değil, “fabrika arızası” mesabesindedir. Hak ile bâtılı ayıramayan bir zihin, “doğru görünen yanlışlar”la avunur.
📖 Ayet ve Hikmet Penceresi
Kur’ân-ı Kerim, aklı çalıştırmayı defalarca emreder:
> “Onlar, akıllarını kullanmazlar mı?”
(Yâsîn, 36/62)
Zihni bozulmuş bir insan, hakikati görse bile tanıyamaz. Çünkü görme, sadece gözle değil, idrakle olur. Bu yüzden zihin terbiyesi, sadece ilim değil, aynı zamanda irfan ve ihlas ister.
🧭 Bilimsel Yönüyle Dimağ
Modern nöroloji, beynin işleyişinde “filtreleme” mekanizmasına vurgu yapar. İnsan zihni saniyede milyonlarca bilgiyi işler ama sadece bir kısmını bilinç düzeyine alır. Bu filtreleme, insanın hayatını yönlendiren değerler, inançlar ve niyetlerle bağlantılıdır. Risale-i Nur’un “niyet, mahiyet-i insaniyenin bir mayasıdır” sözü bu yönüyle çok anlamlıdır.
🧘 Sonuç ve Soru:
Aklın fabrikası sağlam mı? Yoksa paslanmış, çarpık ve ifsat edilmiş mi?
Zihin fabrikası işlemezse, insan hakikate değil, hayâl-i muhâle sapar.
> “Senin aklın çalışıyor, peki ya dimağın ayıklıyor mu?”
Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com
