TOPLUMLARI YAKAN FİTNE ATEŞİ
TOPLUMLARI YAKAN FİTNE ATEŞİ[1]
Ebû Hüreyre”nin naklettiğine göre,
Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur:
“İleride birtakım fitneler meydana gelecektir. O zaman oturan kişi, ayakta durandan; ayakta duran, yürüyenden; yürüyen de koşandan daha hayırlıdır. Fitne çıkarmaya yeltenen kişi kendisini o fitnenin içinde buluverir. Kim de (fitneden kurtulup) sığınacak bir yer bulursa hemen oraya sığınsın.”
(B7081 Buhârî, Fiten, 9)
Fitneler Karşısında Tutum: Sükûnetin Hikmeti
Tarih boyunca insanlık, farklı dönemlerde çeşitli fitnelerle karşılaşmıştır. Bu fitneler bazen toplumsal çatışmalar, bazen ahlaki yozlaşmalar, bazen de inanç krizleri şeklinde tezahür etmiştir. Fitne, kelime anlamı itibariyle “imtihan, bela, karışıklık ve kargaşa” anlamlarına gelir. Bu tür zamanlarda nasıl hareket edilmesi gerektiği konusunda Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bizlere çok önemli bir ölçü vermiştir.
Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivayet edilen hadiste, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) fitne dönemlerinde kişinin mümkün olduğunca sükûnet içinde kalmasını, olaylardan uzak durmasını ve fitneye kapılmamak için bir sığınak aramasını tavsiye etmiştir. Peki, bu tavsiyenin hikmeti nedir?
1. Fitne Dönemlerinde Hareketsiz Kalmak Neden Daha Hayırlıdır?
Hadiste geçen ifadeler dikkat çekicidir:
Oturan, ayakta durandan hayırlıdır.
Ayakta duran, yürüyenden hayırlıdır.
Yürüyen, koşandan hayırlıdır.
Bu sıralama, fitne zamanlarında aktif olarak olayların içine dalmanın kişiyi büyük bir tehlikeye sürükleyeceğini göstermektedir. Fitne dönemlerinde hak ile batılın karışması, insanların yanılgıya düşmesini kolaylaştırır. Hak bildiğini savunan kişi bile, olayların içine girdikçe istemeden fitneye hizmet edebilir. Bundan dolayı en selametli yol, olayları dikkatle gözlemlemek, sabırlı olmak ve aceleci davranmamaktır.
2. Fitne, İnsanları İçine Çeken Bir Ateştir
Hadisin devamında Efendimiz (s.a.v.), “Fitne çıkarmaya yeltenen kişi kendisini o fitnenin içinde buluverir.” buyurarak, olaylara karışan kişilerin farkında olmadan fitnenin bir parçası olabileceğini vurgulamıştır. Fitne, bir yangın gibidir; içine giren herkes yanar. Bu yüzden fitneden korunmanın en önemli yollarından biri, ona yaklaşmamaktır. Kurtulmak için en akıllıca hareket, olaylara körü körüne müdahil olmamak ve güvenli bir limana sığınmaktır.
3. Sığınak Bulmak Ne Demektir?
Hadisin sonunda, “Kim de (fitneden kurtulup) sığınacak bir yer bulursa hemen oraya sığınsın.” buyurulmuştur. Burada sığınılması gereken yer fiziksel bir mekân olabileceği gibi, aynı zamanda manevi bir hal de olabilir. Kişi, fitne dönemlerinde kendisini ve ailesini muhafaza edecek bir hayat düzeni oluşturmalı, fitneden uzak durmalı ve özellikle ilim, ibadet ve güzel ahlakla kendisini koruma altına almalıdır.
Tarih boyunca bu hadisin ne kadar isabetli olduğu pek çok kez görülmüştür. Büyük siyasi kargaşalar, mezhep savaşları, ihtilaller ve sosyal karışıklıklar döneminde ihtiyatlı davrananlar, aceleci ve tepkisel hareket edenlere göre daha az zarar görmüşlerdir. İmam Gazali gibi büyük âlimler de fitne zamanlarında ilimle meşgul olmayı ve dünyevi kargaşalara karışmamayı tavsiye etmişlerdir.
4. Günümüz İçin Dersler
Bu hadis, günümüzde de oldukça önemli dersler ihtiva etmektedir. Özellikle sosyal medya çağında, bilgi kirliliğinin ve manipülasyonun çok yoğun olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Doğru ile yanlışın iç içe geçtiği, insanların nefret verici sözlerine kolayca kapıldığı ve olayların hızla yayıldığı bir çağda, fitneden korunmanın yolu sükûneti muhafaza etmek, aceleci hareket etmemek ve güvenilir kaynaklardan bilgi edinmektir.
Ayrıca, toplumda meydana gelen olayları dikkatlice gözleyerek hareket etmek, öfke ve aceleyle yanlış kararlar almamak gerekir. Unutulmamalıdır ki, fitne zamanlarında sükûnet, selametin anahtarıdır.
Sonuç
Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) bu hadis-i şerifi, fitne zamanlarında nasıl hareket edilmesi gerektiğine dair en büyük rehberlerden biridir. Aceleci ve tepkisel hareketler yerine, sabırla ve hikmetle olayları gözlemlemek, mümkün olduğunca fitneden uzak kalmak en doğru tutumdur. Hangi olayın hak, hangi olayın batıl olduğu netleşene kadar beklemek, kişinin hem dünyasını hem ahiretini koruyacak bir tedbirdir.
Allah bizleri her türlü fitneden muhafaza etsin ve hak ile batılı ayırt edebilme basiretini nasip etsin. Amin.
[1] https://www.youtube.com/watch?v=JHurYMIJaxs
