Tesbitler – islam bilgi arşivi

Allah’ın “İrcii” emri, genellikle ölüm anında ruhun Allah’a geri döndürülmesi, insanın yaratılış amacına uygun bir şekilde Allah’a yönelmesi veya ahiret hayatına geçiş gibi hakikatlerle.
1. “İrcii” Emrinin Kur’an’daki Yeri ve Anlamı.
“İrcii” kelimesi, Fecr Suresi 27-30. ayetlerdir:“Ey huzur içinde olan nefis! Sen Rabbinden razı, Rabbin de senden razı olarak dön Rabbine! Kullarımın arasına gir! Cennetime gir!” (Fecr Suresi, 89/27-30)Bu ayetlerde, “dön Rabbine” ifadesi, ruhun Allah’a geri dönüşünü ifade eder ve “İrcii” emrinin ruhsal ve manevi bir bağlamda anlaşılmasında temel bir dayanak oluşturur.
Burada, “geri dön” emri, insanın asıl vatanı olan Allah’ın huzuruna dönüşünü ve yaratılış amacını tamamlamasını simgeler.
2. “İrcii” Emrinin İfade Ettiği Hakikatler.
Allah’ın “İrcii” emri, İslam düşüncesinde hem bireysel hem de evrensel hakikatleri ifade eder. Bu hakikatleri aşağıdaki başlıklar altında inceleyebiliriz:

a) Ruhun Allah’a Dönüşü (Ölüm ve Ahiret)“İrcii” emri, en temel anlamıyla, insanın ruhunun ölüm anında Allah’a geri dönmesini ifade eder. İnsan, Allah tarafından yaratılmış bir varlık olarak, dünya hayatında bir imtihan sürecinden geçer ve nihayetinde ruhu asıl sahibine, yani Allah’a geri döner. Bu hakikat, Kur’an’da şu ayetlerle desteklenir:“Her nefis ölümü tadacaktır. Sonra bize döndürüleceksiniz.” (Ankebut Suresi, 29/57)
“Allah, ruhları ölüm anında alır, ölmeyenlerin ruhlarını ise uyku sırasında alır. Ölümüne hükmettiği ruhları tutar, diğerlerini ise belirli bir süreye kadar geri gönderir. Şüphesiz bunda düşünen bir topluluk için ibretler vardır.” (Zümer Suresi, 39/42)
Bu ayetler, “İrcii” emrinin, insanın fiziksel varlığının sona ermesiyle ruhunun Allah’a geri dönmesini ifade ettiğini gösterir. Ölüm, bir yok oluş değil, aksine bir dönüş ve başlangıçtır. Bu dönüş, insanın yaratılış amacının bir parçasıdır ve ahiret hayatıyla bağlantılıdır.

b) Yaratılış Amacına Uygunluk“İrcii” emri, insanın dünya hayatında Allah’ın emirlerine uygun bir şekilde yaşamasını ve nihayetinde O’na layık bir kul olarak dönmesini de ifade eder. İnsan, Allah’ın “Halife” sıfatıyla yeryüzüne gönderilmiştir (Bakara Suresi, 2/30) ve bu dünyadaki görevi, Allah’a ibadet etmek, O’nun rızasını kazanmak ve yaratılış amacına uygun bir hayat sürmektir.

“İrcii” emri, bu bağlamda, insanın Allah’a yönelmesini, tövbe etmesini ve O’nun yoluna geri dönmesini hatırlatan manevi bir çağrıdır.
Örneğin, Kur’an’da sık sık “Rabbinize dönün” (Tevbe Suresi, 9/104) veya “Allah’a yönelin” (Zümer Suresi, 39/54) gibi ifadeler, insanın dünya hayatında da “İrcii” emrine uygun bir şekilde Allah’a yönelmesi gerektiğini vurgular.

c) Hesap ve Karşılık“İrcii” emri, aynı zamanda insanın Allah’ın huzurunda hesap vereceği gerçeğini de ifade eder. İnsan, dünya hayatındaki amellerinin karşılığını görmek üzere Allah’a geri dönecektir. Bu dönüş, hem müminler için bir mükâfat hem de inkârcılar için bir azap anlamı taşır. Kur’an’da bu hakikat şöyle ifade edilir:“Kim zerre kadar hayır işlerse onun karşılığını görür. Kim de zerre kadar kötülük işlerse onun karşılığını görür.” (Zilzal Suresi, 99/7-8)Fecr Suresi’nde “huzur içindeki nefis” için verilen müjde (cennet), “İrcii” emrinin müminler için bir rahmet ve kurtuluş olduğunu gösterirken, inkârcılar için ise Kur’an’da sıkça uyarılarda bulunulur:“O gün, zalim kimse ellerini ısırarak şöyle der: ‘Keşke Peygamberle birlikte bir yol tutsaydım!’” (Furkan Suresi, 25/27)d) Birlik ve Tevhit Bilinci“İrcii” emri, tevhit inancının bir yansımasıdır. İnsan, Allah’tan gelmiştir ve O’na geri dönecektir. Bu, tüm varlıkların birliğini ve Allah’ın birliğini (tevhidi) hatırlatan bir hakikattir. İnsan, dünya hayatında Allah’tan uzaklaştığını düşünse bile, nihayetinde O’na geri döneceğini bilmelidir. Bu bilinç, insanı Allah’ın birliğine teslim olmaya ve O’nun yolunda yaşamaya teşvik eder.

3. “İrcii” Emrinin Manevi ve Psikolojik Boyutu“İrcii” emri, sadece fiziksel bir dönüşü değil, aynı zamanda manevi bir dönüşü de ifade eder. İnsan, dünya hayatında günah işlese, Allah’tan uzaklaşsa veya nefsine yenik düşse bile, “İrcii” emri ona tövbe kapısının açık olduğunu hatırlatır. Bu bağlamda, “İrcii” emri, insanın Allah’a yönelmesi, kalben O’na dönmesi ve ruhsal bir arınma yaşaması için bir çağrıdır.İslam alimleri, özellikle tasavvuf ehli, “İrcii” emrini insanın “beka billah” (Allah’ta var olma) yolculuğu olarak yorumlamıştır. Bu yolculuk, insanın dünya hayatında Allah’ın rızasını kazanarak O’na yaklaşması ve nihayetinde O’na dönmesi sürecini ifade eder.

4. “İrcii” Emri ve Hadislerle İlişkisi.
Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.), “İrcii” emrinin ifade ettiği hakikatleri hem sözleriyle hem de yaşantısıyla insanlara öğretmiştir. Örneğin, ölüm anında ruhun Allah’a dönüşüyle ilgili şu hadis, “İrcii” emrinin pratik bir yansımasını gösterir:“Kim Allah’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed’in Allah’ın Resulü olduğuna şehadet ederse, Allah ona cehennemi haram kılar.” (Sahih-i Müslim, İman, 46)Bu hadis, insanın Allah’a dönüşünün, iman ve teslimiyetle gerçekleşeceğini vurgular. Ayrıca, Hz. Peygamber’in, ölüm döşeğindeki kişilere “Lâ ilâhe illallah” telkininde bulunmasını öğütlemesi (Sahih-i Müslim, Cenâiz, 1), “İrcii” emrinin ölüm anındaki önemini gösterir.

5. İslam Alimlerinin Yorumları.
İslam alimleri, “İrcii” emrini genellikle Fecr Suresi’ndeki ayetler ve ölümle ilgili diğer ayetler çerçevesinde yorumlamıştır. Örneğin:İmam Gazali: İhya-u Ulûmiddin adlı eserinde, insanın Allah’a dönüşünü, dünya hayatında Allah’ın rızasını kazanma çabasıyla ilişkilendirmiştir. Ona göre, “İrcii” emri, insanın nefsini terbiye ederek Allah’a layık bir kul olma çabasıdır.İbnü’l Arabi: Tasavvufi bir bakış açısıyla, “İrcii” emrini insanın Allah’ta yok oluşu (fena) ve Allah’ta var oluşu (beka) olarak yorumlamıştır. Bu, insanın Allah’ın birliğine teslimiyetini ifade eder.
Elmalılı Hamdi Yazır: Fecr Suresi tefsirinde, “İrcii” emrinin, müminlerin ruhlarının Allah’ın rahmetine ve cennetine dönüşünü ifade ettiğini belirtmiştir. Ona göre, bu emir, Allah’ın müminlere bir müjdesidir.

6. Günlük Hayatta “İrcii” Emrinden Çıkarılacak Dersler“İrcii” emri, sadece ölüm anıyla sınırlı bir kavram değildir; insanın günlük hayatını da şekillendirmesi gereken bir hakikattir. Bu bağlamda, “İrcii” emrinden çıkarılacak bazı dersler şunlardır:
Tövbe ve İstiğfar: İnsan, günah işlediğinde veya Allah’tan uzaklaştığında, “İrcii” emrini hatırlayarak tövbe etmeli ve Allah’a dönmelidir.
Amaç Bilinci: İnsan, dünya hayatının geçici olduğunu ve asıl amacının Allah’a dönmek olduğunu unutmamalıdır.
İbadet ve Kulluk: “İrcii” emri, insanı ibadet etmeye, Allah’ın emirlerine uymaya ve O’nun rızasını kazanmaya teşvik eder.
Ölüm Hazırlığı: İnsan, her an Allah’a dönebileceğini bilerek, hayatını buna uygun bir şekilde düzenlemelidir.