Tesbitler – islam bilgi arşivi

Münafikun Suresi 4. ayette münafıklar hakkında şöyle buyrulmaktadır:

“Onları gördüğün zaman cüsseleri hoşuna gider. Konuştuklarında dinlersin; fakat onlar sanki dayandırılmış kütükler gibidirler. Her gürültüyü kendi aleyhlerine sanırlar. Düşmandırlar; onlardan sakın. Allah onları kahretsin! Nasıl da haktan çevriliyorlar!” (Münafikun, 63:4)

Bu ayette geçen “huşubun müsennedetün” (dayanmış kütükler) benzetmesi, münafıkların içi boş, ruhsuz, faydasız ve hareketsiz olmalarına işaret eder. İslam âlimleri bu ifadeyi çeşitli açılardan yorumlamışlardır:

1. Münafıkların Dış Görünüşleri ve İç Dünyaları

İbn Kesir: Münafıklar dışarıdan bakıldığında güçlü, yakışıklı veya etkileyici görünebilirler. Ancak iç dünyaları boş olduğu için tıpkı içi kof kütükler gibi hiçbir işe yaramazlar.

Taberi: Ayette geçen “dayanmış kütükler” ifadesi, münafıkların sadece görüntüden ibaret olduklarını, gerçek bir değer taşımadıklarını vurgular.

Zemahşeri: Münafıklar konuşmalarıyla dikkat çekerler, ama sözlerinde samimiyet ve derinlik yoktur.

2. Hareket ve Faydadan Yoksunluk

Razi: Kütükler nasıl bir yere dayanmadıklarında düşerlerse, münafıklar da ancak başkalarına yaslanarak ayakta dururlar. İçleri boş olduğu için kendi başlarına bir anlam ifade etmezler.

Beydavi: “Dayanmış kütükler” benzetmesi, münafıkların ilim ve hikmetten yoksun olduklarını, sadece varlıklarıyla bir yer kapladıklarını ancak topluma bir katkı sunmadıklarını gösterir.

3. Korkaklık ve Şüphecilik

İbn Aşur: Münafıklar sürekli tedirgin oldukları için “her gürültüyü kendilerine sanırlar.” Bu da onların korkak ve ikiyüzlü doğalarını ortaya koyar.

Elmalılı Hamdi Yazır: Münafıkların bir düşmana benzediği ve İslam toplumuna zarar verebilecekleri belirtilerek Müslümanların onlardan sakınması gerektiği vurgulanır.

Hikmeti

İç ve dış uyumsuzluğuna dikkat çekmek: Münafıkların dışarıdan cazip ama içerik olarak boş olmaları, samimiyetin önemini vurgular.

Topluma zarar veren kişileri tanıtmak: Münafıklar, toplum içinde zararlı unsurlar oldukları için, ayet onları tanıtarak Müslümanları uyanık olmaya teşvik eder.

Gerçek ilim ve imanın değerini hatırlatmak: Sadece görünüş veya söz değil, içsel samimiyet ve Allah’a bağlılık önemlidir.

Bu benzetme, hem münafıkların karakterini çarpıcı şekilde gözler önüne serer hem de Müslümanlara sahte ve içi boş kimselere karşı dikkatli olmaları gerektiğini hatırlatır.

@@@@@@

Kuran-ı Kerim’de, ulaike kel en’ami belhüm edallu’ ayeti tefsirlerde nasıl yorumlanmış ve bu benzetmenin hikmet nedir?

“Ulaike Kel En’ami Bel Hum Edallu” Ayetinin Tefsiri ve Hikmeti

Bu ifade, A’râf Suresi 179. ayette geçmektedir:

“Andolsun ki, cehennem için birçok cin ve insan yarattık. Onların kalpleri vardır, fakat onunla anlamazlar; gözleri vardır, fakat onunla görmezler; kulakları vardır, fakat onunla işitmezler. İşte onlar hayvanlar gibidir, hatta daha aşağıdırlar. İşte onlar gaflet içinde olanların ta kendileridir.” (A’râf, 7:179)

Bu ayette geçen “أُو۟لَـٰئِكَ كَٱلْأَنْعَـٰمِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ” (Ulaike kel en’ami bel hum edallu) ifadesi, insanların hayvanlar gibi, hatta daha aşağı bir seviyeye düşebileceğini ifade eder.

Tefsirlerde Yorumları

1. Hayvanlara Benzetilme Sebebi

İbn Kesir: Ayette geçen kişiler, Allah’ın verdiği akıl, kalp, göz ve kulak nimetlerini gereği gibi kullanmayanlardır. Hayvanlar sadece içgüdüleriyle hareket eder; bu insanlar da tıpkı hayvanlar gibi neyin iyi neyin kötü olduğunu düşünmeden yaşarlar.

Beydavi: Bu insanlar yaratılış gayelerini unutmuşlardır. Hayvanlar hiç olmazsa yaratılış amacına uygun yaşar, ama bu kişiler akıl sahibi olmalarına rağmen doğruyu seçmezler.

2. “Hayvanlardan Daha Aşağı” Olma Meselesi

Zemahşeri: İnsanlar, akıl ve irade sahibi oldukları için sorumluluk taşırlar. Hayvanlar sorumluluktan muaftır. Fakat bu insanlar, sorumluluklarını reddederek hayvanlardan bile aşağı bir seviyeye düşmüşlerdir.

Razi: Hayvanlar Allah’ı tesbih eder ve yaratılış amacına uygun davranır. Ama bu kişiler ne Allah’a yönelir ne de insani görevlerini yerine getirir.

3. Kalp, Göz ve Kulakların Görevini yapmaması.

Taberi: Ayet, hem akli hem de manevi körlüğü ve sağırlığı ifade eder. Bu kişiler gerçeği duymaz, görmez ve anlamaz hale gelmişlerdir.

Elmalılı Hamdi Yazır: Ayette bahsedilen insanlar, hakikate karşı ilgisizdir. Kalpleri taşlaşmış, hakikat karşısında duyarsız hale gelmişlerdir.

Bu Benzetmenin Hikmeti

1. Akıl nimetini doğru kullanmaya teşvik: İnsanlara verilen akıl ve idrak, doğru yolda kullanılmadığında bir anlam ifade etmez.

2. İnsan sorumluluğunu vurgulamak: İnsan, sadece biyolojik bir varlık değil, ahlaki sorumluluk taşıyan bir varlıktır.

3. Gaflet tehlikesine dikkat çekmek: Kalbin ve zihnin kapanması, insanı hayvanlardan bile aşağı hale getirebilir.

4. Hayvanların sevki ilahi olarak Allah’ın düzenine uygun yaşadığı, ama insanların bile bile yanlış yola sapabileceği gerçeği: Bu, sorumluluğun önemini ve gafletin sonuçlarını anlatan çarpıcı bir uyarıdır.

Bu ayet, insanın sadece biyolojik varlık olmadığını, aklını ve vicdanını kullanarak doğruyu seçmesi gerektiğini güçlü bir şekilde vurgulayan bir ifadedir.

@@@@@@@

KURAN-I KERİM’DE KÂFİRLER VE MÜNAFIKLAR NEYE BENZETİLMEKTEDİRLER?

Kur’an-ı Kerim’de kâfirler ve münafıklar, çeşitli benzetmelerle tasvir edilerek onların durumları daha iyi anlaşılır hale getirilmiştir. Bu benzetmeler genellikle onların akılsızlıklarını, gafletlerini, korkaklıklarını ve faydasızlıklarını ortaya koyar. İşte bazı önemli benzetmeler:

1. Kâfirlerin Benzetildiği Durumlar

a) Hayvanlara Benzetilme

“Onlar hayvanlar gibidir, hatta daha da aşağıdırlar.” (A’râf, 7:179)

Kâfirler, Allah’ın verdiği akıl ve duyularını doğru kullanmadıkları için hayvanlara benzetilmiştir.

Hayvanlar içgüdüleriyle yaşar, ama bu insanlar akılları olmasına rağmen gerçeği görmez ve daha aşağı duruma düşerler.

“Şüphesiz ki Allah katında canlıların en kötüsü, düşünmeyen sağırlar ve dilsizler (kâfirler)dir.” (Enfal, 8:22)

Kâfirler, hakikati işitmeyen ve konuşmayan sağır ve dilsiz kimselere benzetilmiştir.

b) Çobanın Bağırmasına Cevap Veren Hayvanlar Gibi Olmaları

“Onları çağıran bir çobanın bağırmasından başka bir şey anlamayan hayvanlar gibidirler.” (Bakara, 2:171)

Kâfirler, gerçeğe karşı duyarsız oldukları için sadece çağrı duyan ama anlamayan hayvanlara benzetilmiştir.

c) Gökten Düşen Şiddetli Yağmur ve Karanlık İçinde Kalmaları

“Onların durumu, gökten şiddetli yağmurun yağdığı birine benzer ki; içinde koyu karanlıklar, gök gürültüsü ve şimşek vardır…” (Bakara, 2:19-20)

Kâfirler, Allah’ın mesajlarını anlayamazlar ve tıpkı fırtına içinde yönünü kaybetmiş birisi gibi çaresiz kalırlar.

2. Münafıkların Benzetildiği Durumlar

a) Dayanmış Kütüklere Benzetilme

“Onlar, dayalı kütükler gibidir.” (Münafikun, 63:4)

Münafıklar, içi boş ama büyük görünen kütüklere benzetilmiştir.

Dışarıdan güçlü ve etkileyici görünürler, ancak içleri bomboştur ve faydasızdırlar.

b) Korku İçinde Yaşayan İnsanlara Benzetilme

“Her gürültüyü aleyhlerine sanırlar. Onlar düşmandır, onlardan sakın.” (Münafikun, 63:4)

Münafıklar, sürekli korku içinde yaşayan, her sesi tehdit sanan insanlara benzetilmiştir.

İkiyüzlü oldukları için kendilerini daima tehlikede hissederler.

c) Ateş Yakan Bir Kişinin Onların Durumuna Benzetilmesi

“(Münafıkların hâli) tıpkı ateş yakan kimsenin hâline benzer…” (Bakara, 2:17)

Münafıklar, ateş yakıp etrafı aydınlattığını sanan, ama Allah’ın ışığı söndürdüğü kimseye benzetilir.

Hakikati gördüklerinde bile, o ışığı kaybetmeye mahkûmdurlar.

d) Yağmurdan Kaçan Korkaklara Benzetilme

“Gökten boşalan sağanak, içinde karanlıklar, gök gürültüsü ve şimşek vardır. Yıldırımlardan ölme korkusuyla parmaklarını kulaklarına tıkarlar.” (Bakara, 2:19)

Münafıklar, hakikat karşısında korkuya kapılıp kaçan insanlara benzetilmiştir.

Sonuç ve Hikmet

Kâfirler, hakikate karşı duyarsız ve anlayışsız oldukları için hayvanlara, sağır ve dilsizlere, yönünü kaybetmiş yolculara benzetilmiştir.

Münafıklar, güçlü gibi görünen ama aslında korkak, faydasız ve sahtekar olan varlıklara benzetilmiştir.

Bu benzetmelerin amacı, insanların ibret almasını sağlamak, hakikati görmeyenlerin ne kadar aşağı bir duruma düştüğünü anlatmaktır.