Tesbitler – islam bilgi arşivi

ÖYLE BİR FİTNEDEN SAKININ Kİ…

“Bir de öyle bir fitneden sakının ki o içinizden yalnız zulmedenlere dokunmakla kalmaz, hepinize şamil olur. Biliniz ki Allah’ın cezalandırması şiddetlidir.”(Enfal, 8/25)

Enfâl Suresi 25. Ayeti Tefsiri:

Bu ayet, bireysel kötülüklerin ve zulümlerin toplumsal bir musibete dönüşebileceği tehlikesine dikkat çekmektedir. Ayetin anlamı ve tefsiri üzerine yapılan açıklamalarda, bireysel ve toplumsal sorumluluk kavramı derinlemesine ele alınır.

Tefsirlerdeki İzah ve İbretler

1. Fitne Kavramı: Ayette geçen “fitne” kelimesi, İslam tefsirinde farklı anlamlara gelir: imtihan, karmaşa, kargaşa, şirk, zulüm ve bozulma. Burada fitne, toplumsal huzuru bozan, adaleti zedeleyen ve insanların Allah’ın emirlerine aykırı bir şekilde yaşamalarına yol açan her türlü davranış ve durum olarak yorumlanmıştır.

2. Zulmün Topluma Yayılması: Ayette, zulmün sadece zulmedenleri değil, toplumun tüm kesimlerini etkileyen bir musibete dönüşebileceği ifade edilmektedir. Zulmü engellemek için pasif kalmanın veya sessiz kalmanın, o zulmün büyümesine ve toplumsal bir felakete dönüşmesine neden olabileceği anlatılmaktadır.

3. Tarihi Bağlam ve İbretler:

Uhud Savaşı: Bazı müfessirler, ayeti Uhud Savaşı’na bağlayarak tefsir etmiştir. Müslümanların ganimet konusunda anlaşmazlığa düşmesi ve Peygamber’in (sav) emirlerini dinlemeyenlerin savaşın kaderini değiştirmesi, bu ayetle ilişkilendirilir. Bireysel hataların topluma zarar verebileceği bu olayla açıklanır.

Peygamberlerin Kavimleri: Nuh, Hud, Salih, Lut gibi peygamberlerin kıssalarından örnekler verilerek, bir toplumun genel ahlaksızlığa veya zulme sapması durumunda tüm toplumun helake uğradığına dikkat çekilir. Bu, toplumsal sorumluluğun ne kadar önemli olduğunu gösterir.

4. Toplumsal Sorumluluk: Bu ayet, bireylerin sadece kendi ibadetlerinden ve davranışlarından değil, aynı zamanda çevrelerindeki kötülükleri engellemekten de sorumlu olduğunu hatırlatır. Bir kötülük görüldüğünde, onu değiştirmek için çaba sarf edilmezse, bu kötülüğün tüm toplumu etkileyen bir musibete dönüşmesi kaçınılmaz olabilir.

5. Allah’ın Cezası: Ayetin son kısmında Allah’ın cezalandırmasının şiddetli olduğu vurgulanarak, bu tür toplumsal felaketlerin Allah’ın uyarısı ve adaleti olduğuna dikkat çekilir. Zulmü görüp engel olmayanların da bu cezaya ortak olabileceği belirtilir.

Mesaj ve Günümüz İçin İbretler

Adalet ve Hakkaniyet: Toplumda adaletin sağlanması, bireylerin ve yöneticilerin ortak sorumluluğudur. Adaletsizlik, zamanla tüm toplumu etkileyen bir huzursuzluk kaynağına dönüşür.

Kötülüğe Karşı Tavır: Kötülüğe, zulme veya haksızlığa karşı sessiz kalmak, dolaylı olarak o kötülüğün bir parçası olmak anlamına gelir. Bu yüzden bireyler, kötülükleri ortadan kaldırmak için aktif bir şekilde mücadele etmelidir.

Birlikte Hareket Etme: Toplumun bir kesiminin yanlış yapması, diğer kesimlerin bundan etkilenmesine yol açar. Bu nedenle bireyler, toplumsal dayanışma ve iyiliği emretme görevini ihmal etmemelidir.

Bu ayet, her bireye ve topluma zulmü engelleme, adaleti savunma ve fitneden uzak durma konusunda güçlü bir mesaj iletmektedir.

@@@@@@

Kuran-ı Kerim’de fitne kelimesi ve kullanıldığı yerler.

Kur’an-ı Kerim’de “fitne” kelimesi çeşitli bağlamlarda kullanılmış ve farklı anlamlar taşımıştır. Bu kelime, Arapça’da “imtihan, sınav, kargaşa, bozgunculuk, azap, şirk, sapkınlık, ayrılık” gibi anlamlara gelir. Kur’an’da yaklaşık 60 yerde farklı anlamlarla geçmektedir. İşte fitne kelimesinin kullanıldığı yerler ve anlamları:

1. İmtihan ve Sınav Anlamı

“Fitne” kelimesi, çoğu zaman insanların sabrının ve imanlarının sınanmasını ifade eder.

Enfâl Suresi 28. Ayet: “Bilin ki mallarınız ve çocuklarınız sizin için bir fitnedir (imtihandır). Allah katında ise büyük bir mükâfat vardır.” Burada “fitne,” mallar ve çocuklar yoluyla bir imtihan anlamında kullanılmıştır.

Ankebût Suresi 2. Ayet: “İnsanlar, ‘İnandık’ demekle, sınanmadan bırakılacaklarını mı sanırlar?” Ayette dolaylı olarak fitne, insanların imanlarının sınanmasını ifade eder.

2. Bozgunculuk, Karmaşa ve Kargaşa Anlamı

Kur’an’da “fitne,” toplumu karıştıran, huzuru bozan olaylar için de kullanılmıştır.

Bakara Suresi 191. Ayet: “Fitne, öldürmekten daha kötüdür.” Burada fitne, dinî inanç ve özgürlükleri kısıtlayan, insanları imanlarından döndürmeye çalışan bozgunculuğu ifade eder.

Maide Suresi 64. Ayet: “Onlar yeryüzünde sürekli fitne ve fesat çıkarmaya çalışırlar. Allah ise bozguncuları sevmez.” Ayette “fitne,” toplumda huzuru bozma, nifak çıkarma anlamında kullanılmıştır.

3. Şirk ve Küfür Anlamı

Bazı ayetlerde “fitne,” insanları Allah’ın dininden saptırmak, küfre ve şirke sürüklemek anlamında geçer.

Bakara Suresi 193. Ayet: “Fitne kalmayıncaya ve din yalnız Allah’ın oluncaya kadar onlarla savaşın.” Burada “fitne,” insanları dinden döndürmeye çalışmak ve Allah’a ortak koşma anlamındadır.

Hac Suresi 11. Ayet: “İnsanlardan öylesi vardır ki Allah’a yalnız bir yönden ibadet eder; bir iyilik gelirse tatmin olur, bir fitneye uğrarsa yüz çevirir.” Burada “fitne,” kişinin imanını zorlayan bir sınav anlamında geçmektedir.

4. Azap ve Bela Anlamı

Bazı yerlerde “fitne,” insanlara verilen bir ceza veya azap anlamında kullanılmıştır.

Zuhruf Suresi 48. Ayet: “Onlara bir mucize gösterdiğimizde, hemen diğerinden daha büyük olanına sığındılar ve biz onları azapla (fitneyle) yakaladık.” Burada fitne, Allah’ın kullarına verdiği bir azap olarak ifade edilmiştir.

5. Deneme ve Ayartma Anlamı

“Fitne,” bazen insanların kötü yola düşürülmesi veya ayartılması anlamında da geçer.

Tâhâ Suresi 40. Ayet: “Kız kardeşin gidip, ‘Ona bakmayı üstlenecek birini size göstereyim mi?’ dediği zaman (bu), senin için bir fitneydi (imtihandı).” Bu ayette Musa Peygamber’in Firavun’un sarayına alınması bir deneme olarak ifade edilmiştir.

A’raf Suresi 27. Ayet: “Ey Âdemoğulları! Şeytan, anne babanızı cennetten çıkardığı gibi sizi de fitneye düşürmesin.” Burada “fitne,” şeytanın insanları saptırması anlamındadır.

6. Ceza ve Hesap Gününe Atıf

Bazı ayetlerde “fitne,” kıyamet günü verilecek cezalar ve sorgulamalar için kullanılır.

Saffat Suresi 63. Ayet: “Biz bu ağacı zalimlere bir fitne (imtihan) kıldık.” Burada kıyamet günü ceza veya sorgulama anlamında geçer.

7. Toplumsal ve Siyasal Karışıklık

“Fitne” kavramı, toplumdaki bölünmeler, kargaşa ve savaşlar için de kullanılmıştır.

Enfâl Suresi 73. Ayet: “Eğer siz bunu yapmazsanız, yeryüzünde fitne ve büyük bir fesat çıkar.” Bu ayette toplumsal düzenin bozulmasına dair bir uyarı vardır.

Özet

Kur’an’da fitne kelimesi şu temel anlamlarda kullanılmıştır:

1. İmtihan ve sınav (Allah’ın kullarını denemesi).

2. Kargaşa ve fesat (toplumsal bozgunculuk).

3. Şirk ve küfür (insanları dinden uzaklaştırma).

4. Azap ve bela (Allah’ın cezalandırması).

5. Deneme ve ayartma (şeytanın saptırması).

6. Ceza günü (hesap ve sorgulama).

7. Toplumsal karışıklık (ihtilaf ve huzursuzluk).

Her kullanım, bağlama göre farklı bir mesaj vermektedir. Bu, fitnenin hem bireysel hem de toplumsal düzeyde ne kadar ciddi sonuçlara yol açabileceğini göstermektedir.