İHLAS-MUHLİS-MUHLAS KAVRAMLARI
İHLAS-MUHLİS-MUHLAS KAVRAMLARI[1]
Kuran-ı Kerim’de İhlas ile ilgili ayetler ve tefsirlerdeki izahı.
Kur’an-ı Kerim’de “ihlas” kavramı doğrudan ve dolaylı olarak birçok ayette ele alınmıştır. İhlas, samimiyetle, Allah’a yönelerek ve yalnızca O’na ibadet ederek kulluk yapmayı ifade eder. İşte ihlas ile ilgili ayetlerden bazıları:
İhlas ile İlgili Doğrudan Ayetler
1. Beyyine Suresi, 5. Ayet
“Oysa onlar, ancak Allah’a, dini yalnız O’na has kılarak (ihlâs ile) ibadet etmek, namaz kılmak ve zekât vermekle emrolunmuşlardı. İşte dosdoğru din budur.”
Bu ayet, dini yalnızca Allah’a has kılmanın, ihlasın temel şartı olduğunu belirtir.
2. Zümer Suresi, 2-3. Ayetler
“(Ey Muhammed!) Şüphesiz biz, Kitab’ı sana hak ile indirdik. O halde, dini yalnızca O’na has kılarak Allah’a kulluk et! Dikkat edin! Halis din yalnız Allah’ındır…”
İhlasın, dinin temeli olduğu ve ibadetin yalnızca Allah için yapılması gerektiği vurgulanmaktadır.
3. Ankebut Suresi, 65. Ayet
“Onlar gemiye bindiklerinde, dini Allah’a has kılarak O’na yalvarırlar. Ama Allah onları karaya çıkarıp kurtarınca hemen şirk koşarlar.”
Bu ayet, sıkıntı anında insanların samimiyetle Allah’a yöneldiğini, ancak daha sonra ihlastan uzaklaştıklarını eleştirir.
4. Hac Suresi, 37. Ayet
“Onların etleri ve kanları asla Allah’a ulaşmaz. Fakat sizin takvanız (ihlasınız) O’na ulaşır…”
Burada kurban kesme ibadetinde önemli olanın ihlas ve takva olduğu vurgulanır.
İhlası Dolaylı Olarak Ele Alan Ayetler
1. Bakara Suresi, 139. Ayet
“De ki: Biz, yalnız O’na ibadet ederiz ve yalnız O’na ihlaslı (samimi) bir şekilde kulluk ederiz.”
Bu ayet, ibadetlerdeki ihlasın önemini açıkça dile getirir.
2. Nisa Suresi, 146. Ayet
“Ancak tövbe edenler, durumlarını düzeltenler, Allah’a sarılanlar ve dinlerini Allah için ihlasla yaşayanlar, işte onlar müminlerle beraberdir…”
İhlas, samimi tövbenin ve gerçek imanın bir şartı olarak sunulmaktadır.
3. Yunus Suresi, 22. Ayet
“O, sizi karada ve denizde gezdirendir. Gemide olduğunuz ve güzel bir rüzgârla hareket edip onlarla sevindikleri bir sırada, şiddetli bir fırtına gelince, her taraftan dalgalar gelip onları sardığında, dini yalnız Allah’a has kılarak (ihlâsla) O’na yalvarırlar…”
İnsanların çaresiz kaldıklarında Allah’a yönelmelerindeki ihlas hali vurgulanır.
4. Saffat Suresi, 40. Ayet
“Ancak Allah’ın ihlaslı kulları müstesnadır.”
Allah’ın özel korumasının ve rahmetinin, ihlas sahibi kullara mahsus olduğu belirtilir.
Özet
Kur’an’da ihlas, Allah’a yönelişte, ibadetlerde ve kullukta olmazsa olmaz bir şart olarak ifade edilmiştir. Bu kavram, sadece İhlas Suresi ile değil, birçok ayette detaylandırılarak Allah’a yakınlaşmanın temel bir yolu olarak vurgulanır. İbadetlerin ve iyi amellerin kabul olmasının şartı, onların ihlasla yapılmasıdır.
****************
Muhlis ile Muhlas arasında ne gibi farklar vardır. Hz. Musa neden Muhlas olarak nitelendirilmiştir?
“Muhlis” ve “Muhlas” terimleri, İslam terminolojisinde farklı anlamlar taşır ve bu farklar Kur’an’da da belirgin bir şekilde vurgulanmıştır.
Muhlis Nedir?
“Muhlis”, “ihlâs sahibi” veya “samimi bir şekilde Allah’a yönelen” anlamına gelir. Bir kişi kendi iradesiyle Allah’a ihlasla bağlı olmayı seçerse, o kişi “muhlis” olarak nitelendirilir. Muhlis olan kişi, ibadetlerinde ve hayatındaki amellerinde yalnızca Allah’ın rızasını gözetir.
Kur’an’daki Örnek:
“Muhlis” terimi genellikle kulların kendi iradeleriyle Allah’a bağlılık göstermesini ifade eder. Bu, kişinin kendi gayretiyle ve isteğiyle Allah’a yönelmesini anlatır.
Muhlas Nedir?
“Muhlas”, “Allah tarafından ihlasa erdirilmiş” veya “seçilmiş, saflaştırılmış” anlamına gelir. Muhlas olmak, kişinin Allah tarafından özel bir şekilde korunması ve ihlasa erdirilmesidir. Burada kulun gayretinden ziyade Allah’ın lütfu ön plandadır. Muhlas bir kişi, Allah’ın koruması altında olduğu için şeytanın ve nefis gibi unsurların etkisinden uzak tutulur.
Kur’an’daki Örnek:
Şeytan, Allah’a şöyle demiştir:
“Ancak Senin muhlas (ihlasa erdirilmiş) kulların müstesna.”
(Sad, 38:83; Hicr, 15:40)
Bu ayette, muhlas kulların şeytanın vesvesesinden korunmuş oldukları ifade edilmektedir.
Hz. Musa’nın Muhlas Olarak Nitelendirilmesi
Hz. Musa (a.s.), Kur’an’da “muhlas” olarak nitelendirilmiştir. Bu durum, onun Allah tarafından seçilmiş ve saflaştırılmış bir peygamber olduğunu gösterir. Şu ayette buna işaret edilir:
“Kur’an’da Musa’yı da an. Çünkü o ihlaslı (muhlas) kılınmıştı ve bir peygamberdi.”
(Meryem, 19:51)
Hz. Musa’nın “muhlas” olarak anılmasının nedeni:
1. Allah tarafından özel bir görev için seçilmiş olması.
2. Allah’ın, onu doğumundan itibaren koruma altına alması ve büyük bir misyon için hazırlaması.
3. İhlası, Allah tarafından verilen bir lütuf olarak kazanmış olması.
Bu özellik, Hz. Musa’nın sadece kendi gayretiyle değil, Allah’ın özel inayetiyle yüksek bir manevi makama ulaştığını ifade eder.
Sonuç: Muhlis ve Muhlas Arasındaki Fark
Muhlis, kişinin kendi iradesiyle Allah’a yönelmesi ve ihlasa ulaşmasıdır.
Muhlas, Allah’ın seçtiği ve özel olarak ihlasa erdirdiği kişidir.
Hz. Musa’nın “muhlas” olarak nitelendirilmesi, onun Allah tarafından korunmuş, seçilmiş ve saflaştırılmış bir kul olduğunu ortaya koyar. Bu, peygamberlerin özel bir sıfatıdır.
[1] https://www.youtube.com/watch?v=dLyiAayoK6Q
