Tesbitler – islam bilgi arşivi

KURANI KERİMDE BELAĞAT

https://www.youtube.com/watch?v=Kdau7575owM 

-Belağat, sözün, duyguları ve düşünceleri en etkili, açık, düzgün ve uygun bir şekilde ifade edilmesi sanatıdır. Arapça kökenli bir kelime olan belağat (بلاغة), kelime anlamı olarak “güzel, etkili ve yerinde söz söyleme sanatı” demektir. Kısaca ifade etmek gerekirse, belağat, söyleyişteki incelik, güzellik ve etkileyiciliği ifade eder.

Belağatın Özellikleri
Belağat, bir dildeki ifadelerin anlamını, üslubunu ve estetiğini geliştirmeye yöneliktir ve aşağıdaki unsurları içerir:
1. Fesahat: Sözün akıcı, pürüzsüz ve dil bilgisi kurallarına uygun olması.
2. İcaz: Az ve öz sözle çok şey anlatabilme; sözün kısa ve anlamlı olması.
3. Muciz: Derin bir anlam ve vurucu bir ifade kullanmak, sözü anlamca güçlü kılmak.
4. Meani: Sözün içeriğinde anlam derinliğine ve düşünsel yoğunluğa ulaşmak.
5. Beyan: Düşüncenin açık, anlaşılır ve etkili bir dille ifade edilmesi.
6. Bedî’: Sözde sanatsal bir güzellik ve etkileyicilik oluşturmak için kullanılan sanatlar (teşbih, istiare, kinaye gibi edebi sanatlar).

Belağatın Amacı ve Önemi
Belağatın amacı, anlatılmak istenen duygu veya düşüncenin, dinleyen veya okuyan kişinin zihninde derin bir etki bırakmasını sağlamaktır. Bu sebeple özellikle edebiyat, hitabet, şiir ve dini metinlerde çok önemlidir. Kur’an-ı Kerim’in Arap edebiyatı üzerindeki etkisi ve Arapça’daki belagat örnekleri, bu sanatın İslam kültüründe ne kadar büyük bir yer kapladığını gösterir.

Belağatın Kullanım Alanları

Belağat, konuşma ve yazı dilinde etkili bir iletişim sağlamak isteyen herkes için önemli bir unsurdur. Özellikle edebi eserlerde, hutbelerde, vaazlarda, hitabet sanatında, siyaset ve diplomasi alanlarında öne çıkar. Bu alanlarda sözü etkili, estetik ve anlamlı bir şekilde kullanabilmek, karşıdaki kişiyi ikna etme ve etkileme gücünü artırır.

Özetle, belağat dilin bir sanat olarak kullanılmasını sağlar ve düşüncelerin en güzel, anlaşılır ve etkileyici biçimde aktarılmasına yardımcı olur.

-Kur’an-ı Kerim’de belağatlı ayetler.

Kur’an-ı Kerim, Arapça dilinin en üstün anlatım özelliklerini taşıyan, kelimelerle sınırlı olmaksızın derin anlamları ifade eden belağat sanatının zirvesidir. Kur’an’ın ayetlerinde belagat, yani sözün en etkileyici ve en güzel şekilde kullanımı, insanları etkilemek ve hakikatleri daha çarpıcı şekilde anlatmak için yoğun olarak görülür. İşte Kur’an-ı Kerim’deki belağatlı ayetlerden bazıları:

1. Bakara Suresi 286. Ayet:

“Allah, kimseye gücünün yeteceğinden fazlasını yüklemez. Herkesin kazandığı (iyilik) kendi yararına, yaptığı (kötülük) de kendi zararınadır. ‘Ey Rabbimiz! Unutursak veya yanılırsak bizi sorguya çekme…'”

Bu ayette belağat, Allah’ın kullarına olan merhametini, affediciliğini ve adaletini çok etkili bir dille anlatır. Ayrıca dua üslubuyla insanların Allah’a olan yakarışları, onların acziyetini göstererek zengin bir ifade sunar.

2. Rahman Suresi 13. Ayet:

“O hâlde Rabbinizin hangi nimetlerini yalanlayabilirsiniz?”

Rahman Suresi boyunca tekrar eden bu ifade, belağat açısından çok etkilidir. Allah’ın sayısız nimetlerini sayıp dökerek, bu nimetlere karşı inkârın ne kadar yersiz olduğunu düşündürür. Tekrarla kuvvetlendirilen bu ayet, hem insanlara hem cinlere yönelik bir hatırlatma niteliğindedir.

3. Nur Suresi 35. Ayet:

“Allah, göklerin ve yerin nurudur. O’nun nuru, içinde lamba bulunan bir kandil yuvası gibidir. Lamba bir cam içindedir. Cam ise, sanki inci gibi parlayan bir yıldızdır…”

Bu ayet, Allah’ın aydınlatıcı rehberliğini ve ilmini benzetmelerle açıklayarak, çok güçlü bir tasvir sunar. Nur metaforu ile Allah’ın evrendeki mutlak yönlendirici rolü, son derece zarif bir belağatla aktarılır.

4. İbrahim Suresi 24-25. Ayetler:

“Allah, güzel bir sözü, kökü yerde sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca benzetmiştir. O ağaç, Rabbinin izniyle her zaman meyve verir…”

Güzel bir sözü kökü sağlam, dalları göğe yükselen bir ağaca benzetmek, hayırlı ve kalıcı işler yapan insanların bu dünyada ve ahirette alacakları ödülü ifade eder. Bu benzetme, belağat sanatının en güzel örneklerinden biridir.

5. Duha Suresi 7-8. Ayetler:

“Seni yetim bulup barındırmadı mı? Seni yolunu şaşırmış bulup yol göstermedi mi? Seni yoksul bulup zengin etmedi mi?”

Hz. Muhammed’in (sav) hayatında yaşadığı zorluklar ve Allah’ın ona lütufları, soru cümleleriyle ifade edilerek, anlamı kuvvetlendiren bir üslup kullanılmıştır. Bu, Allah’ın peygamberine olan desteğini ve onun üzerinden tüm inananlara olan merhametini gösterir.

6. Asr Suresi 1-3. Ayetler:

“Asra yemin olsun ki insan gerçekten ziyandadır. Ancak iman edip salih amel işleyenler, birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye edenler başka.”

Bu kısa surede belağat, zamana yemin edilerek başlar, insanın hayatta doğru yolu bulabilmesi için gerekenleri veciz bir şekilde anlatır. Zaman üzerine yapılan yemin ve insanın kurtuluş için tavsiyeye muhtaç olması, suredeki anlam derinliğini artırır.

7. Kadir Suresi 1-5. Ayetler:

“Biz onu Kadir gecesinde indirdik. Kadir gecesinin ne olduğunu sen ne bileceksin? Kadir gecesi, bin aydan daha hayırlıdır…”

Kadir gecesinin faziletini anlatırken, “sen ne bileceksin?” sorusuyla dikkat çekici bir üslup kullanılmıştır. Kadir gecesinin kıymetini vurgulayan bu ayetler, çok derin bir anlamla Allah’ın insanlara bahşettiği bu özel gecenin değerini en etkileyici şekilde ifade eder.

8. Bakara Suresi 261. Ayet:

“Mallarını Allah yolunda harcayanların durumu, yedi başak veren bir tohuma benzer ki her başakta yüz tane vardır. Allah dilediğine kat kat artırır…”

Bu ayette yapılan teşbih, Allah yolunda yapılan harcamaların bereketini, bir başaktan çıkan yüzlerce tane benzetmesiyle anlatır. Cömertlik ve sadaka vermenin önemini etkileyici bir şekilde vurgulayan bu ayet, belağat açısından oldukça zengindir.

9. Yasin Suresi 82. Ayet:

“Bir şeyi dilediği zaman, O’nun emri, sadece ‘Ol!’ demektir, o da hemen oluverir.”

Allah’ın yaratma kudreti, son derece kısa ama etkili bir cümleyle anlatılmıştır. “Ol” emri ile Allah’ın iradesinin mutlaklığı ve yaratılışın kolaylığı ifade edilir. Belağatın zirvesi olan bu ayet, Allah’ın sınırsız kudretini en özlü biçimde dile getirir.

10. Mülk Suresi 3-4. Ayetler:

“O ki yedi kat göğü birbiriyle uyumlu olarak yaratmıştır. Rahman’ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de bak, bir bozukluk görüyor musun? Sonra gözünü tekrar tekrar çevir bak; gözün aciz ve bitkin bir halde sana dönecektir.”

Bu ayetlerde Allah’ın yaratışındaki mükemmellik, insanların dikkatine sunulmuştur. Gözle bakmanın teşvik edilmesi, evrenin düzeni üzerine düşündüren bir ifadeyle güçlendirilmiştir.

Kur’an-ı Kerim’deki bu belağatlı ayetler, dilin sınırlarını aşan bir anlatım gücüne sahiptir. Bu ayetler, kısa ve özlü bir şekilde Allah’ın varlığı, kudreti, rahmeti, yaratılışın hikmeti ve insanın sorumlulukları gibi temel konuları, en güzel sözlerle ifade ederek okuyucuyu derin bir düşünceye sevk eder.