TAAKKUL-TEFEKKÜR-TEDEBBÜR-TEŞAUR
TAAKKUL-TEFEKKÜR-TEDEBBÜR-TEŞAUR
BAK: https://www.youtube.com/watch?v=1Go174XYqwk
Bu dört terim, İslam düşüncesinde zihinsel faaliyetleri ifade etmek için kullanılan kavramlardır ve her birinin kendine özgü anlamları vardır:
1. Taakkul (عقل): Taakkul, akıl yürütme veya aklını kullanma anlamına gelir. Bir mesele üzerinde düşünerek doğru ve yanlış arasında ayrım yapmayı, mantıklı sonuçlara ulaşmayı ifade eder. Akıl ve mantık yoluyla gerçekleri idrak etme çabasını kapsar. Taakkul, insanın olaylar ve durumlar üzerinde aklını kullanarak düşünmesi, analiz yapması demektir.
2. Tefekkür (فكر): Tefekkür, derinlemesine düşünmek ve içsel bir anlam arayışı anlamına gelir. Genellikle evren, yaratılış, hayatın anlamı gibi konular üzerine yoğunlaşan bir tefekkür, kişinin manevi boyutta kendini geliştirmesi için yapılır. Tefekkür, sadece aklın değil, aynı zamanda ruhun da dahil olduğu bir düşünme sürecidir.
3. Tedebbür (دبر): Tedebbür, bir olay veya konu üzerinde derinlemesine düşünmek, olayların sonuçlarını önceden görmeye çalışmak ve uzun vadeli çıkarımlar yapmak anlamına gelir. Tedebbür, olayları sadece yüzeysel olarak değil, arka planları ve gelecekteki etkileriyle ele almayı ifade eder. Tedebbür, tefekkürden farklı olarak, daha çok sebepler ve sonuçlar üzerinde durur.
4. Teşa’ur (شعور): Teşa’ur, hissetme, farkında olma ve duyarlı olma anlamına gelir. Teşa’ur, olayların sadece zihinsel boyutuyla değil, aynı zamanda duygusal boyutuyla da algılanmasını ifade eder. Bir konunun ya da durumun duygusal olarak hissedilmesi, manevi anlamda derinleşmesi için kişinin bilinçli bir farkındalığa sahip olmasıdır.
Kainatın özü ve özeti hayat,hayatın özeti de şuurdur.
Özetle:
Taakkul: Akıl yürütme, mantıklı düşünme.
Tefekkür: Derin düşünme, manevi anlam arayışı.
Tedebbür: Olayları sonuçlarıyla birlikte ele alma, uzun vadeli düşünme.
Teşa’ur: Duyusal farkındalık, hissetme.
Bu kavramlar, bir konuyu farklı açılardan ele alarak daha geniş bir bakış açısına sahip olmayı sağlar.
***************
Kur’an-ı Kerim’de düşünceyi teşvik eden ayetler.
Kur’an-ı Kerim’de düşünceyi, aklı kullanmayı, tefekkür etmeyi teşvik eden pek çok ayet bulunmaktadır. Bu ayetler, insanları yaratılışı, evreni, yaşamı ve Allah’ın kudretini anlamak için düşünmeye yönlendirir. İşte düşünceyi teşvik eden bazı ayetler:
1. Ali İmran Suresi, 190-191. Ayetler:
> “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, akıl sahipleri için gerçekten açık ibretler vardır. Onlar ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken Allah’ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı üzerinde düşünürler ve derler ki: ‘Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Seni tenzih ederiz; bizi cehennem azabından koru.'”
2. Rum Suresi, 21. Ayet:
> “Kendi cinsinizden, kendilerine ısınmanız için eşler yaratması ve aranızda sevgi ve merhamet var etmesi de O’nun varlığının delillerindendir. Şüphesiz bunda, düşünen bir toplum için ibretler vardır.”
3. Zümer Suresi, 9. Ayet:
> “Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Ancak akıl sahipleri öğüt alır.”
4. Yunus Suresi, 101. Ayet:
> “De ki: ‘Göklerde ve yerde neler var, bir bakın!’ Ancak iman etmeyen bir topluma deliller ve uyarılar fayda vermez.”
5. Enfal Suresi, 22. Ayet:
> “Şüphesiz Allah katında canlıların en kötüsü, aklını kullanmayan sağırlar ve dilsizlerdir.”
6. Bakara Suresi, 164. Ayet:
> “Şüphesiz göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelişinde, insanlara fayda veren şeylerle denizde yüzen gemilerde, Allah’ın gökten su indirip onunla ölümünden sonra yeryüzünü diriltmesinde, her türlü canlıyı orada yaymasında, rüzgârları farklı yönlerden estirmesinde ve gökle yer arasında emre hazır bekleyen bulutlarda aklını kullanan bir topluluk için nice deliller vardır.”
7. Muhammed Suresi, 24. Ayet:
> “Onlar Kur’an’ı düşünmüyorlar mı? Yoksa kalplerinin üzerinde kilitler mi var?”
Bu ayetler, insanları evrenin yaratılışını, Allah’ın sanatını, hikmetini ve dünya hayatının anlamını kavrayabilmek için düşünmeye çağırır.
MEHMET ÖZÇELİK
04-11-2024
