Zamanın ve İmtihanın İki Yüzü: Hayatın Anlamını Keşfetmek

Zamanın ve İmtihanın İki Yüzü: Hayatın Anlamını Keşfetmek

İnsanlık tarihi, sürekli bir arayışın, sorgulamanın ve anlamlandırma çabasının öyküsüdür. Kimileri için bu arayış, sonsuz bir boşluğa uzanan anlamsız bir yolculuk gibidir. Oysa ki, kainatın ve insanın yaratılışı, en ince detayına kadar bir hikmet ve anlam ihtiva eder. Bu hikmeti kavramak, insanın bu kısa ömrünü en verimli şekilde kullanmasını sağlar. Ne yazık ki, çoğu zaman “Ömür kısa, vakit az..” gerçeği, ancak bir kayıp yaşandığında veya sona yaklaşıldığında idrak edilir. Tıpkı bir ağacın yaprağı gibi, her birimiz rüzgârın önünde sallanıyor ve eninde sonunda toprağa düşüyoruz. Bu gerçek, hayatın değerini anlamak için bir tokat gibi yüzümüze vurur.

Bu kısa ömrü, bir misafirhaneye benzetebiliriz.
“Dünyâ bir misafirhânedir.” diyen Bediüzzaman Said Nursi, bu benzetmeyle hayatın geçiciliğini ve asıl sahibi olan Allah’ın (Mihmândâr-ı Kerîm) misafiri olduğumuzu hatırlatır. Bir misafir gibi, bu hanede bize sunulan nimetleri O’nun izni dairesinde yiyip içmeli, şükretmeli ve O’nun koyduğu kanunlar çerçevesinde hareket etmeliyiz.
Misafirhanede sürekli kalacakmış gibi davranmak, geçici olan şeylere bağlanıp boğulmak, büyük bir yanılmadır. Hayat, bize ait olmayan ve bizden ayrılacak olan fani şeylere bağlanarak israf edilmemelidir.
Misafirliğin bitip, “Sonra arkana bakma, çık, git” emrinin geldiği o an, her birimiz için kaçınılmaz bir sondur.

Hayatın bu geçici ve imtihan dolu doğası, karşımıza çıkan olayları nasıl değerlendireceğimiz sorusunu da beraberinde getirir.

“Olur ki hoşunuza gitmeyen bir şey sizin için hayırlıdır ve olur ki, sevdiğiniz şey de sizin için bir şerdir. Allah bilir de siz bilmezsiniz.” (Bakara Suresi, 216). Bu ayet, insanın sınırlı aklı ve bilgisiyle olayları tam olarak kavrayamayacağını, asıl hikmetin Allah’ta olduğunu öğretir.
Bazen en büyük felaketler, insanı olgunlaştıran ve ona yeni kapılar açan birer vesile olabilir. Öte yandan, arzu ettiğimiz en büyük nimetler, bizi yoldan saptıracak birer imtihan olabilir. Bu durum, insanı daima tevazu içinde olmaya ve her durumda Allah’a teslimiyete çağırır.

Bu bilinçle yaşamak, insana her halükarda Allah’a yönelmeyi ve O’ndan yardım dilemeyi öğretir. Hayatın gelgitleri karşısında en güçlü sığınak, yaratıcımıza yönelerek yapılan bir duadır.
“Yâ Rab! Kusurumuzu affet, bizi kendine kul kabul et, emanetini kabzetmek zamanına kadar bizi emanette emin kıl.”
Bu dua, insanın acizliğini, Allah’a olan muhtaçlığını ve O’na olan teslimiyetini ifade eder. Bu, sadece bir yakarış değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Hayat, bize verilmiş bir emanettir ve bu emanete sahip çıkmak, onu doğru bir şekilde kullanmak, ancak ve ancak bizi Yaratan’ın yolunda yürümekle mümkündür.

Özet
Bu makale, hayatın ve imtihanın derin anlamını dört ana başlıkta ele almaktadır.
İlk olarak, “Ömür kısa, vakit az..” sözüyle hayatın kısalığına ve bu gerçeğin ancak kayıp yaşandığında anlaşıldığına dikkat çekilir.
İkinci olarak, “Dünya bir misafirhanedir” benzetmesiyle, dünya hayatının geçiciliği ve Allah’a karşı misafirlik bilinciyle yaşamanın önemi anlatılır.
Üçüncü olarak, Bakara Suresi’nden iktibas edilen ayetle, insanın sınırlı bilgisi karşısında olayların görünen yüzüyle değerlendirilmemesi, hayır ve şerrin ancak Allah katında bilineceği fikri işlenir.
Son olarak, “Ya Rab! Kusurumuzu affet…” duasıyla, hayatın tüm zorlukları karşısında Allah’a sığınmanın, O’nun emanetine sahip çıkmanın ve O’na teslim olmanın önemi ifade edilir.
Bu dört kavram, birbiriyle bütünleşerek, insan hayatının anlamlı bir bütünlük içinde nasıl yaşanabileceğine dair derin bir rehberlik sunmaktadır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Hayatın Hikmeti ve Kâinatın Anlamı

Hayatın Hikmeti ve Kâinatın Anlamı

İnsan, var olduğu andan itibaren hayatın anlamını, kâinatın sırrını ve kendi varoluşunun gayesini sorgulamıştır. Ele aldığımız bu dört hakikat, bu derin sorulara ışık tutan, birbirinden bağımsız gibi görünen ama özünde aynı hakikate işaret eden dört temel ders sunmaktadır. Bu makale, bu dersleri edebi, tarihi ve ibretli bir bakış açısıyla ele alarak, insana yaratılış gayesini ve kâinattaki yerini hatırlatmayı amaçlamaktadır.

Kâinatın Sonsuz Kudreti ve Sanatı

İlk olarak, güneş sistemini ve güneşimizin ve yıldızların sonsuz kudretle nasıl yakıldığını bakalım. “Asa-yı Musa” adlı eserden alıntılanan metinde, güneşin yanması için gerekli olan devasa yakıt miktarını hayal gücümüzü zorlayan bir şekilde tasvir ederek, bu işin sadece bir doğa olayı olmadığını, aksine bir Yaratıcı’nın sınırsız gücünün eseri olduğunu anlatır. İnsanın icat ettiği bir elektrik lambasının, kendi kendine yanıp sönmediği gibi, kâinatın en büyük lambası olan güneş de kendiliğinden yanmaz ve sönmez.
Bu durum, bizlere kâinatın her noktasında tecelli eden sonsuz ilim ve kudretin birer nişanesi olduğunu gösterir. Tarihte nice medeniyetler, gökyüzüne bakıp yıldızları, gezegenleri incelemiş ve onların hareketlerindeki düzeni, yaratıcının varlığına bir delil olarak görmüşlerdir. Antik Yunan’dan İslam medeniyetine kadar astronomi ilmi, sadece bir bilim dalı olarak değil, aynı zamanda ilahi kudreti keşfetme yolunda bir ibadet olarak da görülmüştür.

Dünyanın Geçiciliği ve Misafirliği

Bediüzzaman Said Nursi’nin “bu dünya… hikmetle yapılmış bir misafirhanesidir” sözü, hayatın en temel gerçeklerinden birini dile getirir. Dünya, ebedi bir yurt değil, gelip geçici bir konaklama yeridir. Tıpkı çölde yol alan bir kervanın, geceyi geçirmek için bir kervansaraya sığınması gibi, bizler de bu dünyada kısa bir süreliğine konaklarız.
Bu fani dünya misafirhanesinde yaşarken, ebedi bir yolculuğa hazırlandığımızı unutmamalıyız. Tarih boyunca, bu gerçeği idrak eden nice insanlar, mal ve mülk sevgisini ikinci plana atarak, ahirete yatırım yapmışlardır. Yunus Emre’nin “Mal sahibi mülk sahibi, hani bunun ilk sahibi?” sözü, bu fani dünyanın aldatıcılığına karşı bir uyarıdır. Hayatın anlamını sadece maddi zenginliklerde arayanlar, bu geçici misafirhaneden ayrılırken hiçbir şey götüremeyeceklerini anladıklarında büyük bir hayal kırıklığı yaşarlar.

Varoluşun Gayesi: Kulluk

Zâriyât Suresi’nin 56. ayeti, varoluşumuzun en temel gayesini açıklar: “Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım.”
Bu ayet, hayatın bütün karmaşıklığı içinde, bize net bir hedef sunar. Dünyanın geçici bir misafirhane olduğunu idrak eden bir insan, bu misafirhanede ne yapması gerektiğini de bilir. O da, bizi bu dünyaya gönderen Yüce Yaratıcı’ya kulluk etmektir.
Kulluk, sadece namaz kılmak, oruç tutmak gibi ibadetlerden ibaret değildir. Kulluk, hayatın her anında Allah’ın rızasını gözetmek, O’nun emirlerine uymak ve nehiylerinden kaçınmaktır. Adaletli olmak, dürüst olmak, merhametli olmak, doğaya saygı duymak, hepsi birer kulluk tezahürüdür. İnsanın yaratılış gayesini anlaması, ona hayatında bir düzen ve anlam verir. Aksi takdirde, gayesiz ve anlamsız bir hayat, insanı boşluğa ve mutsuzluğa sürükler.

Hakikati Söyleme Sanatı

Said Nursi’nin “Her söylediğin hak olsun, fakat her hakkı söylemeye senin hakkın yoktur” sözü, hikmetli konuşmanın ve hikmetli davranmanın önemini anlatır. Bazen hakikat, muhatabın kaldıramayacağı bir yük olabilir veya yanlış anlaşılmalara sebep olabilir. Bu nedenle, hakikati söylemenin de bir zamanı, yeri ve üslubu vardır.
Tarihte, nice hikmet sahipleri, hakikati insanlara anlatırken bu prensibi uygulamışlardır. Peygamberler dahi, tebliğlerini muhatabın durumuna göre, adım adım ve yumuşak bir dille yapmışlardır. Önemli olan, karşıdaki kişiyi kazanmak ve doğruya yönlendirmektir, onu hakikatle boğmak değil. Bu söz, bize sadece ne söylememiz gerektiğini değil, nasıl söylememiz gerektiğini de öğretir. Sözün hikmetli kullanılması, insan ilişkilerini güçlendirir ve toplumsal barışa katkıda bulunur.

Sonuç ve Özet
Bu hakikaler, birbirini tamamlayan dört temel dersle, hayatın anlamı ve kâinatın sırrı üzerine derin bir düşünce yolculuğuna çıkarır. Kâinatın sonsuz bir kudretin eseri olduğunu idrak etmek, dünyanın geçici bir misafirhane olduğunu bilmek, varoluşumuzun gayesinin kulluk olduğunu anlamak ve nihayetinde hakikati hikmetle ifade etmeyi öğrenmek… Bu dersler, bizi sadece maddi bir varlık olmaktan çıkarıp, manevi bir derinliğe ulaştırır ve hayatımızı anlamlı kılar.

Özet
* Kâinatın Kudreti: Güneş ve gezegenler, sınırsız bir kudretin eseridir. Bu düzen, bizi Yaradan’ın varlığına ve gücüne inanmaya davet eder.
* Dünya Misafirhanesi: Dünya, gelip geçici bir konaklama yeridir. Ebedi yurdumuza hazırlanmak, bu misafirhanede yapmamız gereken en önemli iştir.
* Kulluk: İnsan ve cinlerin yaratılış gayesi Allah’a kulluktur. Bu kulluk, sadece ibadetlerden ibaret değil, hayatın her alanında Allah’ın rızasını gözetmektir.
* Hikmetli Konuşma: Hakikati söylemenin de bir edebi ve zamanı vardır. Bazen her doğruyu söylemek yerine, hikmetle ve üslupla konuşmak daha faydalıdır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

ŞEMS SURESİ

ŞEMS SURESİ

1) «Ve’ş-şemsi ve duhâhâ» — “Güneş’e ve kuşluk vaktine yemin.”

Tefsir yönü: Güneş’in düzeni ve bereketi, ilâhî saltanatın parlak bir delili olarak şahit gösterilir.
Murâdif ayetler: Yâsîn 38–40; Rahmân 5; Nahl 12.
Aklî-ilmî izah: Güneş’in stabil enerjisi (nükleer füzyon, ~ W) Dünya’daki iklim, fotosentez ve biyosferin ana kaynağıdır; “duhâ” gün ışığının canlılık için optimum aralığına işaret eder.
RNK yönlendirme: Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ: semâvât ve güneş bürhanları”; Sözler, “Onuncu Söz (Haşir) — kâinat kitabı delilleri.”

2) «Ve’l-kameri izâ telâhâ» — “Ve onu (Güneş’i) izlediğinde Ay’a.”

Tefsir yönü: Güneş-Ay uyumu—gece-gündüz döngüsünün tamamlayıcılığı.
Murâdif ayetler: Yûnus 5; Yâsîn 39; Furkân 61–62.
Aklî-ilmî izah: Ay’ın fazları Güneş ışığının yansımasıdır; gel-gitler, biyolojik ritimler ve takvim sistemlerinin temelini oluşturur.
RNK: Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ — ay bürhanı”; Sözler, “Yirmi Dördüncü Söz — şükür ve nimetlerin tedbiri.”

3) «Ve’n-nehâri izâ cellâhâ» — “Gündüze; onu (yeryüzünü) aydınlattığında.”

Tefsir yönü: Gündüz, varlıkları görünür kılan ilâhî bir perdeyi açar.
Murâdif ayetler: Furkân 62; İsra 12; Nebe 11.
Aklî-ilmî izah: Gündüz, foton akışının artışıyla görme, fotosentez ve sirkadyen ritimlerin senkronuna imkân verir.
RNK: Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ — zeminin tezyîni”; Mesnevî-i Nuriye, “Habbe — kâinat kitabının okunması.”

4) «Ve’l-leyli izâ yağşâhâ» — “Geceye; onu (yüzleri/ufku) bürüdüğünde.”

Tefsir yönü: Gece, tefekkür ve sükûnun zamanı; nimetin zıddıyla bilinmesi.
Murâdif ayetler: Yâsîn 37; Zuhruf 61? (daha uygun) İsra 12; Leyl 1–2.
Aklî-ilmî izah: Melatonin salınımı, uyku mimarisi, hücresel onarım; ekosistem için gece-gündüz dengesinin lüzumu.
RNK: Sözler, “Otuz Üçüncü Söz — gece ve gündüzün hikmeti”; Lem’alar, “Yirmi Dördüncü Lem’a — ubûdiyetin lezzeti.”

5) «Ve’s-semâi ve mâ benâhâ» — “Göğe ve onu bina edene andolsun.”

Tefsir yönü: Semâ, kudret ve hikmetin “bina” metaforuyla zikri; nizam ve ölçü.
Murâdif ayetler: Mülk 3; Zâriyât 47; Gâşiye 18.
Aklî-ilmî izah: Kozmik sabitler, ince ayar; galaksi-yıldız mimarisi. “Benâ” ifadesi düzenli kurulum ve sürekliliğe delâlet eder.
RNK: Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ — semâvât faslı”; Sözler, “Yirmi Beşinci Söz — Kur’ân’ın i’câzında kâinat dili.”

6) «Ve’l-ardı ve mâ tahâhâ» — “Yere ve onu döşeyene.”

Tefsir yönü: Yeryüzünün “döşenmişliği”: yaşama elverişli sahne.
Murâdif ayetler: Nâzi‘ât 30; Gâşiye 20; Nahl 15.
Aklî-ilmî izah: Jeoid yapı, tektonik denge, su döngüsü ve atmosfer pencereleri; “tahâ” yaşanabilirlik (habitability) vurgusudur.
RNK: Sözler, “Yirmi Üçüncü Söz — rubûbiyetin tanzimi”; Lem’alar, “İktisat Risalesi — rızık ve arzın sofraları.”

7) «Ve nefsin ve mâ sevvâhâ» — “Nefse ve onu düzgünleştirene.”

Tefsir yönü: İnsan benliğinin ölçülü yaratılışı; istidatların terkip ve denge hâli.
Murâdif ayetler: Tin 4; İnfitâr 7–8; Secde 9.
Aklî-ilmî izah: Beden-zihin bütünlüğü; biliş-duygu-irade üçlemesi; “tesviye” homeostatik dengeyi çağrıştırır.
RNK: Mesnevî-i Nuriye, “Zerre & Habbe — vicdanın dört penceresi”; Sözler, “Otuzuncu Söz — ene ve cihazatın mânâsı.”

8) «Fe elhemehâ fucûrahâ ve takvâhâ» — “Fıskını da takvâsını da ilham etti.”

Tefsir yönü: Vicdanî yönlendirme—iyi-kötü istikametlerini tanıtma.
Murâdif ayetler: Beled 10; İnsan 3; A‘râf 172 (fıtrî mîsak).
Aklî-ilmî izah: Ahlâk psikolojisinde “ahlâkî sezgi” ve evrensel kural duyarlılıkları; özgür irade ile norm farkındalığının birlikteliği.
RNK: Lem’alar, “İhlâs & Uhuvvet — nefis muhasebesi”; Sözler, “Yirmi Dokuzuncu Söz — ene ve marifet.”

9) «Kad efleha men zekkâhâ» — “Nefsini arındıran kurtuluşa erdi.”

Tefsir yönü: Tezkiye: günah kirlerini gidermek, fıtratı saflaştırmak.
Murâdif ayetler: A‘lâ 14–15; Mü’minûn 1–3; Nur 30–31.
Aklî-ilmî izah: Öz-düzenleme, alışkanlık dönüşümü ve karakter eğitimi; uzun vadeli esenlik (well-being) ile güçlü korelasyon.
RNK: Lem’alar, “Yirmi Altıncı Lem‘a — ihlâs/tezkiye düsturları”; Mektubat, “Yirmi Altıncı Mektup — nefis muhasebesi.”

10) «Ve kad hâbe men dessâhâ» — “Nefsini (günahla) örtüp kirleten hüsrana uğrar.”

Tefsir yönü: Fıtratı karartmak—günahı normalleştirmenin kalpteki hasarı.
Murâdif ayetler: Mutaffifîn 14 (ran/kalp pası); Bakara 7; Abese 17.
Aklî-ilmî izah: Bağımlılık döngüsü, rasyonalizasyon ve “ahlâkî körelme” mekanizmaları.
RNK: Sözler, “Yirmi Altıncı Söz — nefsin desiseleri”; Lem’alar, “Yirmi Birinci Lem‘a — istiaze ve günahın tedrici tahribi.”

11) «Kezzebet semûdu bi-tağvâhâ» — “Semûd, azgınlığı yüzünden yalanladı.”

Tefsir yönü: Tarihî ibret: inkârın kökü çoğu kez taşkın arzu ve çıkar.
Murâdif ayetler: A‘râf 73; Hûd 61–68; Kamer 23–25.
Aklî-ilmî izah: Toplumsal yozlaşmada lider-kitle etkileşimi ve “kolektif körlük.”
RNK: Sözler, “Yirmi Dördüncü Söz — nankörlük ve nimetin inkârı”; Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ — kavimlerin akıbetlerinden ibret.”

12) «İz’inbe‘ase eşkâhâ» — “İçlerinden en şakî olan (kışkırtılıp) kalkınca.”

Tefsir yönü: Fitnenin çoğu kez “en azgın” bir öncünün eliyle tutuşması.
Murâdif ayetler: Kamer 26–29; Şems 14’le bağlantı.
Aklî-ilmî izah: Sosyal psikolojide “kıvılcım aktör” ve bulaşıcılık; kötü örneğin normları hızla bozması.
RNK: Mesnevî-i Nuriye, “Lem’aat — şeytanî desiseler ve cemaat psikolojisi.”

13) «Fe kâle lehum rasûlullâhi nâgatallâhi ve suqyâhâ» —

“Allah’ın devesine ve onun su hakkına (dokunmayın), dedi.”
Tefsir yönü: İlâhî emanet ve sınır: kamu hakkı/ni’met hakkına tecavüz yasak.
Murâdif ayetler: Hûd 64; A‘râf 73; Şuarâ 155.
Aklî-ilmî izah: Ortak varlıkların (su, mer‘a) korunması—“ortak havuz kaynakları” (commons) yönetimi; ihlâl, toplum çöküşünü hızlandırır.
RNK: Lem’alar, “İktisat Risalesi — nimet hakkı ve israf”; Sözler, “Yirmi Beşinci Söz — emanet ve şükür.”

14) «Fe kezzebûhu fe aqarûhâ fe demdeme aleyhim rabbuhum bi-zenbihim fe sevvâhâ»

“Onu yalanladılar; deveyi kestiler; Rableri günahları sebebiyle üzerlerine (azabı) bindirdi ve (yurtlarını) dümdüz etti.”
Tefsir yönü: İlâhî hududun topluca çiğnenmesi → kolektif mes’uliyet ve ibretlik akıbet.
Murâdif ayetler: Hûd 67–68; Kamer 30–31.
Aklî-ilmî izah: Suçun kurumsallaşması ve yaptırımın caydırıcılığı; tarihsel felaketlerin ahlâkî çözülmeyle korelasyonu.
RNK: Sözler, “On Birinci Söz — amel defteri ve karşılık kanunu”; Şuâlar, “Âyetü’l-Kübrâ — tarihî deliller.”

15) «Ve lâ yehâfu ‘uqbâhâ» — “(Allah) bunun bir sonucu olmaktan korkmaz.”

Tefsir yönü: Hüküm ve icrâsında kimseye hesap vermeyen mutlak kudret ve adâlet.
Murâdif ayetler: Âl-i İmrân 26–27; En‘âm 18; Mü’min 16–20.
Aklî-ilmî izah: “Nihai hâkim” ilkesi: kozmik ölçekte bağımsız, sınırsız bir otorite olmasa adalet tamamlanmaz; cezaya uygulanacak “üst merci” yoktur.
RNK: Sözler, “Otuz Birinci Söz — rubûbiyet ve hâkimiyet”; Mektubat, “Yirminci Mektup — vahiy ve ilâhî hâkimiyet.”

Kısa genel sonuç

Sûre, kâinat kitabındaki kozmik düzen (1–6) → insanın fıtrî donanımı ve ahlâkî sınavı (7–10) → tarihî bir vaka üzerinden (Semûd) toplumsal ibret (11–15) çizgisinde ilerler. “Yeminler” evrensel şahitlerdir; netice, tezkiye ile felâh; tersi, tesviye edilmiş fıtratı kirletmekle hüsrandır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İmana Dair Dört Hakikat

İmana Dair Dört Hakikat

İnsanoğlunun hayatı, varoluşun en derin sırlarını içinde barındıran bir yolculuktur. Bu yolculukta karşılaştığımız her olay, her duygu ve her bilgi, bize Yaratıcı’nın kudret ve hikmetini fısıldar. İşte bize sunulan bu dört resim, bu fısıltılardan süzülmüş, birbirinden farklı gibi görünen ama özünde birbiriyle bütünleşen dört hakikati dile getirmektedir. Bu makale, bu hakikatleri derinlemesine ele alarak, onlardan çıkarılabilecek ibretleri ve düşündürücü noktaları sunmayı amaçlamaktadır.

İçteki Düşman: Nifak

“Düşman meçhul olduğu zaman daha zararlı olur” ifadesiyle başlayan ve nifakın tehlikesini anlatan bir metin yer almaktadır. Dış düşmanla mücadele, birliğimizi ve gücümüzü artırırken, içerideki düşman olan nifak, bir milleti, bir ümmeti çökertir.
Risale-i Nur’dan İman ve Küfür Muvazeneleri bahsinde de belirtildiği gibi, nifakın en büyük zararı, kuvve-i maneviyeyi zayıflatması, cesareti azaltması ve milletin içinde fitne çıkarmasıdır. Tarihte nice medeniyetler, dış saldırılardan çok, içerideki nifakın zehirli oklarıyla yıkılmıştır.

Örneğin, Endülüs İslam Devleti’nin son dönemleri, bu gerçeğin acı bir isbatıdır. İç çekişmeler, taht kavgaları ve nifak tohumlarının yeşermesi, dış güçlerin işini kolaylaştırmış ve o görkemli medeniyetin yıkılmasına sebep olmuştur. İşte bu yüzden nifak, âlem-i İslâm’ı zelzeleye maruz bırakan en büyük tehdittir. Çünkü o, kalplerdeki imanı zayıflatır ve toplumsal dokuyu parçalar.

Sebep ve Sonuç İlişkisinin Sırrı
“Esbab ise bir perdedir” ifadesiyle, sebeplerin birer perde olduğu anlatılmaktadır. Bizler, bir elmanın yetişmesini toprağa, suya ve güneşe bağlarız. Ancak asıl yaratıcı kudretin, bu sebepleri birer araç olarak kullandığı gerçeğini göz ardı ederiz. Tohumun çatlamasından, meyvenin olgunlaşmasına kadar her aşama, Allah’ın benzersiz sanatının bir tecellisidir.
Bu hakikat, hayatımızda karşılaştığımız tüm başarı ve başarısızlıklara bakış açımızı değiştirir. Başarımızı sadece kendi çabalarımıza bağlamak, bir nevi “şirk-i hafi” (gizli şirk) sayılabilir. Aksine, her başarıyı Allah’ın bir lütfu olarak görmek, O’na olan şükrümüzü artırır. Aynı şekilde, bir başarısızlıkla karşılaştığımızda da, sadece sebepleri değil, kaderin ve ilahi hikmetin bu işteki rolünü de düşünmeliyiz. Bu düşünce, bizi umutsuzluğa düşmekten korur ve her zaman Allah’a tevekkül etmeye yöneltir.
Kadın ve Toplumsal Denge

“Kur’an’ın kadına sülüs verdiği için ayeti tenkid eder” ifadesiyle, kadının toplumsal statüsüne dair önemli bir noktaya değinilmektedir. Ayetin asıl maksadı, kadının bireysel özgürlüğünü kısıtlamak değil, toplumsal düzeni ve aileyi korumaktır. İslam hukuku, aileyi toplumun temeli olarak görür ve bu temeli sağlamlaştırmak için erkek ve kadına farklı roller yükler. Bu roller, cinsiyet ayrımcılığı değil, bir denge ve tamamlayıcılık prensibidir.
Tarihsel olarak, İslam medeniyetinde kadın, bilimde, sanatta ve yönetimde önemli roller oynamıştır. İslâm, kadına cahiliye döneminde sahip olmadığı hakları ve itibarı vermiştir. Hz. Hatice’nin ticaretle uğraşması, Hz. Âişe’nin hadis ilmindeki derin bilgisi, bu gerçeğin sadece birkaç örneğidir. Günümüzde de modern toplumda, kadın ve erkeğin rolleri tartışılsa da, İslam’ın getirdiği denge, sağlıklı bir aile ve toplum yapısı için hala geçerliliğini korumaktadır.

Ahiret ve Yevm-i Kıyame
Yasin Suresi’nden bir ayetle, ahiret gerçeği ve yeniden diriliş anlatılmaktadır. İnsanın topraktan yaratılışı ve tekrar toprağa dönüşü, bir son değil, yeni bir başlangıçtır. Mezardan diriliş, Yasin Suresi’nde “Rahmân’ın vadeddiğidir” ifadesiyle, Allah’ın sonsuz rahmet ve kudretinin bir tecellisi olarak sunulur.
Bu ayet, bizlere hayatın sadece dünya hayatından ibaret olmadığını, asıl ve sonsuz hayatın ahirette olduğunu hatırlatır. Bu idrak, bizi boş heveslerden, anlamsız çekişmelerden ve dünyanın geçici zevklerinden uzaklaştırır. Her an ölümün gelebileceği bilinciyle yaşamak, bizi daha ahlaklı, daha vicdanlı ve daha anlamlı bir hayat sürmeye teşvik eder. Çünkü “Eyvah, eyvah! Bizi mezarımızdan kim kaldırdı?” diyenlerin pişmanlığı, dünya hayatında bu gerçeği unutanların pişmanlığı olacaktır.

Sonuç ve Özet
Bu dört ifade, bize birbirine bağlı dört temel hakikati sunar: İç düşmanımız olan nifakın tehlikesi, sebeplerin birer perde olduğu ve asıl gücün Allah’ta olduğu, kadın ve erkeğin rolleriyle dengeli bir toplumsal yapının önemi ve son olarak da ahiret hayatının kaçınılmaz gerçeği.
Bu hakikatler, hayatımıza yön veren, bizi doğru yola sevk eden ve varoluşun en derin anlamını anlamamıza yardımcı olan kılavuzlardır. Her biri, sadece okunacak metinler değil, üzerinde düşünülecek, hissedilecek ve yaşanacak hakikatlerdir.

Özet
* Nifak: İçimizdeki düşman nifak, dış düşmandan daha tehlikelidir çünkü toplumu içeriden parçalar ve manevi gücü zayıflatır. Endülüs gibi örnekler, nifakın yıkıcı gücünü isbatlar.
* Sebepler: Görünürdeki sebepler (toprak, su, güneş) sadece birer perdedir. Asıl yaratıcı güç Allah’tır. Başarı ve başarısızlıklarımızı bu çerçevede değerlendirmeliyiz.
* Kadın ve Erkek: Kur’an, kadın ve erkeğe farklı roller vererek toplumsal dengeyi sağlamayı amaçlar. Bu durum, bir ayrımcılık değil, bir tamamlayıcılıktır.
* Ahiret: Dünya hayatı geçicidir. Asıl hayat ahirettedir. Yasin Suresi’ndeki ayet, yeniden dirilişin kaçınılmaz bir gerçek olduğunu ve dünya hayatında bu gerçeği idrak ederek yaşamamız gerektiğini hatırlatır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Her Şeyin Sahibi Var: Tesadüf Yoktur

Her Şeyin Sahibi Var: Tesadüf Yoktur

> “O, göklerin ve yerin Rabbi, her şeyi en güzel şekilde yaratan, her şeyi bilen ve hükmeden Allah’tır.”
(Fussilet, 41/54)

Her şeyin bir sahibi vardır; hiçbir şey kendi kendine, rastlantıyla oluşmaz. Bu hakikat, aklın, kalbin ve Kur’an’ın keskin nazarıyla görülür. Evrenin mükemmel düzeni, kâinattaki kanunlar, insanın hayatındaki kusursuz işleyiş hep bir Yaratıcı’nın eseridir.

Tesadüf Kavramı ve İslam Düşüncesi

“Tesadüf” kelimesi, olayların rastgele, sebepsizce geliştiği anlamına gelir. Ancak Risale-i Nur’da ve genel İslami anlayışta böyle bir rastlantı yoktur.

Evet, hiçbir şey “tesadüfen” olmaz; her şeyin sahibi ve nizam vereni var.

Her hadisede, her varlıkta Allah’ın ilmi, iradesi ve kudreti tecelli eder.

Kâinatın Mükemmel Düzeni

Gökyüzündeki yıldızların, dünyanın dönüşü, mevsimlerin değişimi, canlıların hayat döngüsü ve insan vücudundaki kompleks sistemler… Bunlar “tesadüf”le açıklanamayacak kadar düzenlidir. Bu düzen; tesadüfle değil, bilinçli ve güçlü bir Kudret sahibi olan Allah’ın eseridir.

İnsan Hayatında Tesadüf Mü?

İnsanın karşılaştığı iyi veya kötü olaylar, bazen tesadüf gibi görünür. Fakat İslam’a göre bunlar, hikmetlerle dolu ilahi takdirin parçasıdır. Kader inancı, bu olayların hikmetli ve amaca yönelik olduğunu bildirir.

Kur’an’dan Deliller

> “Yoktur göklerde ve yerde gizli bir sır ki, O’nun yanında olmasın.”
(Lokman, 31/34)

Bu ayet, evrende hiçbir şeyin Allah’ın bilgisi dışında gerçekleşmediğini, hiçbir şeyin rastlantı olmadığını açıklar.

Özet:

Evrenin ve hayatın mükemmel düzeni tesadüf değildir.

Her şeyin bir sahibi vardır: Allah.

Tesadüf, bilgisizlikten kaynaklanan bir vehimdir.

Risale-i Nur, her şeyin hikmet ve nizam içinde yaratıldığını öğretir.

İman eden, tesadüf değil, ilahi takdirle hayatını anlamlandırır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İnsanlığın Yitik Mirası: Zamanın ve İbadetin Kıymetini Anlamak

İnsanlığın Yitik Mirası: Zamanın ve İbadetin Kıymetini Anlamak

Günümüz dünyasında, modern hayatın hızı ve getirdiği telaşlar arasında, asıl gayemizi ve varoluşumuzun hikmetini sık sık gözden kaçırıyoruz. Oysa ki, insanlık tarihi boyunca her çağda, hakikat arayışında olanlar için yol gösterici, düşündürücü ve ibret dolu rehberler olmuştur.
Bu rehberlerden biri de Kuran-ı Kerim’in Asr Suresi’dir. Bu sure, sadece birkaç ayetten ibaret olmasına rağmen, insanlığın kaderine dair derin bir tesbit sunar: “Asra yemin olsun ki, insan hüsrandadır.”
Bu ayet, zamanın ne kadar kıymetli olduğunu ve onu boşa harcayanların büyük bir kayıp içinde olduğunu hatırlatır. Tıpkı bir fırtınanın önüne atılan bir yolcu gibi, insan da zamanın bu amansız akışı içinde, eğer doğru yolu bulamazsa, hüsrana uğrayacaktır.
Bu hüsrandan kurtulmanın anahtarı, hayatın lezzetlerini nerede aradığımızı anlamaktan geçer.

**********

“Cennet, bütün lezâiz-i ma’neviyeye medâr olduğu gibi, bütün lezâiz-i cismâniyeye de medârdır.”
Bu söz, dünya ve ahiret dengesini mükemmel bir şekilde özetler. İnsan, sadece bedensel hazların peşinden koşarsa, ruhsal açlığını gideremez. Oysa ki, cennet, hem bedeni hem de ruhu tatmin eden sonsuz lezzetlerin kaynağıdır. Bu, insanın sadece dünyevi zevklerle yetinmeyip, manevi bir doygunluk araması gerektiğini işaret eder. Lezzet, sadece damak tadında veya göz zevkinde değil, aynı zamanda kalbin huzurunda ve ruhun dinginliğinde bulunur. Bu manevi lezzet, ibadetten ve Allah’a yakınlaşmaktan elde edilir.

*******

İbadet, ne bir angarya ne de bir yükümlülüktür. Aksine, o, insanın yaratılış gayesiyle uyum içinde yaşaması için bir fırsattır. “Namaz, namaz, namaz!” diye başlayan bir metin, ibadetin ne denli önemli olduğunu anlatır. İnsan nefsi, sürekli bir üşengeçlik ve bahane üretme eğilimindedir.
“Acaba şu vazife-i ubudiyet neticesiz midir, ücreti az mıdır ki, sana usanç veriyor?” sorusu, nefsin bu zaafını yüzümüze vurur. Oysa ki, dünyevi işler için saatlerce çalışırken, yaratıcımızın bize sunduğu en büyük hediyeyi, ibadeti ihmal ederiz. İbadet, aslında bir ücret veya karşılık beklentisiyle yapılmaz. O, “rıza-yı İlahi”ye ulaşmanın ve “emir-i İlahi”ye uymanın bir yolu, bir aracıdır. İbadetin meyvesi, ahiret hayatında ebedi mutluluktur.

Son olarak, bu dünya hayatının geçiciliği ve ölüm gerçeği, tüm bu ibret dolu hikmetlerin bir özeti gibidir.

“MevT (ölüm) ehl-i dalalet için idam-ı ebedidir.” Bu ifade, ölümün, doğru yolda olmayanlar için sonsuz bir yok oluş, bir ceza olduğunu anlatır. Ancak, iman edenler için durum farklıdır. “O dehşetli darağacından kurtaran ve mevti mübarek bir terhis tezkeresine çeviren yalnız KUR’AN ve İMANDIR.”
Bu söz, Kur’an ve imanın, ölüm korkusunu ortadan kaldıran ve onu sonsuz bir yolculuğun başlangıcına dönüştüren yegane güçler olduğunu belirtir.
Bu minvalde, ölüm gerçeğini hatırlayarak, hayatımızı bu gerçeğe göre düzenlememiz gerekir.

Özet
Bu makalede, insanlığın varoluş arayışına dair dört temel kavram ele alınmıştır:
Zaman, Lezzet, İbadet ve Ölüm. “Asra yemin olsun ki, insan hüsrandadır” ayeti, zamanın kıymetini ve onu doğru değerlendirmenin önemini anlatır. İkinci olarak, “Cennet, bütün lezzetlere medâr olduğu gibi…” sözüyle, dünya hayatında sadece maddi lezzetlerin peşinde koşmanın eksik bir anlayış olduğu, asıl lezzetin manevi doygunlukta olduğu anlatılır.
Üçüncü olarak, “Namaz, namaz, namaz” ile ibadetin, nefsin bahanelerine karşın, Allah’ın rızasına ulaşmanın ve ahiret mutluluğunu elde etmenin temel yolu olduğu belirtilir.
Son olarak, “MEVT” başlıklı metinle, ölümün inkarcılar için sonsuz bir hüsran, inananlar için ise Kur’an ve iman sayesinde ebedi bir terhis ve kurtuluş olduğu ifade edilir.
Bu dört unsur birbiriyle bütünleşerek, insan hayatının anlamlı bir bütünlük içinde nasıl yaşanabileceğine dair derin bir rehberlik sunmaktadır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Gazze’nin Kaybedecek Zamanı Yok: İnsanlığın Ortak İmtihanı

Gazze’nin Kaybedecek Zamanı Yok: İnsanlığın Ortak İmtihanı

Gazze, bugün yalnızca bir coğrafyanın adı değildir. Gazze, insanlığın vicdan terazisinde tartıldığı, adaletin ve zulmün yüzleştiği bir aynadır. Orada akan her damla kan, yıkılan her ev, açlıktan inleyen her çocuk, yalnızca Filistin’in değil, bütün insanlığın imtihanıdır.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kaleme aldığı “İnsanlığın Vicdanı Gazze’de Sınanıyor” başlıklı makale, aslında tarihin kadim bir hakikatini hatırlatmaktadır: Zulme sessiz kalan, zalimin suç ortağı olur. Bosna’da yaşanan soykırım, Ruanda’da işlenen katliam, dünyayı hâlâ utançla yüzleştirmektedir. Gazze, şimdi bu zincire yeni bir halka eklenmesin diye haykırıyor: “Kaybedecek zamanımız yok!”

Vicdanın Suskunluğu, Zulmün En Büyük Gücü

Gazze halkı, açlık ve susuzlukla, çadırlarda kavurucu sıcaklarla ve ölümcül hastalıklarla boğuşurken, dünyanın birçok köşesinde sessizlik hâkimdir. İsrail, savaş uçaklarıyla evleri yıkmakta, okulları hedef almakta, hastaneleri bombalamakta; sonra da bu suçları “terörle mücadele” kılıfına bürüyerek dünyaya sunmaktadır. Bu meşrulaştırma çabası, sadece zulmü değil, aynı zamanda küresel medya ve siyasetin acziyetini de gözler önüne sermektedir.

Oysa Kur’ân’ın şu ayeti, bugün tarihin göğsünde yankılanmaktadır:
“Zulmedenlere meyletmeyin; yoksa ateş size de dokunur.” (Hûd, 113)

Zalime sessiz kalan, onun zulmüne ortak olur. Mazlumu savunmak ise yalnızca bir “politik tercih” değil, insan olmanın en temel şartıdır.

Tarihî Bir Muhasebe

Tarih boyunca zulme göz yuman milletler ve medeniyetler, bunun bedelini ağır şekilde ödemiştir. Endülüs’te sessiz kalan Batı, daha sonra Haçlı Seferleriyle kan denizinde boğuldu. Bosna’ya göz yuman Avrupa, kendi kapısının önünde işlenen bir soykırımın utancıyla hâlâ yüzleşememektedir. Bugün Gazze’de yaşananlar da, yarın insanlığın alnına kara bir leke olarak kazınacaktır.

Erdoğan’ın işaret ettiği gibi, “Bosna ve Ruanda’ya duyarsız kalındığında, insanlık onurunun ödediği bedel unutulmamalıdır.” Gazze’de sessizlik, yarının daha büyük felaketlerinin habercisidir.

Gazze: Direnişin ve Umudun Adı

Her şeye rağmen, Gazze yalnızca bir “yıkım sahnesi” değildir. O aynı zamanda insanlığın direniş ve umut destanıdır. Kundaktaki bebeği için bulduğu mama karşısında sevinç gözyaşları döken bir baba, aslında bütün dünyaya mesaj vermektedir: “Zulüm bizi yok edemez, umut hep ayaktadır.”

Kassam Tugayları’nın direnişi, sadece bir askerî karşı koyuş değil, aynı zamanda mazlumun onurunu, haysiyetini ve varlığını müdafaa edişidir. Onların mücadelesi, tarihteki bütün direnişlerin ortak sesidir: Kerbelâ’da Hüseyin’in sesi, Endülüs’te sürgün edilen Müslümanların feryadı, Bosna’da Aliya İzzetbegoviç’in haykırışı…

Akıl ve Mantık: Çifte Standartların İflası

Batı dünyası, demokrasi ve insan hakları söylemlerini dilinden düşürmezken, Gazze’deki çocuk katliamına gözlerini kapamaktadır. Ukrayna için ayağa kalkan, milyarlarca dolarlık yardım paketleri hazırlayan ülkeler, Gazze için “ateşkes” çağrısından bile imtina etmektedir. Bu ikiyüzlülük, yalnızca siyasi bir çelişki değil, aynı zamanda akıl ve mantığın da iflasıdır.

Mantık der ki: Eğer mazlumun kanı, coğrafyasına ve kimliğine göre değer kazanıyorsa, ortada insanlık diye bir değer kalmamış demektir.

İbret: Sessizlik, Zalim İçin En Büyük Cesaret

İsrail’in işlediği her yeni suç, aslında dünyanın sessizliğinden aldığı bir cesarettir. Eğer dünya, Gazze’de akan kana duyarsız kalırsa, bu yalnızca Filistin’i değil, insanlığın tamamını yok oluşa sürükleyecektir. Çünkü zulmün önü alınmazsa, er ya da geç kapımıza dayanır.

Zulüm devam etmez; zalimle payidar olmaz.

Sonuç: Gazze İnsanlığın Kalp Atışıdır

Gazze, yalnızca Filistin’in değil, insanlığın kalp atışıdır. Orada duran her kalp, burada insanlığın vicdanını durdurmaktadır. Eğer bugün harekete geçilmezse, yarın tarih şu soruyu soracaktır:

“Gazze yanarken, sen neredeydin?”

Ve bu soru, sadece devletlerin değil, her bir bireyin vicdanını mahşerde titretmeye yetecektir.

✅ Özet
Gazze, insanlığın ortak sınavıdır. Zulme sessiz kalmak, zalimin suçuna ortak olmaktır. Tarih, mazluma sırtını dönen milletlerin nasıl bedeller ödediğini göstermiştir. Gazze’de yaşananlar yalnızca bir savaş değil, sistematik bir soykırımdır. Buna rağmen Gazze umut ve direnişin sembolüdür. Uluslararası toplumun ikiyüzlü tavrı, aklî ve mantıkî temellerden yoksundur. Bugün harekete geçmek, yalnızca Filistin’i değil, insanlığın onurunu da kurtarmaktır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İnsanda İlâhî Emanetler ve İmanî Kullanım Hikmeti

İnsanda İlâhî Emanetler ve İmanî Kullanım Hikmeti

Akıl, Göz, Dil, Kulak ve Kalbin Yolculuğu

Mukaddime

Bediüzzaman Hazretleri buyurur ki: İnsan, bütün kâinâtın en mühim meyvesi, en kıymetli hazinesi ve en emniyetli emanetidir. Cenâb-ı Hak, her bir azâyı birer emanet olarak bahşetmiş, onları nefsin hevesi için bırakmadığı gibi, kulluk ve ubudiyetin hizmetine tahsis etmiştir. Her organ, bir imtihan aleti, bir nura açılan pencere ve bir hikmetli kapıdır. Fakat iman ile kullanıldığında nimet ve rahmet kapılarını açar, nefsanî heva ile çalıştırıldığında ise insanı zelzeleli musibet ve bedbahtlıkla karşı karşıya bırakır.

Birinci Bab – Akıl: Kâinat Anahtarı mı, Meş’um Bir Alet mi?

Akıl, insana verilmiş en mühim âlettir. Bediüzzaman buyurur:

> “Akıl bir âlettir. Eğer Cenâb-ı Hakka satmayıp, nefis hesabına çalıştırsan, öyle meş’um ve müz’ic bir âlet olur ki, geçmiş zamanın hazinelerini ve gelecek zamanın ahvâlini başına yükletir. Eğer Mâlik-i Hakikisine satsan, akıl kâinâtın sonsuz rahmet ve hikmet hazinelerini açan tılsımlı bir anahtar olur.”

Kur’ân-ı Kerim, aklın bu iki yönünü şöyle işaret eder:

“Onlar yeryüzünde gezip dolaşmazlar mı ki akledecek kalpleri, işitecek kulakları olsun?” (Hac, 22/46)

“Aklını kullanmayanların üzerine Allah murdarlık kılar.” (Yunus, 10/100)

Tarih, aklını nefsine satanların karanlığa gömülüşüyle doludur; Firavun, Nemrut ve Ebu Cehil, aklını hevasına hizmet ettirmiş, zulüm ve yıkım bırakmıştır. Öte yandan Hz. Yusuf, Hz. Süleyman gibi imanla aklını kullananlar, adalet ve hikmetin zirvesine erişmişlerdir.

Modern bilim, aklın problem çözme ve bilgi işleme yeteneğini göstermiştir; ancak iman olmadan akıl, hakikati bulamaz ve sadece dünyevî hırsın kölesi olur.

İkinci Bab – Göz: İlâhî Sanat Seyircisi mi, Nefsin Pencere Kulu mu?

Göz, ruhun âlemi seyretme penceresidir. Bediüzzaman buyurur:

> “Göz, Cenâb-ı Hakka satılmadığı vakit, geçici güzellikleri nefis hevesine hizmetkâr eder. Eğer göz Sâni-i Basîre için çalışırsa, kâinatın mütâlaacısı, Rabbânî sanatın seyircisi olur.”

Kur’ân-ı Kerim’de gözün emaneti:

“Onlar yeryüzünde bulunanlara bakmazlar mı ki onların yaratılışını görsünler?” (Gâşiye, 88/17-20)

“Gözler onu göremez; o ise gözleri görür.” (En’âm, 6/103)

Modern optik bilimi, gözün saniyede milyonlarca fotonu beyne ilettiğini ve bilgiyi yorumladığını gösterir. Ancak iman perspektifi olmadan göz, sadece fani hazların aracı olur. Tarihî örnekler, İbnü’l-Heysem gibi âlimlerin gözün hem bilimsel hem de manevi faaliyetini idrak ettiğini ortaya koyar.

Üçüncü Bab – Dil: Rahmet Hazinelerinin Nazırı mı, Mide Kapıcısı mı?

Bediüzzaman buyurur:

> “Dildeki kuvve-i zâika, Fâtır-ı Hakîme satılmazsa, midenin kapıcısı olur; Rezzâk-ı Kerîm hesabına verilirse, rahmet hazinelerinin nazırı ve kudret matbahlarının müfettişi olur.”

Kur’ân-ı Kerim:

“Helâl ve temiz olanlardan yiyin ve Allah’ın nimetlerine şükredin.” (Nahl, 16/114)

“Yalan söyleyen diller, kalplerin sakladığını gizleyemez.” (Nahl, 16/105)

Tarihî olarak tasavvuf erbabı, dili şükür ve tesbih için kullanmış, oburluk ve israfı terk etmiştir. Modern biyoloji, dilin tat alma tomurcuklarının hem beslenme güvenliği hem de lezzet farkındalığı sağladığını gösterir.

Dördüncü Bab – Kulak: Hakikatin Kapısı mı, Batılın Borazanı mı?

Kulak, ruhun işitme penceresidir.

Kulak, Hak için açılmazsa boş sözlere ve günahlara hizmet eder; Allah yoluna verilirse, Kur’ân tilâvetini, hikmeti işitir.

Kur’ân:

“Onlar sözü dinler ve en güzeline uyarlar.” (Zümer, 39/18)

“Onların kulakları vardır işitmezler… İşte onlar hayvanlar gibidir.” (A‘raf, 7/179)

Tarihî örnekler: Hz. Mus‘ab bin Umeyr’in tebliği kulaklarını açanları hakikate götürmüştür. Modern psikoloji, işitmenin sadece ses hissi değil, niyet ve yönelişi de ihtiva ettiğini ortaya koyar.

Beşinci Bab – Kalp: Arşın Aynası mı, Hevanın Esiri mi?

Kalp, imanın merkezi ve manevî idrak cihazıdır.

Kalp imanla nurlandığında Allah’ın isim ve sıfatlarını yansıtır; imansız ise hevanın ve günahın esiri olur.

Kur’ân:

“Kalpler ancak Allah’ın zikriyle huzur bulur.” (Ra‘d, 13/28)

“Hayır! Onların işledikleri günahlar, kalplerini paslandırdı.” (Mutaffifin, 83/14)

Tarihî örnek: Hz. Bilal’in iman dolu kalbi, zulüm karşısında metin durmasını sağlamıştır. Modern tıp, kalbin duygular ve kararlarla doğrudan bağlantılı olduğunu ortaya koymuştur.

Hâtime – Emanetleri Sahibine Teslim Etmek

İnsanın beş ana emaneti: akıl, göz, dil, kulak ve kalp; imanla kullanıldığında rahmet hazinelerini açar, imansız kullanıldığında ise zulüm ve azap kapılarını aralar.

Emanet İmanla Kullanım İmansız Kullanım

Akıl Kâinatın sırlarını açar veya
Geçmiş ve gelecek azabını yükler
Göz İlahi sanatı seyreder veya
Nefsin haz penceresi olur
Dil Şükrü dillendirir veya
Mide kapıcılığına düşer
Kulak Hakikati duyar veya
Boş ve günah sözleri işitir
Kalp Allah’ın zikriyle huzur bulur veya Hevanın ve günahın esiri olur

Kur’ân-ı Kerim:
“Allah size emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında adaletle hükmetmenizi emreder.” (Nisa, 4/58)

Hülâsa – Özet

Bu kitapçık, insanın akıl, göz, dil, kulak ve kalbi gibi başlıca emanetlerini, imanla ve imansız kullanım yönleriyle ele aldı. İman, bu cihazları ebedî saadet anahtarına dönüştürürken; iman eksikliği onları nefsin kölesi hâline getirir. Ayetler, tarihî örnekler ve ilmî deliller, insanın emaneti sahibine teslim etmesi gerektiğini göstermektedir.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İrade-Teslimiyet Dengesi: Kur’ân’dan Kıssalarla

İrade-Teslimiyet Dengesi: Kur’ân’dan Kıssalarla

Hz. Âdem ve Şeytan Kıssası:

Kur’ân’da ilk insan ve ilk peygamber olan Hz. Âdem (as)’ın kıssasında, insanın iradesi ile imtihanı açıkça görülür. Cenâb-ı Hak ona, “Şu ağaca yaklaşmayın” buyurarak irade sınavı vermiştir. Şeytanın vesvesesiyle o irade zedelenmiş, ama ardından gelen tövbe ile teslimiyet yeniden tahkim edilmiştir.

> “Derken Âdem Rabbinden bazı kelimeler aldı da, Rabbi onun tövbesini kabul etti. Şüphesiz O tövbeleri çok kabul edendir, çok merhamet edendir.” (Bakara, 2/37)

Bu olay, irade ile hata yapılabileceğini ama teslimiyetle doğruluğun yeniden bulunabileceğini gösterir. Burada irade, kulun seçimiyle; teslimiyet ise Rabbin rahmetine yönelme ile ortaya çıkar.

Hz. İbrahim’in İmtihanları:

Hz. İbrahim (as), hem mantık yürütmeleriyle hakikate ulaşmada aklî iradesini, hem de Rabbinden gelen emirlere kayıtsız şartsız bağlılıkla teslimiyetini en yüksek derecede ortaya koymuştur.

Ateşe atılma hadisesinde:
İradesiyle Hakk’ı seçmiş, “Bunu ateşe atın” diyen kavmine karşı teslimiyetle boyun eğmemiştir.

> “Ey ateş! İbrahim için serin ve selametli ol!” (Enbiyâ, 21/69)

Oğlunu kurban etme emrinde:

En büyük varlığı olan oğlunu Allah emrettiği için kurban etmeye yeltenmiş, oğluyla birlikte teslimiyetin zirvesine ulaşmıştır:

> “Ey babacığım! Emrolunduğun şeyi yap; inşallah beni sabredenlerden bulacaksın.” (Saffât, 37/102)

Bu kıssa, irade ile yönelişin ve teslimiyetle rızanın birleştiği en ulvî örneklerden biridir.

Sahabe Hayatında İrade-Teslimiyet

Sahabe-i kiramın hayatı, Kur’ân’dan aldıkları imanla, irade ve teslimiyetin ahenkle yürüdüğü örneklerle doludur.

Hz. Ebubekir (ra):

Peygamber Efendimiz (sav)’in hicret yolculuğunda, iradesiyle her türlü riski göze alarak yoldaşı olmuş, mağarada iken korkusunu bastırıp teslimiyetle sükûnet bulmuştur.

> “Korkma! Allah bizimle beraberdir.” (Tevbe, 9/40)

Hz. Bilâl (ra):

Taşların altında işkence görmesine rağmen, iradesini Allah yolunda sebatla kullanmış ve teslimiyetle yalnızca “Ehad! Ehad!” demiştir. Bu, teslimiyetin göğüs gerdiği zorluğun içinde iradeyle direnmenin örneğidir.

Uhud’da Okçular:

Resûlullah’ın “yerinizi terk etmeyin” emrine rağmen, ganimet zannıyla iradelerini başka yöne kullanmaları, teslimiyetin zedelendiği bir anı ortaya çıkarmıştır. Sonuç ise büyük bir ibret olmuştur.

Günümüz Dünyasında Uygulamalar

Modern birey, özgürlük, seçim hakkı, bireysellik gibi kavramlarla iradeyi yüceltirken, teslimiyeti çoğu zaman pasiflik veya zayıflık olarak anlamaktadır. Oysa İslam’da teslimiyet, aklı iptal etmek değil, doğru istikamette kullanmaktır.

Karar Verme Anları:

İnsan bir tercih yaparken Kur’an ve sünnet rehberliğinde, nefsî arzulara teslim olmadan, vicdanıyla istişare ederek iradesini kullanmalı; sonucu Allah’a havale ederek teslimiyeti göstermelidir.

> “İş konusunda azmettiğin zaman Allah’a tevekkül et.” (Âl-i İmrân, 3/159)

Modern Psikoloji ve Teslimiyet:

Bugün terapi yöntemlerinde “kabullenme”, “şükür”, “anda kalma”, “tevekkül” gibi teslimiyete benzeyen kavramlar yaygınlaşmıştır. Batı’nın yeni yeni keşfettiği bu pratikler, İslâm’ın yüzyıllardır öğrettiği teslimiyetin farklı bir tezahürüdür.

Dua ve Sabır:

Teslimiyetin en büyük göstergesi duadır. İnsan iradesiyle çalışır, gayret eder, ama neticeyi duayla Allah’tan ister. Dua, hem iradenin hem de teslimiyetin dilidir.

Sonuç ve Değerlendirme

İrade, insanı imtihana götüren anahtardır. Teslimiyet ise imtihanı kazanma yoludur. İrade, seçimde aktif olmaktır; teslimiyet, seçilenin ardından ilahî hikmete razı olmaktır. İkisinin dengesi bozulduğunda insan ya zulme ya da tembelliğe düşer. Denge kurulduğunda ise insan, Hz. İbrahim gibi Halilullah olur; Hz. Bilâl gibi azat olur; Hz. Âdem gibi cennete döner.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İlahi Adaletin Tecellisi: Mazlumun Ahı ve Zamanın Şahidi

İlahi Adaletin Tecellisi: Mazlumun Ahı ve Zamanın Şahidi

Zalim, cezasını zannettiğinden geç, zannettiğinden ağır çeker.

Tarih boyunca nice mazlumlar zulme uğradı; nice zalimler de saltanat sürdü. Ancak zaman, sadece bir akış değil, aynı zamanda bir şahitliktir. Her zalimin mazluma attığı taş, zamanı yaralar; ve o yaralı zaman, bir gün o taşı sahibine iade eder. Çünkü kâinatın nizamında tesadüfe, adaletsizliğe ve başıboşluğa yer yoktur.

Mazlumun ahı, arşı titreten bir duadır, dercesine, kaderin adalet terazisinin şaşmazlığına dikkat çekilir. Zalim, her ne kadar dünyada elini kolunu sallayarak gezse de, ahiretteki muhakeme mahkemesinden kaçamaz. Üstelik bu adalet bazen dünyada da zuhur eder; beklenmeyen zamanlarda, umulmayan şekilde.

Zamanın Şahitliği

Zaman sadece geçen bir vakit değil, aynı zamanda ilahi adaletin bir sahnesidir. Her hadise, her zulüm ve her iyilik, zamanın belleğinde kayıt altına alınır. Bazen yıllar geçer, fakat o mazlumun bir damla gözyaşı, öyle bir anda karşılık bulur ki, izleyenler adeta “Bu ilahi bir adalet” der.

Tarihte zalimlerin en güçlü dönemlerinde bile çöküşün kıvılcımı, işte o mazlumun sessiz ahıyla başlar. Mazlumun duası zamanın içine işler ve zamanı delerek adaletin kapısını aralar.

Kur’an’da İlahi Adalet

Kur’ân, birçok kıssayla zalimlerin akıbetini gözler önüne serer:

Firavun, gücüne, ordusuna, sihirbazlarına rağmen denizde boğuldu.

Nemrud, sineğin kanat çırpışıyla yıkıldı.

Ebrehe, kuşların attığı taşlarla helak edildi.

Bütün bu örnekler, zalimlerin geçici üstünlüğüne karşı ilahi adaletin mutlak üstünlüğünü gösterir.

Mazlumun Ahı Ne Zaman Cevap Bulur?

Ah, sabırla ve imanla edilen bir dua ise, cevabı gecikse bile mutlaka gelir. Ahiret inancı, bu cevabın ebedî ve mükemmel olacağının teminatıdır. Fakat dünya sahnesinde de çoğu kez görüyoruz ki, mazlumun duası zalimin başına balyoz gibi iner.

Veciz Bir Gerçek:

> “Mazlumun âhı indirir şahı.”

Zamanın kaydettikleri silinmez. Belki biz unutabiliriz, ama adaletin sahibi unutmaz.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Kur’ân-ı Kerîm’de geçen önemli kavramlar

Kur’ân-ı Kerîm’de geçen önemli kavramlar:

Kavramın tanımı – Arapça kökü, lügat anlamı, ıstılahî anlamı.
Kur’ân’daki kullanımı – Kavramın geçtiği ayetler ve bağlantısı.
Mürâdifleri (eş anlamlı veya yakın anlamlı kelimeler) – Ayetlerden örneklerle desteklenmiş şekilde.

İman
İslâm
Takvâ
Nifâk
Küfr
Salih amel
Cihad
Sabır
Şükür
Tevhid
Rızık
Rahmet
Azap
Zulüm
Adalet
Hikmet
Hidayet
Dalalet

📌 KAVRAM: TAKVÂ

Lügat Anlamı: Arapça “وقى / vikâye” kökünden gelir; korunmak, sakınmak demektir.
2. Istılahî Anlamı: Allah’ın emirlerini tutup yasaklarından kaçınmak; kalbi ve ameli günahlardan korumak.
3. Kur’ân’daki Kullanımı:

“Ey iman edenler! Allah’tan, O’na yaraşır şekilde sakının (ittakûllah), ancak Müslümanlar olarak can verin.” (Âl-i İmrân, 3/102)

“Kim Allah’a karşı takvâ sahibi olursa, Allah ona bir çıkış yolu ihsan eder.” (Talâk, 65/2)
4. Mürâdifleri:

Birr (İyilik, doğruluk): Bakara, 2/177.

İhsan (Güzel davranış): Nahl, 16/90.

Kuşatıcı anlamda hidayet: Bakara, 2/2.

**********

Kur’ân Kavramları Sözlüğü

1️⃣ İMAN

Lügat Anlamı: Arapça “امن / emn” kökünden; güvenmek, tasdik etmek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın varlığını ve birliğini, Peygamberlerini, kitaplarını, meleklerini, ahireti ve kadere dair esasları kalp ile tasdik ve dil ile ikrar.
Ayet Örnekleri:

“Peygamber, Rabbinden kendisine indirilene iman etti; müminler de iman ettiler…” (Bakara, 2/285)

“Ey iman edenler! Allah’a, Peygamberine, O’na indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin.” (Nisâ, 4/136)
Muradifleri: Tasdik, ikrar, tevhid.

2️⃣ İSLÂM

Lügat Anlamı: “سلم / s-l-m” kökünden; teslim olmak, boyun eğmek.
Istılahî Anlamı: Allah’a itaat ve teslimiyet içinde O’nun hükümlerine boyun eğmek.
Ayet Örnekleri:

“Şüphesiz Allah katında din, İslâm’dır.” (Âl-i İmrân, 3/19)

“Kim İslâm’dan başka bir din ararsa, ondan asla kabul edilmeyecek…” (Âl-i İmrân, 3/85)
Muradifleri: Teslimiyet, ubudiyet, ihlas.

3️⃣ TAKVÂ

Lügat Anlamı: “وقى / vikâye” kökünden; korunmak, sakınmak.
Istılahî Anlamı: Allah’ın emirlerini tutmak, yasaklarından kaçınmak.
Ayet Örnekleri:

“Allah’tan, O’na yaraşır şekilde sakının.” (Âl-i İmrân, 3/102)

“Kim Allah’a karşı takvâ sahibi olursa, Allah ona bir çıkış yolu ihsan eder.” (Talâk, 65/2)
Muradifleri: Birr, ihsan, hidayet.

4️⃣ NİFÂK

Lügat Anlamı: “نفق / n-f-q” kökünden; gizlemek, tünel kazmak (iki yüzlülük).
Istılahî Anlamı: Kalben inkâr edip zahiren iman etmiş görünmek.
Ayet Örnekleri:

“Münafıklar, Allah’ı aldatmaya çalışırlar; oysa Allah onların oyununu başlarına geçirir.” (Nisâ, 4/142)

“Münafık erkekler ve münafık kadınlar…” (Tevbe, 9/67)
Muradifleri: İkiyüzlülük, riya, hıyanet.

5️⃣ KÜFR

Lügat Anlamı: “كفر / k-f-r” kökünden; örtmek, gizlemek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın varlığını ve birliğini inkâr etmek, nimetlerini görmezden gelmek.
Ayet Örnekleri:

“Gerçekten inkâr edenler için fark etmez; onları uyarsan da uyarmasan da iman etmezler.” (Bakara, 2/6)

“Kim iman ettikten sonra inkâr ederse…” (Nahl, 16/106)
Muradifleri: İnkâr, reddiye, ilhad.

6️⃣ SALİH AMEL

Lügat Anlamı: “صَلُح / s-l-h” kökünden; düzgün olmak, ıslah etmek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın razı olduğu şekilde yapılan doğru ve hayırlı işler.
Ayet Örnekleri:

“İman edip salih amel işleyenlere gelince…” (Bakara, 2/82)

“Kim salih amel işlerse kendi lehinedir.” (Fussilet, 41/46)
Muradifleri: Birr, ihsan, amel-i hayr.

7️⃣ CİHAD

Lügat Anlamı: “جَهَد / c-h-d” kökünden; güç sarf etmek, gayret etmek.
Istılahî Anlamı: Allah yolunda mal ve can ile mücadele etmek.
Ayet Örnekleri:

“Allah yolunda, hakkıyla cihad edin.” (Hac, 22/78)

“Onlarla, Allah yolunda savaşın.” (Bakara, 2/190)
Muradifleri: Mücahede, gazâ, kıtal.

8️⃣ SABIR

Lügat Anlamı: “صبر / s-b-r” kökünden; dayanmak, tahammül etmek.
Istılahî Anlamı: Sıkıntılara ve musibetlere karşı metanet göstermek, Allah’ın rızasına uygun hareket etmek.
Ayet Örnekleri:

“Sabredenlere mükâfatları hesapsız verilecektir.” (Zümer, 39/10)

“Ey iman edenler! Sabır ve namazla Allah’tan yardım isteyin.” (Bakara, 2/153)
Muradifleri: Tahammül, sebat, metanet.

9️⃣ ŞÜKÜR

Lügat Anlamı: “شكر / ş-k-r” kökünden; verilen nimeti bilmek ve karşılığını vermek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın nimetlerini itiraf edip, onları O’nun rızasına uygun kullanmak.
Ayet Örnekleri:

“Eğer şükrederseniz, nimetimi artırırım.” (İbrahim, 14/7)

“Şükreden kullarım azdır.” (Sebe, 34/13)
Muradifleri: Hamd, minnet, sena.

🔟 TEVHİD

Lügat Anlamı: “وحد / v-h-d” kökünden; birlemek.
Istılahî Anlamı: Allah’ı zatında, sıfatlarında ve fiillerinde birlemek; O’na hiçbir şeyi ortak koşmamak.
Ayet Örnekleri:

“İlâhınız bir tek ilâhtır.” (Bakara, 2/163)

“O Allah’tır, tektir.” (İhlâs, 112/1)
Muradifleri: İhlas, tecrid, ulûhiyet.

11️⃣ HİDAYET

Lügat Anlamı: “هدى / h-d-y” kökünden; yol göstermek, rehberlik etmek. Istılahî Anlamı: Allah’ın, kullarını doğru yola iletmesi. Ayet Örnekleri:

“Bu kitap, muttakîler için bir hidayettir.” (Bakara, 2/2)

“Allah, dilediğini doğru yola iletir.” (Nûr, 24/46) Muradifleri: Doğru yol, sırat-ı müstakim, nur.

12️⃣ DALÂLET

Lügat Anlamı: “ضلل / d-l-l” kökünden; sapmak, kaybolmak. Istılahî Anlamı: Hak yoldan uzaklaşmak, doğru yoldan sapmak. Ayet Örnekleri:

“Şüphesiz ki Allah’ın yolundan saptırırlar.” (Nisâ, 4/167)

“O, sapıklık içindedir.” (Yâsîn, 36/8) Muradifleri: Sapma, azgınlık, küfr.

13️⃣ RAHMET

Lügat Anlamı: “رحم / r-h-m” kökünden; merhamet, şefkat. Istılahî Anlamı: Allah’ın kullarına olan lütuf ve ihsanı. Ayet Örnekleri:

“Rahmetim her şeyi kuşatmıştır.” (A’râf, 7/156)

“Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin.” (Zümer, 39/53) Muradifleri: Merhamet, lütuf, mağfiret.

14️⃣ AZAP

Lügat Anlamı: “عذب / a-z-b” kökünden; acı vermek. Istılahî Anlamı: Allah’ın, inkârcı ve zalimlere ahirette veya dünyada verdiği ceza. Ayet Örnekleri:

“Şüphesiz ki azabım pek çetindir.” (İbrahim, 14/7)

“Onlar için acıklı bir azap vardır.” (Bakara, 2/10) Muradifleri: Ceza, ikab, musibet.

15️⃣ ZULÜM

Lügat Anlamı: “ظلم / z-l-m” kökünden; karanlığa gömmek, hakkı zayi etmek. Istılahî Anlamı: Başkasının hakkını gasp etmek, haksızlık yapmak. Ayet Örnekleri:

“Allah zalimleri sevmez.” (Âl-i İmrân, 3/57)

“Zulmedenler kurtuluşa ermez.” (En’âm, 6/21) Muradifleri: Haksızlık, gasb, tuğyan.

16️⃣ ADALET

Lügat Anlamı: “عدل / a-d-l” kökünden; eşitlik, denge. Istılahî Anlamı: Hak sahibine hakkını vermek. Ayet Örnekleri:

“Adaletle hükmedin.” (Nisâ, 4/58)

“Adaletli olun; bu, takvâya daha yakındır.” (Mâide, 5/8) Muradifleri: Hak, insaf, mizan.

17️⃣ HİKMET

Lügat Anlamı: “حكم / h-k-m” kökünden; hükmetmek, engellemek. Istılahî Anlamı: Faydalı bilgi, derin anlayış. Ayet Örnekleri:

“Allah hikmeti dilediğine verir.” (Bakara, 2/269)

“Peygambere kitap ve hikmeti öğretti.” (Bakara, 2/151) Muradifleri: Feraset, ilim, basiret.

18️⃣ İHLAS

Lügat Anlamı: “خلص / h-l-s” kökünden; saf olmak. Istılahî Anlamı: Amelleri yalnız Allah rızası için yapmak. Ayet Örnekleri:

“Dini yalnız O’na has kılarak kulluk edin.” (Beyyine, 98/5)

“O hâlis dindir.” (Zümer, 39/3) Muradifleri: Safiyet, samimiyet, tevhid.

19️⃣ İHSAN

Lügat Anlamı: “حسن / h-s-n” kökünden; güzel olmak. Istılahî Anlamı: Allah’ı görüyormuş gibi ibadet etmek, güzel davranmak. Ayet Örnekleri:

“Allah, ihsan edenleri sever.” (Bakara, 2/195)

“İhsan edenlere mükâfat vardır.” (Yûnus, 10/26) Muradifleri: Güzellik, cömertlik, lütuf.

20️⃣ BİRR

Lügat Anlamı: “بر / b-r-r” kökünden; iyilik, doğruluk. Istılahî Anlamı: Allah’a iman ve O’nun rızasına uygun iyilik yapmak. Ayet Örnekleri:

“Birr, yüzlerinizi doğu ve batıya çevirmeniz değildir.” (Bakara, 2/177)

“Birr’de yarışın.” (Âl-i İmrân, 3/133) Muradifleri: İyilik, fazilet, takvâ.

21️⃣ MAĞFİRET

Lügat Anlamı: “غفر / ğ-f-r” kökünden; örtmek, bağışlamak. Istılahî Anlamı: Allah’ın günahları affetmesi. Ayet Örnekleri:

“Allah çok bağışlayan, çok merhamet edendir.” (Nisâ, 4/96)

“Allah’ın mağfireti geniştir.” (Necm, 53/32) Muradifleri: Affetme, bağış, rahmet.

22️⃣ TEVBE

Lügat Anlamı: “تاب / t-v-b” kökünden; dönmek. Istılahî Anlamı: Kulun günahlarından pişman olarak Allah’a yönelmesi. Ayet Örnekleri:

“Ey iman edenler! Allah’a samimi tevbe ile dönün.” (Tahrîm, 66/8)

“Allah tevbe edenleri sever.” (Bakara, 2/222) Muradifleri: İstiğfar, rücû, inâbe.

23️⃣ İSTİĞFAR

Lügat Anlamı: “غفر / ğ-f-r” kökünden; bağışlanma dilemek. Istılahî Anlamı: Allah’tan günahların affını istemek. Ayet Örnekleri:

“Rabbinizden bağışlanma dileyin.” (Nûh, 71/10)

“O çok bağışlayandır.” (Zümer, 39/53) Muradifleri: Tevbe, mağfiret dileme.

24️⃣ ŞİRK

Lügat Anlamı: “شرك / ş-r-k” kökünden; ortak koşmak. Istılahî Anlamı: Allah’a ilahlıkta, sıfatlarında veya fiillerinde ortak koşmak. Ayet Örnekleri:

“Allah kendisine şirk koşulmasını bağışlamaz.” (Nisâ, 4/48)

“O’na hiçbir şeyi ortak koşmayın.” (En’âm, 6/151) Muradifleri: Ortak koşma, putperestlik, küfr.

25️⃣ RİYA

Lügat Anlamı: “رأى / r-e-y” kökünden; görmek. Istılahî Anlamı: Ameli Allah rızası dışında gösteriş için yapmak. Ayet Örnekleri:

“Onlar namaza kalktıklarında üşenerek kalkarlar, insanlara gösteriş yaparlar.” (Nisâ, 4/142)

“Vay haline o namaz kılanların ki, onlar gösteriş yaparlar.” (Mâûn, 107/4-6) Muradifleri: Gösteriş, iki yüzlülük.

26️⃣ GİYBET

Lügat Anlamı: “غِيبَة / g-y-b”; birini yokken kötülemek.
Istılahî Anlamı: Kardeşini arkasından hoşlanmayacağı şekilde anmak.
Ayet Örnekleri: Hucurât 49/12: “Gıybetten sakının…”
Muradifleri: Nemîme, laf atmak, dedikodu.

27️⃣ SALÂT (NAMAZ)

Lügat Anlamı: “صلاة / s-l-v”; dua ve ibadet.
Istılahî Anlamı: Farz kılınmış günlük ibadet.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/43: “Namazı kılın…”
Muradifleri: Dua, kıyam, rükû, secde.

28️⃣ ZEKÂT

Lügat Anlamı: “زكاة / z-k-v”; temizlenmek, artmak.
Istılahî Anlamı: Malın belirli kısmını ihtiyaç sahiplerine vermek.
Ayet Örnekleri: Tevbe 9/60: “Zekât, yoksullarındır.”
Muradifleri: Sadaka, infak, mal temizliği.

29️⃣ SAVM (ORUÇ)

Lügat Anlamı: “صوم / s-v-m”; kendini alıkoymak.
Istılahî Anlamı: Belirli zamanlarda yeme, içme ve kötü sözden uzak durmak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/183-185: “Oruç sizden öncekilere farz kılındığı gibi…”
Muradifleri: İmsak, takvâ, nefsi terbiye.

30️⃣ HAC

Lügat Anlamı: “حج / h-c”; yönelmek, ziyaret etmek.
Istılahî Anlamı: Belirli zaman ve şartlarda Kâbe’yi ziyaret ibadeti.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/97; Bakara 2/196
Muradifleri: Umre, menâsik, ibadet ziyareti.

31️⃣ CENNET

Lügat Anlamı: “جنة / c-n-n”; gizli bahçe.
Istılahî Anlamı: Müminlerin ebedî mutluluk yurdu.
Ayet Örnekleri: Kehf 18/107; Ra’d 13/35
Muradifleri: Firdevs, adn, naîm.

32️⃣ CEHENNEM

Lügat Anlamı: “جهنم / c-h-n-m”; ateş yurdu.
Istılahî Anlamı: Kâfir ve zalimlerin azap yurdu.
Ayet Örnekleri: Mülk 67/6-7; Kehf 18/29
Muradifleri: Sakar, saîr, hutame.

33️⃣ RÛH

Lügat Anlamı: “روح / r-v-h”; hayat veren latif unsur.
Istılahî Anlamı: Allah’tan gelen ve canı canlandıran hayat unsuru.
Ayet Örnekleri: İsrâ 17/85; Secde 32/9
Muradifleri: Hayat, latife, nefes.

34️⃣ NEFS

Lügat Anlamı: “نفس / n-f-s”; kişi, öz.
Istılahî Anlamı: İnsan iç dünyası, arzular ve benlik.
Ayet Örnekleri: Fussilet 41/53; Şems 91/7-8
Muradifleri: Benlik, şahsiyet, iç güç.

35️⃣ SABIR

Lügat Anlamı: “صبر / s-b-r”; tahammül etmek.
Istılahî Anlamı: Musibet ve sıkıntılara karşı dayanma.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/153; Zümer 39/10
Muradifleri: Tahammül, metanet, sebat.

36️⃣ ŞÜKÜR

Lügat Anlamı: “شكر / ş-k-r”; minnet ve takdir.
Istılahî Anlamı: Allah’ın nimetlerini bilmek ve kullanmak.
Ayet Örnekleri: İbrahim 14/7; Sebe 34/13
Muradifleri: Hamd, sena, teşekkür.

37️⃣ TEVHİD

Lügat Anlamı: “وحد / v-h-d”; birlemek, teklik.
Istılahî Anlamı: Allah’ı zat, sıfat ve fiilde birlemek.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/163; İhlâs 112/1-4
Muradifleri: Tecrid, ulûhiyet, ihlâs.

38️⃣ TEVEKKÜL

Lügat Anlamı: “وكل / v-k-l”; güvenmek, dayanmak.
Istılahî Anlamı: Sonucu Allah’a bırakıp sebeplere sarılmak.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/159; Talâk 65/3
Muradifleri: İtimad, istiâne, teslimiyet.

39️⃣ KADER

Lügat Anlamı: “قدر / k-d-r”; ölçü, takdir.
Istılahî Anlamı: Allah’ın ezelî bilgisiyle her şeyi belirlemesi.
Ayet Örnekleri: Kadr 97/1-5; Hadîd 57/22
Muradifleri: Takdir, kazâ, miktar.

40️⃣ CİHAD

Lügat Anlamı: “جهد / c-h-d”; gayret, çaba.
Istılahî Anlamı: Allah yolunda mücadele etmek.
Ayet Örnekleri: Hac 22/78; Bakara 2/190
Muradifleri: Mücahede, gazâ, uğraş.

41️⃣ FİTNE

Lügat Anlamı: “فتنة / f-t-n”; imtihan, ayırma.
Istılahî Anlamı: İnsanları sarsan imtihan veya karışıklık.
Ayet Örnekleri: Enfâl 8/25; Ankebût 29/2-3
Muradifleri: İmtihan, bela, şüphe.

42️⃣ BELÂ / İMTİHAN

Lügat Anlamı: “بلاء / b-l-â”; sınamak, denemek.
Istılahî Anlamı: Kulun sabrını ölçmek amacıyla gönderilen musibet.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/155; Mülk 67/2
Muradifleri: İmtihan, musibet, mihnet.

43️⃣ ADALET

Lügat Anlamı: “عدل / a-d-l”; denge ve eşitlik.
Istılahî Anlamı: Hak ve hukuku yerine getirme.
Ayet Örnekleri: Nahl 16/90; Mâide 5/8
Muradifleri: Hak, insaf, kıst.

44️⃣ HİDAYET

Lügat Anlamı: “هدى / h-d-y”; yol göstermek.
Istılahî Anlamı: Doğru yolu bulma, Allah’ın rehberliği.
Ayet Örnekleri: Fâtiha 1/6-7; Bakara 2/2
Muradifleri: Reşad, sırat-ı müstakim, nur.

45️⃣ DALÂLET

Lügat Anlamı: “ضلل / d-l-l”; sapmak, kaymak.
Istılahî Anlamı: Haktan ayrılmak, yanlış yolda olmak.
Ayet Örnekleri: Nahl 16/36; Fâtiha 1/7
Muradifleri: Sapıklık, şaşkınlık, gay.

46️⃣ KÜFR

Lügat Anlamı: “كفر / k-f-r”; örtmek, gizlemek.
Istılahî Anlamı: Hakikati örtmek, inkâr etmek.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/6-7; Nahl 16/106
Muradifleri: İnkar, reddiye, ilhad.

47️⃣ NİFÂK

Lügat Anlamı: “نفاق / n-f-q”; iki yüzlülük.
Istılahî Anlamı: Kalben inançsız, zahiren imanlı olmak.
Ayet Örnekleri: Nisâ 4/142; Tevbe 9/67
Muradifleri: Riya, hıyanet, tezvir.

48️⃣ SALİH AMEL

Lügat Anlamı: “صالح / s-l-h”; düzgün ve faydalı.
Istılahî Anlamı: Allah’ın rızasına uygun iyi ameller.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/82; Fussilet 41/46
Muradifleri: İyilik, birr, amel-i hayr.

49️⃣ TEFERRUK / BİRLİK

Lügat Anlamı: “فرّق / f-r-q”; ayırmak, bölmek.
Istılahî Anlamı: Müminler arasında ayrılık veya birliğe çağrı.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/103
Muradifleri: Vahdet, birliğe çağrı, tefrik.

50️⃣ HAK / HAKİKAT

Lügat Anlamı: “حق / h-q-q”; gerçek, doğru.
Istılahî Anlamı: Allah’ın ve hak dinin doğruluğu.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/60; En’âm 6/115
Muradifleri: Doğruluk, gerçek, hakikat.

51️⃣ SABR-İ İMÂN

Lügat Anlamı: “صبر / s-b-r”; sabır.
Istılahî Anlamı: İnançla sıkıntılara dayanmak, sabırlı olmak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/153; Ali İmran 3/200
Muradifleri: Tahammül, sebat, metanet.

52️⃣ ŞÜKÛR-İ İMÂN

Lügat Anlamı: “شكر / ş-k-r”; teşekkür.
Istılahî Anlamı: Allah’ın nimetlerini bilmek ve O’na şükretmek.
Ayet Örnekleri: Nahl 16/18; İbrahim 14/7
Muradifleri: Hamd, takdir, minnet.

53️⃣ İMTİHAN

Lügat Anlamı: “بلاء / b-l-â”; sınamak.
Istılahî Anlamı: Allah’ın kullarını denemesi.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/155; Mülk 67/2
Muradifleri: Belâ, mihnet, fitne.

54️⃣ FİTNE

Lügat Anlamı: “فتنة / f-t-n”; karışıklık, imtihan.
Istılahî Anlamı: Toplumu ve bireyi sarsan imtihan veya karışıklık.
Ayet Örnekleri: Enfâl 8/25; Ankebût 29/2
Muradifleri: İmtihan, sıkıntı, belâ.

55️⃣ İSLÂM

Lügat Anlamı: “سلام / s-l-m”; barış, teslimiyet.
Istılahî Anlamı: Allah’a teslimiyet dini.
Ayet Örnekleri: Al-i İmran 3/19; Âl-i İmrân 3/85
Muradifleri: Tevhid, teslimiyet, dîn-i hak.

56️⃣ İMAN

Lügat Anlamı: “آمن / â-m-n”; güvenmek, inanmak.
Istılahî Anlamı: Allah’a ve ahiret gününe inanmak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/285; Nisâ 4/136
Muradifleri: İnanç, itikat, tasdik.

57️⃣ TEVHİD-İ EF’ÂL

Lügat Anlamı: “وحد / v-h-d”; birlemek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın fiillerini yalnız O’na has bilmek.
Ayet Örnekleri: En’âm 6/101-102
Muradifleri: Ulûhiyet tevhidi, fiillerde tevhid.

58️⃣ TEVHİD-İ ESMA VE SIFAT

Lügat Anlamı: “وحد / v-h-d”; birlemek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın isim ve sıfatlarını benzersiz bilmek.
Ayet Örnekleri: İhlâs 112/1-4; Şûrâ 42/11
Muradifleri: Esmâ-i hüsnâ, sıfat-ı zâtî.

59️⃣ KUR’ÂN

Lügat Anlamı: “قرأ / k-r-â”; okumak.
Istılahî Anlamı: Allah kelamı, öğüt ve rehber.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/2; Furkan 25/1
Muradifleri: Kitap, kelâm, vahiy.

60️⃣ SÜNNET

Lügat Anlamı: “سنة / s-n-n”; yol, model.
Istılahî Anlamı: Peygamberin söz ve davranışları.
Ayet Örnekleri: Ahzâb 33/21; Nûr 24/54
Muradifleri: Rasulullah örneği, model, ibret.

61️⃣ HUKUK

Lügat Anlamı: “حق / h-q-q”; hak.
Istılahî Anlamı: Hak ve adalet kuralları.
Ayet Örnekleri: Mâide 5/8; Nahl 16/90
Muradifleri: Adalet, kıst, hak.

62️⃣ AHLAK

Lügat Anlamı: “خلق / h-l-q”; yaratmak, karakter.
Istılahî Anlamı: İnsan davranışları ve erdemleri.
Ayet Örnekleri: A’râf 7/31; Hucurât 49/11-12
Muradifleri: Fazilet, ahlâkî erdem, edepli davranış.

63️⃣ TESELLİ

Lügat Anlamı: “سلى / s-l-l”; rahatlamak, huzur bulmak.
Istılahî Anlamı: Musibet ve sıkıntılarda sabır ve huzur bulmak.
Ayet Örnekleri: Zümer 39/10; Bakara 2/155
Muradifleri: Sükûnet, metanet, rahatlık.

64️⃣ UMUT

Lügat Anlamı: “رجاء / r-j-â”; beklemek, ümit etmek.
Istılahî Anlamı: Allah’tan hayırlı şeyler beklemek.
Ayet Örnekleri: Zümer 39/53; Yusuf 12/87
Muradifleri: Ümit, beklenti, ümidvarlık.

65️⃣ KORKU / HİCÂB

Lügat Anlamı: “خوف / h-v-f”; çekinmek.
Istılahî Anlamı: Allah’tan korkmak, saygı ve itaat.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/175; En’âm 6/31
Muradifleri: Haşiyet, takvâ, edep.

66️⃣ TEŞEKKÜR

Lügat Anlamı: “شكر / ş-k-r”; minnet ve teşekkür.
Istılahî Anlamı: Allah’a ve insanlara teşekkür etmek.
Ayet Örnekleri: Nahl 16/114; İbrahim 14/7
Muradifleri: Şükür, hamd, minnet.

67️⃣ MAKSAT / MURAD

Lügat Anlamı: “مراد / m-r-d”; amaç.
Istılahî Anlamı: Allah’ın yaratmadaki hikmeti.
Ayet Örnekleri: Mülk 67/2; Bakara 2/29
Muradifleri: Gayem, hikmet, hedef.

68️⃣ HİZMET / İBADET

Lügat Anlamı: “عبد / aʿ-b-d”; kulluk.
Istılahî Anlamı: Allah’a yönelerek yapılan her türlü ibadet.
Ayet Örnekleri: Zâriyât 51/56; Bakara 2/21
Muradifleri: Kulluk, ibadet, adak.

69️⃣ TESLİMİYET

Lügat Anlamı: “سلام / s-l-m”; barış ve teslimiyet.
Istılahî Anlamı: Allah’a gönülden boyun eğmek.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/19; En’âm 6/125
Muradifleri: İtaat, tevbe, barış.

70️⃣ HAZRET

Lügat Anlamı: “حضرة / h-z-r”; varlık, yüksek mertebe.
Istılahî Anlamı: Allah’ın ulûhiyeti ve büyüklüğü.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/190; Hicr 15/9
Muradifleri: Ulûhiyet, azamet, keramet.

71️⃣ HAKİMİYET

Lügat Anlamı: “حكم / h-k-m”; hükmetmek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın evrendeki mutlak yönetimi.
Ayet Örnekleri: Mülk 67/1; En’âm 6/18
Muradifleri: Yönetim, kudret, ilahî düzen.

72️⃣ LUTF / NİMET

Lügat Anlamı: “لطف / l-t-f”; incelik, iyilik.
Istılahî Anlamı: Allah’ın kullarına verdiği nimetler.
Ayet Örnekleri: Nahl 16/18; İbrahim 14/7
Muradifleri: İhsan, nimet, lütuf.

73️⃣ HİKMET

Lügat Anlamı: “حكم / h-k-m”; hükmetmek, engellemek.
Istılahî Anlamı: Faydalı ve derin bilgi.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/269; Nûr 24/35
Muradifleri: İlmi basiret, feraset, hikmet.

74️⃣ İYİLİK / BİRR

Lügat Anlamı: “بر / b-r-r”; iyilik, doğruluk.
Istılahî Anlamı: Allah’ın rızasına uygun amel.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/177; Âl-i İmrân 3/133
Muradifleri: Fazilet, salih amel, iyilik.

75️⃣ KÖTÜLÜK / FASIKLIK

Lügat Anlamı: “فسق / f-s-q”; sapmak.
Istılahî Anlamı: Allah’ın emirlerine aykırı davranış.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/27; Nisa 4/115
Muradifleri: Günah, azgınlık, sapkınlık.

76️⃣ NUR / IŞIK

Lügat Anlamı: “نور / n-v-r”; aydınlık.
Istılahî Anlamı: Allah’ın hidayet ve rehberliği.
Ayet Örnekleri: Nûr 24/35; En’âm 6/122
Muradifleri: Hidayet, rehberlik, aydınlık.

77️⃣ ZİKR

Lügat Anlamı: “ذكر / z-k-r”; hatırlamak.
Istılahî Anlamı: Allah’ı anmak ve hatırlamak.
Ayet Örnekleri: Âl-i İmrân 3/191; Enfâl 8/45
Muradifleri: Anma, ibadet, tesbih.

78️⃣ DUÂ

Lügat Anlamı: “دعاء / d-ʿ-w”; çağırmak, istemek.
Istılahî Anlamı: Allah’tan yardım ve dilekte bulunmak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/186; Mü’minûn 23/118
Muradifleri: İstek, yalvarış, talep.

79️⃣ RAHMAN

Lügat Anlamı: “رحمن / r-ḥ-m-n”; sonsuz merhamet.
Istılahî Anlamı: Allah’ın kullarına olan şefkati.
Ayet Örnekleri: Fatiha 1/1; Rahman 55/1
Muradifleri: Merhamet, lütuf, ihsan.

80️⃣ RAHİM

Lügat Anlamı: “رحيم / r-ḥ-m”; şefkatli.
Istılahî Anlamı: Allah’ın sürekli merhamet eden sıfatı.
Ayet Örnekleri: Fatiha 1/3; Al-i İmran 3/31
Muradifleri: Merhametli, şefkat, lütuf.

81️⃣ GAFLET

Lügat Anlamı: “غفل / ğ-f-l”; unutmak, dikkatsiz olmak.
Istılahî Anlamı: Allah’ı ve ahireti unutarak yaşamak.
Ayet Örnekleri: Kıyâme 75/14; Tâhâ 20/124
Muradifleri: Unutkanlık, dalalet, ihmalkarlık.

82️⃣ TEVÂZU / HÜSN-Ü AHLAK

Lügat Anlamı: “تواضع / t-w-ḍ”; alçakgönüllülük.
Istılahî Anlamı: İnsanların arasında tevazu göstermek, güzel ahlak.
Ayet Örnekleri: Furkan 25/63; Lokman 31/18
Muradifleri: Alçakgönüllülük, edepli davranış, tevazu.

83️⃣ SADAKAT

Lügat Anlamı: “صدق / s-d-q”; doğruluk, sadakat.
Istılahî Anlamı: Doğru sözlü ve güvenilir olmak.
Ayet Örnekleri: Ahzâb 33/70-71; Tâhâ 20/72
Muradifleri: Güvenilirlik, dürüstlük, doğruluk.

84️⃣ İMAN-İ KÜLLİ

Lügat Anlamı: “إيمان / î-m-n”; inanç.
Istılahî Anlamı: Allah, melekler, kitaplar, peygamberler ve ahiret gününe inanç.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/285; Nisa 4/136
Muradifleri: İnanç, itikat, tasdik-i külli.

85️⃣ İHSAN

Lügat Anlamı: “حسن / h-s-n”; güzellik.
Istılahî Anlamı: Allah’ı görüyormuş gibi ibadet ve amel yapmak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/195; Yûnus 10/26
Muradifleri: Güzellik, ihsan, cömertlik.

86️⃣ TÂKVA

Lügat Anlamı: “تقوى / t-q-w”; sakınmak.
Istılahî Anlamı: Allah’tan korkmak ve emirlerine uymak.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/2; Ali İmran 3/102
Muradifleri: Allah korkusu, edep, sakınma.

87️⃣ MÜSLÜMAN

Lügat Anlamı: “مسلم / m-s-l-m”; teslim olan.
Istılahî Anlamı: Allah’a teslim olan kişi.
Ayet Örnekleri: Ali İmran 3/19; Hucurât 49/14
Muradifleri: Teslimiyet, iman sahibi, mümin.

88️⃣ MÜMİN

Lügat Anlamı: “مؤمن / m-ʾ-m-n”; inanmış.
Istılahî Anlamı: Kalbi ve ameliyle iman eden kişi.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/2; Mü’minûn 23/1-11
Muradifleri: İnançlı, iman sahibi, bağlı.

89️⃣ MÜNAFIK

Lügat Anlamı: “منافق / m-n-f-q”; iki yüzlü.
Istılahî Anlamı: Dışarıdan mümin görünüp kalben inançsız olan kişi.
Ayet Örnekleri: Nisâ 4/145; Tevbe 9/67-68
Muradifleri: Nifak, riya, ikiyüzlülük.

90️⃣ İNSAF / ADALET

Lügat Anlamı: “انصاف / n-s-f”; hakkı vermek.
Istılahî Anlamı: Hak ve adaletle davranmak.
Ayet Örnekleri: Mâide 5/8; Nahl 16/90
Muradifleri: Hakkaniyet, denge, doğruluk.

91️⃣ HİDAYET / REŞÂD

Lügat Anlamı: “هدى / h-d-y”; yol göstermek.
Istılahî Anlamı: Doğru yola yönelmek, Allah’ın rehberliği.
Ayet Örnekleri: Fatiha 1/6-7; Bakara 2/2
Muradifleri: Nur, doğru yol, sırat-ı müstakim.

92️⃣ DALÂLET / SAPIKLIK

Lügat Anlamı: “ضلل / d-l-l”; sapmak.
Istılahî Anlamı: Haktan ayrılmak, yanlış yolda olmak.
Ayet Örnekleri: Fâtiha 1/7; En’âm 6/116
Muradifleri: Azgınlık, şaşkınlık, yanlış yol.

93️⃣ HİDAYET VE DALÂLET

Lügat Anlamı: “هدى وضل / h-d-y ve d-l-l”; doğru ve yanlış.
Istılahî Anlamı: İnsanların seçim hakkı ve sorumluluğu.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/256; Nahl 16/125
Muradifleri: Doğru yol, sapıklık, seçim.

94️⃣ RAHMET / MERHAMET

Lügat Anlamı: “رحمة / r-ḥ-m”; şefkat, iyilik.
Istılahî Anlamı: Allah’ın kullarına olan lütfu ve şefkati.
Ayet Örnekleri: A’râf 7/156; Zümer 39/53
Muradifleri: Lütuf, mağfiret, şefkat.

95️⃣ AZAP / CEZA

Lügat Anlamı: “عذاب / ʿ-ḍ-b”; acı vermek.
Istılahî Anlamı: Allah’ın adaleti gereği verilen ceza.
Ayet Örnekleri: Hicr 15/49; Zümer 39/63
Muradifleri: İkâb, musibet, cezâ.

96️⃣ ZULÜM / HAKSIZLIK

Lügat Anlamı: “ظلم / z-l-m”; karanlık, hakkı gaspetmek.
Istılahî Anlamı: Haksızlık ve adaletsizlik yapmak.
Ayet Örnekleri: En’âm 6/21; Âl-i İmrân 3/57
Muradifleri: Haksızlık, tuğyan, gasb.

97️⃣ ADALET / HAKKANİYET

Lügat Anlamı: “عدل / a-d-l”; denge ve hak.
Istılahî Anlamı: Herkese hakkını vermek.
Ayet Örnekleri: Mâide 5/8; Nahl 16/90
Muradifleri: Hak, insaf, kıst.

98️⃣ HİKMET / FERASET

Lügat Anlamı: “حكم / h-k-m”; hükmetmek.
Istılahî Anlamı: Derin bilgi ve faydalı anlayış.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/269; Nûr 24/35
Muradifleri: Basiret, ilim, hikmet.

99️⃣ İHLAS / SAMİMİYET

Lügat Anlamı: “إخلاص / ʾ-ḫ-l-ṣ”; arıtmak, saf hale getirmek.
Istılahî Anlamı: İbadeti ve ameli sadece Allah rızası için yapmak.
Ayet Örnekleri: Beyyine 98/5; Zümer 39/2-3
Muradifleri: Samimiyet, saf niyet, halisiyet.

100️⃣ SABIR / SEBAT

Lügat Anlamı: “صبر / ṣ-b-r”; dayanmak, direnmek.
Istılahî Anlamı: Zorluk ve musibetlere karşı metanet göstermek, Allah’ın rızasına uygun şekilde direnmek.
Ayet Örnekleri: Bakara 2/153; Âl-i İmrân 3/200
Muradifleri: Tahammül, sebat, metanet.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Varlıkta İrade ve Teslimiyet Dengesi: İnsan Nereye?

Varlıkta İrade ve Teslimiyet Dengesi: İnsan Nereye?

İrade ile Teslimiyet Arasında İnsan: Bir Denge Noktası mı, Yoksa Çatışma Alanı mı?

İnsanın yaratılışına yerleştirilen irade, ona sorumluluk yükleyen, tercihi olan ve o tercihiyle ebedi akıbetini şekillendiren bir yetkidir. Ancak bu irade, sınırsız ve mutlak değildir. Çünkü insan aynı zamanda “abd”dir; yani kuldur. Kulluk ise teslimiyetin diğer adıdır.

Kur’an-ı Kerim’de bu denge çok ince çizgilerle işlenmiştir:

> “O size kulaklar, gözler ve gönüller verdi. Ne kadar az şükrediyorsunuz!”
(Secde, 32/9)

Bu ayet, insanın şuur, idrak ve irade sahibi olduğuna işaret ederken, bunların onu şükre (yani teslimiyetle kulluğa) götürmesi gerektiğini de bildirir.

İnsana verilen cüz’-i ihtiyarî, bir irade-i cüz’iyedir; hakikatte icada değil, ihtiyara ve kesbe bakar.

Yani insanın iradesi neticeyi yaratmaz, sadece yönelişi ve tercihi ifade eder. Yaratma Allah’a aittir. İşte burada irade ile teslimiyet arasında ne çatışma, ne de ayrılık vardır. Aksine, insan kendi iradesiyle teslimiyeti seçtiğinde, yaratılış gayesine muvafık bir şekilde davranmış olur.

III. Teslimiyetin Anlamı: Pasiflik Değil, Bilinçli Seçimdir

Teslimiyet, çoğu zaman yanlış anlaşıldığı gibi pasif bir boyun eğiş değil, bilinçli bir kabul, hikmete güven ve yaratıcıya itimattır. İnsan, aklını, iradesini ve kalbini kullanarak tercihini Allah’tan yana yaptığında teslim olur. Yani irade ile teslimiyet aslında birbirini dışlayan değil, tamamlayan iki kudrettir.

Teslimiyet, her şeyi Rahmet ve Hikmetle görmektir; itiraz değil, ibret ve hikmetle bakmaktır.

İmtihanın Sırrı: İrade Vasıtasıyla Teslimiyetin Tahlili

Dünya hayatı bir imtihandır. Bu imtihanda insanın en büyük sermayesi, iradesidir. Ama bu irade, heva ve hevesin yönlendirmesiyle değil; hakikatin ve vahyin rehberliğiyle kullanılmalıdır.

Kur’an bu gerçeği şöyle bildirir:

> “Kim Allah’a teslim olursa, muhakkak ki en sağlam kulpa yapışmıştır.”
(Bakara, 2/256)

Buradaki “teslimiyet”, iradesiz bir kadercilik değil, bilinçli bir seçimdir. Çünkü kulun iradesi, Allah’ın iradesine muvafık bir rota izlediğinde gerçek kulluk başlar. Risale-i Nur bu iradeyi “kesb” olarak tanımlar. Yani insan tercih eder, Allah ise yaratır.

Günümüzde İrade-Teslimiyet Krizi: Modern Bunalımın Temel Sebebi

Modern insan, iradesini bir ilah gibi kullanmaya alıştı. “Ben yaparım, ben bilirim, ben belirlerim!” cümleleri aslında iradenin istiklâl ilânıdır. Oysa bu özgürlük maskesi altında insan, nefsin esiri, hevânın kuklası haline gelmektedir.

Nefsini mabud ittihaz eden, hem zelil olur, hem başkasına ibadet eder.

Yani irade, Allah’a teslim olmadıkça ya nefse, ya da başkalarına kulluk eder. İnsanın özgürlük arayışı, ancak hakikî teslimiyetle karşılanabilir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME: İnsan Nereye?

İnsan, varlık içinde en çok iradeye sahip olan ama aynı zamanda en fazla teslimiyete muhtaç olan varlıktır. İrade ona yoldaki tercihleri yapma yetkisi verir, teslimiyet ise bu tercihleri ilâhî hikmete uygun yapma bilincini kazandırır.

Varlıkta denge, sadece fiziksel düzeyde değil; insanın ruhsal yapısında, ahlaki kararlarında ve ontolojik konumunda da geçerlidir. Bu dengeyi kuran ise, iradeyi, ilâhî iradeye uygun bir şekilde teslim eden insandır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Varlıkta İrade ve Teslimiyet Dengesi: İnsan Nereye?

Varlıkta İrade ve Teslimiyet Dengesi: İnsan Nereye?

İrade ile Teslimiyet Arasında İnsan: Bir Denge Noktası mı, Yoksa Çatışma Alanı mı?

Kur’an-ı Kerim’de bu denge çok ince çizgilerle işlenmiştir:

> “O size kulaklar, gözler ve gönüller verdi. Ne kadar az şükrediyorsunuz!”
(Secde, 32/9)

Bu ayet, insanın şuur, idrak ve irade sahibi olduğuna işaret ederken, bunların onu şükre (yani teslimiyetle kulluğa) götürmesi gerektiğini de bildirir.

İnsana verilen cüz’-i ihtiyarî, bir irade-i cüz’iyedir; hakikatte icada değil, ihtiyara ve kesbe bakar.

III. Teslimiyetin Anlamı: Pasiflik Değil, Bilinçli Seçimdir

Teslimiyet, her şeyi Rahmet ve Hikmetle görmektir; itiraz değil, ibret ve hikmetle bakmaktır.

İmtihanın Sırrı: İrade Vasıtasıyla Teslimiyetin Tahlili

Kur’an bu gerçeği şöyle bildirir:

> “Kim Allah’a teslim olursa, muhakkak ki en sağlam kulpa yapışmıştır.”
(Bakara, 2/256)

Günümüzde İrade-Teslimiyet Krizi: Modern Bunalımın Temel Sebebi

Nefsini mabud ittihaz eden, hem zelil olur, hem başkasına ibadet eder.

Yani irade, Allah’a teslim olmadıkça ya nefse, ya da başkalarına kulluk eder. İnsanın özgürlük arayışı, ancak hakikî teslimiyetle karşılanabilir.

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME: İnsan Nereye?

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

Hayatın Hikmetli Yansımaları: Gençlikten Kine, Kudretten Tevekküle

Hayatın Hikmetli Yansımaları: Gençlikten Kine, Kudretten Tevekküle

Hayat, karmaşık ve iç içe geçmiş olaylar silsilesidir. Bazen dehşet veren zorluklarla, bazen de fani olanın bakiye dönüşmesi gibi hikmetli hakikatlerle karşılaşırız. Sunulan metinler, işte bu farklı yaşam tecrübelerini, derin manalarla ele almaktadır.

Ağaçların yeniden dirilişinden gençliğin fani meyvelerine, kinden tevekküle kadar uzanan bu konular, insanın hem iç dünyasına hem de dış dünyaya yönelik bir tefekkür yolculuğuna davet etmektedir. Her biri kendi içinde bir ders barındıran bu hakikatler, bir araya geldiğinde, kâmil bir insan olmanın yol haritasını çizer.

Kudretin İsbatı: Ağaçlarda Tezahür Eden Üç Haşir Numunesi
İlk metin, kainatın en büyük hakikati olan haşir (yeniden diriliş) hakikatini, gözümüzün önündeki en basit örnekle ispat etmektedir. “Ağaçlara bak!” çağrısı, insana adeta bir ders-i ibret vermektedir. Kışın ölmüş kemikler gibi cansızlaşan ağaçların, bahar geldiğinde nasıl yeniden diriltildiğini, yeşillendirildiğini ve her bir ağacın yaprak, çiçek ve meyve cihetiyle üç haşir numunesini birden gösterdiğini anlatır.
Ağacın kışın cansız halinden baharda yeşillenerek yeniden canlanması, birinci haşir numunesidir. Her bir yaprağın, çiçeğin ve meyvenin kendi içinde taşıdığı sanat ve düzen, Allah’ın sınırsız kudretini isbatlayan birer delildir.
Bu manzaraya karşı inkâr ile, yani Allah’ın kudretini reddederek meydan okunamaz.
Bu metin, aklı ve gözü olan her insana, ölümden sonraki hayatın ne kadar mümkün ve kesin olduğunu gösteren somut bir delil sunar.
Fani Gençliğin Baki Meyveleri: Gençliğin Kıymeti

İkinci metin, gençliğin değerini ve nasıl kullanılması gerektiğini hikmetli bir şekilde açıklar.
Gençlik, Cenab-ı Hakk’ın insana bahşettiği güzel bir nimettir. Bu nimete muhabbet duymak, onu israf etmek, sefahate boğup öldürmek değil, onu ibadette sarf etmekle olur. Fani olan bu gençlik, ibadetlerle doldurulduğu zaman, o fani gençlikten baki, yani sonsuzluğa uzanan meyveler elde edilir. İbadetler, gençliğin enerjisini, dinamizmini ve hevesini ahirete yönelik bir sermayeye dönüştürür. Bu, gençliğin sadece anlık heveslerin tatminine yönelik bir dönem olmadığını, aksine ömür boyu sürecek bir saadet için en verimli tarla olduğunu gösterir. Bu metin, gençliğin sadece fiziki bir süreç değil, aynı zamanda manevi bir sorumluluk dönemi olduğu mesajını verir.

Kin: Cehennemin Bir Parçası ve Dinin Düşmanı

Üçüncü metin, Hazreti Mevlâna’nın derin bir hikmetini dile getirir: “Kin’in asıl kaynağı Cehennemdir! İnsanın “kini” ise, onun bir parçası olup dinin düşmanıdır!”
Bu söz, kinin sadece bir duygu olmadığını, aynı zamanda insan ruhunu yakan, yıkıcı bir ateş olduğunu belirtir. Kin, Cenab-ı Hakk’ın rahmetinden uzaklaştıran, insanın kalbini karartan bir hastalıktır. Dinin temelinde sevgi, merhamet ve barış varken, kin bu değerlerin tam karşısında durur. İnsan kalbine yerleşen kin, kişinin kendisine de, çevresine de zarar verir. Bu metin, insanı, kalbini kin ve nefretten arındırmaya, affetmeye ve sevmeye davet eder. Kin duygusunun, ahiretteki karşılığının Cehennem azabıyla eşdeğer olduğu, dolayısıyla bu duygunun dinde yeri olmadığı anlatılır.

Tevekkül: Dehşet Veren Şeylere Karşı Bir Sığınak

Son metin, zorluklar ve dehşet verici olaylar karşısında İbrahim Hakkı Hazretleri’nin;
“Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” sözüyle öğütler verir. Bu söz, tevekkülün, yani Allah’a tam bir teslimiyetle güvenmenin en güzel ifadesidir. Hayatta karşılaşılan zorluklar, felaketler, musibetler, ilk bakışta kötü gibi görünebilir. Ancak, bu olayların ardında yatan ilahi hikmetin farkına varmak, insana huzur verir. İbrahim Hakkı’nın bu sözü, dehşet veren şeylerin “pencerelerden seyredilmesi” gerektiğini, yani onların dış görünüşüne takılıp kalmamayı, içlerine girip boğulmamayı öğütler. Her şeyin bir hayır ve hikmetle yaratıldığını, Allah’ın her işinin güzel olduğunu bilmek, insana sükunet ve dayanma gücü verir.

Özet
Bu makale, dört farklı kaynaktan gelen hikmetli sözleri bir araya getirerek, insan hayatının çeşitli yönlerini ele almıştır.
İlk olarak, Bediüzzaman Said Nursi’nin ağaçlar üzerinden haşir hakikatini isbatlayan delillerini inceledik.
İkinci olarak, gençlik nimetinin nasıl değerlendirilmesi gerektiğini ve ibadetlerle gençliğin fani enerjisinin baki meyvelere nasıl dönüştürülebileceğini ele aldık. Üçüncü olarak, Hazreti Mevlâna’nın kinin asıl kaynağının cehennem olduğunu ve kinin dinin düşmanı olduğunu belirten sözünü irdeledik.
Son olarak, İbrahim Hakkı’nın “Mevlâ Görelim Neyler, Neylerse Güzel Eyler” sözü üzerinden, zorluklar ve felaketler karşısında tevekkülün önemini ve hikmetini açıkladık. Bu dört konu, bir bütün olarak, insana hayata iman, ibadet, sevgi ve tevekkül penceresinden bakmayı öğütleyerek, hem bu dünyada hem de ahirette huzur ve saadet arayışında bir rehberlik sunar.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com

İnsan ve Kainatın Sırları: Bir Nur Külliyatı Yolculuğu

İnsan ve Kainatın Sırları: Bir Nur Külliyatı Yolculuğu

Bediüzzaman Said Nursi’nin eserleri, Kur’an’ın hakikatlerini asrın idrakine sunan, hikmetli, edebi ve düşündürücü metinlerle doludur. Bu eserler, insanı kendi varoluşunun, ibadetlerinin, içinde yaşadığı kâinatın ve ahiretin sırları üzerine düşünmeye davet eder. Sunulan metinler de, bu derin düşünce yolculuğunun farklı duraklarını temsil etmektedir. Namazın manasından kâinatın ilahi sanatına, ahiretin kesinliğinden imanın ehemmiyetine ve fıtratın sadakatine kadar uzanan bu konular, birbiriyle bütünlük içinde, insanın hakikate ulaşmasını hedefler.

Namazın Manası: Tevhidin Zirvesi

İlk metin, namazın sadece bir ibadet şekli olmadığını, aynı zamanda kâinatın en büyük hakikatlerini ihtiva eden bir tevhid eylemi olduğunu anlatır.
Namaz, Cenab-ı Hakk’ı tesbih, tazim ve şükürle anmaktır. “Sübhanallah” diyerek O’nun celaline karşı kavlen ve fiilen O’nu takdis etmek, tüm noksan sıfatlardan uzak olduğunu ilan etmektir. “Allahu Ekber” diyerek O’nun kemaline karşı lafzen ve amelen tazim etmek, O’nun büyüklüğünü ve kudretini tüm varlığımızla kabul etmektir. “Elhamdülillah” diyerek de O’nun cemaline karşı kalben, lisanen ve bedenen şükretmek, O’nun sonsuz güzelliklerine ve nimetlerine karşı minnettarlığımızı sunmaktır.
Bu üç kelime, namazın her bir hareketine, her bir rüknüne işlenmiş, insanı Allah ile en derin bağa ulaştıran birer anahtardır. Namaz, bu manasıyla, insanın tüm varlığıyla Rabbine yöneldiği, O’nu tanıdığı ve O’na teslim olduğu bir miraçtır.

Kâinatın Sanatı ve İbretli Dersler

İkinci metin, Ayasofya kubbesindeki taşlardan yola çıkarak, kâinatın ilahi bir mimarın emrine tabi olan sanatlı bir eser olduğunu anlatır. Nasıl ki Ayasofya’daki her bir taş, Mimar Sinan gibi bir ustanın emrine itaat ederek yerinde duruyor ve o muazzam eserin bir parçası oluyorsa, kâinattaki her bir zerre de, binlerce Ayasofya’dan daha sanatlı, daha hayretli ve daha hikmetli bir şekilde, kâinat ustasının emrine tabi olmaktadır. Zerrelerin bu itaati, her birinin O’nun “Sâni-i Kâinat” (Kâinatı Yapan) olduğunu isbat eden bir delildir. Bu bakış açısı, ateist ve materyalist düşüncenin zerrelerdeki sonsuz nizamı ve hikmeti görmezden gelerek, kâinatı başıboş ve sahipsiz kabul etmesini bir cehalet olarak nitelendirir. Felsefenin ve bilimin sınırlarını aşan bu hakikat, ancak iman nuruyla görülebilir ve bu derin hikmet, imanın ne kadar kıymetli olduğunu gösterir.

Haşrin Kesinliği: Bir Kışın Baharı Gibi

Üçüncü metin, ahiretin, yani haşrin (yeniden diriliş) kesinliğini, kışın ardından gelen bahar mevsimi metaforuyla açıklar.
Nasıl ki her geçen gecenin ardından sabah, her kışın ardından da bahar gelmesi, mantıkî ve kat’i bir zorunluluksa, dünya hayatının ardından da haşrin ve berzah hayatının (kabir hayatı) baharı da o kadar kesindir. Bediüzzaman, bu benzetmeyle, Allah’ın kudretinin ve ilminin, bir kıştan sonra tüm ölü toprağı yeniden canlandıracak kadar sınırsız olduğunu gösterir. Bu, akla ve mantığa hitap eden bir delildir. Kışın cansız görünen tabiatın, baharla birlikte yeniden hayat bulması, toprağın altında çürüyen bedenin de yeniden dirileceğinin en büyük delillerindendir. Bu düşünce, ahirete olan imanı güçlendirir ve insanı dünya hayatını bir imtihan olarak görmeye sevk eder.

İmanın Ehemmiyeti ve İnsanlığın Davası

Dördüncü metin, hayatın asıl davasının iman olduğunu vurgular. “Herkesin iman mukabilinde bu zemin yüzü kadar bağlar ve kasırlar ile müzeyyen ve bâki ve daimî bir tarla ve mülkü kazanmak veya kaybetmek davası başına açılmış.”
Bu cümle, dünyanın geçici zevklerine aldanan insana, ahiretteki sonsuz nimetleri hatırlatır. İman, bu sonsuz bahçelerin ve köşklerin anahtarıdır. Eğer iman vesikası, yani sağlam ve tahkiki bir iman elde edilmezse, bu sonsuz ve bâki mülk kaybedilecektir.
Bu, her insanın yüzleştiği en büyük sınavdır. Dünya hayatı, bu sonsuzluk yolculuğunda bir durak, bir tarladır. Burada ekilenler, ahirette biçilecektir. Bu açıdan, imanın sadece bir inanç sistemi değil, aynı zamanda insanın sonsuz geleceğini tayin eden bir hakikat olduğu anlaşılır.

Fıtratın Sadakati: Yalan Söylemeyen Bir Lisan

Son metin, fıtratın yalan söylemediğini, yani her şeyin yaratılış amacına uygun davrandığını anlatır. Bir çekirdekteki meyelan-ı nümüv (büyüme eğilimi), “Sümbülleneceğim, meyve vereceğim” der. Bu bir iddia değil, fıtratın bir hakikatidir. O çekirdek, eğer uygun şartlar sağlanırsa mutlaka filizlenir, büyür ve meyve verir. Bu örnek, kâinattaki her şeyin, kendi yaratılış gayesini ve potansiyelini ilan ettiğini gösterir. İnsan da, fıtratında Allah’ı bilme ve O’na ibadet etme eğilimiyle yaratılmıştır. Bu fıtrat, insana hakikati söyler. Eğer insan, bu sese kulak verirse, yaratılış gayesine ulaşır. Bu, fıtratı bozulmamış her insanın hakikate yönelmesi gerektiğini gösteren derin bir hikmettir.

Özet
Bu makale, Bediüzzaman Said Nursi’nin eserlerinden derlenen metinler ışığında, insanın varoluş serüvenini beş temel başlık altında incelemektedir. İlk olarak, namazın sadece bir ibadet değil, aynı zamanda tevhidin bir özeti olduğu ve Sübhanallah, Allahu Ekber, Elhamdülillah kelimelerinin derin manalarıyla nasıl bir miraç olduğunu ele aldık.
İkinci olarak, Ayasofya metaforuyla kâinatın başıboş değil, ilahi bir sanat eseri olduğunu ve her zerrenin birer kudret delili olduğunu ele aldık.
Üçüncü olarak, haşrin (yeniden diriliş) kesinliğini, kıştan sonra gelen bahar örneğiyle akli ve mantıki bir delille izah ettik. Dördüncü olarak, insanın dünya hayatındaki en büyük davasının sağlam bir iman elde etmek olduğunu ve bunun ahiretteki ebedi saadetin anahtarı olduğunu anlattık.
Son olarak, fıtratın yalan söylemediğini, her şeyin yaratılış amacına uygun hareket ettiğini ve insan fıtratının da Allah’ı bilme eğiliminde olduğunu belirttik.
Tüm bu konular, birbiriyle bütünleşerek, insanı imanın derinliklerine ve hakikatin aydınlığına davet eden, düşündürücü ve ibretli bir yolculuk sunmaktadır.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik – www.tesbitler.com