DİJİTALLEŞEN DİN VE DİNİ HAYAT- 2- - Tesbitler

DİJİTALLEŞEN DİN VE DİNİ HAYAT- 2 –

Nurdan başlayıp nurdan gelen hayat, sonuçta nura gidip ve nurlada sonlanmaktadir.

Allah yerlerin ve göklerin nurudur.

Vahiy nurdur.

Herşey başlangıçta nuru Muhammediden yaratılmıştır.

Bugün ise madde yırtılıp dijitalleşmeye gidilmektedir.

Dijital dinden dijital dini hayata geçilmektedir.

Artık Herşey dijital dunyadadir.

O halde bu alan boş bırakılmamalıdır.

Yapay zekâ alanı hızla İslam dininin inanç esaslarindan uygulamalarına, dört temel ilimden (tefsir.hadis.fikih.kelam)dört hak mezhebin esaslarına kadar sağlıklı ve doğru bir din temeli oluşturulmalıdır.

Bu alan boş bırakılmamalıdır.

Biz doldurmazsak, bizleri başkaları doldurur.

Dünya bu alana katrilyonlari yatırıyor.

Hızla bu boşluğu doldurmalıyiz .

Dijitalleşen dünyaya ayak uyduramazsak, ayak altında kalır, yapanın yaptığı din hâkim olmuş olur.

Dijital dinden dijital bilime, dijital diyanetten dijital muftüye , dijital içtihattan dört mezhebin hükümlerine kadar hızla dijital din ve dijital dini hayata geçilmektedir.

Yeni nesilde alt yapı olarak buna uygundur.

Dijital yapay zekâ dininin arkasından, yatay dine doğru geçiş yapılacaktır.

Temellerin sağlam atılması ve sağlıklı kurulması gerektir.

Geç kalınmamalı.

Mesela ben Kuran’ı Kerim-in yedi farklı şekilde tefsirini ele alarak, dijital bir tefsir yaptım.

Birde bütün dillerdeki tefsirlerin çevirisini yaparak ve bu çalışma bilimsel, sosyal, edebi, vs yönleriyle daha da genişletilerek kapsamlı bir tefsir oluşturulabilir.

Gerek devlet eliyle ve gerekse cemaatlerle ve gerekse de diyanet ve İslam teşkilatı hızla bu konu üzerine eğilmelidir

Erken kalkan erken yol alır

Bu konuyu detaylandıracak olursak;

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

NURDAN GELEN ALEM VE İNSAN NURA GİDİYOR

“Maddeyi yırtarak” manaya, yani aslına rücu etme sürecinde, dijitalleşmeyi sadece bir teknolojik gelişme olarak değil, Nurun farklı bir boyutta tecellisi ve hizmet aracı olarak görmek fevkalade bir nazar ve bakış açısıdır.

Kâinatın aslı ve esası Nur-u Muhammedî’dir. Her şey o nurdan yaratılmıştır.

Bugün “bit”ler ve “byte”lar aleminde, yani dijital dünyada kurulan bu yeni hayat, eğer Hakikat-i Kur’aniye ile mayalanmazsa, insanlık büyük bir manevi boşluğa ve yanılmaya düşecektir.

Bizim “7 farklı tefsir yöntemi ve tüm dillerde kapsamlı dijital tefsir” projemiz, tam da ihtiyaç duyulan cihan şümul bir hizmettir.

Bu vizyonu detaylandıran, tehlikelere dikkat çeken ve yol haritası çizen makale çalışmasını aşağıda sunuyorum.

NUR’DAN DİJİTALE: Yapay Zekâ Çağında İslami Hakikatin İnşası ve Muhafazası

Giriş: Maddeden Manaya, Zahirden Dijitale

Kâinat, Cenab-ı Hakk’ın isim ve sıfatlarının tecelli ettiği büyük bir kitaptır. Bu kitabın mürekkebi madde gibi görünse de, aslı ve hakikati “Nur”dur. Ayet-i Kerime’de Rabbimiz şöyle buyurmaktadır:

> “Allah, göklerin ve yerin nûrudur. O’nun nûrunun temsili, içinde lamba bulunan bir kandillik gibidir. O lamba kristal bir fanus içindedir; o fanus da sanki inciye benzer bir yıldız gibidir…” (Nûr Suresi, 35. Ayet)

Varlığın başlangıcı Nur-u Muhammedî olduğu gibi, gidişat da kesif maddeden latif manaya, yani nura doğrudur. Bugün maddenin “yırtılması” ve dijitalleşme dediğimiz hadise, eşyanın zahiri kabuğunun kırılıp, bilginin ve mananın ön plana çıkmasıdır. Ancak bu yeni saha, boş bırakılmaya gelmez.

Tehlikenin Tasviri: Dijital Boşluk ve “Yapanın Dini”

Fizik kurallarında olduğu gibi, dijital alemde de “boşluk” yoktur. Bizim doldurmadığımız her alanı, başkaları kendi yanlış inançları, ideolojileri ve tahrif edilmiş malumatları ile doldurmaktadır.

* Yapay Zekanın Yapısı: Yapay zekâ, ona verilen veri (data) ile öğrenir ve hüküm verir. Eğer biz İslam’ın dört temel ilmini (Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelam) ve dört hak mezhebin esaslarını bu sistemlere doğru bir şekilde yüklemezsek; yapay zekâ, internetteki kirli bilgilerden “Sentetik bir Din” türetecektir.

* Dijital Fetva Tehlikesi: Yarın bir genç, “Faiz haram mıdır?” diye yapay zekaya sorduğunda, sistem ona Kur’an ve Sünnet penceresinden değil, kapitalist ekonominin “faiz gereklidir” mantığıyla cevap verirse, o gencin itikadı sarsılır. Bu, “Yapanın yaptığı dinin hâkim olması” demektir.

* Yatay Din Tehlikesi: Vahiy dikey (Semavi) bir hakikattir. Dijitalizm ise insan ürünü, yatay bir düzlemdir. Eğer dikey hakikatleri bu yatay düzleme sağlam bir şekilde indirmezsek, din tamamen beşerî, hümanist bir felsefeye dönüştürülme riskiyle karşı karşıya kalır.

Çözüm: Dijital Dini Hayatın İhyası ve İnşası

Bu sahada sadece var olmak yetmez, hâkim olmak gerekir. Bunun için atılması gereken adımlar şunlardır:

* A. Sahih Kaynakların Dijitalleştirilmesi:

Sadece kitapları PDF yapmak değil; Tefsir, Hadis ve Fıkıh külliyatının, yapay zekanın anlayacağı ve işleyebileceği “semantik veri tabanlarına” dönüştürülmesi şarttır. Risale-i Nur gibi eserlerin, Kur’an hakikatlerini asrın idrakine sunan şaheserlerin bu sistemin kalbine yerleştirilmesi elzemdir.

Bediüzzaman Hazretleri, radyo gibi icatların Kur’an’a hizmet etmesi gerektiğini şöyle ifade eder:

> “hava unsurunun yalnız nakl-i asvât vazifesinde, mezkûr cilve-i Vahdâniyeti ve mezkûr acâibi gösterdiği ve dalâletin hadsiz muhâliyetini izhâr ettiği gibi, unsur-u havâînin sâir ehemmiyetli vazifelerinden biri de elektrik, câzibe, dâfia, ziyâ gibi sâir letâifin naklinde şaşırmadan, muntazaman, asvât naklindeki vazifeyi gördüğü aynı zamanda, bu vazifeleri dahi gördüğü aynı zamanında, bütün nebâtât ve hayvanâta teneffüs ve telkih gibi hayata lüzumu bulunan levâzımâtı, kemâl-i intizam ile yetiştiriyor. Emir ve irâde-i İlâhiyenin bir arşı olduğunu katî bir sûrette ispat ediyor ve serseri tesadüf ve kör kuvvet ve sağır tabiat ve karışık, hedefsiz esbâb ve âciz, câmid, câhil maddeler, bu sahife-i havâiyenin kitâbetine ve vazifelerine karışması, hiçbir cihetle ihtimâl ve imkânı bulunmadığını aynelyakîn derecesinde ispat ettiğini katî kanaat getirdim..” (Sözler.148, Emirdağ Lahikası-II, Sayfa 239)

* B. Dijital Müçtehit Destek Sistemleri:

Yapay zeka, bir “müçtehit” olamaz çünkü ruhu yoktur. Ancak, dört mezhebin hükümlerini tarayıp, güncel meselelerde alimlere ve müftülere isbat ve delil sunan, kıyas yapabilen devasa bir “Asistan” olabilir. Bu, “Dijital Diyanet”in temel taşıdır.

* C. Külli ve Cihan Şümul Bir Tefsir Projesi:

Kur’an’ın 7 farklı veçhile tefsiri ve bunun tüm dünya dillerine, o dillerin edebiyatına ve kültürüne uygun (yerelleştirilmiş) şekilde yapay zeka ile çevrilmesi, İslam’ın mesajını her eve sokacaktır. Bu, sadece bir tercüme değil, bir manevi fetih hareketidir.

Stratejik Yol Haritası: Ne Yapılmalı?

Geç kalınmamalıdır. “Erken kalkan yol alır” düsturuyla şu tedbirler hayata geçirilmelidir:

* Devlet ve Diyanet İş birliği: Diyanet İşleri Başkanlığı bünyesinde “Yapay Zeka ve Dijital Din Hizmetleri Daire Başkanlığı” kurulmalı, bütçesinin önemli bir kısmı buraya ayrılmalıdır.

* Alim-Mühendis Ortaklığı: Sadece yazılımcıların değil; Kelamcıların, Fakihlerin ve Bilgisayar Mühendislerinin bir arada çalıştığı enstitüler kurulmalıdır.

* Veri Güvenliği ve Denetim: İslam adına konuşan algoritmaların denetimi, ehil heyetler tarafından yapılmalıdır. “Uydurukça” ve tahrif edilmiş bilgiler ayıklanmalıdır.

* Külliyatın Entegrasyonu: Risale-i Nur gibi iman hakikatlerini isbat eden eserler, yapay zekanın “mantık dokusuna” işlenmelidir. Böylece yapay zekâ, ateizm veya deizm kaynaklı sorulara, ikna edici ve külli cevaplar verebilir hale gelir.

Netice

Dijital dünya, ahir zamanın en büyük imtihan ve imkân sahasıdır. Bu sahayı “bâtıl” işgal etmeden, “Hakk”ın nurlarıyla doldurmak, Müslümanların boynunun borcudur. Madde yırtılıp mana ortaya çıkarken, o mananın “Nur-u Kur’an” olması için çalışmak, asrın cihad-ı manevisidir.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

PROJE TASLAĞI: 7 Veçheli Dijital Tefsir ve Yapay Zeka Entegrasyonu

Bu sistemde yapay zeka, her ayeti 7 farklı süzgeçten (veçheden) geçirerek kullanıcıya külli bir mana sunacaktır. Bu, Kur’an’ın cihan şümul hakikatini her seviyedeki insana ulaştırmak için elzemdir.

Veçhe: Lügavi ve Belâgat Tefsiri (Dilbilimsel Katman)

Kur’an’ın mucizevi lisanını, kelime köklerini, gramer yapısını ve edebi sanatlarını tasvir eder.

* Amaç: Kelimelerin aslını ve derinliğini ortaya koymak.

* Yapay Zeka Eğitimi İçin Komut (Prompt) Örneği:

> “Ey Yapay Zeka, bir Arapça dilbilim alimi gibi hareket et. [İlgili Ayet]’teki kelimelerin kök manalarını (etimoloji), sarf ve nahiv kurallarını tahlil et. Ayetteki edebi sanatları (teşbih, istiare, mecaz) tesbit et ve bu sanatların manaya kattığı derinliği açıkla.”

Veçhe: Rivayet Tefsiri (Nakil Katmanı)

Peygamber Efendimiz (A.S.M)’in hadisleri, Sahabe ve Tabiin’in görüşleri ile ayeti açıklar.

* Amaç: Ayetin ilk muhataplarındaki yankısını ve Sünnet ile olan bağlantısını kurmak.

* Yapay Zeka Komutu:

> “Kütüb-i Sitte ve temel hadis kaynaklarını (Buhari, Müslim vb.) tarayarak, [İlgili Ayet] ile doğrudan alakalı hadis-i şerifleri ve sebeb-i nüzul (iniş sebebi) rivayetlerini listele. Kaynakları sıhhat derecesiyle belirt.”

Veçhe: Ahkâm Tefsiri (Fıkhî Katman)

Aytten çıkarılan hukuki hükümleri, helal ve haramları dört hak mezhep (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) esaslarına göre işler.

* Amaç: Dijital dünyada “Fetva” kargaşasını önleyip, ehli sünnet çizgisini korumak.

* Yapay Zeka Komutu:

> “Dört hak mezhebin fıkıh usulüne göre, [İlgili Ayet]’ten çıkarılan şer’i hükümleri karşılaştırmalı olarak analiz et. İhtilaflı noktaları ve ittifak edilen hususları maddeler halinde sun.”

Veçhe: Kelam ve İtikadi Tefsir (İman Esasları Katmanı)

İman esaslarını, Allah’ın sıfatlarını ve ahiret hallerini akli ve nakli delillerle isbat eder. Yanlış inançlara (deizm, ateizm vb.) cevap verir.

* Amaç: Şüpheleri izale etmek ve tahkiki imanı yerleştirmek.

* Yapay Zeka Komutu:

> “İslam kelam alimleri (Maturidi ve Eş’ari) ve çağdaş İslam düşünürlerinin delillerini kullanarak, bu ayette geçen iman hakikatlerini akli mantık örgüsüyle açıkla. Bu ayet, günümüzdeki hangi felsefi şüpheye (materyalizm, nihilizm vb.) bir cevap teşkil etmektedir?”

Veçhe: İşâri ve Derûnî Tefsir (Manevi/Tasavvufi Katman)

Ayetin kalbe ve ruha bakan yönünü, manevi terbiye metodlarını ele alır. “Zahiri” mananın ötesindeki “Batini” (Derûnî) incelikleri sunar.

* Amaç: İnsanın manevi inkişafına ve nefis terbiyesine rehberlik etmek.

* Yapay Zeka Komutu:

> “Tasavvuf büyüklerinin (İmam Gazali, Abdülkadir Geylani, Mevlana) eserlerinden istifade ederek, bu ayetin insanın iç dünyasına, nefis mertebelerine ve kalp hayatına bakan derûnî manalarını şerh et.”

Veçhe: Kevnî ve Bilimsel Tefsir (Kâinat Kitabı Katmanı)

Kur’an ayetlerinin kainattaki kanunlarla (fizik, biyoloji, astronomi) olan irtibatını gösterir. Burada Risale-i Nur’dan istifade en üst seviyede olmalıdır.

* Amaç: Fen ilimleri ile din ilimlerini mezcetmek, aklı ve kalbi barıştırmak.

* Yapay Zeka Komutu:

> “Risale-i Nur Külliyatı’ndan faydalanarak, bu ayetin kainat kitabındaki tecellilerini anlat. Ayetin işaret ettiği fenni hakikatleri, günümüz bilimsel verileriyle (çelişkiye düşmeden) yorumla. Bediüzzaman Hazretleri’nin bu ayet hakkındaki tasvirlerini ve mana-yı harfi (Allah namına bakış) yaklaşımını esas al.”

Veçhe: İçtimai ve Sosyolojik Tefsir (Toplumsal Hayat Katmanı)

Ayetin toplumsal problemlere, aile hayatına, adalete ve devlet yönetimine dair prensiplerini günümüz meselelerine uyarlar.

* Amaç: Kur’an’ın “Hayat Kitabı” olduğunu göstermek ve toplumsal yaralara merhem olmak.

* Yapay Zeka Komutu:

> “Bu ayetin ihtiva ettiği ahlaki ve içtimai prensipleri (adalet, şura, infak vb.) günümüz modern toplumunun krizlerine (yalnızlık, depresyon, gelir adaletsizliği) bir çözüm önerisi olarak nasıl sunabiliriz? Sosyolojik bir tahlil yap.”

Uygulama ve Yaygınlaştırma Stratejisi

Bu 7 katmanlı yapı, veritabanına işlendikten sonra, projenin ikinci ayağı olan “Çok Dilli Genişleme” başlar.

* Dinamik Tercüme: Sadece kelime çevirisi değil, mana çevirisi yapılmalıdır. Yapay zeka, İngilizce, İspanyolca veya Çince’ye çeviri yaparken, o dilin kültürel kodlarını ve deyimlerini kullanarak İslam’ı anlatmalıdır.

* Kişiselleştirilmiş Arayüz: Sistem, kullanıcıyı tanımalıdır. Bir fizikçi sisteme girdiğinde “Kevni Tefsir” ön plana çıkmalı, bir hukukçu girdiğinde “Ahkam Tefsiri” öncelikli olarak sunulmalıdır.

* Sesli ve Görsel Üretim: Metinler, yapay zeka ile her dilde doğal bir ses tonuyla (dijital vaiz) seslendirilmeli ve ilgili ayetler görselleştirilerek (video/animasyon) sunulmalıdır.

Risale-i Nur Referansı:

Bu projenin ruhunu, Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri’nin şu ifadeleri özetlemektedir:

> “Kur’an

Şu kitab-ı kebir-i kâinatın bir tercüme-i ezeliyesi.

Ve âyât-ı tekviniyeyi okuyan mütenevvi dillerinin tercüman-ı ebedîsi.

Ve şu âlem-i gayb ve şehadet kitabının müfessiri.

Ve zeminde ve gökte gizli esma-i İlahiyenin manevî hazinelerinin keşşafı.

Ve sutûr-u hâdisatın altında muzmer hakaikin miftahı.

Ve âlem-i şehadette âlem-i gaybın lisanı.

Ve şu âlem-i şehadet perdesi arkasında olan âlem-i gayb cihetinden gelen iltifatat-ı ebediye-i Rahmaniye ve hitabat-ı ezeliye-i Sübhaniyenin hazinesi…..”

> (Kaynak: Sözler, 25. Söz, Sayfa 366)

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧

“Kuran-ı Kerim’in 7 Veçheli Dijital Tefsiri” projesinin ilk numunesini, Kuran’ın kalbi ve özü olan Fatiha Suresi üzerinden işleyelim.

Bu pilot uygulama, “maddenin yırtılıp mananın (nurun) ortaya çıktığı” dijital çağda, bir ayetin yapay zeka ve veri tabanları yardımıyla nasıl cihan şümul bir derinlikte sunulabileceğini tasvir etmektedir.

Burada, Fatiha’nın ikinci ayeti olan “Elhamdülillâhi Rabbi’l-âlemîn” ayetini merkeze alarak 7 katmanlı sistemi çalıştırıyoruz.

DİJİTAL TEFSİR PİLOT UYGULAMASI: FATİHA SURESİ

(Odak Ayet: Fatiha Suresi, 2. Ayet)

> Ayetin Meali : “Hamd (övme ve övülme), âlemlerin Rabbi Allah’a mahsustur.”

Katman: Lügavi ve Belâgat Veçhesi (Dilin Aslı)

* Analiz: “Hamd” kelimesi, sadece teşekkür etmek değildir; bir güzellik karşısında duyulan hayranlığı ve övgüyü ifade eder. Cümle isim cümlesidir, fiil cümlesi değildir. Bu da hamdın zamana bağlı olmadığını, ezelden ebede, sürekli (süreklilik ve sebat) Allah’a ait olduğunu gösterir.

* Dijital Not: Arapça’daki “El-” takısının (Ahd-i zihni), dünyada yapılmış ve yapılacak her türlü övgünün, kimden kime gelirse gelsin, esasında Allah’a gittiğini ifade ettiğini belirtir.

Katman: Rivayet Veçhesi (Hadis ve Nakil)

* Kaynak: Kütüb-i Sitte ve Sahih Kaynaklar.

* Veri: Ebu Said el-Mualla (r.a) anlatıyor: Resulullah (s.a.v) bana şöyle buyurdu: “Sana Kur’an’daki en büyük sureyi öğreteceğim… O, Elhamdülillâhi Rabbi’l-âlemîn’dir. O, es-Seb’u’l-Mesânî (tekrarlanan yedi ayet) ve bana verilen Yüce Kur’an’dır.” (Buhari, Tefsir 1)

* Bağlantı: Bu ayet, namazın rüknüdür; onsuz namaz olmaz.

Katman: Ahkâm Veçhesi (Fıkhî Hükümler)

* Dijital Asistan Analizi:

* Şafii Mezhebi: Fatiha’yı okumak, imama uyan cemaat için de farzdır. İmamın arkasında sessizce okunmalıdır.

* Hanefi Mezhebi: İmamın kıraati cemaat için de yeterlidir (Kıraat rüknü), cemaat susar ve dinler.

* Sonuç: Dijital sistem, kullanıcının mezhebine göre ibadet faaliyetini nasıl yapacağını, ihtilafları rahmet nazarıyla sunarak gösterir.

Katman: Kelam ve İtikadi Veçhe (İsbat ve İnanç)

* Teşhis: Günümüzdeki “Deizm” (Yaratıp bırakan Tanrı) yanılgısına cevap.

* İsbat: Ayetteki “Rabb” ismi, terbiye eden, besleyen, büyüten ve her an mahlukatıyla ilgilenen demektir. Eğer Allah sadece yaratıp bıraksaydı “Halık” derdi. Ama “Rabbil Alemin” diyerek, her an kainatın işleyişine müdahil olduğunu beyan eder. Deizmin “ilgisiz Tanrı” iddiasını çürütür.

Katman: İç ve Derûnî Veçhe (Kalp ve Nefis)

* Derûnî Bakış: İnsan “Hamd” dediğinde, varlığındaki “benlik” (ene) davasından vazgeçer. Övgüyü kendine değil, Yaratıcısına verir.

* Tasavvufi Not: “Alemlerin Rabbi” ifadesi, insanın içindeki küçük alemden (mikro kozmos) dışındaki büyük aleme (makro kozmos) kadar her zerrede O’nun terbiyesini görmeyi gerektirir. Kişi kendi nefsini terbiye edenin de O olduğunu idrak eder.

Katman: Kevnî ve Bilimsel Veçhe (Kainat Kitabı)

* Külli Nazar: “Alemler” (Alemin) ifadesi; galaksiler aleminden, atom altı parçacıklar alemine, bakteriler aleminden bitkiler alemine kadar iç içe geçmiş binlerce sistemi kapsar. Bilimin keşfettiği her yeni “sistem” ve “ekolojik denge”, Rab isminin bir tecellisidir.

* Risale-i Nur Entegrasyonu (Kaynaklı):

Bediüzzaman Hazretleri, İşaratü’l-İ’caz tefsirinde “Rabbil Alemin” ifadesini şöyle tasvir eder:

> “Demek her bir cüzde, her bir cinste, her bir nevide, sâniin kast ve hikmetine delalet eden bir nizam, bir intizam vardır. (…) Ve keza her bir nevi ile başka neviler arasında bir münasebet, bir alâka vardır. (…) Demek kâinatta dağınık bulunan mahlûkatın aralarındaki bu irtibat, bu münasebet; bir Sâni-i Vâhid’in malı olduklarına bir şehadettir.”

> (Kaynak: İşaratü’l-İ’caz, Fatiha Suresi Tefsiri)

Katman: İçtimai ve Sosyal Veçhe (Toplum Hayatı)

* Sosyal Mesaj: Neden “Rabbim” (Benim Rabbim) değil de “Alemlerin Rabbi”? Bu ifade, ırkçılığı ve ayrımcılığı reddeder. Allah sadece bir kavmin değil, bütün varlıkların Rabbidir.

* Çözüm: Bu şuur, toplumdaki ötekileştirmeyi bitirir. “Biz” bilincini aşılar. Fatiha’nın devamındaki “İyyake na’budu” (Ancak sana kulluk ederiz – Biz) ifadesine hazırlık yapar. Bireyselciliğin (enaniyetin) yıkıcı etkisine karşı, toplumsal dayanışmayı (Uhuvvet) teşvik eder.

YAPAY ZEKA İÇİN ANA KOMUT (MASTER PROMPT)

Bu pilot çalışmayı genişletmek ve diğer surelere uygulamak için, geliştireceğimiz yazılıma şu komutu temel alarak emir verebiliriz:

> **”Ey Yapay Zeka! Sen İslam ilimlerine vakıf, hem nakli hem akli ilimleri cem etmiş, 4 hak mezhebin hükümlerine hakim ve Risale-i Nur Külliyatı’nı özümsemiş uzman bir Dijital Müfessirsin.

> Aşağıda vereceğim Ayet-i Kerime’yi şu 7 temel veçhe (açı) üzerinden analiz et:

> * Lügavi: Kelimelerin aslı ve belagat incelikleri.

> * Rivayet: İlgili sahih hadisler ve nüzul sebepleri.

> * Ahkam: Dört mezhebe göre fıkhi sonuçları.

> * Kelam: İman esaslarının isbatı ve şüphelerin izalesi.

> * İç/Derûnî: Kalp ve nefis terbiyesine bakan yönü.

> * Kevnî: Bilimsel gerçeklerle ve kainat kitabıyla ilişkisi (Risale-i Nur referanslı).

> * İçtimai: Günümüz toplum sorunlarına sunduğu çözüm.

> Kaynakları Meal ve sahih eserlerden göster. Dilin akıcı, ikna edici ve ‘Nurun’ hakikatlerine uygun olsun. Uydurukça kelimelerden kaçın.”**

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

“Kuran-ı Kerim’in 7 Veçheli Dijital Tefsiri” projesinin hayata geçirilmesi için, manevi mimarinin yanı sıra, kuvvetli bir teknik altyapıya ihtiyaç vardır.

Bu proje, basit bir web sitesi değil, “Semantik (Anlamsal) Yapay Zeka” tabanlı bir “Dijital Darü’l-Hikme -Darü’l Erkam ” (Hikmet Evi – Erkam’ın Evi) olmalıdır.

Aşağıda, bu sistemi kurmak için gereken yazılım dilleri, veri setleri ve çalışma prensibini ihtiva eden teknik yol haritasını (dokümantasyonu) arz ediyorum.

TEKNİK YOL HARİTASI: Dijital Tefsir ve Yapay Zeka Mimarisi

Bu sistemin kalbi RAG (Retrieval-Augmented Generation – İktibas Destekli Üretim) teknolojisi olmalıdır. Yani yapay zeka, kafasından cevap uydurmayacak; önce yüklediğimiz güvenilir kaynakları tarayacak, oradan bilgiyi alıp (iktibas edip), sonra cevabı oluşturacaktır. Bu, “Sıhhat” ve “Doğruluk” için şarttır.

Adım: Yazılım Dilleri ve Çatı (Framework) Seçimi

Binanın tuğlası ve harcı mesabesindeki yazılım araçları şunlar olmalıdır:

* Ana Programlama Dili: Python

* Sebebi: Yapay zeka ve veri biliminin dünyadaki ortak lisanıdır. Kütüphane desteği en geniş dildir.

* Yapay Zeka Çatısı (Framework): PyTorch veya TensorFlow

* Modellerin eğitimi ve ince ayarı (fine-tuning) için kullanılır.

* Backend (Arka Plan) Mimarisi: FastAPI veya Django

* Hızlı ve güvenli veri akışı sağlamak için.

* Vektör Veritabanı (Vector Database): Pinecone, Milvus veya Qdrant

* Görevi: Klasik veritabanları kelime arar, vektör veritabanları mana arar. Örneğin; kullanıcı “Bunaldım” yazdığında, sistem içinde “bunaldım” kelimesi geçmese bile, İnşirah Suresi’ni getirmeyi bu veritabanı sağlar.

Adım: Veri Setlerinin (Dataset) Hazırlanması ve Temizlenmesi

Yapay zekanın “Besmele”si veridir. Sisteme ne kadar temiz ve sahih bilgi yüklersek, o kadar doğru cevap alırız.

* A. Kuran ve Mealler:

* Kaynak: Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) Meali (Dijital formatta, XML veya JSON).

* İşlem: Arapça orijinal metin, Latince okunuş ve Meal eşleştirilmeli.

* B. Hadis Külliyatı:

* Kaynak: Kütüb-i Sitte (Buhari, Müslim, Tirmizi vb.)

* İşlem: Hadislerin “Sahih”, “Hasen”, “Zayıf” dereceleriyle etiketlenmesi şarttır. Sistem, fetva verirken zayıf hadisi esas almamalıdır.

* C. Risale-i Nur Külliyatı (Kevnî ve Kelamî Veçhe İçin):

* Kaynak: risaleoku.com ve kulliyat.risaleinurenstitusu.org adreslerinden alınan dijital metinler.

* Özel İşlem: Risalelerdeki kavramlar (örn: “Ene”, “Zerre”, “Tabiat”) özel olarak indekslenmeli ve ilgili ayetlerle manuel veya yarı-otomatik olarak ilişkilendirilmelidir.

* D. Fıkıh ve İlmihal Verileri:

* Dört mezhebin (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) temel kaynakları taranarak, ihtilaflı konular “karşılaştırmalı tablo” formatında veritabanına işlenmelidir.

Adım: Yapay Zeka Modelinin Eğitimi (Fine-Tuning)

Hazır modeller (ChatGPT, Gemini vb.) genel kültür sahibidir ama İslam alimi değildir. Onları eğitmemiz gerekir.

* Kullanılacak Temel Model: Açık kaynaklı ve güçlü modeller tercih edilmelidir (Örn: Llama 3 veya Mistral). Bu modeller, kendi sunucularımızda çalıştırılabilir, böylece veriler yurtdışına gitmez (Veri Mahremiyeti).

* Eğitim Metodu (Fine-Tuning):

* Modele binlerce “Soru-Cevap” çifti yüklenir.

* Örnek Soru: “Faiz neden haramdır?”

* Örnek Cevap: (Ayet, Hadis ve İktisadi hikmetleri ihtiva eden, 7 veçheli ideal cevap metni).

* Böylece model, üslubunu ve bilgi sınırlarını öğrenir.

Adım: 7 Veçheli İşleyiş Algoritması

Kullanıcı bir soru sorduğunda veya bir ayet seçtiğinde sistem arka planda şu adımları izler:

* Niyet Analizi (Intent Recognition): Kullanıcı fıkhi bir soru mu soruyor, yoksa teselli mi arıyor?

* Semantik Arama (Retrieval): Vektör veritabanından ilgili Ayetler, Hadisler ve Risale-i Nur pasajları çekilir.

* Katmanlı Üretim (Generation):

* Modül 1: Lügavi analizi yapar.

* Modül 2: İlgili hadisleri getirir.

* Modül 3: Fıkhi hükmü özetler.

* Modül 4 (Kelam & Bilim): Risale-i Nur’dan isbat ve tasvirleri ekler.

* Sentez ve Sunum: Tüm bu parçalar, akıcı bir İstanbul Türkçesi (veya talep edilen dilde) ile birleştirilir.

Adım: Proje Takvimi ve Organizasyon

Bu devasa işi parçalara bölmek (Tedaric kanunu) gerekir:

* 1. Faz (3-6 Ay): Veri tabanının kurulması, kaynakların dijitalleştirilmesi ve Fatiha-Bakara sureleri üzerinde pilot uygulama.

* 2. Faz (6-12 Ay): Yapay zeka modelinin eğitilmesi ve web/mobil arayüzün hazırlanması.

* 3. Faz (12-18 Ay): Çoklu dil desteğinin (İngilizce, Arapça, Rusça vb.) eklenmesi ve global lansman.

Özet ve Tavsiye

Bu teknik altyapı, “dijital dünyada, yapanın yaptığı dinin hakim olmasını” engelleyecek bir kaledir.

Devlet (Diyanet) veya Cemaatler için acil eylem planı:

Hemen bir “Dijital İslam Enstitüsü” kurulmalı; bu enstitüde bir masada İlahiyat Profesörü, yanındaki masada Yapay Zeka Mühendisi, karşılarında ise Sosyolog oturup beraber çalışmalıdır.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Risale-i Nur Külliyatı’nın derin ve külli manalarını yapay zekaya “öğretmek”, sıradan bir veri girişinden çok daha hassas bir işlemdir. Çünkü Risale-i Nur’daki kavramlar (Ene, Zerre, Mana-yı Harfi gibi) sadece lügat manalarıyla değil, işaret ettikleri hakikatlerle anlaşılır.

Yapay zekanın bu kavramları yanılmaya düşmeden, doğru bir bağlantı ve tasvir ile kullanabilmesi için verilerin “İlişkisel Veri Seti” (Relational Dataset) mantığıyla hazırlanması gerekir.

Aşağıda, *”Risale-i Nur Kavramlarını Yapay Zekaya Öğretme Şablonu”*nu hem teknik (JSON) hem de anlaşılır (Tablo) formatta sunuyorum.

Veri Seti Mantığı: Semantik (Anlamsal) Ağ

Yapay zekaya sadece tanımı vermek yetmez; ona zıtlıkları, benzetmeleri ve isbat yöntemini de vermeliyiz.

Şablonumuz şu 5 temel sütundan oluşacaktır:

* Kavram: Öğretilecek kelime (Örn: Ene).

* Külli Tanım: Kavramın Risale-i Nur’daki hakiki manası.

* Mecazi Tasvir (Metafor): Bediüzzaman’ın kullandığı benzetme (Örn: Termometre, Vahid-i Kıyasi).

* Hedef Yanılma (Counter-Argument): Yapay zekanın çürütmesi gereken yanlış inanç (Örn: Egonun ilahlaşması).

* Kaynak İktibası: Doğrudan metin referansı.

Örnek Veri Seti (JSON Formatı – Yazılımcılar İçin)

Bu format, Python ve Yapay Zeka kütüphanelerinin (PyTorch/TensorFlow) doğrudan okuyabileceği formattır.

[

{

“kavram_id”: “RNK_001”,

“kavram_adi”: “Ene (Benlik/Ego)”,

“kategori”: “İnsan Mahiyeti”,

“egitim_verisi”: {

“kullanici_sorusu_ornekleri”: [

“Ego nedir?”,

“İnsan neden benlik sahibidir?”,

“Nefis ve ene aynı mıdır?”

“nur_perspektifi”: {

“ana_tanim”: “Ene, Cenab-ı Hakk’ın isim ve sıfatlarını anlamak için insana verilmiş hayali bir ölçü birimidir (vahid-i kıyasi). Kendinde bizzat bir varlık yoktur.”,

“metafor_tasviri”: “Termometre gibidir. Termometre nasıl ki harareti gösterir ama kendisi hararet değildir; Ene de Allah’ın kudretini ve ilmini anlamak için bir alettir.”,

“duzeltilecek_yanilma”: “Ene’nin kendinde müstakil bir güç ve hakimiyet olduğu zannı (Firavunlaşmak).”,

“ideal_cevap_ozeti”: “Ene, bir anahtardır. Doğru kullanılırsa kainatın tılsımını açar, Allah’ı tanır. Yanlış kullanılırsa kendini ilah zanneder ve insanı felakete sürükler.”

“kaynak_iktibas”: {

“metin”: “Ene, künuz-u mahfiye olan esma-i İlahiyenin anahtarı olduğu gibi, kâinatın tılsım-ı muğlakının dahi anahtarı olarak bir muamma-yı müşkilküşadır…”,

“eser”: “Sözler / 30. Söz”,

“link”: “https://kulliyat.risaleinurenstitusu.org/sozler/sayfa/539”

}

{

“kavram_id”: “RNK_002”,

“kavram_adi”: “Tabiat (Doğa)”,

“kategori”: “Kevnî/İtikadi”,

“egitim_verisi”: {

“kullanici_sorusu_ornekleri”: [

“Doğa yaratıcı mıdır?”,

“Evren kendi kendine mi oluştu?”,

“Tabiat kanunları nedir?”

“nur_perspektifi”: {

“ana_tanim”: “Tabiat bir sanatkar değil, sanattır. Bir matbaa değil, basılmış bir kitaptır. İradeli bir fail değil, İlahi kudretin işleyiş prensipleridir (Şeriat-ı Fıtriye).”,

“metafor_tasviri”: “Matbaa makinesi gibidir. Kitabı makine basar ama kitabı yazan makine değildir. Tabiat da sebeplerin birleşmesiyle oluşan bir tezgahtır, Yaratıcı değildir.”,

“duzeltilecek_yanilma”: “Tabiatın yaratıcı güç olduğu inancı (Tabiaperestlik).”,

“ideal_cevap_ozeti”: “Tabiat, Allah’ın sanatını icra ettiği bir defterdir. Kör, sağır ve iradesiz olan sebepler, bu harika nizamı kuramaz. Fail değil, münfaildir (yapıcı değil, yapılan).”

“kaynak_iktibas”: {

“metin”: “Tabiat, olsa olsa bir sanattır, sâni olamaz. Bir nakıştır, nakkaş olamaz. Ahkâmdır, hâkim olamaz…”,

“eser”: “Lem’alar / 23. Lem’a”,

“link”: “https://kulliyat.risaleinurenstitusu.org/lemalar/sayfa/186”

}

]

Örnek Veri Seti (Tablo Formatı – İnsan Editörler İçin)

Bu tabloyu, İlahiyatçı ve uzmanlardan oluşan ekibiniz Excel’de doldurarak yazılımcılara teslim edebilir.

| Kavram (Konu) | Kullanıcı Sorusu (Girdi) | Yanlış/Eksik Cevap (Kaçınılacak)

| Risale-i Nur Merkezli Cevap Mantığı (Çıktı) | Metafor/Tasvir (Anahtar) | Kaynak (İktibas) |

|—|—|—|—|—|—|

| Haşir (Diriliş) | Öldükten sonra dirilmek aklen mümkün mü?

| “Sadece inanmalısın, sorgulama.” veya “Bilimsel değil.”

| Bahar mevsiminde yeryüzünün dirilmesi, haşrin en büyük numunesidir. Her bahar 300 bin türü dirilten Kudret, insanı da diriltebilir.

| Bahar Mevsimi: Ölmüş ağaçların yeşermesi. | 10. Söz / https://risaleoku.com/ |

| Sünnet-i Seniyye | Peygamber gibi yaşamak zor değil mi? Neden gerekli? | “Sünnet sadece şekilciliktir.” veya “Eski bir gelenektir.”

| Sünnet, kainatın yaratılış gayesine uygun hareket etmektir. Fıtrata en uygun hayat modelidir. Sünnete uymak, adeti ibadete çevirir.

| Pusula/Rehber: Yolunu şaşırmamak için yıldıza bakmak. | 11. Lem’a / https://risaleoku.com/ |

| Musibet/Hastalık | Allah neden hastalık veriyor? Kötülük neden var?

| “Kaderin cilvesi de geç.” veya “Cezalandırılıyorsun.”

| Hastalık şer değildir; günahlara kefarettir ve ömür dakikalarını ibadet hükmüne getirir. İnsana aczini hatırlatır, Derûnî bir olgunlaşma sağlar.

| Altın/Ateş: Altının saflaşması için ateşe girmesi. | 25. Lem’a (Hastalar Risalesi) |

Yapay Zeka “Sistem Talimatı” (System Prompt)

Modeli eğitirken, ona kim olduğunu hatırlatan ana komut şu şekilde kurgulanmalıdır:

> SİSTEM ROLÜ:

> Sen, Risale-i Nur Külliyatı’na ve İslami ilimlere derinlemesine vakıf, hakikat odaklı bir Dijital Asistansın.

> GÖREVİN:

> Kullanıcıların sorularını cevaplarken şu prensiplere uy:

> * Lügat: Osmanlıca ve Arapça asıllı kelimeleri (külli, cihan şümul, teenni, fazilet vb.) yerinde kullan, uydurukça kelimelerden (yaşam, bağlam, doğa vb.) kaçın.

> * Metod: Cevaplarında daima bir “İsbat” (isbas) ve “Tasvir” (Temsil/Örnekleme) yolu izle.

Doğrudan “Haramdır/Helaldir” deyip kesme; hikmetini açıkla.

> * Referans: Cevabını mutlaka Ayet, Hadis ve Risale-i Nur’dan bir iktibas ile güçlendir.

> * Hassasiyet: “Tabiat yarattı” gibi şirke kapı açan ifadeleri, nezaketle ve ilmi delillerle düzelt (“Tabiatın eliyle yaratılan” de).

> * Amaç: Kullanıcıyı sadece bilgilendirme, onun imanını kuvvetlendir ve tefekküre sevk et.

Sonraki Adım:

Bu şablon, projenin “Kelam ve İtikadi” yönü içindi.

Bir de “Fıkıh ve İlmihal” konuları için (örneğin; namaz, oruç, zekat gibi konularda mezhep farklılıklarını işleyen) benzer bir Karar Ağacı (Decision Tree) şablonu.

Bu, “Dijital Müftü”nün hata yapmadan fetva vermesini sağlar.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Fıkıh ve İlmihal sahası, hata kabul etmeyen, “ihtimal” ile değil “kesinlik” ile hareket edilmesi gereken hassas bir alandır. Kelam ilminde “izah” ve “isbat” ön plandayken, Fıkıh ilminde “Hüküm” (Farz, Vacip, Sünnet, Haram, Mekruh) esastır.

Yapay zekanın bu alanda “Dijital Müftü” gibi hareket ederken kafasına göre yorum yapmaması, bir hukukçu titizliğiyle “Karar Ağacı” (Decision Tree) mantığıyla çalışması elzemdir.

Aşağıda, fıkhî meselelerin (bilhassa mezhep farklılıklarının) yapay zekaya nasıl kodlanacağına dair teknik ve mantıksal şablonu arz ediyorum.

FIKIH VE İLMİHAL İÇİN KARAR AĞACI MİMARİSİ

Bu sistem, kullanıcıdan gelen soruyu doğrudan cevaplamaz; önce eksik bilgiyi tamamlar (Hangi mezhep? Hangi durum?), sonra veritabanındaki hükümle eşleştirir.

Mantıksal Akış Şeması (Algoritma)

Sistem şu 4 aşamalı filtreyi uygulamalıdır:

* Tesbit (Konu Ne?): (Örn: Namazın bozulması)

* Tasnif (Mezhep Ne?): (Kullanıcı belirtmediyse sorulmalı: “Hanefi misiniz, Şafii mi?”)

* Detaylandırma (Durum Ne?): (Örn: Kan aktı mı, damladı mı? Unuttun mu, bilerek mi yaptın?)

* Hüküm ve Delil: (Sonuç + Kaynak Kitap İktibası)

Örnek Veri Seti: Abdest ve Namaz Meseleleri (JSON Formatı)

Yazılımcıların kullanacağı bu yapı, “Eğer A ise ve B ise, Sonuç C’dir” mantığını içerir.

{

“konu_id”: “FIKIH_001”,

“baslik”: “Vücuttan Kan Çıkması ve Abdest”,

“karar_agaci”: {

“soru”: “Vücudunuzdan kan, irin veya sarı su çıktı mı?”,

“secenekler”: [

{

“durum”: “Evet, çıktı ve akıcı (dağılmış) halde.”,

“mezhep_kontrolu”: {

“Hanefi”: {

“hukum”: “ABDEST BOZULUR.”,

“aciklama”: “Hanefi mezhebinde, kanın çıktığı yerden taşması abdesti bozar.”,

“kaynak”: “Ömer Nasuhi Bilmen, B. İslam İlmihali, S. 95”

“Safii”: {

“hukum”: “ABDEST BOZULMAZ.”,

“aciklama”: “Şafii mezhebinde, ön ve arka yollar (sebil) haricinde vücuttan çıkan şeyler (kan, irin) ne kadar çok olursa olsun abdesti bozmaz.”,

“kaynak”: “Büyük Şafii Fıkhı, Heyet, Cilt 1”

}

{

“durum”: “Çıkti ama yerinde kaldı (dağılmadı/akmadı).”,

“mezhep_kontrolu”: {

“Hanefi”: {

“hukum”: “ABDEST BOZULMAZ.”,

“aciklama”: “Kan, çıktığı yerin etrafına yayılmadığı sürece abdest bozulmaz.”,

“kaynak”: “Mevkufat, Cilt 1”

“Safii”: {

“hukum”: “ABDEST BOZULMAZ.”,

“aciklama”: “Zaten çok aksa da bozmazdı, az olması hükmü değiştirmez.”,

“kaynak”: “-“

}

]

}

Örnek Veri Tablosu (İçerik Ekibi İçin)

İlahiyatçı ekibinizin, ihtilaflı konuları sisteme girmesi için kullanacağı şablon. Bu tablo, yapay zekanın “Mezhepler Arası Geçiş” ve “Ruhsat/Azimet” dengesini kurmasını sağlar.

|—|—|—|—|—|

| Namazda Fatiha | İmamın arkasında okumak | Mekruhtur. (İmamın kıraati yeterlidir, cemaat susar.) | Farzdır. (İmamla beraber veya boşluklarda cemaat de okumalıdır.)

| Eğer kullanıcı “Namazım oldu mu?” derse, mezhebine göre cevap değişir. |

| Köpek Teması | Islaklık/Salya | Sadece salyası necistir, tüyü temizdir. Abdest bozmaz, elbise yıkanır. | Köpeğin tüyü de, salyası da necistir (Muğallaz). 7 kere yıkamak gerekir. | Şafii kullanıcılara Maliki mezhebi taklidi gibi kolaylıklar (zaruret halinde) sunulabilir. |

Özel Güvenlik Protokolü: “Kırmızı Çizgi” Konular

Yapay Zeka, her konuda fetva vermemelidir. Bazı konular insani muhakeme, şahitlik ve detaylı inceleme gerektirir. Yazılıma şu “Dur” (Stop) komutları eklenmelidir:

* Talak (Boşanma) Meseleleri:

* Kullanıcı: “Eşime ‘boş ol’ dedim, nikahım düştü mü?”

* Yapay Zeka Cevabı: “Bu konu, niyetinize ve o anki durumunuza (öfke, şuur kaybı vb.) göre değişen çok hassas bir meseledir. Dijital olarak hüküm verilemez. Lütfen en yakın İlçe Müftülüğüne bizzat müracaat ediniz.”

* Miras Taksimi:

* Matematiksel hesap yapılabilir ama hukuki geçerlilik için uzmana yönlendirilmelidir.

Yapay Zeka İletişim Dili (Prompt Tasarımı)

Sisteme “Dijital Müftü” rolünü oynarken kullanacağı lisanı şöyle öğretmeliyiz:

> ROL: Sen 4 mezhebin fıkhına hakim, hassas ve temkinli bir fıkıh asistanısın.

> KURALLAR:

> * Kesinlik Yoksa Soru Sor: Kullanıcının mezhebini veya olayın detayını bilmiyorsan asla tahmin yürütme. Önce sor: “Hangi mezhebe göre amel ediyorsunuz?”

> * Kaynak Göster: Verdiğin her hükmün altına “Kaynak: İbn-i Abidin, Reddül Muhtar” gibi referans ekle.

> * Terminoloji: “Yapmalısın/Etmelisin” yerine fıkhi terimleri kullan: “Bu fiil Farz-ı Ayındır”, “Bu davranış Mekruh-u Tahrimidir” gibi. Ancak parantez içinde günümüz Türkçesiyle açıklamasını da (kesinlikle yasaklanmıştır gibi) ekle.

> * Denge: Kolaylık (Ruhsat) ve zorluk (Azimet) dengesini koru. Vesveseli kullanıcılara kolaylığı, lakayt kullanıcılara takvayı tavsiye et.

Sonraki Adım:

Bu teknik ve fıkhî altyapı tamam. Şimdi projenin “Arayüz (Kullanıcı Deneyimi)” kısmına geçebiliriz.

Kullanıcılar bu sisteme bir web sitesinden mi, yoksa bir mobil uygulamadan mı (WhatsApp benzeri bir sohbet botu gibi) ulaşmalı? Hangi yöntem halka ulaşmak için daha etkili olur? Buna dair bir “Dijital Yayılma Stratejisi” hazırlamalı.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Dijital çağda, en mükemmel içerik (muhteva) dahi olsa, eğer kullanıcıya ulaşan yol (arayüz) zahmetli ve karmaşıksa, o hazine kapalı kutuda kalmaya mahkumdur.

İnsanlar artık bilgiye “Google’lamak” veya “Yapay Zekaya sormak” suretiyle saniyeler içinde ulaşıyor. Eğer biz bu hıza yetişemezsek, meydan yanlış bilgilere kalır.

Bu sebeple, “Kuran-ı Kerim’in 7 Veçheli Dijital Tefsiri ve Dijital Müftü” projesi için en tesirli *”Dijital Yayılma ve Arayüz Stratejisi”*ni (Digital Expansion Strategy) aşağıda arz ediyorum.

DİJİTAL YAYILMA STRATEJİSİ: Hibrit Ekosistem Modeli

Halka ulaşmak için tek bir kapı yetmez. İnsanların dijital alışkanlıklarına göre 3 Kademeli bir yapı kurmalıyız.

Kademe: “En Yakın Temas” (WhatsApp ve Telegram Botları)

Halkın %90’ı gününün büyük kısmını mesajlaşma uygulamalarında geçiriyor. İnsanlara “yeni bir uygulama indir” demek bir bariyerdir. Oysa rehberlerine bir numara eklemek çok kolaydır.

* İşleyiş:

* Kullanıcı, “Dijital Müftü” hattını rehberine kaydeder.

* WhatsApp üzerinden sesli veya yazılı olarak sorusunu sorar: “Hocam, dişim kanadı abdestim bozuldu mu?”

* Yapay Zeka (arka plandaki sistemimiz), saniyeler içinde o kişinin mezhebine uygun, kaynaklı cevabı mesaj olarak atar.

* Avantajı: Sıfır kurulum, anında erişim, yaşlılar için sesli kullanım kolaylığı.

Kademe: “Ana Karargah” (Süper Mobil Uygulama)

Mesajlaşma botu “anlık cevap” içindir; ancak derinlemesine okuma, tefekkür ve düzenli takip için kapsamlı bir mobil uygulama (App) şarttır.

* Özellikler:

* Kişiselleştirilmiş Ana Sayfa: Kullanıcının ilgi alanına göre ayet ve hadis tavsiyeleri.

* İnteraktif Tefsir Modülü: Ayetin üzerine tıklandığında 7 veçhenin açıldığı, parmakla kaydırılarak “Lügavi” manadan “Kevnî” (Bilimsel) manaya geçildiği akıcı bir arayüz.

* Bildirim Yönetimi: Namaz vakitlerinde sadece ezan değil, o vaktin manevi anlamını içeren kısa bir Risale-i Nur nüktesi (bildirimi) göndermek.

Kademe: “İlim Meclisi” (Web Portalı)

Araştırmacılar, öğrenciler ve hocalar için “masaüstü” çalışma ortamıdır.

* Özellikler:

* Geniş ekranlarda ayetlerin kavram haritalarının, kelime köklerinin ve çapraz referansların (ayet-hadis-risale bağlantılarının) detaylı tasvir edildiği yerdir.

* Akademik seviyede kaynak taraması yapılabilir.

HALKA İNME VE TUTUNDURMA STRATEJİSİ (Growth & Retention)

Sistemi kurmak yetmez, onu “yaşayan” bir organizma haline getirmek gerekir.

“Kişiselleştirilmiş Dijital Mürşid” Deneyimi

Sistem, kullanıcıyı tanımalıdır (Veri Mahremiyetine sadık kalarak).

* Bir kullanıcı sürekli “vesvese” veya “sıkıntı” ile ilgili ayetleri aratıyorsa; sistem ona otomatik olarak İnşirah Suresi’nin tefsirini, Hastalar Risalesi’nden teselli bölümlerini “Size Özel” başlığıyla sunmalıdır. Bu, kullanıcının derûnî dünyasına dokunmak demektir.

Görsel Tebliğ Kartları (Paylaşılabilir İçerik)

İnsanlar okudukları güzel bir şeyi paylaşmak isterler.

* Uygulama, kullanıcının okuduğu ayet veya nükteyi, tek bir tuşla “Instagram Hikaye” veya “WhatsApp Durum” formatında, profesyonel bir tasarımla (arkada estetik bir fon, önde ayet meali) resim haline getirmelidir.

* Bu sayede her kullanıcı bir “tebliğ memuru” gibi sistemi kendi çevresine tanıtır.

SEO (Arama Motoru) Hakimiyeti

Biri Google’a “Faiz neden haram” yazdığında, karşısına ateist forumlar veya güvenilmez siteler değil; bizim “7 Veçheli Dijital Tefsir” sayfamız en üstte çıkmalıdır.

* Bunun için sistemin ürettiği içerikler, SEO (Arama Motoru Optimizasyonu) kurallarına uygun olarak webde indekslenmelidir.

ARAYÜZ TASARIM PRENSİPLERİ (UI/UX)
Tasarım, İslami ciddiyet ile modern teknolojinin sadeliğini birleştirmelidir.
* Sadelik (Minimalizm): Karmaşık menüler yerine, Google gibi sade bir “Arama/Sorma Çubuğu” merkezde olmalı.
* Geleneksel Sanat Dokunuşları: Arka planlarda silik hat sanatları, geometrik desenler kullanılmalı; ancak okumayı zorlaştırmamalı.
* Erişilebilirlik: Görme engelliler için sesli komut ve okuma özellikleri tam olmalı.
* Dil: Sistem dili, kullanıcının seviyesine göre (Avam veya Havas) ayarlanabilmeli. Bir tuşla “Osmanlıca/Ağır Metin” ile “Sadeleştirilmiş/Güncel Metin” arasında geçiş yapılabilmeli.

UYGULAMA SENARYOSU: Bir Günlük Kullanım
* Sabah: Kullanıcı uyanır. Telefona gelen bildirim: “Güneş doğdu ama hakiki sabah, gaflet uykusundan uyanmaktır. (Sabah Namazı Tesbihatı ve Manası)”.
* Öğle (İş yeri): Bir arkadaşı “Kader konusunda kafam karışık” der. Kullanıcı hemen WhatsApp botuna yazar: “Kader ile ilgili ikna edici kısa bir izah gönder.” Bot, 2 dakika içinde Kader Risalesi’nden harika bir özet ve ilgili ayeti gönderir. Kullanıcı bunu arkadaşına iletir.
* Akşam (Ev): Kullanıcı tabletini alır, uygulamayı açar. “Bugünkü Dersim” bölümünde kaldığı yerden (Fatiha Tefsiri – 5. Veçhe) okumaya devam eder. Anlamadığı kelimenin üzerine tıklar, lügat manasını görür.
Netice ve Teklif
Bu strateji ile; dijital dünya “başıboş” bir alan olmaktan çıkar, “Nur” ile aydınlanmış bir medreseye dönüşür.

Sıradaki Somut Adım:
Bu vizyonu hayata geçirmek için, projenin vitrini olacak “Uygulama Arayüz Tasarımı” (Mockup) üzerinde çalışmaya başlamalıyız.

Mesela; “Ana Ekran”, “Sohbet Ekranı” ve **”7 Veçheli Tefsir Okuma Ekranı”**nın nasıl görünmesi gerektiğini tarif eden, yazılımcı ve tasarımcılara verebileceğiniz görsel yerleşim planını (Wireframe taslağını) hazırlayabiliriz

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

O halde, yazılımcı ve grafik tasarımcı ekibinizin önüne koyabileceğiniz, projenin “Zahiri Yüzünü” (Arayüzünü) şekillendirecek somut taslakları (Wireframe) hazırladım.
Bu tasarım planı, kullanıcının dijital karmaşadan kurtulup, huzurlu bir medrese iklimine girmesini hedefleyen “Sade, Derin ve Akıcı” bir mimari üzerine kuruludur.
Aşağıda 3 temel ekranın tasvirini ve yerleşim planını sunuyorum.

1. EKRAN: ANA SAYFA (Dijital Medrese Kapısı)
Kullanıcının ilk karşılaştığı ekrandır. Maksat; kullanıcıyı boğmadan, ruhuna dokunacak bir “Günün Özeti” ile karşılamak ve ana fonksiyonlara yönlendirmektir.
* Üst Bar (Header):
* Sol: Selamlaşma ve Kullanıcı Adı (Örn: “Hayırlı Sabahlar, Ahmet Bey”).
* Sağ: Hicri Takvim ve Vakit Bilgisi (Örn: 15 Ramazan 1447 – İkindi’ye 45 dk kaldı).
* Arka Plan: Göz yormayan, hareketli (animasyonlu) hafif bir gökyüzü veya geometrik desen.
* Merkez Kart (Günün Nuru):
* Büyük bir kart içinde “Günün Ayeti” veya “Risale-i Nur’dan Bir Vecize”.
* Altında “Dinle” ve “Paylaş” (Instagram Story uyumlu) butonları.
* Ana Fonksiyon Butonları (Hızlı Erişim):
* Ekranın ortasında yan yana iki büyük, estetik buton:
* DİJİTAL MÜFTÜYE SOR (Sohbet ikonu)
* KUR’AN VE 7 VEÇHELİ TEFSİR (Kitap/Rahle ikonu)
* Alt Bar (Navigasyon):
* Ana Sayfa | Kütüphane | Zikirmatik | Profilim
2. EKRAN: DİJİTAL MÜFTÜ (Sohbet ve Asistan Modülü)
Kullanıcının yapay zeka ile konuştuğu alandır. Burası soğuk bir “bot” gibi değil, ilim meclisindeki bir “müzakere” havasında olmalıdır.
* Giriş Uyarısı:
* Sohbetin en başında silik bir yazı: “Ben bir Yapay Zeka asistanıyım. Cevaplarım 4 Hak Mezhep ve Risale-i Nur esaslıdır. Şahsi ve hassas (talak vb.) konularda lütfen müftülüğe danışınız.”
* Sohbet Balonları:
* Kullanıcı: Sağda, gri balon.
* Sistem (Cevap): Solda, hafif turkuaz veya yeşil tonlu balon.
* Özellik: Cevap içindeki Ayet ve Hadis metinleri farklı fontla (kaligrafik) ve çerçeveli olarak gösterilir. Kaynaklar (iktibaslar) dipnot gibi değil, metnin altında tıklanabilir link olarak verilir.
* Girdi Alanı (Input):
* Yazma çubuğunun yanında büyük bir Mikrofon İkonu. (Yaşlılar ve yazmaya üşenenler için “Bas-Konuş” özelliği).
* Akıllı Öneriler:
* Klavyenin üzerinde kayan butonlar: “Abdesti neler bozar?”, “Faiz neden haram?”, “Namazda huşu nasıl sağlanır?” gibi hazır sorular.
3. EKRAN: 7 VEÇHELİ TEFSİR OKUMA (Projenin Kalbi)
Burası statik bir metin okuma yeri değildir. Ayetin katmanlarının interaktif bir şekilde açıldığı bir “laboratuvar” gibidir.
* En Üst (Sabit Alan):
* Ayetin Arapçası (Hüsn-ü Hat ile) ve hemen altında Meali.
* Sesli okuma butonu (Kabe imamlarından kıraat seçeneği).
* Orta Kısım (Veçhe Seçici – Kontrol Paneli):
* Yatay olarak kaydırılabilen (Scroll) sekme yapısı. Başlıklar şöyledir:
* Lügat | Rivayet | Ahkam (Fıkıh) | Kelam (İsbat) | Derûnî (Tasavvuf) | Kevnî (Bilim) | İçtimai
* İçerik Alanı (Değişken Alan):
* Kullanıcı yukarıdan “Kevnî” sekmesine tıkladığında, ekranın alt kısmı değişir.
* Örneğin; “Kevnî” seçildiğinde, ayetin kainattaki yansımasını anlatan Risale-i Nur pasajı ve belki konuyla ilgili kısa bir bilimsel illüstrasyon/video belirir.
* “Ahkam” seçildiğinde, 4 mezhebin görüşlerini içeren karşılaştırmalı bir tablo gelir.
* Seviye Ayarı (Toggle):
* Ekranın köşesinde bir anahtar: “Avam / Havas” (veya Sade / Detaylı).
* “Avam” modunda kısa ve öz özetler; “Havas” modunda ise Arapça ibarelerin, dipnotların ve derin tartışmaların olduğu tam metin gösterilir.
TEKNİK VE GÖRSEL NOTLAR (Tasarımcılara Notlar)
* Renk Paleti:
* Ana Renk: Turkuaz (İslami sanat ve huzur rengi).
* İkincil Renk: Altın Sarısı (Varak rengi, ayet çerçeveleri ve başlıklar için).
* Zemin: Kırık Beyaz veya “Saman Kağıdı” tonu (Gözü yormayan, kitap hissi veren sıcaklık).
* Karanlık Mod (Dark Mode): Gece okumaları için tam uyumlu koyu lacivert zemin.
* Tipografi (Yazı Tipi):
* Başlıklar ve Arapça metinler için: Geleneksel hat sanatına yakın, tırnaklı (Serif) fontlar.
* Açıklama metinleri için: Modern, okunaklı, tırnaksız (Sans-Serif) fontlar (Roboto veya Open Sans gibi).
* Hissiyat (UX):
* Sayfa geçişleri sert olmamalı, yumuşak “Fade-in/Fade-out” efektleri kullanılmalı.
* Veçheler arasında geçiş yaparken hafif bir titreşim (Haptic Feedback) verilmeli; sanki sayfayı elle çeviriyor hissi uyandırılmalı.

Gelecek Adım:
Bu tasarımlar, projenin “bedenini” oluşturur. Ruhunu ise içerik oluşturacaktır.
Tasarım ekibi bu şablonlara göre “Mockup” (tıklanabilir demo) hazırlarken; biz de sizinle **”İçerik Giriş Formatı”**nı netleştirelim.
Yoksa bu aşamada “Yatırımcı/Destekçi Sunumu” (Devlet veya Cemaat yetkililerine projeyi anlatmak için özet bir dosya) hazırlamak daha mı öncelikli olur?

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Bu büyüklükte bir projeyi hayata geçirmek için “Milli/Külli bir Dava” ruhuyla hareket eden kurum ve kuruluşların ikna edilmesi esastır. Yatırımcı veya destekçi sunumları, teknik detaylardan çok “Neden Şimdi?” ve “Ne Kazanacağız?” sorularına odaklanmalıdır.
Aşağıda, proje yöneticilerine sunabileceğiniz, tüm vizyonunuzu özetleyen, Aciliyet ve Değer odaklı bir Sunum Özeti (Deck Summary) taslağını hazırladım.
💡 YATIRIMCI SUNUM ÖZETİ: DİJİTAL NUR VE İHYA PROJESİ
1. KISIM: ACİLİYET VE TEHDİT (Neden Şimdi?)
Tez: Maddeden Dijitale Geçiş ve Boşluk Tehlikesi
* Nur’dan Hayat: Varlık, Nur-u Muhammedî’den gelmiş ve Nur’a doğru gitmektedir. Maddi hayat çözülmekte, dijital hayat ise hızla kurulmaktadır.
* Boşluk Doğar: Dünyanın en zengin bilgi muhtevası olan İslam dini, bu dijital altyapıya yeterince entegre edilmemiştir.
* Yanılma Riski: Bu boşluk, yabancı ideolojiler, yanlış inançlar ve hatalı, sentetik bilgilerle doldurulmaktadır. Yapay zeka, yanlış veriyle eğitilirse, “Yatay, Beşeri Bir Din” oluşturarak yeni nesilleri manevi bir yanılmaya sürükleyecektir.
* Vakit: Dünya bu alana katrilyonlar yatırmaktadır. Erken kalkan yol alır. Geç kalınırsa, yapanın tasvir ettiği din hakim olacaktır.
2. KISIM: VİZYON VE STRATEJİ (Ne Yapıyoruz?)
Cevap: İslami Hakikati Dijitalin Kalbine Yerleştirmek
Bu proje, mevcut dijital çözümler gibi basit bir kütüphane değil; **”İslam İlimleri Semantik Motoru”**dur. Amacımız, cihan şümul bir İslami bilgi mimarisi kurmaktır.

| Proje Adı | 7 VEÇHELİ DİJİTAL TEFSİR & DİJİTAL MÜFTÜ |
|—|—|
| Çekirdek Faaliyet | Kur’an’ı 7 farklı ilmi veçhe (açı) üzerinden analiz eden Yapay Zeka (AI) üretmek. |
| Kullanılan Metod | RAG (İktibas Destekli Üretim) Mimarisi. Yapay zeka, cevabı üretmeden önce sadece sahih kaynaklardan (TDV, Kütüb-i Sitte, Risale-i Nur) iktibas yaparak sıhhati garanti eder. |
| Kritik Entegrasyon
| Fıkhî konularda (namaz, abdest vb.) mezhep farklılıklarını (Hanefi, Şafii vb.) Karar Ağacı (Decision Tree) mantığıyla işleyen Hatasız Fetva Mekanizması. |
| İmanî Boyut | Risale-i Nur Külliyatı’nın kavramları (Ene, Tabiat, Haşir) yapay zekanın mantık katmanına işlenerek Deizm ve Ateizme karşı akli ve nakli isbat temelli cevaplar üretilir. |

3. KISIM: STRATEJİK DEĞER VE KAZANIMLAR
Bu proje, İslam dünyası için sadece bir teknoloji yatırımı değil, ideolojik savunma ve faaliyet alanı kurmaktır.
* Cihan Şümul Tebliğ: 7 veçheli tefsirin yapay zeka ile anlık olarak tüm dünya dillerine tercüme edilmesi, İslam’ı her dilde ve her kültürde temsil etme gücü.
* Yeni Nesil İmam/Alim Yetiştirme: Diyanet ve üniversiteler için, akademik araştırmaları saniyeler içinde sunan, külli bir araştırma asistanı (Dijital İlim Mürşidi) görevi.
* Güven ve İtibar: “Dijital Müftü” hattının güvenilirliği, kurumlarımızın (Diyanet, İslam Teşkilatı) dijital itibarını sağlamlaştırır ve gençlerin manevi otoriteye olan bağlılığını pekiştirir.
* Teknolojik Savunma: Dijitalleştirilmiş sahih veri setimiz, gelecekte İslam’ı hedef alan yapay zeka saldırılarına karşı en büyük savunma kalkanımız olacaktır.

4. KISIM: YATIRIM ÇAĞRISI VE EYLEM PLANI
A. Fazlar ve Takvim (Örnek)
| Faz | Odak Noktası | Süre | İhtiyaç Duyulan Uzmanlık |
|—|—|—|—|
| Faz 1 | Temel Veri Seti & RAG Pilotu | 6 Ay | İlahiyatçılar, Veri Bilimcileri |
| Faz 2 | AI Model Eğitimi & Mobil MVP | 6-12 Ay | Yapay Zeka Mühendisleri, UX/UI Tasarımcıları |
| Faz 3 | Çoklu Dil Entegrasyonu & Global Yayılım | 12-18 Ay | Çevirmenler, Pazarlama Uzmanları |
B. Çağrı
Bu proje, basit bir teknolojik faaliyet değil, yüzyılın en büyük manevi cihadıdır. Maddi kaynaklar ile manevi hakikatleri birleştirerek, Nur’un dijital çağda cihan şümul bir surette yayılmasına öncülük etme vaktidir.
Sizlerin desteği, bu projenin sadece bir fikir değil, bir hakikat olmasının isbatıdır.

Yapabileceğim Bir Sonraki Adım:
Bu sunumun başarısı, arkasındaki ekibin kalitesine bağlıdır. Projenin ilk aşaması için gereken “İlahiyatçı-Mühendis Çalışma Ekibinin” görev tanımlarını ve istihdam edilmesi gereken anahtar pozisyonları tasvir eden bir Organizasyon Şeması hazırlamalı.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Bir projenin başarısı, külli vizyonun sağlam bir organizasyon şeması ile hayata geçirilmesine bağlıdır. Bu proje, “Kılıç” ve “Kalkan” gibi ayrılamaz iki ana kanattan oluşmalıdır: Hikmet (İlim) ve Hendese (Mühendislik).
Aşağıda, projenin ilk fazı için önerilen anahtar rollerin görev tanımlarını ve ekiplerin yapısını tasvir eden bir organizasyon şeması sunuyorum.
🏗️ ORGANİZASYON ŞEMASI: DİJİTAL İLİM EKİBİ
Bu ekip, İslami ilimlerin sıhhatini (doğruluğunu) korurken, modern teknolojinin en karmaşık faaliyetlerini gerçekleştirecek şekilde tasarlanmıştır.
1. KANAT: HİKEM (İlim ve Muhteva Takımı)
Bu takım, projenin ruhunu ve içsel değerini oluşturur. Yapay zekanın “aklı” bu takım tarafından eğitilir.
| Rol | Anahtar Görev Tanımı | Neden Kritik? |
|—|—|—|
| Baş Müfessir (Proje Direktörü) | Projenin tefsir metodolojisini (7 veçhe) belirler. İlahiyat ve teknoloji arasında bağlantıyı kuran vizyoner liderlik. | Mananın yanılmaya düşmeden dijitale aktarılmasının garantörüdür. |
| Fıkıh ve Hadis Uzmanı | Dört mezhep fıkhına hakimdir. Karar Ağacı (Decision Tree) verilerini hazırlar. Hadislerin sahihlik derecelerine göre etiketlenmesini denetler. | Dijital Müftü hattının hukuki sıhhatini sağlar. |
| Kelam ve Risale-i Nur Uzmanı | Risale-i Nur’un kavramlarını (Ene, Tabiat, Haşir) analiz eder. Deizm, Ateizm gibi akımlara karşı isbat temelli cevapların muhtevasını hazırlar. | İman hakikatlerinin akli delillerle sunulmasını sağlar. |
| Dil (Lügavi) Uzmanı | Kur’an kelimelerinin kök manalarını, belagat inceliklerini ve Osmanlıca/Arapça terminolojinin doğru kullanımını denetler. | Metinlerin aslını ve edebi gücünü korur. |

2. KANAT: HENDESE (Teknoloji ve Yapay Zeka Takımı)
Bu takım, projenin zahiri görünümünü ve altyapısını kurar. İlim takımının verdiği muhtevayı kod ile hayata geçirir.
| Rol | Anahtar Görev Tanımı | Neden Kritik? |
|—|—|—|
| Yapay Zeka Baş Mühendisi | Projenin kalbi olan RAG mimarisini kurar. Modellerin (LLM) ince ayarını (fine-tuning) yaparak, İslami ilimlere özgü bir dil geliştirmesini sağlar. | Veri setlerinin manayı koruyarak Yapay Zekaya yüklenmesinden sorumludur. |
| Veri Bilimci (Etiketleme Uzmanı) | İlahiyat takımının hazırladığı metinleri JSON/Vektör formata dönüştürür. Metinlerin semantik olarak doğru etiketlenmesi (data labeling) faaliyetini yürütür. | Veri ile Yapay Zeka arasındaki köprüyü inşa eder. |
| Full-Stack Yazılımcı | Mobil uygulama (iOS/Android) ve Web portalının altyapısını kurar. Arayüzün (UI/UX) akıcı ve kullanışlı olmasını sağlar. | Son kullanıcının dijital medreseden en kolay şekilde faydalanmasını sağlar. |
| Sistem ve Siber Güvenlik Uzmanı | Veri tabanlarının mahremiyetini ve sistemin kesintisiz faaliyetini sağlar. Yapay zekanın siber saldırılara (zehirli veri girişleri) karşı korunmasını sağlar. | Projenin güvenilirliğini ve sürdürülebilirliğini teminat altına alır. |

3. KISIM: KONTROL VE İŞ AKIŞI
Bu iki kanat arasındaki işbirliğinin sürekli ve hatasız olması için kritik bir süreç gerekir:
* Veri Akışı: Hikem Takımı \rightarrow Veri Bilimci (Etiketleme) \rightarrow Yapay Zeka Baş Mühendisi.
* Sıhhat Kontrolü (QA): Yapay Zeka bir çıktı ürettiğinde, bu çıktı son kez Fıkıh ve Kelam Uzmanı tarafından dini açıdan kontrol edilmelidir (Human-in-the-Loop). Bu kontrol mekanizması, dijital yanılmanın önüne geçer.
* Haftalık Müzakereler: Bütün anahtar rollerin katıldığı toplantılarda, hem kod hem de fıkıh/kelam konuları masaya yatırılmalıdır.
Sonuç ve Teklif:
Bu yapı, projenizin sadece bir başlangıç değil, uzun hayatlı bir İlim Merkezi olmasını sağlayacaktır.
Organizasyon yapısının belirlenmesiyle beraber, artık projeyi dış dünyaya açmanın en kritik unsurlarından biri olan **”Dış Bağlantı Protokolü”**ne geçebiliriz.
Bu projeyi ilk aşamada hangi kurumlarla stratejik ortaklık kurarak (Diyanet, İslami STK’lar, Üniversiteler) güçlendirebileceğimize dair bir Ortaklık Stratejisi hazırlayabiliriz.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

“Nur’un Dijital İhyası” gibi cihan şümul bir projenin başarısı, yalnızca teknolojik altyapıya değil, aynı zamanda manevi ve hukuki otoriteye de dayanır. Bu, ferdî bir faaliyet değil, külli bir hareket olmalıdır.
Aşağıda, projenizin manevi otoritesini ve yayılma gücünü artıracak Stratejik Ortaklıklar Şemasını arz ediyorum.
🤝 ORTAKLIK STRATEJİSİ: İLİM VE TEKNOLOJİ İTTİFAKI
Bu strateji, projenin en önemli iki ihtiyacını karşılayacaktır: Meşruiyet (Hukuki ve Manevi Otorite) ve Veri Kalitesi (Sıhhatli Muhteva).
1. KANAT: RESMÎ VE HUKUKİ OTORİTE
Bu ortaklık, projenin “Dijital Müftü” olarak kabul görmesi için elzemdir.
| Hedef Kurum | Ortaklığın Amacı | Kuruma Sağlanan Kazanım (Değer Teklifi) |
|—|—|—|
| Diyanet İşleri Başkanlığı | Projenin fıkhî ve itikadî sıhhatinin denetimi (QA). Ortak bir fetva hattı kurmak. | Dijital çağda Diyanet’in otoritesini genç nesillere anlık ulaştırmak. Yanılma üreten sitelere karşı resmi bir siber kalkan kurmak. |
| Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) | TDV Meali ve akademik yayınlarının veri setine resmi olarak dahil edilmesi. | Yayınların dijital alanda, Yapay Zeka destekli tasviri ve yayılımı. |
| İslam Teşkilatları (OIC/İİT) | Projenin çoklu dil çevirisi ve cihan şümul yayılımında siyasi ve diplomatik destek almak. | İslam dünyasının dijital altyapı standartlarını belirlemede öncü rol üstlenmek. |
2. KANAT: AKADEMİK VE İLMÎ MUHTEVA
Bu ortaklık, projeye akademik derinlik katacak ve içsel muhtevanın zenginleşmesini sağlayacaktır.
| Hedef Kurum | Ortaklığın Amacı | Kuruma Sağlanan Kazanım (Değer Teklifi) |
|—|—|—|
| İlahiyat Fakülteleri | 7 Veçheli Tefsir metodolojisini akademik olarak doğrulatmak ve tefsir/fıkıh alanında uzman öğrenci/mezun kaynağı sağlamak. | Öğrencilere Yapay Zeka destekli yeni nesil tefsir usulünü öğreterek, dijital hayata hazırlamak. |
| Teknik Üniversiteler (Yapay Zeka Bölümleri) | RAG mimarisi ve Yapay Zeka modellerinin güvenli, yerel sunucularda kurulması için mühendislik desteği almak. | Öğrencilere, İslam ilimleri gibi muhtevası zengin, etik ve manevi bir alanda proje yapma fırsatı sunmak. |
| Risale-i Nur Enstitüleri/Vakıfları | Risale-i Nur Külliyatı’nın dijital metinlerinin sıhhatli ve tam halinin, iktibas kurallarına uygun olarak veri setine işlenmesi. | Külliyat’ın hakikatlerinin, yapay zeka aracılığıyla isbat temelli olarak milyonlarca gence, en hızlı ve etkili yoldan ulaşmasını sağlamak. |
3. ORTAKLIK İÇİN İLK EYLEM PLANI (Sıralama)
Hiyerarşi ve mantık gereği, ortaklıklara şu sırayla yaklaşılmalıdır:
A. Meşruiyet ve Veri Sıhhati (Öncelik 1)
* Diyanet: Proje sunumu, “Dijital Müftü” hattının mezhepler arası ihtilaf çözümlerini ve kırmızı çizgi (Talak, Miras vb.) protokollerini arz etmelidir. Onayları alınmalıdır.
* TDV: Lisanslı meal metni ve yayınların veri setine dahil edilmesi için resmi protokol imzalanmalıdır.
B. Teknik ve İçerik Güçlendirme (Öncelik 2)
* İlahiyat ve Teknik Üniversiteler: Öğrencilere “Tez Projesi” veya “Staj” imkanı sunarak, düşük maliyetle kaliteli iş gücü sağlanmalıdır. Öğrenciler, 7 Veçhenin veri etiketleme faaliyetine dahil edilmelidir.
C. Yayılım ve İdeolojik Destek (Öncelik 3)
* RNK Enstitüleri: Onaylı metinler alınmalı ve projenin “imanî isbat” gücünü vurgulayan ortak bir lansman planı yapılmalıdır.

Sonuç ve Teklif:
Bu ortaklıklar kurulduğunda, projeniz sadece bir uygulama olmaktan çıkıp, arkasında devletin ve ilim camiasının durduğu külli bir otoriteye dönüşecektir.
Artık projenin “Vizyon”, “Teknik Yapı” ve “Organizasyon” ayağı tamamlanmıştır.

Bu büyük vizyonun sürdürülebilir olması için en önemli adım olan “Finansman Modeli” üzerine yoğunlaşmalı. Yani, projenin sürekliliğini sağlamak için bağış, devlet desteği veya premium üyelik gibi hangi gelir modelinin uygulanacağını belirleyelim.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

“Nur’un dijital ihyası” projesi, sadece bir defalık yatırım değil, sürekli bakım ve geliştirme gerektiren uzun hayatlı bir hizmettir. Yapay zeka altyapısı (sunucu, enerji ve uzman personel) yüksek ve devamlı maliyetler demektir. Bu nedenle, projenin idamesi ve sürdürülebilirliği için sağlam bir Finansman Modeli kurmak elzemdir.
Bu modelin temel prensibi: Hakikat ücretsizdir, ileri teknoloji ve konfor hizmettir.
💰 FİNANSMAN VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK MODELİ
1. Temel Prensip ve Yasal Çerçeve
* Vakıf Modeli: Proje, kâr amacı gütmeyen, kamu yararına faaliyet gösteren bir Dijital Vakıf çatısı altında kurulmalıdır. Bu, bağış toplama ve resmi kurumlardan destek alma süreçlerini kolaylaştırır.
* İçsel Muhteva: Kur’an, Hadis ve 7 Veçheli Temel Tefsir Muhtevası her zaman ücretsiz ve reklamsız kalmalıdır. Bu, hizmetin sadaka-i cariye niteliğini korur.
2. Gelir Kaynakları (3 Boyutlu Akış)
Sistem, tek bir kaynağa bağımlı kalmamak için üç farklı gelir ayağı üzerine oturtulmalıdır:
| Gelir Kaynağı | Açıklama | Finansman Tipi |
|—|—|—|
| A. Kurumsal Destek (İtibari Sermaye) | Diyanet/Vakıflar Genel Müdürlüğü: Büyük ölçekli AR-GE veya “Milli Proje” hibeleri. Yurtdışı Türk Vakıfları: Türkistan, Balkanlar, Avrupa gibi coğrafyalardaki kurumların hedef coğrafya sponsorluğu. | Hibe, Kurumsal Sponsorluk, Devlet Desteği |
| B. Değer Katma Hizmetleri (Premium) | Akademisyen Modu: Müfessirler ve fıkıhçılar için gelişmiş arama, derin iktibas filtreleme, otomatik referanslandırma faaliyetleri. Kurum Lisansları: Üniversiteler, İmam Hatip liseleri veya kurslar için toplu erişim ve özel eğitim muhtevası. | Premium Abonelik (Aylık/Yıllık), Lisanslama |
| C. Toplumsal Destek (Şefkat Sermayesi) | Genel Bağış: Mobil uygulama içinde kolay “Bağış” butonu (Sadaka-i Cariye). Özel Fonlar: Örneğin, “1 Aylık Sunucu Giderine Destek Ol” gibi somut, şeffaf kampanya fonları. | Bağış, Zekat (Eğer eğitim/öğretim kategorisine giriyorsa), Adak. |
3. Harcama Kalemleri (Sürdürülebilirlik Odaklı)
Finansmanın nereye harcandığı, destekçilerin güvenini kazanmak için şeffaf bir şekilde tasvir edilmelidir. En yüksek maliyetler insan ve makinedir.
| Harcama Kalemi | Ortalama Maliyet Yüzdesi | Neden Önemli? |
|—|—|—|
| Yapay Zeka ve Bulut Altyapısı | %40 – 50 | Sürekli enerji, soğutma ve sunucu kirası. RAG sisteminin kesintisiz faaliyeti için şart. |
| Uzman Personel Maaşları | %30 – 35 | Yapay Zeka Mühendisleri ve Veri Bilimcileri yüksek maaşlıdır. İlahiyat uzmanlarının maaşları ise projede kalıcılığı sağlar. |
| Veri Güncelleme ve Doğrulama | %10 – 15 | Fıkıh ve Hadis muhtevasının yeni bilimsel ve içtimai konularla sürekli güncellenmesi. |
| Hukuki ve İdari İşler | %5 – 10 | Lisanslar, hukuki danışmanlık, şeffaflık denetimi. |
4. Finansal Çağrı Örneği
Yatırımcıya sunum yaparken dil, bilimsel isbat ve manevi heyecanı birleştirmelidir:
> “Dijital dünya, sadece beton yığınlarından ibaret değildir; bu, trilyon dolarlık bir hayat sahasıdır. Bu projeye yapılan yatırım, fiziki bir bina değil, binlerce yıllık İslami ilimlerin dijital dünyadaki sadaka-i cariyesidir. Bir aylık sunucu faaliyetine destek, yüz binlerce gence Nur’un ulaşması demektir.”
>
Sonuç ve Teklif:
Finansman modeli belirlenmiştir. Bu büyük organizasyonun hem iç muhtevası hem de zahiri faaliyetleri tamamdır.
Artık, projenin **”Dış Bağlantı Protokolü”**nü yani; sistem arızalandığında veya yapay zeka bir hata (yanılma) yaptığında devreye girecek **”Acil Durum ve Kontrol Mekanizması”**nı (Fail-Safe ve Hata Yönetimi Protokolü) detaylandırmamız gerekiyor. Bu, projenin güvenilirliğini pekiştirecek son adımdır. Bu protokolü hazırlayabiliriz.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Dijital dünyada en mükemmel yazılım bile teknik yanılmaya düşebilir; hele ki dini muhteva gibi hassas bir alanda, yapay zekanın “uydurma” (hallucination) riski her zaman mevcuttur.
Bu projenin cihan şümul güvenilirliğini garanti altına almak için, “Acil Durum ve Kontrol Mekanizması” (Fail-Safe ve Hata Yönetimi Protokolü) kurulmalıdır. Bu protokol, projenin sürdürülebilirliğini ve manevi sıhhatini koruyan son kalkanımızdır.
Aşağıda, bu protokolün detaylı tasvirini sunuyorum.
🛑 ACİL DURUM VE KONTROL MEKANİZMASI (FAIL-SAFE PROTOKOLÜ)
1. Hata Sınıflandırması ve Alarm Seviyeleri
Yapay zekanın üretebileceği potansiyel hatalar, ciddiyetine göre sınıflandırılır:
| Hata Tipi | Açıklama | Alarm Seviyesi | Müdahale Süresi |
|—|—|—|—|
| A. İtikadi ve Fıkhî Hata | Şirk, küfür içeren bir muhteva veya kesin hükümlerde (farz, haram) mezhepleri çarpıtan yanılma. | KIRMIZI (Acil) | Anında Durdurma (30 dakika içinde düzeltme) |
| B. Bağlantı ve İktibas Hatası | Ayet veya hadis kaynağını yanlış gösterme, Risale-i Nur’dan alakasız bir yerden iktibas yapma. | SARI (Önemli) | 24 saat içinde düzeltme |
| C. Teknik ve Lügavi Hata | Yazım yanlışları, sunucu kesintisi, mobil uygulamada zahiri (görünüm) hatalar. | YEŞİL (Normal) | 48 saat içinde düzeltme |
2. KIRMIZI ALARM PROTOKOLÜ (İtikadi Hata Anında)
Bir kullanıcı, yapay zekanın açıkça yanlış, dinden çıkaran veya mezhepleri tamamen ters çeviren bir yanılma ürettiğini rapor ettiğinde uygulanacak adımlar:
* Anında Karantina: Rapor edilen sorunun kaynağı olan Yapay Zeka Modülü (LLM), 30 dakika içinde otomatik olarak devre dışı bırakılır ve sadece “Sistem Bakımda” uyarısı verir.
* Dijital Müftü Heyeti Toplantısı: Baş Müfessir ve Yapay Zeka Baş Mühendisi acil olarak toplanır.
* Kök Sebep Analizi: Hata, modelin yanlış eğitilmesinden mi (içsel veri hatası) yoksa siber saldırıdan mı kaynaklanıyor tespit edilir.
* Manuel Cevap: Hata düzeltilene kadar, o konudaki cevaplar Fıkıh Uzmanı tarafından manuel olarak sisteme girilir.
* Düzeltme ve Yayın: Hata düzeltildiğinde, model yeniden başlatılır. Kullanıcılara şeffaf bir şekilde “Hata tesbit edilmiş, düzeltilmiştir” bildirimi yapılır.
3. İNSAN MÜDAHALESİ VE ONAY MEKANİZMASI
Yapay zekanın tek başına çalışmasını engellemek için “İnsan Odaklı Gözetim Döngüsü (Human-in-the-Loop)” protokolü uygulanır.
A. Dış Kontrol (Kullanıcı Geri Bildirimi)
* Hata Butonu: Mobil uygulama ve sohbette her cevabın yanında mutlaka bir “Bu Cevapta Hata Var” butonu bulunur. Bu buton, doğrudan Veri Etiketleme Uzmanı’na alarm olarak düşer.
B. İç Kontrol (Müfessir Denetimi)
* Rastgele Örnekleme: Her gün, Yapay Zeka tarafından üretilen cevapların %1’i rastgele seçilerek Fıkıh ve Kelam Uzmanı tarafından kontrol edilir. Özellikle zor sorular (Kader, Ruh, Miras) önceliklidir.
* Şüphe Eşiği: Yapay zeka, bir cevabın isbatı için yeterli veriyi bulamazsa, cevap vermek yerine “Bu konuda yeterli sıhhatli veriye ulaşamadım. Lütfen bir uzmana danışın” uyarısı vermelidir.
4. SÜREKLİ ÖĞRENME VE İDAME FAALİYETİ
Her hata, modelin daha iyi eğitilmesi için bir fırsattır.
* Yanılma Kütüphanesi: Tespit edilen tüm hatalar, “Yanılma Kütüphanesi” adı altında ayrı bir veri setinde toplanır.
* Ters Eğitim (Adversarial Training): AI modeline, bu yanlış cevaplar tekrar tekrar gösterilir ve doğru cevap öğretilir. Bu, modelin aynı yanılmaya tekrar düşmesini engeller.
* Periyodik Güncelleme: Yapay zeka modeli, yılda en az iki kez, külli bir güncelleme (Major Fine-Tuning) ile yeniden eğitilir.

Sonuç ve Teklif:
Bu protokol, projenin zahiri faaliyetlerinin güvenliğini sağlarken, iç muhtevasının sıhhatini da garanti altına almıştır.
Böylece, **”7 Veçheli Dijital Tefsir Projesi”**nin Vizyon, Teknik Yapı, Organizasyon, Finans ve Kontrol Mekanizması gibi tüm ana sütunları tamamlanmıştır.
Artık, bu külli planı somut bir eyleme dönüştürmenin vaktidir. Projenin ilk 6 ayında hayata geçirilecek “Başlangıç Eylem Planını” (İlk 6 Aylık Yol Haritası) maddeler halinde, net hedeflerle (KPI’lar) tasvir edebiliriz.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Bu plan, külli vizyonun sağlam bir eylem haritası ile hayata geçtiğinin isbatıdır. Tüm stratejik faaliyetler ve kaynaklar artık somut adımlara dönüştürülmüştür.
Bundan sonraki adımlar, teknik uygulama ve kaynak sağlama üzerine odaklanacaktır.

Yapabileceğimiz Sonraki Adım:
Projenin bu aşamaya gelmesi müthiş bir başarıdır. Bu planı hayata geçirirken ekibin motivasyonunu ve vizyonunu korumak için, “Dijital Çağda Tahkiki İman ve Fazilet” konulu, ekibe hitap edecek motivasyon ve niyet tazeleme metni hazırlamalı. Bu, projenin manevi omurgasını güçlendirecektir.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Bu proje, sadece kod ve veri değil, her bir zerresiyle iman hakikatlerini taşıyan bir gemidir. Teknolojik faaliyetlerin manevi karşılığı, ancak niyetin sağlamlığıyla mümkündür.
Aşağıda, hem İlahiyatçı hem de Mühendis ekibinizin derûnî motivasyonunu ve faziletli niyetini tazeleyecek, projemizin manevi omurgasını güçlendirecek bir konuşma metni tasvirini sunuyorum:

📜 MOTİVASYON VE NİYET TAZELEME METNİ
“DİJİTAL ÇAĞDA TAHKİKİ İMAN VE FAZİLET HİZMETİ”
Değerli Hocalarım, Kıymetli Mühendis Kardeşlerim,
Bugün burada, tarihin en büyük meydan okumalarından birine, yani dijital hayat sahasındaki manevi boşluğa cevap vermek için toplandık. Bizim külli vazifemiz, o boşluğu Nur ile doldurmaktır.
Unutmayınız ki, her bir satır kod, her bir veri girişi, her bir teknik mimari, birer sadaka-i cariye olma potansiyeli taşır. Zira biz, sadece bir yazılım değil, Tahkiki İman yolunda yürüyen milyonlarca gence kılavuz olacak bir fener inşa ediyoruz.
1. İmanî Gayemiz: Yanılmaya Karşı İsbat
Dışarıda, şüphe, inkâr ve bilgisizlikten kaynaklanan büyük bir yanılma fırtınası esmektedir. Ene’sini ilahlaştıran bir çağda, biz, o ene’ye haddini bildiren ve onu hakikatlere ayna yapan bir isbat metodunu Yapay Zeka’ya öğretiyoruz.
Tabiatı sebep gören ve perde yapan anlayışa karşı, biz ayetlerin 7 veçhesini açarak, her şeyde Sani’in (Yaratıcının) sanatını göstermenin faziletini yaşıyoruz. Sizin klavyenizden çıkan her harf, o hakikatlerin cihan şümul yayılmasına bir vesiledir.
2. Hikmet ve Hendesenin Birlikteliği
Bu proje iki kanatla uçar:
* Hikmet Kanadı (İlahiyat): Sizler, muhtevanın sıhhatini, hükümlerin aslını ve mananın derin bağlantılarını koruyorsunuz. Siz, projenin derûnî (iç) vicdanısınız. Sizin verdiğiniz her iktibas, sistemin ruhunu oluşturur.
* Hendese Kanadı (Mühendislik): Sizler, Nur’un buharlaşmadan, tahrif olmadan milyonlara ulaşması için en güvenli, en hızlı zahiri (dış) yolu inşa ediyorsunuz. Sizin yazdığınız her algoritma, bir ibadet kolaylaştırıcı faaliyettir.
Sizler, birbiriniz olmadan eksiksiniz. Fıkıh uzmanı olmadan Yapay Zeka doğru fetva veremez; mühendis olmadan ise o fetva, sadece bir kağıt üzerinde kalır. Bu ittifakınız, külli bir fazilettir.
3. Çağrımız ve Niyet Tazeleme
Unutmayalım ki, bu hayat yolunda karşılaştığımız zorluklar (uzun kod satırları, zorlu veri etiketlemeleri, bitmeyen testler) sadece bizim hizmetimizi daha değerli kılacaktır.
Gelin, şimdi hep birlikte niyetimizi tazeleyelim:
> “Ya Rabbî! Biz bu hizmeti, Senin Rızan için, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü Vesselam’ın davası için, Tahkiki İman hakikatlerinin bütün yeryüzüne, özellikle gençliğe ulaşması için yapıyoruz. Bizi yanılmadan koru ve bu sadaka-i cariyemizi kabul eyle.”
>
Allah (c.c.), gayretinizi artırsın ve bu kutlu faaliyetimizde bizleri muvaffak eylesin. Yolumuz Nur olsun!

Sonuç ve Önerilen Son Adım:
Bu metin, ekibiniz için manevi bir başlangıç motivasyonu olabilir. Projenin tüm ana hatları, stratejileri ve eylem planları tamamlanmıştır.

Bu külli planı bir araya getiren nihai bir doküman hazırlamak isteriz. “Proje Özeti ve Nihai Belge” başlığı altında, tüm bu aşamaları (Vizyon, Teknik Yapı, Finans, Eylem Planı) 10-15 sayfalık özet bir sunum belgesinde birleştirerek, projenin tamamlanmış halini tasvir edebiliriz.

✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧ ✧✧ ✧ ✧ ✧

Bu külli projeyi tek bir belge altında toplayarak, vizyonunuzu en yetkili mercilere tasvir etmenizi sağlayacak Nihai Proje Özeti’ni (Executive Summary) hazırladık.
Bu belge, **”Nur’dan Dijitale: Yapay Zeka Çağında İslami Hakikatin İnşası Projesi”**nin tüm ana hatlarını, aciliyetini, teknik mimarisini ve eylem planını kapsar.

📄 PROJE ÖZETİ VE NİHAİ BELGE: DİJİTAL NUR VE İHYA HAMLESİ

GİRİŞ: ACİLİYET VE VİZYONUN ÖZÜ
Proje Tezi: Maddenin çözülüp bilginin ön plana çıktığı dijital çağda, İslami Hakikatin Muhtevası hızla ve güvenilir bir şekilde yeni nesil teknolojiye aktarılmalıdır. Eğer bu alanda bir boşluk bırakılırsa, yanlış inançlar ve tahrif edilmiş bilgiler, yatay, beşeri bir din algısı oluşturarak gençliğin manevi hayatını tehdit edecektir. Bu bir teknoloji faaliyeti değil, cihan şümul bir iman ve fazilet hizmetidir.
Proje Adı: Kur’an-ı Kerim’in 7 Veçheli Dijital Tefsiri ve Yapay Zeka Destekli Müftü Sistemi.
1. KISIM: VİZYON VE MUHTEVA MİMARİSİ
Projenin kalbini oluşturan, Kur’an-ı Kerim’in bütüncül manasını (küllünü) açığa çıkaran 7 Veçheli Analiz Metodolojisidir.
1.1. 7 Veçheli Tefsir Modeli
Bu modelde, Yapay Zeka (YZ) her ayeti 7 farklı açıdan analiz eder:
| Veçhe (Açı) | Temel Odak | Kapsam |
|—|—|—|
| 1. Lügavi | Dil, Edebiyat | Kelime aslı, belagat, mısra ve beyit yapısı. |
| 2. Rivayet | Hadis, Sünnet | Sebeb-i Nüzul, Sahabe ve Tabiin iktibasları. |
| 3. Ahkâm (Fıkıh) | Hukuk, İbadet | Dört mezhebin (Hanefi, Şafii vb.) Karar Ağacı ile işlenen karşılaştırmalı hükümleri. |
| 4. Kelamî | İtikat, Felsefe | Akli isbatlar, deizm/ateizm gibi yanlış inançlara cevaplar. |
| 5. Derûnî (Tasavvuf) | Kalp, Ruh | Ayetin içsel hayatımıza ve nefis terbiyesine bakan yönü. |
| 6. Kevnî (Bilim) | Kainat, Fen | Ayetlerin modern bilim verileriyle (çelişkiye düşmeden) yorumlanması. Risale-i Nur bu alanda ana kaynaktır. |
| 7. İçtimai | Toplum, Siyaset | Ayetlerin aile, adalet ve toplumsal sorunlara sunduğu çözümler. |
1.2. Teknik Yapı (Hendese)
* Çekirdek Teknoloji: RAG (Retrieval-Augmented Generation – İktibas Destekli Üretim). Bu mimari, YZ’nin cevabı üretmesini değil, sadece önceden yüklenmiş sahih kaynaklardan (TDV Meali, Kütüb-i Sitte, RNK) iktibas yaparak sıhhati garanti etmesini sağlar.
* Arayüz (Zahiri): Halka kolay ulaşım için Hibrit Model (WhatsApp/Telegram Botları + Mobil Uygulama) kullanılacaktır.
2. KISIM: ORGANİZASYON VE ORTAKLIKLAR
Proje, Hikmet (İlim) ve Hendese (Mühendislik) olmak üzere iki ana kanat üzerinde yükselmektedir.
2.1. Organizasyon Şeması (Özet)
| Kanat | Temel Roller | Sorumluluk Alanı |
|—|—|—|
| Hikmet | Baş Müfessir, Fıkıh Uzmanı, Kelam Uzmanı (RNK) | Muhtevanın Sıhhati, 7 Veçhe Analizinin Tamamlanması, YZ’nin Niyet Eğitimi. |
| Hendese | YZ Baş Mühendisi, Veri Bilimci, Full-Stack Yazılımcı | RAG Mimarisi, Mobil Uygulama Geliştirme, Veri Etiketleme Faaliyeti. |
2.2. Stratejik Ortaklıklar
Projenin meşruiyetini ve yayılım gücünü artırmak için resmî kurumlarla işbirliği elzemdir.
* Diyanet İşleri Başkanlığı: Projenin fıkhî ve itikadî sıhhatinin denetimi ve resmi meşruiyet otoritesi.
* Risale-i Nur Enstitüleri: Külliyatın en doğru metinlerinin veri setine işlenmesi ve İmanî isbat metodolojisinin geliştirilmesi.
* Akademik Kurumlar: YZ ve İlahiyat alanında bilimsel destek ve uzman personel temini.
3. KISIM: SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KONTROL
3.1. Finansman Modeli
Proje, hizmetin ücretsiz kalması için Vakıf Modeli çatısı altında kâr amacı gütmeden yürütülecektir.
* Temel Gelir: Kurumsal Destek (Devlet Hibeleri, Büyük Vakıf Sponsorlukları).
* Ek Gelir: Premium (Akademisyenler için Gelişmiş Arama Modülü) ve Toplumsal Bağışlar (Sadaka-i Cariye fonları).
3.2. Acil Durum ve Kontrol Protokolü
Güvenilirlik (Sıhhat) en yüksek önceliktir.
* Kırmızı Alarm: YZ’nin itikadi veya fıkhî bir yanılma (hata) üretmesi durumunda, o modül anında karantinaya alınır.
* İnsan Müdahalesi: Hata düzeltilene kadar, Dijital Müftü Heyeti o konuda manuel cevap verir.
* Sürekli Kontrol: Her cevabın yanında “Bu Cevapta Hata Var” butonu bulunur ve üretilen cevapların periyodik olarak Fıkıh Uzmanları tarafından denetimi sağlanır.
4. KISIM: BAŞLANGIÇ EYLEM PLANI (MVP FAZI)
Amaç: İlk 6 ayda, Fatiha Suresi’nin tefsirini içeren, minimum çalışır ürünü (MVP) hayata geçirmek.
| Ay | Odak Noktası | Somut Hedefler (KPI) |
|—|—|—|
| 1. Ay | Organizasyonel Kurulum | Baş Müfessir ve Baş Mühendis işe alımı; Hukuki altyapının tesisi. |
| 2-3. Ay | Temel Veri Girişi | Fatiha Suresi 7 Veçhe analizinin ve temel fıkıh (Karar Ağacı) verisinin tamamlanması. |
| 4-5. Ay | Model Eğitimi ve Arayüz | YZ modelinin ilk ince ayarının yapılması; Mobil Uygulama tasvirinin (UI/UX) tamamlanması. |
| 6. Ay | Beta ve Lansman Hazırlığı | Kapalı Beta testinin yapılması; Sıhhat kontrolünden geçen MVP’nin lansmana hazır hale gelmesi. |

NİHAİ SONUÇ VE ÇAĞRI:

Bu proje, sadece teknolojik bir faaliyet değil; iman hakikatlerinin dijital çağda yeniden fethedilmesi ve Nur’un her eve ulaştırılması davasıdır. Geç kalındığı takdirde, elimizdeki en değerli hazine olan sahih muhteva, dijital çöplükte kaybolma riskiyle karşı karşıyadır.
Bu külli cihad-ı manevide yer almak, asrın en büyük faziletlerindendir.

Hazırlayan: Mehmet Özçelik