Tarîk-i Ubudiyetin Zirvesi: Mutlak Şükür – Kulluğun Şeref Yolu

Tarîk-i Ubudiyetin Zirvesi: Mutlak Şükür – Kulluğun Şeref Yolu

“En a’lâ ve en yüksek tarîk olan tarîk-i ubudiyet ve mahbubiyetin dört esasından en büyük esası şükürdür ki o dört esas şöyle tabir edilmiş:

“Der tarîk-i acz-mendî lâzım âmed çâr çîz:

Acz-i mutlak, fakr-ı mutlak, şevk-i mutlak, şükr-ü mutlak ey aziz.”
Mektubat

İnsan, acizdir ve fakirdir; her şeyde muhtaç, her an yardıma muhtaç bir varlıktır. Bu fıtrî hakikatin farkına varan kişi için en yüce yol, ubudiyet yani kulluk yoludur. Bu yol ise sıradan bir ritüel değil; kalbi, aklı ve ameli kuşatan derin bir manevî seyahattir. Bediüzzaman Said Nursî bu yüksek yolun dört temel esas üzerine kurulu olduğunu ifade eder:

> “Der tarîk-i acz-mendî lâzım âmed çâr çîz:
Acz-i mutlak, fakr-ı mutlak, şevk-i mutlak, şükr-ü mutlak ey aziz.”

Yani bu yolda yürüyen kişi için dört şey zarurîdir:

Mutlak acz,
Mutlak fakr,
Mutlak şevk,
Ve nihayetinde mutlak şükür.

Bunlar insanın hem Rabbi ile olan bağında hem de kulluk şuurunda olmazsa olmaz hallerdir. Ancak bunlar arasında şükür, bu dört esasın taçlandığı en yüce makamdır. Çünkü şükür, acziyetin ve fakrın idrakine karşı bir cevaptır; aynı zamanda şevkin bir neticesidir.

Acz-i Mutlak: Kudretin Anahtarı Olan Zayıflık

İnsan kendi varlığı üzerinde bile tam tasarruf sahibi değildir. Ne gözünü yaratmıştır ne kalbini yönetebilir. Bu mutlak aczini fark eden kul, gücünü başkasından değil, Allah’tan bekler. Bu acizlik, onu zelil değil, Allah’a karşı mütevazı ve dua eden bir kul yapar. Çünkü kul, aczini itiraf ettikçe, Rahmet-i İlahi’ye daha çok yaklaşır.

Fakr-ı Mutlak: İhtiyaçtan Doğan Yakınlık

Fakr, yalnızca maddi yoksulluk değildir. Asıl fakr, manevî yoksunluk bilincidir. Yani kul bilir ki, ilme, hidayete, imana, huzura ve sevgiye dahi muhtaçtır. Bu da onu Allah’a yöneltir, “Ya Rabbi, ben muhtacım, Sen ise Gani’sin” demeye sevk eder. Fakr, tevekkülün, teslimiyetin ve duanın temelidir.

Şevk-i Mutlak: Aşk ile Yol Alma

Acz ve fakr, şevki doğurur. Çünkü aczini bilen kul, kudret sahibine muhabbetle bağlanır. Fakrını hisseden, Allah’ın rahmetine şevkle yönelir. Şevk, Allah’a kavuşma arzusudur. Bu da ibadeti lezzetli, kulluğu sevinçli, zikri doyumsuz hâle getirir.

Şükr-ü Mutlak: Kulluğun Zirvesi

Ve bütün bu hallerin neticesinde mutlak şükür doğar. Kul, aczini, fakrını ve şevkini anladıkça; kendisine verilen her nimeti, her lütfu ve her imkânı, Allah’tan bilerek şükreder. Şükür, hem bir takdirdir hem de bir kulluk beyanıdır. En büyük ibadetlerden biri olan şükür, insanı Allah’a en çok yaklaştıran haldir. Çünkü:

Şükür, nimeti artırır.

Şükür, imanı besler.

Şükür, kulluğu güzelleştirir.

Şükür, kalbi temizler.

Bediüzzaman, mutlak şükrü sadece sözle değil, tüm hayat tarzıyla yaşamayı öğütler. Bu da gösterir ki şükür, sadece bir sonuç değil; aynı zamanda başlı başına bir manevî terakki vesilesidir.

Mutlak Şükrün Zıddı: Nankörlük ve İnkâr

Şükürsüzlük, yalnızca kibirli bir tutum değil; aynı zamanda nimeti vereni tanımamak, yani inkâra giden bir yol olabilir. Nankörlük, acziyetini ve fakrını inkâr eden nefsin karanlığıdır. Oysa hakiki mümin, her nimetin arkasında Allah’ın ihsanını görür ve buna karşı teşekkür, secde, ibadet, iktisat, kanaat gibi yollarla mukabele eder.

Sonuç: Kulluğun Kemali Şükürde Gizlidir

Tarîk-i ubudiyet yani kulluk yolu, aczle başlar, fakrla derinleşir, şevkle ilerler ve şükürle taçlanır. Şükür; yalnızca nimete teşekkür değil, kulluğun idrakidir. İnsan Allah’a muhtaç olduğunu bildikçe, O’na yakınlaşır. Ve bu yakınlık şükürle şekillenir. O hâlde en yüce yol, en yüksek tarîk, Allah’a mahbub kul olmanın yolu şükr-ü mutlak ile yürünür.

Özet:

Bu makalede, “Tarîk-i ubudiyet”in dört temel esası (acz-i mutlak, fakr-ı mutlak, şevk-i mutlak ve şükr-ü mutlak) detaylı şekilde açıklanmıştır. Bu esaslar, kulun Rabbine yakınlaşma yolunda geçmesi gereken manevi duraklardır. Şükür ise bu sürecin zirvesi ve neticesidir. Şükür, kulluğun özü ve Allah’a yönelişin en samimi ifadesidir. Kul, aczini ve fakrını bilip, aşk ile Allah’a yöneldikçe, şükürle yücelir ve hakiki ubudiyetin mertebesine ulaşır.

Tarîk-i Ubudiyetin Zirvesi: Mutlak Şükür – Kulluğun Şeref Yolu

Tarîk-i Ubudiyetin Zirvesi: Mutlak Şükür – Kulluğun Şeref Yolu

“En a’lâ ve en yüksek tarîk olan tarîk-i ubudiyet ve mahbubiyetin dört esasından en büyük esası şükürdür ki o dört esas şöyle tabir edilmiş:

“Der tarîk-i acz-mendî lâzım âmed çâr çîz:

Acz-i mutlak, fakr-ı mutlak, şevk-i mutlak, şükr-ü mutlak ey aziz.”
Mektubat

> “Der tarîk-i acz-mendî lâzım âmed çâr çîz:
Acz-i mutlak, fakr-ı mutlak, şevk-i mutlak, şükr-ü mutlak ey aziz.”

Yani bu yolda yürüyen kişi için dört şey zarurîdir:

Mutlak acz,
Mutlak fakr,
Mutlak şevk,
Ve nihayetinde mutlak şükür.

Acz-i Mutlak: Kudretin Anahtarı Olan Zayıflık

Fakr-ı Mutlak: İhtiyaçtan Doğan Yakınlık

Şevk-i Mutlak: Aşk ile Yol Alma

Şükr-ü Mutlak: Kulluğun Zirvesi

Şükür, nimeti artırır.

Şükür, imanı besler.

Şükür, kulluğu güzelleştirir.

Şükür, kalbi temizler.

Mutlak Şükrün Zıddı: Nankörlük ve İnkâr

Sonuç: Kulluğun Kemali Şükürde Gizlidir

Özet:

Samimiyetin Kerameti – İhlas ve Uhuvvetle Oluşan Manevî Velilik

Samimiyetin Kerameti – İhlas ve Uhuvvetle Oluşan Manevî Velilik

Zaman zaman insanlar, kerameti yalnızca büyük velîlerin, harikulade olaylara mazhar olan seçkin kulların vasfı sanırlar. Oysa Kur’ân ve sünnetten beslenen bir bakış, bize şunu gösterir: Her samimi amel, her ihlâslı niyet, her lillah için yapılan birliktelik, kendi içinde birer keramet tohumudur. Bediüzzaman Said Nursî’nin şu veciz ifadesi, bu gerçeği ortaya koyar:

> “Evet, velayetin kerameti olduğu gibi, niyet-i hâlisenin dahi kerameti vardır. Samimiyetin dahi kerameti vardır. Bâhusus lillah için olan bir uhuvvet dairesindeki kardeşlerin içinde ciddi, samimi tesanüdün çok kerametleri olabilir. Hattâ böyle bir cemaatin şahs-ı manevîsi bir veliyy-i kâmil hükmüne geçebilir, inayata mazhar olur.”

Bu söz, bireysel kemalatın ötesinde, cemaatin ve dayanışmanın manevî bir kudret kazandığını, samimi kardeşliğin harikulade fütuhatlara sebep olabileceğini bildiriyor.

Niyetin Kerameti: İşin Ruhunu Belirler

Her amel, niyete göre şekillenir. Niyet hâlis olduğunda, basit bir söz sadaka olur; sıradan bir adım ibadet olur; görünmeyen bir sabır, Allah katında sonsuz sevaba dönüşür. Hâlis niyetin kerameti şudur ki:
Kul acizdir, ameli zayıftır ama niyeti samimi ise Allah onu yüceltir. Çünkü samimi bir kalp, Allah’a yönelmiş bir aynadır.

Samimiyetin Kerameti: Gösterişsiz Güç

Samimiyet, gizli bir nurdur. Gözle görülmez ama gönülleri aydınlatır. Samimi olan kişi, çıkar peşinde değildir; rıza-i ilâhî için yaşar. Bu da ona sadakat, istikamet ve ihlas kazandırır. Samimi bir kulun kalbinden yükselen dualar, bazen binlerce kelamdan daha tesirli olur.

Bazen bir yetimin başını Allah için okşamak, bir gece sabaha kadar yapılan ibadetten daha kıymetli olabilir. Çünkü orada samimiyetin kerameti vardır.

Uhuvvetin Kerameti: Birlikten Doğan Kudret

İslam, ferdi kemal kadar cemaatle kemâli de esas alır. “Mü’minler ancak kardeştir” (Hucurât, 10) ayeti, İslam toplumunun ruhunu ortaya koyar. Uhuvvet, yani kardeşlik bağı; kan değil, iman bağıdır. Lillah için kurulan bu kardeşlik, menfaatten değil, samimiyetten doğar.

Eğer bu uhuvvette ihlâs, sadakat ve tesanüd varsa; yani herkes birbirini Allah için sever, destekler, hatalarını örter, hayırda yarışırsa; bu topluluk şahs-ı manevî kazanır. Bediüzzaman’ın ifadesiyle, bu şahs-ı manevî:

Veliyy-i kâmil gibi olur,

Allah’ın inayetine mazhar olur,

Nice görünmez fütuhatlara vesile olur.

Tarihte nice inkılaplar, nice hizmetler, işte bu tür ihlâslı, samimi cemaatlerin kalbî birliğiyle doğmuştur.

Şahs-ı Manevî: Bireyleri Aşan Ruh

Cemaat ruhu, sıradan bireyleri aşar ve onlara daha büyük bir kuvvet kazandırır. Bu, tek bir kalbin değil; yüzlerce kalbin, aynı yöne çevrilmiş tek bir kalp gibi çalışmasıdır. Şahs-ı manevî, bireylerin niyetinden doğar; samimiyetle büyür; ihlâs ile korunur; dua ile semaya yükselir. Onun kerameti ise:

Fitneler karşısında metanet,

Zorluklar karşısında sebat,

Zaaflar karşısında inayet olur.

Günümüzde Uygulama: Zaman, Cemaat Zamanıdır

Bireysel benliklerin şiştiği, çıkarların öne çıktığı bir zamanda; samimi, ihlâslı, tesanüdle yürüyen bir hizmet topluluğu, adeta manevî bir sığınaktır. Günümüz müminleri, bu manevî birlik ruhunu yeniden diriltmeli, kişisel hırslar yerine ortak manevî hedefleri esas almalıdır. Çünkü bu zamanda cemaatin şahs-ı manevîsiyle korunmak, ferdin kendi başına ayakta kalmasından çok daha etkilidir.

Sonuç: Samimi Birlik, İlahi Yardımın Anahtarıdır

Veli olmak için keramet göstermek gerekmez. Niyetin hâlîs, amelin sadık, uhuvvetin ihlâslıysa; sen de bir kerametin içindesin. Ve bu, en kıymetli keramettir. Çünkü Allah katında değer, dış görünüşte değil; kalbin halindedir. O hâlde her mümin, Allah için kardeşliğe, samimiyete ve sadakate sarılmalı; böylece şahs-ı manevînin bir parçası olarak rahmet ve inayetin yağdığı bir topluluğun içinde yer almalıdır.

Özet:

Bu makalede, niyetin, samimiyetin ve ihlâslı kardeşliğin manevî kerameti anlatılmıştır. Niyet hâlîs olursa, amel küçük bile olsa değer kazanır. Samimiyet, dualara tesir, ihlâsa bereket katar. Allah rızası için kurulmuş, sadakatle devam eden kardeşlik ortamı, şahs-ı manevî denilen büyük bir ruhu doğurur. Bu ruh, bir veliyy-i kâmil gibi inayetlere mazhar olur. Günümüz müminlerinin en büyük gücü, işte bu samimi birlik ruhunu yaşatmalarıdır.

Bir Günahın Yankısı, Bir Sevabın Yükselişi

Bir Günahın Yankısı, Bir Sevabın Yükselişi
Zamanın Ruhuna Göre Amellerin Tartılması Üzerine Hikmetli Bir Tahlil

İnsanoğlu tarih boyunca iyiyle kötünün, sevapla günahın terazisinde yaşadı. Fakat her dönemin şartları, günahların ve sevapların mahiyetini ve tesirini değiştirebildi. Bediüzzaman Said Nursî’nin “Hutbe-i Şamiye” adlı eserinde yer verdiği şu veciz tesbit, bu hakikatin altını derinlemesine çizer:

> “Aldığım ders budur: Şu zamanda bir adamın bir günahı, bir kalmıyor. Bâzen büyür, sirâyet eder, yüz olur. Birtek hasene bâzen bir kalmıyor. Belki bâzen binler dereceye terakki ediyor.”

Bu cümle, sıradan görünen bir fiilin çağın şartları içinde nasıl çığ gibi büyüyebileceğini veya bir iyiliğin, zamanın ruhuna uygun düşerse nasıl yıldızlar gibi parlayabileceğini gösteren derin bir ikaz ve müjdedir.

Zamanın Hızlanan Yankısı

Eskiden bir insanın yaptığı kötülük, onunla sınırlı kalır, belki komşusuna, çevresine zarar verirdi. Bugün ise bir günah, sosyal medya, dijital platformlar ve toplumsal etkileşimler vasıtasıyla binlerce kişiye sirayet edebiliyor. Basit bir yalan, iftira veya ahlâkî bozulma, bir virüs gibi yayılıyor.

Bunun en çarpıcı örneklerinden biri, dijital ortamlarda yapılan bir paylaşımın milyonlara ulaşabilmesidir. Günah, sadece yapanı değil; izleyen, beğenen, yayan herkesi içine alır. Bu da bir günahın bireysellikten çıkıp toplumsallaşmasına, hatta sistemleşmesine sebep olur.

Hasenatın Terakki Etmesi

Aynı şekilde bir iyilik de çağımızda basit bir sınırda kalmaz. Bir hayır paylaşımı, bir güzel söz, bir tebliğ cümlesi; bazen milyonlarca kişiye ulaşır ve kalplerde fidanlar yeşertir. Bir kişi, bir yazı veya video ile binlere ulaşabilir. Bu da bir sevabın bir değil, binlerce meyve vermesi demektir.

Risale-i Nur’un telif edildiği dönemde bile Bediüzzaman bu inceliği fark etmiş ve demiştir ki:
“Şu zamanda bir adamın bir hasenesi, bazen binler dereceye terakki eder.”
Çünkü zaman, imanın tebliği açısından bir “yangın zamanı” gibidir; bir damla su, bir ormanı kurtarabilir.

Günahın Sosyallaşması, Sevabın Evrenselleşmesi

Çağımız, bireyin yaptığı fiilin sadece kendiyle sınırlı kalmadığı, toplumun ruhuna işlediği bir zamandır. Bu hem tehlike hem fırsattır. Kötülükler hızla yayılırken, iyilikler de bir ok gibi insanlara ulaşabilir.

Bu açıdan Bediüzzaman’ın şu sözleri de tamamlayıcı bir boyut sunar:

> “Hüsn-ü niyet ile küçük amel, büyük olur. Su-i niyet ile büyük amel, küçülür.”

Bu hakikat, niyetin ve zamanın değerini bize öğretir. Bir iyiliğin arkasındaki ihlas, onu yıldızlaştırırken, bir günahın arkasındaki bozguncu niyet, onu yangına dönüştürür.

Sorumluluk Bilinci: Şahsi Değil, Toplumsal

Bu zamanda bir mümin, yalnız kendisinden değil, etki alanına giren herkesten de mesul olabilir. Çünkü artık kelimelerimiz, davranışlarımız sadece dört duvar arasında kalmıyor. Bir çocuk, bir genç, bir arkadaş bizim izimizden yürüyor. Bu da sevap ve günah terazisinin sadece bizimle sınırlı olmadığını, topluma yayıldığını gösterir.

Sonuç ve Çözüm

Bediüzzaman’ın bu hikmetli sözü, çağın vebal ve ecir dengesini gözler önüne seriyor. Günahlar, bireyden çıkıp cemiyete yayılırken; sevaplar da şahıstan çıkıp ümmete ışık olabilir.

Bu yüzden:

Her söz ve davranış, çağın genişliğinde değerlendirilmelidir.

Günahın sirayetine karşı bilinçli duruş şarttır.

Hasenatın terakkisi için niyet ve ihlasla hareket edilmelidir.

Bu zamanda bir mümin, sıradan bir kul değil; ilahi tebliğin aktif bir temsilcisidir.

Özet

Bediüzzaman’ın “bir günah yüz olur, bir hasene bin olur” tesbiti; çağımızda bireysel fiillerin geniş sosyal etkilere sahip olduğunu gösterir. Günahlar artık sirayet eden virüsler gibi yayılırken, haseneler de zamanın ruhuna uygun şekilde büyüyüp terakki eder. Bu hakikat, her müminin davranışlarını daha sorumlu, niyetlerini daha ihlaslı yapmaya davet eder. Zira bu çağda küçücük bir söz, ya binlere sebep-i hidayet ya da binlerin dalaletine sebep olabilir.

Mazur Görünmek mi, Mesul Olmak mı?

Mazur Görünmek mi, Mesul Olmak mı?

“Ey bu sözlerimi dinleyen bu Câmi-i Emevî’deki kardeşler ve kırk-elli sene sonra Âlem-i İslâm câmiindeki ihvân-ı Müslimîn! “Biz zarar vermiyoruz, fakat menfaat vermeğe iktidarımız yok, onun için mâzuruz.” diye böyle özür beyan etmeyiniz. Bu özrünüz kabul değil. Tenbelliğiniz ve “Neme lâzım” deyip çalışmamanız ve ittihâd-ı İslâm ile, milliyet-i hakikiye-i İslâmiye ile gayrete gelmediğiniz, sizler için gayet büyük bir zarar ve bir haksızlıktır.”
Hutbe-i Şamiye

Neme Lazımcılığın Vebali: Mazur Değiliz, Mesulüz!
Hutbe-i Şamiye Perspektifiyle İslâm Dünyasının İlgisizliğine Bir Tahlil

Bediüzzaman Said Nursî’nin Şam Emevi Camii’nde verdiği tarihi hutbede dile getirdiği şu cümle, sadece kendi zamanının değil, bütün çağların pasifleşmiş Müslümanlarına yöneltilmiş sert ama şefkatli bir tokattır:

> “Biz zarar vermiyoruz, fakat menfaat vermeye iktidarımız yok; onun için mazuruz” diye özür beyan etmeyiniz. Bu özrünüz kabul değil.

Bu ifadeler, bugünkü İslam dünyasının en büyük problemlerinden biri olan pasiflik, ilgisizlik ve sorumluluktan kaçmanın tam merkezine isabet eder. Zira artık mesele sadece “zarar vermemek” değil; iyiliği yaymamak, adaleti ayakta tutmamak, birlik için çabalamamak da bir tür zulüm haline gelmiştir.

Neme Lazımcılık: Sessiz Zulüm

“Neme lâzım” sözü, bir medeniyetin çöküşünü başlatabilecek kadar yıkıcı bir ifadedir. Bu sözde hem tevekkül istismarı, hem sorumluluktan kaçış, hem de kardeşlik hukukuna körlük vardır.

Günümüzde Müslümanlar olarak pek çok mesele karşısında sustuğumuzda veya “Beni ilgilendirmez” dediğimizde şunu fark etmiyoruz:
Biz konuşmadıkça, birileri zulmü artırıyor. Biz yazmadıkça, birileri yalanı yayıyor. Biz sahip çıkmadıkça, birileri değerlerimizi çiğniyor.

Bu durumda Bediüzzaman’ın uyarısı yerindedir:
“Bu özrünüz kabul değil.”

Menfi Zararsızlık Yetmez: Müspet Hizmet Şarttır

Birçok insan, “Ben kimseye kötülük yapmıyorum” diyerek vicdanını rahatlatır. Fakat İslam’ın bizden istediği yalnızca zararsızlık değil, aynı zamanda faydalı olmaktır. Kur’an’ın ifadesiyle “Emr-i bil ma’ruf ve nehy-i anil münker” her müminin sorumluluğudur.

Said Nursî’nin ifadesiyle, bu zamanda bir Müslümanın sırf bir şey yapmaması bile menfi bir zarar doğurabilir. Zira karanlık, ışık olmayınca kuvvet kazanır. Sessizlik, batılı destekleyen bir zemin haline gelir. Dolayısıyla pasiflik, aktif bir sorumsuzluktur.

İttihad-ı İslam: Gerçek Milliyetçilik Budur

Bediüzzaman, İslam kardeşliğini “milliyet-i hakikiye” olarak tanımlar. Çünkü bu birlik, kavmî ve ırkî temellere değil, iman ve ahlâk temellerine dayanır. Bugün İslam coğrafyasının içine düştüğü parçalanma ve dağınıklık hali, tam da bu noktada başlar:
Birbirini kardeş bilmeyen, birbirinin derdiyle dertlenmeyen bir ümmet, parçalanmaya mahkûmdur.

Ümmetin parçalanması, sadece dış güçlerin oyunu değil; içeriden gelen ilgisizlik, tembellik ve “Benlik” hastalığının bir neticesidir.

Tembellik ve Bahaneler: Hakikat Karşısında Geçersizdir

Bugün “imkânım yok”, “elimden ne gelir”, “ben kimim ki” gibi ifadelerle yapılan savunmalar, aslında tevazu değil, sorumluluktan kaçıştır.
Çünkü Kur’an ve sünnet, herkesin gücüne göre bir hizmete memur olduğunu belirtir. İyiliği konuşmak, yazmak, paylaşmak, yaşamak bile bir hizmettir.

Bediüzzaman’ın “mazur değilsiniz” sözü, bu bahaneleri kökünden reddeder. Zira her mümin, bulunduğu yerden sorumludur.

Çözüm: Harekete Geçmek ve Bilinçlenmek

Artık Müslümanlar olarak şunu idrak etmeliyiz:
Seyirci kalmak, zalimin ekmeğine yağ sürmektir.
Pasiflik, mazlumun yalnız kalmasına sebep olur.
Tembellik, İslam’ın izzetini örter.

Çözüm:

En küçük imkanla bile faydalı olmak,

Bilinçli olmak ve başkalarını bilinçlendirmek,

İttihad-ı İslam için dua ve fiilî gayret göstermek,

“Neme lazım” yerine “Ben de mesulüm” demek.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî’nin Hutbe-i Şamiye’deki uyarısı, günümüzde Müslümanların pasifliğini ve bahaneciliğini çarpıcı biçimde eleştirir. Zararsız olmak yetmez; faydalı olunmalı, ümmet için gayret gösterilmeli, birlik ve kardeşlik adına sorumluluk alınmalıdır.
“Neme lazım” demek, bir ümmeti dağıtır.
“Ben de mesulüm” demek, bir ümmeti diriltir.
Mazur değiliz; çünkü bu çağda susmak da konuşmaktır, durmak da yürümektir.

Bir Nasihatten Fazlası, Bir Davadır

Bir Nasihatten Fazlası, Bir Davadır

“Ey bu câmi’deki kardeşlerim ve kırk-elli sene sonraki Âlem-i İslâm mescid-i kebîrindeki ihvanlarım! Zannetmeyiniz ki, ben bu ders makamına size nasihat etmek için çıktım. Belki buraya çıktım, sizde olan hakkımızı dâva ediyoruz. Yâni Kürd gibi küçük tâifelerin menfaatı ve saadet-i dünyeviyeleri ve uhreviyeleri, sizin gibi büyük ve muazzam tâife olan Arab ve Türk gibi hâkim üstadlarla bağlıdır. Sizin tenbelliğiniz ve füturunuz ile biz bîçare küçük kardeşleriniz olan İslâm tâifeleri zarar görüyoruz. ”
Hutbe-i Şamiye

Ümmetin Büyükleri ve Küçükleri: Sorumlulukta Eşit, Tesirde Farklı
Hutbe-i Şamiye Perspektifinden İslam Dünyasında Liderlik, Sorumluluk ve İhmalin Bedeli

Bediüzzaman Said Nursî’nin Şam Emevi Camii’nde verdiği tarihi hutbenin bu bölümünde, kendisinin bir nasihatçi olarak değil, bir “dava sahibi” olarak konuştuğunu görüyoruz:

> “Zannetmeyiniz ki, ben bu ders makamına size nasihat etmek için çıktım. Belki buraya çıktım, sizde olan hakkımızı dâva ediyoruz.”

Bu cümle, İslam ümmeti içindeki büyük ve etkili milletlerin, diğer kardeş Müslüman halklara karşı taşıdığı sorumluluğu açık bir şekilde dile getirir. Bu sadece bir uyarı değil, bir hukuk mücadelesidir. Çünkü bazı milletlerin gafleti ve tembelliği, diğerlerinin hem dünyasını hem ahiretini doğrudan etkileyebilmektedir.

Ümmet Bir Beden Gibidir

Peygamber Efendimiz (sav) şöyle buyurmuştur:

> “Müminler, birbirlerini sevmede, birbirlerine merhamet ve şefkat göstermede, tıpkı bir organı rahatsızlandığında diğer organları da bu acıyı paylaşan bir beden gibidir.”
Müslim, Birr, 66.

İşte Bediüzzaman bu hadisin hakikatini siyasi ve sosyal bir düzeyde dillendiriyor. Küçük milletler, büyüklerin sorumluluklarını yerine getirmemesinden zarar görüyor. Çünkü ümmet, sadece birey değil; millet ölçeğinde de birbiriyle bağlıdır.

Büyüklerin Tembelliği, Küçüklerin Felaketi Olur

Arap ve Türk milletlerinin İslam tarihinde liderlik rolü büyüktür. Bu milletler, zaman zaman siyasi ve askeri gücün, zaman zaman ilim ve irfanın taşıyıcıları olmuşlardır. Ancak bu liderlik, aynı zamanda ağır bir sorumluluğu da beraberinde getirir.

Bediüzzaman, bu gerçeği şu ifadelerle dile getirir:

> “Sizin gibi büyük ve muazzam tâife olan Arab ve Türk gibi hâkim üstadlarla bağlıdır. Sizin tenbelliğiniz ve füturunuz ile biz bîçare küçük kardeşleriniz zarar görüyoruz.”

Bu uyarı, sadece o günün değil, bugün hâlâ geçerli olan bir çağrıdır. Bugün Türkiye ve Arap dünyasının gafleti, İslam coğrafyasının dört bir yanındaki mazlumların sesini kısmakta, kanlarını akıtmakta, umutlarını söndürmektedir.

Sadece Mazlumlar Değil, Tarih ve Gelecek de Şahitlik Eder

Tarih, hakkını savunamayanların değil; hakkı savunmayanlara karşı hakkını dava edenlerin sesiyle yazılır. Bugün Filistin’den Arakan’a, Doğu Türkistan’dan Afrika içlerine kadar uzanan tüm zulümler karşısında sessiz kalan büyük İslam ülkeleri, sadece günah değil; aynı zamanda tarihî bir vebal altındadır.

Bediüzzaman’ın “biz hakkımızı dâva ediyoruz” demesi, gelecek kuşaklara bırakılmış bir emanet ve itham niteliğindedir.

Bu Davanın Cevabı: Uyanmak ve Gayret Etmektir

Bediüzzaman, bu hutbesinde çözüm de sunar:
Tembelliği bırakmak ve gayrete gelmek.
Zira kurtuluş sadece dua ve temenniyle değil, bilinçli ve ortak bir gayretle mümkündür. İttihad-ı İslam, ancak bu tür bir adaletli işbölümüyle mümkün olur. Her milletin diğerine karşı ahlâkî, siyasî ve dinî bir mesuliyeti vardır.

Bugün de bu çağrı geçerlidir. Türkiye, Arap dünyası ve İslam âleminin önderlik misyonunu yeniden hatırlaması; mazlum milletlerin duasına, güvenine ve mücadelesine cevap vermesi gerekmektedir.

Özet

Bediüzzaman’ın bu sözleri, ümmet içinde sorumluluğu fazla olan milletlerin gafletinin, diğer kardeş milletlere büyük zararlar verdiğini açıkça ortaya koyar. Türk ve Arap milletleri gibi tarihî öncülere sahip halklar, sadece kendilerinden değil; ümmetin tüm mazlumlarından da mesuldür.
Bu, nasihat değil; bir dava, bir hukuk arayışıdır.
O halde çözüm, tembellikten sıyrılmak ve ümmetin yükünü birlikte taşımaktır.
Çünkü İslam kardeşliği, sadece hissî bir bağ değil; vicdanî, siyasî ve uhrevî bir sorumluluktur.

GİZLİ KEMÂLÂTIN TEBERRÜKÜ: SAN’ATIN DİLİYLE KONUŞAN ÂLEM

GİZLİ KEMÂLÂTIN TEBERRÜKÜ: SAN’ATIN DİLİYLE KONUŞAN ÂLEM

Her sanatkâr, maharetini sergilemek ister. Bir hattat, yazdığı bir satırda; bir mimar, inşa ettiği bir yapıda; bir bestekâr, notalar arasında saklı olan bir ahenkte kendi ruhunun inceliklerini sunar. Sanatkâr, eserinde görünür hale gelir. Bedîüzzaman Said Nursî’nin işaret ettiği gibi:

> “Bu âlemin Sâni’inin pek mühim ve hayret verici ve gizli kemalâtı vardır. Bu hârika san’atlarla onları göstermek ister.”

Bu cümle, varlık âlemini yalnızca fizikî bir sahne değil; sanatla işlenmiş bir vitrin, sırlarla dolu bir galeri olarak okumayı teklif eder. Çünkü Cenâb-ı Hak, kudretinin azametini, ilminin sonsuzluğunu ve cemâlinin güzelliğini mahlûkat aynasında temaşa ettirmek ister. Ve bu temaşayı mümkün kılmak için de her bir varlık, O’nun gizli kemalâtını taşıyan birer işaret levhası olur.

Gizli Kemalât Ne Demektir?

Kemâl, eksiksiz ve kusursuz olma hâlidir. Gizli kemalât ise, Zât-ı Akdes’in bizzat Zât’ına mahsus olan, mahlûkat eliyle kavranması güç olan yüce meziyetleridir. Bunlar doğrudan bilinemez; ancak eserler vasıtasıyla okunabilir. Tıpkı güneşin doğrudan gözle görülmeyip, ışığı ve ısısıyla hissedilmesi gibi…

Cenâb-ı Hak, “Gizli bir hazine idim, bilinmek istedim” kudsî hadisiyle işaret edildiği üzere, bilinmeyi murad etmiştir. Fakat bu bilinme, sadece akılla değil; kalple, tefekkürle, ibretle, hayretle mümkündür. Onun içindir ki kâinat bir sergi, insan bir temaşa edici ve iman bir mana okuma ilmidir.

Âlemdeki Sanatın Dili

Bir kelebeğin kanadında renk uyumu, bir çiçeğin açışındaki zamanlama, bir atomun içindeki denge… Her biri bir sanat inceliği taşır. Ancak bu sanat, sadece dış güzellikte kalmaz; bir kasdın, bir iradenin ve bir hikmetin nişanını da taşır. Sanat, ustayı gösterir; hikmet, muradı bildirir.

Eğer bir tablo varsa ressam vardır. Eğer bir kitap varsa müellif vardır. Eğer bir âlem varsa, elbette bir Sâni’ (yaratıcı sanatkâr) vardır. Ve bu Sâni’, sadece var etmekle kalmaz, kendi güzelliğini eserinde gizleyip sonra onu göstererek bilinmek ister.

İşte bu yüzden, güneş sadece ısıtmaz, aynı zamanda hayret uyandırır. Kuş sadece uçmaz, aynı zamanda ibret verir. İnsan sadece yaşamakla kalmaz, aynı zamanda düşünmek ve şükretmekle yükümlüdür. Çünkü varlık, sadece “var olmak” için değil, bir manayı taşımak ve bir kemâlâtı bildirmek için vardır.

İnsanın Rolü: Temaşa, Tefekkür, Tesbih

Bu san’atlı âlem, boşuna değildir. Her bir varlık, Sâni’ini tanıtmak ve tesbih etmek için yaratılmıştır. Fakat bu tesbihi anlayacak bir idrak sahibi de gereklidir. İşte insan, o yüzden yaratılmıştır: Görsün, düşünsün ve şahitlik etsin. Sanatkârın eserine bakan hayran bir göz gibi; “Ne güzel yapmış, ne hikmetli işlemiş!” diyebilsin.

İnsanın varlık karşısındaki en büyük görevi, kör olmamaktır. Körlük burada mecazîdir: Duyduğu halde anlamayan, gördüğü halde ibret almayan, yaşadığı halde tefekkür etmeyendir. Çünkü hakikî bir bakış, her şeyde O’nu görebilmektir.

SONUÇ ve ÖZET:

Bu kâinat, yalnızca maddenin sahnesi değil; Allah’ın gizli kemâlâtını sergilediği harika bir sanat galerisidir. Her varlık, O’nun kudret, hikmet, ilim ve cemalinin bir tecellisidir. Gaye, bu sanat vasıtasıyla Sâni’in tanınması ve sevilmesidir. İnsan, bu kudsî seyir ve tefekkür vazifesiyle yaratılmıştır.

Özetle:
Kâinatın her bir cüz’ü, Cenâb-ı Hakk’ın gizli kemalâtının aynasıdır. Bu sanatlı düzen, tesadüfle değil, bilinçli ve hikmetli bir kastla var edilmiştir. İnsan bu manayı okuyabilirse, hem varlığın şifrelerini çözer hem de hayatının gerçek gayesini bulmuş olur.

Mazinin Şerefli Mirası, İstikbalin Ulvî Mesuliyeti

Mazinin Şerefli Mirası, İstikbalin Ulvî Mesuliyeti

“Tam intibaha gelmiş veya gelecek olan Arablar! En evvel bu sözler ile sizinle konuşuyorum. Çünkü bizim ve bütün İslâm tâifelerinin üstadlarımız ve imamlarımız ve İslâmiyet’in mücâhidleri sizlerdiniz. Sonra muazzam Türk Milleti o kudsî vazifenize tam yardım ettiler.

Onun için tenbellikle günahınız büyüktür. Ve iyiliğiniz ve haseneniz de gayet büyük ve ulvîdir. Hususan kırk-elli sene sonra Arab tâifeleri, Cemahir-i Müttefika-i Amerika gibi en ulvî bir vaziyete girmeğe, esârette kalan hâkimiyet-i İslâmiye’yi eski zaman gibi Küre-i Arz’ın nısfında, belki ekserisinde, tesisine muvaffak olmanızı rahmet-i İlâhiye’den kuvvetle bekliyoruz. Bir kıyamet çabuk kopmazsa, inşâallah nesl-i âti görecek. ”
Hutbe-i Şamiye

İslam’ın Mücahitleri ve Geleceğin Müjdesi: Arap ve Türk Milletine Tarihî Çağrı
Hutbe-i Şamiye’den Asrımıza Yankılanan Bir Ümit, Bir Mesuliyet

Bediüzzaman Said Nursî’nin Hutbe-i Şamiye’deki şu ifadeleri, sadece bir hatırlatma değil; aynı zamanda bir uyanış çağrısı, bir müjde ve bir dava beyanıdır:

> “Çünkü bizim ve bütün İslâm tâifelerinin üstadlarımız ve imamlarımız ve İslâmiyet’in mücâhidleri sizlerdiniz. Sonra muazzam Türk Milleti o kudsî vazifenize tam yardım ettiler.”

Bu cümle, İslam tarihinde Arapların ve Türklerin oynadığı iki temel rolü yeniden göz önüne seriyor: Araplar, İslam’ın muallimleri; Türkler, onun muhafızları ve yayıcıları olmuşlardır. Bu iş birliği, sadece bir zamanın değil; ümmetin asırlar boyu süren yükselişinin mayasıdır. Ve şimdi o maya, yeni bir hamle beklemektedir.

İslam’ın Üstadları: Arapların Tarihî Öncülüğü

Kur’an’ın dili Arapçadır, Peygamber Arap’tır. Sahabe, ilk fakihler, müfessirler, muhaddisler ve müçtehitlerin büyük çoğunluğu Arap’tır. İslam düşüncesi, Arap diyarında yeşermiştir. Bu bir üstünlük değil, bir mesuliyet mirasıdır. Çünkü şeref, mesuliyeti de beraberinde getirir.

Bediüzzaman bu tarihi noktaya temas ederek diyor ki:

> “Onun için tenbellikle günahınız büyüktür. Ve iyiliğiniz ve haseneniz de gayet büyük ve ulvîdir.”

Bu uyarı, Arap dünyasının ilim, birlik, cesaret ve adalet sahasındaki gerilemesine yöneltilmiş uyarıcı bir sarsıntıdır.

Türklerin Yardımı: Kılıçla Korunan Hakikat

Araplar ilimle İslam’a hizmet ederken, Türkler tarih boyunca onu kılıçla, devletle, adaletle korumuşlardır. Selçukluların medeniyet hamlesi, Osmanlı’nın üç kıtaya yayılan hâkimiyeti, İslam’ın siyaset ve askerî alandaki muhafazasıdır. Bu da aynı şekilde bir övünç değil, bir emanettir.

Bu iki milletin tarihî ittifakı, ümmetin yeniden ayağa kalkışının da anahtarıdır. Said Nursî’nin ümmete olan bakışı, ırkçı değil; vahdet eksenli bir kardeşlik idealine dayanır. Ona göre, bu milletler ümmete öncülük etmezse, geride kalanlar da istikametini kaybeder.

Gelecek Nesle Hitap: Bir Rüya Değil, Bir Mümkünlük

Bediüzzaman, sadece geçmişi hatırlatmakla kalmaz; geleceğe dair de bir müjde verir:

> “Kırk-elli sene sonra Arab tâifeleri… hâkimiyet-i İslâmiye’yi eski zaman gibi Küre-i Arz’ın nısfında, belki ekserisinde, tesisine muvaffak olmanızı rahmet-i İlâhiye’den kuvvetle bekliyoruz.”

Bu ifade bir hayal değil, imanî bir öngörüdür. Bediüzzaman, kıyametin kopmaması şartıyla, İslam dünyasında yeniden bir dirilişin yaşanabileceğini haber veriyor. Bu diriliş; ilimle, fikirle, adaletle ve birlik ruhuyla gerçekleşecektir.

Bugün bu kıvılcımın izleri İslam coğrafyasında yeniden parlıyor. Gençler arasında uyanış var. Mazlum coğrafyaların duası semaya yükseliyor. Fakat bu kıvılcımı bir meşaleye dönüştürecek olanlar, yine tarihî misyon taşıyan bu iki büyük millettir.

Amerika Gibi Olmak: Kuvvette Değil, Ahlâkta

Bediüzzaman’ın ifadesiyle Arapların “Cemahir-i Müttefika-i Amerika gibi” olmaları, Batı’nın gücünü kopyalamak değil; kendi ahlâk, adalet ve vahdet ilkeleriyle bir araya gelerek ortak bir siyasi irade ve sivil diriliş gerçekleştirmeleridir. Bu, ümmetin yeniden hâkimiyetini inşa etmesi demektir.

Bu hâkimiyet emperyal bir tahakküm değil; Kur’anî adaletin, merhametin ve hidayetin yeryüzüne yayılmasıdır. Bu ise sadece devletle değil; inançla, şuurla ve seferber olmuş kalplerle mümkündür.

Sonuç: Tarih Yeniden Yazılıyor

Bediüzzaman’ın bu çağrısı hâlâ geçerli: Araplar ilmin, Türkler adaletin ve kuvvetin temsilcisi olmalı ve İslam âleminin yeniden yükselişi için el ele vermelidir. Bu sadece geçmişe borç değil; geleceğe vefa ve Allah’a karşı sorumluluktur.

Zira:

Bir ümmetin geçmişi şerefle doluysa, geleceği de umutla dolu olabilir.

İttihad olmazsa, her bir taife kendi içinde boğulur.

Gayret edilmezse, mazlumlar daha çok ezilir.

Diriliş; tenbellikle değil, uyanış ve adanmışlıkla mümkündür.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’de Araplara ve Türklere tarihî rollerini hatırlatır: Araplar İslam’ın mücahitleri ve üstadları, Türkler ise onun koruyucu ve yardımcısıdır. Bu iki büyük milletin gafleti, ümmete zarar; gayreti ise ümmete diriliş getirir. Bediüzzaman, İslam dünyasının ileride yeniden hâkimiyet-i İslamiye’yi kurabileceğini müjdeler ve bu ümidi Allah’ın rahmetine bağlar.
Tarihin mirası, geleceğin mesuliyetidir. Şerefli bir geçmiş, ancak gayretli bir istikballe şereflenir.

Şûra, İslâm’ın Hayat Damarıdır

Şûra, İslâm’ın Hayat Damarıdır

“Müslümanların hayat-ı içtimâiye-i İslâmiye’deki saadetlerinin anahtarı, meşveret-i şer’iyedir.

وَ اَمْرُهُمْ شُورٰى بَيْنَهُمْ

âyet-i kerîmesi, şûrâyı esas olarak emrediyor.”
Hutbe-i Şamiye

Meşveretin Gölgesinde Saadet: İslam’ın Sosyal Hayatında Şûranın Vazgeçilmezliği
Bediüzzaman’ın Hutbe-i Şamiye’de Altını Çizdiği Hakikatin Günümüz Yorumuyla Tahlili

İslam sadece bireysel ibadetleri öğreten bir din değil; aynı zamanda cemiyetin huzurunu ve adaletini sağlayan toplumsal bir nizam getirir. Bu nizamın temel taşlarından biri ise, şûradır.

Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’de bu gerçeği şöyle dile getirir:

> “Müslümanların hayat-ı içtimâiye-i İslâmiye’deki saadetlerinin anahtarı, meşveret-i şer’iyedir.”
“Ve emr-i onların aralarında şûra iledir.” (Şûrâ, 38)

Bu âyet ve bu tesbit, bize açıkça gösteriyor ki; İslam’da ferdî faziletler kadar, cemiyetin ortak akılla idaresi de bir ibadet gibidir.

Şûra: Hakkın Hâkimiyeti İçin İstişare

Kur’an’ın doğrudan emriyle “şûrâ”, bir fazilet değil, bir emr-i ilahîdir. Bu, keyfî bir tercihten ziyade, cemiyetin düzeni için farz bir düstur gibidir.

Şûra; yönetimde keyfîliğin yerine adaleti, tahakküm yerine istişareyi, tek sesliliğin yerine hikmetli çok sesliliği getirir. Bu, bir “demokrasi” değil; ilahi terbiye ile şekillenmiş bir istişare rejimidir.

Bediüzzaman’ın “meşveret-i şer’iye” demesi, bu istişarenin sadece akla değil; ahlâka, dine ve vicdana da dayanması gerektiğini ifade eder.

Meşveretsizlik: Zulmün Kapısını Aralar

Tarihte ne zaman ki meşveret terk edildi, yerini istibdat (baskıcılık) aldı.
Meşveret yerine şahısların keyfî yönetimi geçtiğinde:

Adalet sarsıldı,

Hakkın yerini adam kayırmacılık aldı,

İslam adına yapılan işler, İslam’a zarar verdi.

Osmanlı’nın son döneminde yaşanan siyasi çalkantıların, bazı İslam devletlerindeki baskıcı yapıların ve bugünkü ümmetin dağınıklığının arkasında, meşveretin zayıflaması önemli bir etkendir.

Şûra: Her Seviyeye İnen İlahi Bir Prensip

Meşveret yalnızca devlet düzeyinde değil; ailede, cemaatte, derneklerde, hatta bireylerin kendi iç dünyasında bile geçerlidir.

Ailede eşler arası meşveret, huzurun teminatıdır.

Cemaatlerde istişare, kibri ve parçalanmayı engeller.

Devletlerde şûra, adaletin ve halkın rızasının kaynağıdır.

Bediüzzaman bu yönüyle, sadece siyasal bir düzen değil; ahlâkî ve toplumsal bir kültür olarak şûrayı öne çıkarır.

Meşveret, Ümmetin Diriliş Anahtarıdır

Bugün ümmetin yeniden dirilmesi, sadece teknoloji veya iktisatla mümkün değildir.
Önce kalplerde, sonra zihinlerde ortak akıl ve ortak dava şuurunun yerleşmesi gerekir.

Meşveret:

Farklı fikirleri çarpıştırarak değil, yoğurarak hakikate ulaşma yöntemidir.

Üstünlük yarışının değil, hakkın ve maslahatın galip gelme sürecidir.

Kutuplaşmanın değil, vahdetin yoludur.

Bu yönüyle meşveret, modern çağda ümmet için bir nefes, bir reçete, bir rahmettir.

İstibdat Değil İstişare, Kibir Değil Tevazu

Bediüzzaman’a göre meşveret, sadece bir yönetim tarzı değil, aynı zamanda nefsin terbiye metodudur. Çünkü istişare etmek:

Ben bilirim kibirinden kurtulmak,

Başkasının fikrine değer vermek,

Tevazu ile hakkı aramaktır.

Bu ahlâk, sadece fertleri değil; toplumları da diriltir.

Sonuç: Meşveretle Dirilen, Meşveretsizlikle Dağılır

Bediüzzaman’ın “meşveret-i şer’iye” vurgusu, ümmetin kurtuluşunun sırlarından biridir. Kur’an’ın açık emriyle temellendirilen şûra, bir toplumu zulümden korur, hakkaniyetle yönetir ve adaletle birleştirir.

Bugün İslam coğrafyasının ihtiyacı olan, Batı’nın seküler demokrasisi değil; Kur’an ve sünnet temelli ilmi, ahlaklı, samimi bir meşveret kültürüdür.

Ve bu kültür, ancak imanla, takvayla, kardeşlikle inşa edilir.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, meşvereti İslam toplumunun saadet anahtarı olarak görür. Kur’an’ın “Ve işleri aralarında istişare iledir” emri, bu yaklaşımı destekler. Meşveret, sadece siyasal bir yöntem değil; toplumsal barış, adalet ve vahdetin temelidir. Terk edildiğinde zulüm, kutuplaşma ve keyfîlik baş gösterir. Uygulandığında ise ümmet yeniden dirilir.
Meşveret, sadece bir yöntem değil; bir ahlâk, bir iman, bir diriliş yoludur.

Şûrâ: Asya’nın Anahtarı, Ümmetin Kurtuluş Yolu

Şûrâ: Asya’nın Anahtarı, Ümmetin Kurtuluş Yolu
Hutbe-i Şamiye’de Meşveretin Jeopolitik ve Manevî Derinliği Üzerine Bir Tahlil

“Asya kıt’asının ve istikbalinin keşşafı ve miftahı, şûrâdır. Yâni nasıl ferdler birbiriyle meşveret eder; tâifeler, kıt’alar dahi o şûrâyı yapmaları lâzımdır ki, üçyüz belki dörtyüz milyon İslâmın ayaklarına konulmuş çeşit çeşit istibdatların kayıtlarını, zincirlerini açacak, dağıtacak, meşveret-i şer’iye ile şehâmet ve şefkat-i îmâniyeden tevellüd eden hürriyet-i şer’iyedir ki, o hürriyet-i şer’iye, âdâb-ı şer’iye ile süslenip, garb medeniyet-i sefihânesindeki seyyiatı atmaktır.”
Hutbe-i Şamiye

Giriş: Zincirli Bir Ümmete Açılan Anahtar

Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’de meşveret kavramını sadece bir ahlakî değer veya yönetim ilkesi olarak değil, Asya kıtasının ve ümmetin istikbalinin anahtarı olarak takdim eder:

> “Asya kıt’asının ve istikbalinin keşşafı ve miftahı, şûrâdır.”

Bu ifade, sıradan bir tesbit değil; bir vizyonun ve stratejik bir öngörünün beyanıdır. Çünkü meşveret, yalnız bireyleri değil; milletleri, kıtaları ve hatta medeniyetleri diriltme kudretine sahiptir. Bugün hâlâ zincirlerle bağlı gibi hareket eden bir ümmetin bu zincirleri kırmak için ihtiyacı olan en temel ilke, şûrâdır, yani Kur’anî istişare ruhudur.

Şûrâ: İstibdadın Zincirlerini Kıran İlahi Formül

Bediüzzaman, üç yüz belki dört yüz milyon Müslüman’ın ayaklarına vurulmuş istibdat zincirlerini işaret eder. Bu istibdat sadece siyasî bir diktatörlük değil; aynı zamanda fikrî ataleti, toplumsal korkuyu ve nefislerin esaretini de ihtiva eder.

Bunun karşısına ise meşveret-i şer’iye’yi koyar. Çünkü meşveret:

Zorbalığın panzehiridir,

Tek sesliliğin alternatifi değil, ilacı,

Toplumu felce uğratan korkuların kırbacıdır.

İstibdadın olduğu yerde fikirler susar, iradeler körelir, şuurlar uyuşur. Meşveret ise insanı hürleştirir, cemiyeti şahlandırır, ümmeti diriltir.

Hürriyet-i Şer’iye: Batı’nın Sefih Medeniyetine Alternatif

Bediüzzaman, batıdaki “medeniyet-i sefihâne” ile doğudaki istibdat arasında kalmış bir İslam dünyasının, ne ona benzemesi ne bunda boğulması gerektiğini söyler. Çözüm:
Şûrâ ile elde edilen, îmânî bir cesaret ve şefkatle doğan “hürriyet-i şer’iye”dir.

Bu hürriyet:

Başına buyrukluk değil, şeriatın edebiyle süslenmiş hak bir özgürlüktür.

Batı’daki “keyfî özgürlük” anlayışının ötesinde, Allah’a kullukta serbestliktir.

Ahlâkı ve sorumluluğu olmayan serazatlığa karşı, ruhu hür ama hududu Kur’an olan bir terbiye sistemidir.

Kıtasal Bir Şûrâ: Bir Ümmetin Dirilişi

Bediüzzaman’ın “tâifeler ve kıt’alar dahi o şûrâyı yapmalı” sözleri, bize uluslararası düzlemde bir ümmet meşvereti vizyonu sunar. Bugün bu nevi bir birlik hâlâ yoksa, bunun nedeni şûrânın unutulmuş olmasıdır.

Asya’nın, yani İslam coğrafyasının tamamını kapsayan bir meşveret:

Ümmetin ortak sorunlarını çözebilir,

Mazlumların sesine tercüman olabilir,

Adaletin, hakikatin ve merhametin temsilcisi yeni bir dünya düzeni kurabilir.

Bu da ancak milliyetçiliğin değil, İslam kardeşliğinin rehberliğinde mümkündür.

Meşveret, Sadece Siyaset Değil; Bir Ahlâk, Bir Medeniyet

Meşveret-i şer’iye, sadece bir yönetim biçimi değil; aynı zamanda ahlâkî bir terbiye sistemidir. Bediüzzaman’ın nazarında bu, şefkatle, izzetle ve ilimle süslenmiş bir toplum düzenidir.

Bu sistemde:

Herkes konuşur ama edep çerçevesinde,

Herkes fikir üretir ama hak ve maslahat çerçevesinde,

Herkes sorumluluk alır ama ahlâk ve adalet terazisinde.

Bu ruhla yetişen toplumlar, ne batının sefahatiyle ne de doğunun despotizmiyle ifsad olur.

Günümüze Mesaj: Zincirler Hâlâ Ayağımızda mı?

Bugün İslam dünyası hâlâ parçalanmış, hâlâ korkular içinde, hâlâ dış güdümlü yapılar tarafından yönetiliyor. Bunun temel nedeni, şûranın kaybedilmiş olmasıdır.

Oysa çözüm, Bediüzzaman’ın işaret ettiği gibi açık:
Şûrâ + İman + Ahlâk = Hürriyet-i Şer’iye ve Diriliş
Eğer bu formül uygulanırsa, sadece bireyler değil; toplumlar, kıtalar, hatta dünya nefes alır.

Sonuç: Asya’nın Miftahı, Ümmetin İhyası

Bediüzzaman’ın bu sözü, sadece 20. yüzyılın başına değil; 21. yüzyılın ortasına da hitap ediyor. Şûrâ, İslam dünyasının zincirlerini kıracak manevî ve medenî bir anahtardır. Bu anahtar kullanılmadıkça, ne özgürlük hürdür, ne ümmet diridir, ne de istikbal aydınlıktır.

Batı’nın sefih medeniyetine karşı, Kur’an’ın şûrâ eksenli adalet ve merhamet medeniyetini kurmak ise bizlere düşen en büyük vazifedir.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, Asya kıtasının ve ümmetin geleceğini şûrâya bağlar. Şûrâ, istibdadın zincirlerini kıran, hürriyet-i şer’iyeyi doğuran ve ümmeti yeniden diriltecek olan ilahi bir anahtardır. Bu meşveret, batının başıboş özgürlük anlayışına karşı, ahlak ve imanla süslenmiş bir medeniyet vizyonudur.
Ümmetin zincirlerini kıracak olan ne silahtır ne de servet; o zincirin anahtarı şûrâdır.

Şûrâ: Asya’nın Anahtarı, Ümmetin Kurtuluş Yolu

Şûrâ: Asya’nın Anahtarı, Ümmetin Kurtuluş Yolu
Hutbe-i Şamiye’de Meşveretin Jeopolitik ve Manevî Derinliği Üzerine Bir Tahlil

Giriş: Zincirli Bir Ümmete Açılan Anahtar

> “Asya kıt’asının ve istikbalinin keşşafı ve miftahı, şûrâdır.”

Şûrâ: İstibdadın Zincirlerini Kıran İlahi Formül

Bunun karşısına ise meşveret-i şer’iye’yi koyar. Çünkü meşveret:

Zorbalığın panzehiridir,

Tek sesliliğin alternatifi değil, ilacı,

Toplumu felce uğratan korkuların kırbacıdır.

İstibdadın olduğu yerde fikirler susar, iradeler körelir, şuurlar uyuşur. Meşveret ise insanı hürleştirir, cemiyeti şahlandırır, ümmeti diriltir.

Hürriyet-i Şer’iye: Batı’nın Sefih Medeniyetine Alternatif

Bu hürriyet:

Başına buyrukluk değil, şeriatın edebiyle süslenmiş hak bir özgürlüktür.

Batı’daki “keyfî özgürlük” anlayışının ötesinde, Allah’a kullukta serbestliktir.

Ahlâkı ve sorumluluğu olmayan serazatlığa karşı, ruhu hür ama hududu Kur’an olan bir terbiye sistemidir.

Kıtasal Bir Şûrâ: Bir Ümmetin Dirilişi

Asya’nın, yani İslam coğrafyasının tamamını kapsayan bir meşveret:

Ümmetin ortak sorunlarını çözebilir,

Mazlumların sesine tercüman olabilir,

Adaletin, hakikatin ve merhametin temsilcisi yeni bir dünya düzeni kurabilir.

Bu da ancak milliyetçiliğin değil, İslam kardeşliğinin rehberliğinde mümkündür.

Meşveret, Sadece Siyaset Değil; Bir Ahlâk, Bir Medeniyet

Bu sistemde:

Herkes konuşur ama edep çerçevesinde,

Herkes fikir üretir ama hak ve maslahat çerçevesinde,

Herkes sorumluluk alır ama ahlâk ve adalet terazisinde.

Bu ruhla yetişen toplumlar, ne batının sefahatiyle ne de doğunun despotizmiyle ifsad olur.

Günümüze Mesaj: Zincirler Hâlâ Ayağımızda mı?

Bugün İslam dünyası hâlâ parçalanmış, hâlâ korkular içinde, hâlâ dış güdümlü yapılar tarafından yönetiliyor. Bunun temel nedeni, şûranın kaybedilmiş olmasıdır.

Sonuç: Asya’nın Miftahı, Ümmetin İhyası

Batı’nın sefih medeniyetine karşı, Kur’an’ın şûrâ eksenli adalet ve merhamet medeniyetini kurmak ise bizlere düşen en büyük vazifedir.

Özet

Yaşasın Sıdk, Ölsün Ye’s: Bir Ümmet Manifestosu

Yaşasın Sıdk, Ölsün Ye’s: Bir Ümmet Manifestosu
Hutbe-i Şamiye’nin Ruhuyla Sarsıcı Bir Diriliş Çağrısı

“Yaşasın sıdk! Ölsün ye’s! Muhabbet devam etsin!. Şûrâ kuvvet bulsun!. Bütün levm ve itab ve nefret, heva ve hevese tâbi olanlara olsun. Selâm ve selâmet hüdâya tâbi olanlar üstüne olsun. Âmîn… ”
Hutbe-i Şamiye

Giriş: Bir Dua mı, Bir Manifesto mu?

Bediüzzaman Said Nursî’nin Hutbe-i Şamiye’sinin bu bölümü, yalnızca bir dua cümlesi değil; bir ümmet ahlâkı manifestosudur. Her kelimesi, bir milletin yeniden dirilmesi için gereken ruhi temelleri bildirir:

> “Yaşasın sıdk! Ölsün ye’s! Muhabbet devam etsin! Şûrâ kuvvet bulsun!”

Bu cümle, çağların ötesine uzanan bir haykırıştır. Günümüz Müslümanının da ihtiyaç duyduğu bu düsturlar, sadece bireysel faziletler değil; cemiyetleri ihya edecek hakikat tohumlarıdır.

“Yaşasın Sıdk!”: Doğruluğun Diriltici Gücü

Sıdk, İslam’ın temelidir. Kur’an’ın, “Ey iman edenler! Allah’tan korkun ve sadıklarla beraber olun” (Tevbe, 119) emri, bu kavramın hayatîyetini gösterir.
Toplumlar yalanla değil; ancak sıdkla, yani doğruluk ve sadakatle yükselebilir.

Bediüzzaman sıdkı, sadece sözde doğruluk değil; niyette, hedefte, yöntemde sadakat olarak tanımlar. O hâlde:

Siyasette sıdk, emanete riayettir.

Ticarette sıdk, hileden uzak durmaktır.

İlimde sıdk, hakikate teslimiyettir.

Dava taşımakta sıdk, bedel ödemeyi göze almaktır.

Bugün Müslümanların yaşadığı birçok çöküşün temelinde, sıdkın terk edilip, menfaatperestliğin ve maskeli sahtekârlığın hâkim olması vardır.

“Ölsün Ye’s!”: Ümitsizlik, Şeytandan Gelir

Ye’s (ümitsizlik), sadece bireyin değil, ümmetin de felaketidir. Bediüzzaman, ümitsizliği “şeytandan gelen manevi bir zehir” olarak niteler.

Ye’s şunu fısıldar:

> “Değişmez bu düzen.”
“Yapamazsın.”
“Geç kaldın.”
“Bir şey değişmez.”

Oysa Kur’an her zaman rahmet kapılarını gösterir. Yusuf Sûresi’nde şöyle buyrulur:

> “Allah’ın rahmetinden ümit kesmeyin. Zira Allah’ın rahmetinden ancak kâfirler ümit keser.” (Yusuf, 87)

Ümitsizlik, mücadeleyi durdurur. Direnişi kırar. Duaları susturur. Ye’s öldüğünde, irade dirilir, hayal kurulur, eylem başlar.

“Muhabbet Devam Etsin!”: Vahdetin Mayası

İslam medeniyetinin çimentosu sevgidir. Muhabbet; kin, düşmanlık, hizipçilik ve ayrımcılığın panzehiridir.

Bediüzzaman’ın ifadesiyle:

> “Muhabbet, uhuvvetin esasıdır. Birbirinizi sevmek, imanımızın gereğidir.”

Bugün mezhepler, gruplar, milletler, cemaatler arasında sevgi değil; rekabet, kıskançlık ve hükmetme arzusu hâkim olmuş durumda. Oysa Kur’an’ın emri nettir:

> “Müminler ancak kardeştir.” (Hucurât, 10)

Muhabbet devam etmezse, birlik çöker. Muhabbet kesilirse, saflar dağılır, hedef şaşar, zafer uzaklaşır.

“Şûrâ Kuvvet Bulsun!”: Ortak Aklın Dirilişi

Meşveret; şahsî iradenin cemiyet menfaatine tabi olmasını sağlar. Kuvvetli bir şûrâ, ihtilafı azaltır, hikmeti artırır. Bediüzzaman bu konuda:

> “Şûrâ, hayat-ı içtimâiyenin hayatıdır.” der.

Bugün şûrâ yoksa, kararlar keyfîdir. Keyfîlik varsa, adalet yoktur. Adalet yoksa, rahmet inmez.

Şûrâ kuvvet buldukça, toplumlar adil, şeffaf, güvenilir hâle gelir. Şûrâsız ümmet, istibdada açık bir ümmettir.

“Levm ve itab, hevâya tâbi olanlara olsun”

Hevâ, nefsin ve arzuların ölçüsüzlüğüdür. Kişisel heveslerin ümmetin maslahatının önüne geçmesidir. Bugün İslam âlemi içinde yükselen birçok çatışma ve zulüm, hevâya tabi olan nefislerin eseridir.

Sıddık olanlar, şûrâ ile hareket edenler, ümmetin maslahatını düşünenler, selâmı ve selâmeti hak eder.
Hevâya ve hevesine tabi olanlar ise levm ve itabı hak eder.

Sonuç: Yeni Bir Dirilişin Dört Esası

Bu cümle, sadece bir dua değil; bir diriliş reçetesidir:

Sıdk: Her alanda doğruluk ve sadakat,

Ye’sin ölümü: Umutla dolu bir gelecek vizyonu,

Muhabbetin devamı: Gerçek kardeşlik ve birlik ruhu,

Şûrânın kuvvet bulması: Hakkaniyetli istişareyle adil toplumlar inşası.

Ve nihayetinde:
“Selâm ve selâmet, hüdâya tâbi olanlar üzerinedir.”
Çünkü hak yoldan ayrılmayan, hüsrana uğramaz.

—

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’deki bu veciz dua ile İslam toplumunun yeniden dirilişinin esaslarını ortaya koyar:
Doğruluk (sıdk), ümitsizlikten uzak durmak (ye’sin ölümü), sevgiyle bağ kurmak (muhabbet), ortak akılla hareket etmek (şûrâ).
Bu esaslar üzerine bina edilen bir toplum, hem dünyada huzur bulur, hem ahirette selâmete erer.
Yaşasın sıdk, ölsün ye’s! Muhabbet devam etsin, şûrâ kuvvet bulsun!
Bu bir çağrıdır. Bu bir duadır. Bu, bir ümmetin yeniden doğuş reçetesidir.

Ayrı İki Cevher Değil, Birbirini Besleyen Kaynaklar

Ayrı İki Cevher Değil, Birbirini Besleyen Kaynaklar

“Biz müslümanlar indimizde ve yanımızda din ve milliyet bizzat müttehiddir. İtibarî, zâhirî, ârızî bir ayrılık var. Belki din, milliyetin hayatı ve ruhudur. İkisine birbirinden ayrı ve farklı bakıldığı zaman; hamiyet-i diniye, avâm ve havassa şâmil oluyor.”
Hutbe-i Şamiye

Din ve Milliyet: Ayrı Değil, Birbirini Tamamlayan Bir Bütün
Hutbe-i Şamiye Işığında İslam Ümmetinde Kimlik ve Vahdet Meselesine Derin Bir Bakış

Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’de ümmetin en hassas meselelerinden birine dokunur:
Din ile milliyetin ilişkisi.
Bu ilişkinin yanlış yorumlanması, kimi zaman taassuba, kimi zaman bölünmeye, kimi zaman da dine zarar verecek milliyetçi bir aşırılığa sebep olmuştur.

Ancak Bediüzzaman bu meseleye hakikatin terazisiyle bakar ve şöyle der:

> “Biz Müslümanlar indimizde ve yanımızda din ve milliyet bizzat müttehiddir. İtibarî, zâhirî, ârızî bir ayrılık var. Belki din, milliyetin hayatı ve ruhudur.”

Bu ifade, İslam kimliğinin merkezinde dinin yer aldığını ve milliyetin, bu ruhla hayat bulduğunu ilan eder. Bu bakış; hem taassubu hem de bölücülüğü ortadan kaldıran İslamî bir kardeşlik anlayışıdır.

Din, Milliyetin Ruhudur

Milliyet; bir kavmin, bir ırkın, bir kültürün toplumsal aidiyetidir. Ancak eğer dinle beslenmezse, sadece toprak ve kan bağından ibaret kalır.
Bediüzzaman der ki:

> “Milliyetin hayatı ve ruhu, dindir.”

Bu tesbit; İslam’da milliyetin inkâr edilmediğini, bilakis bir nevi kabuk veya beden gibi görüldüğünü, ama onun hayat bulabilmesi için ruh olarak dine muhtaç olduğunu anlatır.

Ruhsuz milliyetçilik:

Irkçılığa dönüşür,

Başkasını hor görür,

Vahdeti değil, tefrikayı doğurur.

İslamî Vahdet: Irklardan Üstün Olan Değer

Kur’an, ırkları ve kavimleri tanışma vesilesi olarak tanımlar:

> “Ey insanlar! Biz sizi bir erkekle bir dişiden yarattık ve sizi milletlere, kabilelere ayırdık ki tanışasınız.” (Hucurât, 13)

İslam’da asıl üstünlük ölçüsü:
“İnne ekremekum ‘indallâhi etkâküm”
(Yani: Allah katında en üstün olanınız, takvaca en ileri olanınızdır.)

Bu ayet, milliyetin tanışma ve organizasyon için meşru olduğunu, ama asıl değer ölçüsünün din ve ahlâk olduğunu açıkça beyan eder.

Hamiyet-i Diniye: Her Tabakaya Şâmil Bir Kudret

Bediüzzaman, hamiyet-i millîye ile hamiyet-i diniyeyi kıyas eder. Der ki:

> “Hamiyet-i diniye, avâm ve havassa şâmildir.”

Bu şu demektir: Dine dayalı bir aidiyet ve birlik şuuru, yalnız seçkin zümrelerde değil; her seviyeden Müslüman’da karşılık bulur. Oysa ırka dayalı bir aidiyet, çoğu zaman elitist ve dışlayıcıdır.

İşte bu yüzden, ümmeti bir arada tutan asıl bağ, İslam kardeşliğidir.
Türk, Arap, Kürt, Acem, Berberî… fark etmez. Din, bu farklılıkları inkâr etmez; birlikte rahmet, ayrılıkta azap olduğunu hatırlatır.

Zâhirî Ayrılıklar, Hakikatte Bütünlüğe Zarar Vermez

Bediüzzaman, din ve milliyet arasında görülen ayrılığı şöyle tanımlar:

> “İtibarî, zâhirî, ârızî bir ayrılık var.”

Yani bu ayrılık; gerçek, esaslı, yapısal bir ayrılık değildir. Yüzeyde ve görüntüde vardır. Ancak asıl mahiyette, din ve milliyet birbirini tamamlayan iki yön gibidir.

Zira İslam; kavimleri, kültürleri silen değil, onlara ruh üfleyen bir rahmet sistemidir.
Bu noktada yapılması gereken şey, kavmiyet duygusunu dinle terbiye etmek; milliyet şuurunu ırkçı kibirden arındırarak, ümmetçi bir sorumluluğa dönüştürmektir.

Günümüze Mesaj: İslam Kardeşliğiyle Diriliş

Bugün ümmetin yaşadığı en derin sıkıntılardan biri, milliyetçilik adına yapılan yanlışlar ve dini geri plana iten aidiyet algılarıdır.

Kimi yerde milliyetçilik, dini ikinci plana atmış;
Kimi yerde dinî aidiyet, ırk çatışmasına kurban edilmiştir.

Oysa çözüm, Bediüzzaman’ın işaret ettiği gibi:

Dini esas alan,

Milliyeti onurlu ama ikincil konumda tutan,

İslam kardeşliğini merkeze alan bir yaklaşım geliştirmektir.

Bu yaklaşım, hem bölücülüğü durdurur, hem asabiyet hastalığını tedavi eder, hem de ümmeti yeniden bir araya getirir.

Sonuç: Din ve Milliyet, Birlikte Rahmettir

Bediüzzaman’ın bu cümlesi, ümmetin yüzyıllardır süren kimlik arayışına Kur’anî bir cevap sunar:
Din ve milliyet çatışmaz, eğer doğru anlaşılırsa birbirini tamamlar.
Din, milliyetin ruhudur. Din merkezli bir milliyet anlayışı, insanı ırkçılıktan, asabiyetten, bencillikten kurtarır.
İslam, kavimleri tanır ama onları ilahlaştırmaz; onların üzerinden vahdeti tesis eder.

Özet

Hutbe-i Şamiye’de Bediüzzaman, din ve milliyetin İslam toplumlarında birbirinden ayrı değil, müttehid olduğunu ifade eder. Milliyet, dine dayanmadığında ırkçılığa, dine dayandığında ise kardeşliğe ve vahdete hizmet eder. Asıl ayrılık zâhirîdir; hakikatte din, milliyetin ruhu ve hayatıdır. Bu anlayış, ümmetin birlik ve beraberliğini temin eder.
Çözüm, kavmiyetçilikte değil; din merkezli, adaletli bir ümmet kimliğinde gizlidir.

İslâmiyet’siz Bir Saadet Mümkün mü?

İslâmiyet’siz Bir Saadet Mümkün mü?
Bediüzzaman’ın Hutbe-i Şamiye’si Işığında Cemiyetin Yükseliş ve Yıkılış Sebepleri

“Evet millet-i İslâmiye’nin sebeb-i saadeti, yalnız ve yalnız hakâik-i İslâmiye ile olabilir. Ve hayat-ı içtimâiyesi ve saadet-i dünyeviyesi şeriat-ı İslâmiye ile olabilir. Yoksa adalet mahvolur. Emniyet zîr ü zeber olur. Ahlaksızlık, pis hasletler galebe eder. İş yalancıların, dalkavukların elinde kalır. ”
Hutbe-i Şamiye

Giriş: Saadetin Şartı, Hakikatle Bağlantıdır

Bediüzzaman Said Nursî’nin şu cümlesi, bir çağrının ötesinde bir hakikatin haykırışıdır:

> “Millet-i İslâmiye’nin sebeb-i saadeti, yalnız ve yalnız hakâik-i İslâmiye ile olabilir. Ve hayat-ı içtimâiyesi ve saadet-i dünyeviyesi şeriat-ı İslâmiye ile olabilir.”

Bu beyan, bir medeniyetin yükselme ve çöküş reçetesini aynı anda sunar:
Eğer İslâm’ın hakikatleri yaşanırsa saadet gelir; terk edilirse çöküş başlar.
Bu, bir temenni değil; tarihi, sosyolojiyi ve vicdanı şahit gösteren bir tesbittir.

İslam, Sadece Ahiret Değil; Bu Dünya İçin de Bir Nizâmdır

Birçok insan dini sadece bireysel ahlâk, ahiret hazırlığı veya ibadet ritüeli gibi görür. Oysa İslam, aynı zamanda hayatın her alanını düzenleyen bir sistemdir. Bediüzzaman bu noktada net konuşur:

> “Hayat-ı içtimâiyesi ve saadet-i dünyeviyesi şeriat-ı İslâmiye ile olabilir.”

Yani İslam, ekonomiyle, hukukla, siyasetle, aileyle, toplumla ilgilenir.
Ve toplumu ayakta tutan ahlâkî ve adaletî değerler, ancak İslamî esaslarla sürdürülebilir.

Şeriat-ı İslâmiye Olmazsa Ne Olur?

Bediüzzaman, İslâmî hakikatlerin terk edildiği bir toplumda yaşanacak yıkımı şu dört sonuçla özetler:

Adalet mahvolur

İslam’ın temelinde “adalet” vardır. Kur’an, birçok defa hakkı ayakta tutmayı emreder. Ancak şeriat terk edilince, adalet yerini çıkarcılığa, adam kayırmacılığa ve zulme bırakır.
Haklı değil, güçlü olan kazanır. Hakkın değil, hilenin hükmettiği bir zemin doğar.

Emniyet zîr ü zeber olur

Şeriatın olmadığı yerde güven kalmaz. Ne can güvenliği, ne mal güvenliği, ne de düşünce güvenliği…
Korku toplumu oluşur. Herkes birbirinden şüphe eder. Devlet halktan, halk devletten korkar hâle gelir.

Ahlaksızlık galebe eder

Ahlâk, havada duran soyut bir kavram değildir. O, dinle anlam kazanır. Din terk edilince, menfaat, heva ve arzular ahlâkın yerini alır.
Edep yerini şehvete, tevazu yerini kibre, iffet yerini fuhşa bırakır.

İş yalancıların ve dalkavukların elinde kalır

Ehliyet değil, siyaset; liyakat değil, dalkavukluk ön plana çıkar. Doğrular dışlanır, eğrilere alkış tutulur.
Böyle toplumlar hem itibarlarını hem geleceğini kaybeder.

Batı’nın Taklit Edilmesi Saadet Getirmez

Bediüzzaman’a göre, İslam dünyasının asıl meselesi kendi öz değerlerinden uzaklaşarak yabancı modelleri körü körüne taklit etmesidir.
Oysa Batı’nın cazibesi dıştadır; içi ise sefih bir medeniyete, ahlâkî çöküntüye, bencilliğe ve ruhsuzluğa dayalıdır.

Bir millet, kendi öz kimliğine dayanmazsa; bir süre sonra karakter krizine girer.
Ne tam Batılı olabilir, ne de hakiki Müslüman kalabilir.

Çözüm: Şeriat-ı İslâmiye ile Cemiyetin İhyası

Bediüzzaman’ın sunduğu çözüm; sadece siyasî değil, ahlâkî, içtimaî ve manevî bir inkılaptır.

Bu inkılap:

Hukukta adaleti,

Ailede iffeti,

Ekonomide helâli,

Yönetimde istişareyi,

Toplumda güveni,

Eğitimde hikmeti merkeze alır.

Ve bütün bunlar şeriat-ı İslâmiye ile mümkündür.
Şeriat; sadece ceza hukuku değil, aynı zamanda bir hayat sistemi, bir medeniyet projesidir.

Sonuç: Ya İslâmî Hakikatlerle Diriliş, Ya Hevâ ile Çöküş

Toplumlar, ahlâk ve adalet temelli bir nizama muhtaçtır. Bu nizam, İslam’ın bizzat kendisidir.
Bediüzzaman’ın ifadesiyle, başka yollar denense de saadet gelmez. Çünkü:

Adalet yoksa düzen olmaz,

Emniyet yoksa huzur olmaz,

Ahlâk yoksa insan kalmaz,

Ehliyet yoksa gelecek olmaz.

O hâlde bu hakikat haykırışı bir davettir:
Dönün İslam’a, kurtulun yozlaşmadan. Sarılın şeriata, yükselin hakikî saadete.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, İslam ümmetinin gerçek saadetinin sadece İslamî hakikatlerle mümkün olacağını belirtir. Şeriat-ı İslâmiye’nin terk edilmesi adaletsizliği, emniyetsizliği, ahlâksızlığı ve liyakatsizliği doğurur. Milletin hayat-ı içtimâiyesi, ancak Kur’an ve sünnetin rehberliğinde yeniden ihya edilebilir.
Çare: Batı’yı değil, Kur’an’ı taklit etmektir. Saadet, İslâm’ladır.

İman: Kalpteki Manevî Yasakçı ve Ahlâkın Gerçek Temeli

İman: Kalpteki Manevî Yasakçı ve Ahlâkın Gerçek Temeli
Hutbe-i Şamiye’deki İman-Ahlâk İlişkisi Üzerine Derin Bir Tahlil

“Evet îman, kalbde, kafada dâimî bir mânevî yasakçı bıraktığından fena meyelanlar histen, nefisten çıktıkça “yasaktır” der tardeder, kaçırır.

Evet insanın fiilleri kalbin, hissin temayülatından çıkar. O temâyülat, ruhun ihtisâsatından ve ihtiyacatından gelir. Ruh ise, îman nuru ile harekete gelir. Hayır ise yapar, şer ise kendini çekmeğe çalışır. Daha kör hisler onu yanlış yola sevkedip mağlup etmez.”
Hutbe-i Şamiye

Giriş: Modern Dünyada Kim Denetliyor?

Günümüz toplumları, ahlâkî yozlaşmanın, şiddetin, yolsuzlukların ve fuhşun yaygınlaşmasından şikâyet ediyor. Her yere kamera yerleştiriliyor, kanunlar sıkılaştırılıyor, yaptırımlar artırılıyor. Ama yine de insan, yanlış yapmaktan geri durmuyor.
Peki, neden?

Çünkü asıl eksik olan dış denetim değil, iç denetimdir.
Bediüzzaman Said Nursî, Hutbe-i Şamiye’de bu sorunun cevabını şöyle verir:

> “İman, kalbde, kafada daimî bir mânevî yasakçı bırakır.”

İşte mesele budur: İman, dahili bir kontrol mekanizmasıdır. Yani insanı kötülükten alıkoyan asıl şey, dış ceza değil; imanın getirdiği dahili sorumluluk ve Allah korkusudur.

İman: Nefse “Yasaktır” Diyen İç Denetçi

İnsan, sadece akıl sahibi bir varlık değil; aynı zamanda hislerle, nefisle, arzularla yoğrulmuş bir mahiyete sahiptir. Bu hisler, kimi zaman iyiliğe, kimi zaman ise fenaya meyleder.

Ama bu meyillere kim dur diyecek?

Bediüzzaman’ın ifadesiyle:

> “Fena meyelanlar hissin, nefisten çıktıkça ‘yasaktır’ der, tardeder, kaçırır.”

Bu “yasaktır” sesi, imanın sesidir.
Bu ses varsa, insan:

Gizlide haramdan sakınır,

Kimse görmese bile kul hakkından korkar,

Vicdan azabını, ceza korkusundan daha ağır sayar.

Yoksa?
İnsan en büyük suçu bile işler, sonra yüzü kızarmaz. Çünkü iç denetim yoktur.

Fiilin Kaynağı: Ruh → Hissiyat → Temayül → Fiil Zinciri

Bediüzzaman insanın davranışlarının iç içe geçmiş bir yapıdan kaynaklandığını belirtir:

> “İnsanın fiilleri kalbin, hissin temayülatından çıkar. O temayülat, ruhun ihtisâsatından gelir. Ruh ise, îman nuru ile harekete gelir.”

Bu zincir, şunu anlatır:

Ruh: Asıl kaynaktır.

Hissiyat: Ruhu dışa taşır.

Temayüller: Yönelimleri oluşturur.

Fiil: Sonuçtur.

Eğer bu zincirin başında iman varsa, bu akış “hayır”a doğru gider.
Yoksa kör hisler, nefsi galip getirir; insanın eli ve dili, şerre alet olur.

Kör Hislerin Galebesi: İman Olmadığında Ne Olur?

Modern dünyada en çok şikâyet edilen şeylerden biri, duyarsızlık, sorumsuzluk ve korkusuzca günah işlemek. Bu durumun sebebi, dış kuralların eksikliği değil; imanın zayıflığıdır.

Bediüzzaman’ın ifadesiyle:

> “Daha kör hisler onu yanlış yola sevk edip mağlup etmez.”
Yani iman varsa, insan hislerine mağlup olmaz.

Ama iman zayıfsa:

Aklı hissiyat bastırır,

Kalbi nefis ezer,

Ruhun sesi duyulmaz olur.

Sonuç: Vicdanını kaybetmiş ama “medeni” görünen bir insan tipi…

Ahlâkın Gerçek Temeli: Kanun Değil, İman

Modern eğitimde, ahlâk dersleri konur. Medyada ahlâkî mesajlar verilir. Ama bunlar imanla desteklenmedikçe, sadece şekilde kalır.

Çünkü:

Kanunlar dışı denetler, ama kalbi değiştiremez.

Medya şekil verir, ama vicdanı terbiye edemez.

Eğitmen bilgi verir, ama ruhu aydınlatamaz.

İman ise kalbe yerleşir, nefsi dizginler, insanı kendine karşı sorumlu hale getirir.

Çözüm: İmanı Hakiki Kılmak ve Kalbe Yerleştirmek

İman sadece sözle değil; kalple tasdik ve yaşamla hazmedilirse gerçek faydasını gösterir. Bu noktada:

İman eğitimine çocuk yaşta başlanmalı,

Sadece bilgi değil, iman şuuru verilmelidir,

Allah korkusu değil; Allah sevgisiyle, iradeli bir takva inşa edilmelidir.

Çünkü iman bir süs değil; bir pusuladır. Hayatı yönlendiren asıl güç odur.

Sonuç: Kameralardan Korkan Değil, Allah’tan Haya Eden İnsan

Bediüzzaman’ın çizdiği bu tablo, İslam ahlâkının ruhunu anlatır:
İman, insanın iç dünyasına yerleşirse; dış dünya da düzelir.
Aksi halde, dışarıdan ne kadar müdahale edilse de, insan kendi içindeki hırs, şehvet ve nefrete yenilir.

O yüzden:

Ahlâk, imanla anlam kazanır.

Hakkaniyet, imanla kök salar.

Hürriyet, imanla izzet bulur.

Gerçek terbiye, kalpteki bu “manevî yasakçıyı” inşa etmekle mümkündür.

Özet

Bediüzzaman Said Nursî, iman sahibi bir insanın kalbinde ve aklında sürekli olarak onu kötülüklerden alıkoyan “manevî bir yasakçı” bulunduğunu belirtir. İnsanın davranışları kalpten, kalp temayülden, temayül de ruhtan gelir. Ruh ise ancak imanla doğruya yönelir. Bu sebeple, ahlâklı ve vicdanlı bireyler yetiştirmek istiyorsak, sadece kanun ve eğitimle değil; gerçek ve hazmedilmiş imanla bu mümkündür.
Ahlâkın kaynağı, kalbe yerleşmiş imandır. Kamera değil, takva esaslı bir toplum inşa edilmelidir.