|
  “Apolet,
Kılıç ve İktidar” kitabı, bir bakıma Türkiye’nin son yirmi yılını özetler
nitelikte. Üstelik bugüne kadar yazılmayan, dile getirilmeyen, getirilmesi
dahi düşünülmeyen olayların belgeseli.
Ordu-siyaset
ilişkisi konusunda çok sayıda akademik araştırma yapıldı ve yayınlandı.
Ancak yakın dönemde komutanlar arasında yaşananlar ve siyasetçiler ile
komutanları karşı karşıya getiren olaylar ilk defa bir gazetecilik
çalışmasına konu oldu. Gazeteci-yazar Faruk Mercan’ın Silahlı Kuvvetler’de
son yirmi yılda (1983-2003) meydana gelen olayların perde arkasını konu
alan “Apolet, Kılıç ve İktidar” kitabı geçtiğimiz hafta Doğan
Kitapçılık’tan çıktı.
Beş defa Genelkurmay Başkanı değişikliğine sahne olan son yirmi yıl
içinde, beş değişikliğin dördünde büyük sancılar yaşandığını görüyoruz.
1998’de Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu’nun, 2002’de ise Orgeneral Hilmi
Özkök’ün Genelkurmay Başkanı olmasını engelleme girişimleri olmuş. Kitapta
hem bu iki olayın içyüzü anlatılıyor, hem de 2002 yılında Kara Kuvvetleri
Komutanı yapılmayarak emekliye sevk edilen Orgeneral Edip Başer ve 1993’te
Genelkurmay Başkanı olması engellenen Orgeneral Muhittin Fisunoğlu
olayları, her iki komutanla yapılan röportajlarla aktarılıyor.
Kitapta başka ilginç konular da var. Örneğin, “Yedi Komutana Suikast”
bölümünde, 1990’lı yıllarda suikasta uğrayan yedi generalin dosyası ele
alınıyor. Önceki kitaplarında bu türden olaylardaki karmaşık bağlantıları
ortaya çıkarmasıyla tanıdığımız Mercan, yedi komutanın her birinin hayat
hikayelerinden yola çıkarak bu suikastların arka planı ile ilgili önemli
bulgulara ulaşıyor. Mercan, 1993’te uçağının düşmesiyle ölen Orgeneral
Eşref Bitlis olayını, dönemin komutanlarının tanıklığı ve soruşturma
dosyasındaki bilgiler ışığında inceliyor. Öte yandan, yıllardır ismi
“Kontrgerilla” ile özdeşleştirilen Özel Harp Dairesi ele alınıyor.
“Kontrgerilla” ithamına maruz kalan Daire’nin başkanlarından Orgeneral
Sabri Yirmibeşoğlu ile yapılmış röportajda Yirmibeşoğlu’na, 1988’de
Başbakan Turgut Özal’a suikast düzenleyen Kartal Demirağ’ın Daire’nin
sivil elemanı olup olmadığı sorusu yöneltilmiş. Doğal olarak Yirmibeşoğlu,
suikastçi Demirağ’ın Daire’nin elemanı olduğu iddiasını reddediyor. Faruk
Mercan ile kitabı üzerine konuştuk.
-Kitabınızda, yakın dönemde orduda meydana gelen olaylarla birlikte bir de
“yıldız savaşları”ndan bahsediyorsunuz. Subaylar arasında gerçekten bu
kadar büyük bir terfi mücadelesi mi var?
Var. Çünkü Türk ordusunda 30 bin civarında subay var ve bunların ancak
300’ü general olabiliyor. Koskoca Silahlı Kuvvetler’de orgeneral
üniforması taşıyan komutan sayısı ise sadece 13. Bir subay orgeneral olmak
istiyorsa, 30 bin kişi içinde önce ilk üç yüze, sonra bu üçyüz general
içinde de ilk on üçe girmek zorunda.
-Genelkurmay Başkanı için adaylarının yıllar öncesinden belli olduğunu
söylüyorsunuz, ama yine de kimin Genelkurmay Başkanı olacağı konusunda her
dönem büyük tartışmalar yaşanmış...
Evet, Genelkurmay Başkanlığı makamına hangi komutanın geleceği yıllar
öncesinden ortaya çıkıyor. Ama bu, o komutanın mutlaka Genelkurmay Başkanı
olacağını göstermiyor. Mesela 1987’de Necdet Öztorun Genelkurmay Başkanı
olması beklenen komutandı. Ama Turgut Özal, onu emekli etti. Aynı şekilde
1993’te Tansu Çiller, Muhittin Fisunoğlu’nu Genelkurmay Başkanı yapmadı.
-Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu ve Orgeneral Hilmi Özkök, Genelkurmay
Başkanı olurken; her iki komutanın da önünü kesme girişimleri olduğunu
yazıyorsunuz.
1998’de Genelkurmay Başkanı olması gereken kişi Hüseyin Kıvrıkoğlu’ydu.
Öyle de oldu. Ama onun Genelkurmay Başkanı olmaması için çok çaba
harcandı. Kıvrıkoğlu Paşa Genelkurmay Başkanı olmadığı takdirde bu göreve
Oramiral Güven Erkaya, gelecekti. 2002 yılında da Orgeneral Hilmi Özkök’ün
Genelkurmay Başkanı olmaması için girişimler yapıldı. Orgeneral Özkök
emekli edilebilse, Genelkurmay Başkanı olacak kişi Orgeneral Çetin
Doğan’dı.
-Yirmi yıl içinde beş defa Genelkurmay Başkanı değişikliği olmuş. Dördünde
krizler ve tartışmalar çıkmış. Neden?
Çünkü Türkiye’de Genelkurmay Başkanlığı çok önemli ve çok güçlü bir makam.
Fatih Altaylı, “Genelkurmay Başkanı eş başbakan değildir” diyor. Elbette
Genelkurmay Başkanı eş başbakan değil ama, güçlü bir makam. Bu yüzden
orduda Genelkurmay Başkanı olabilmek kolay bir iş değil. Hatta, Türkiye’de
Genelkurmay Başkanı olmak, Başbakan olmaktan çok daha zor diyebiliriz.
Bunu, Genelkurmay Başkanlığı görevini yerine getirmek, başbakanlık
görevini yerine getirmekten daha zordur anlamında da algılayabilirsiniz...
-28 Şubat süreci doğrudan bir askeri darbeyle sonuçlansa, cumhurbaşkanı
yapılacak komutanın Orgeneral Hikmet Köksal olduğunu söylüyorsunuz...
Orgeneral Köksal, dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı’ydı. Köksal Paşa,
Ordu’da karizmatik ve lider yapıya sahip bir komutan olarak biliniyor.
Zaten 28 Şubat sürecindeki Milli Güvenlik Kurulu toplantılarında hükümete
karşı en sert tutum içindeki komutanlardan biriydi. Hükümetin istifasından
iki hafta önce İzmir’de yapılan komutanlar toplantısında doğrudan yönetime
el konulmasını isteyenlerden biri de Orgeneral Köksal.
-Bu dönemde Genelkurmay İstihbarat Başkanı olan Korgeneral Çetin Saner,
orgeneral yapılmadan emekliye sevk ediliyor. Neden?
Bir komutanın neden orgeneral yapılmadığının tek bir cevabı veya tek bir
gerekçesi yok. Ama Korgeneral Saner, eski Genelkurmay Başkanı Necip
Torumtay’ın yeğeniydi. Bazen bu türden bir akrabalık ve yakınlık, o
komutan için avantaj, bazen de dezavantaj olur.
-Yine 28 Şubat sürecinde, terörle mücadele döneminde Güneydoğu’da savaşmış
olan Korgeneral Hasan Kundakçı ve Korgeneral Altay Tokat orgeneral
yapılmıyor. Neden?
Her iki komutan da, terörle mücadele döneminin Genelkurmay Başkanı
Orgeneral Doğan Güreş’e yakın isimlerdi. Biliyorsunuz, 28 Şubat sürecinde
Genelkurmay karargahı ile Meclis’te DYP milletvekili olan Doğan Güreş
arasında soğuk rüzgarlar esti. Güreş Paşa’nın ismi, Kahramanmaraş’taki bir
kışlanın kapısından silindi. Kendisiyle yaptığım röportajda Korgeneral
Altay Tokat, bütün dünya ordularında olduğu gibi Türkiye’de de
“savaşan-savaşmayan komutanlar” ayırımı doğduğunu, emekli edilmesinde
Güreş’e olan yakınlığının da etkili olduğunu söyledi.
-Kitapta, “yedi komutana suikast” diye bir bölüm var. Bu yedi generale
yönelik suikastlerin ortak bir özelliği mi var?
Hayır. 1990’ların başında Türkiye yeniden bir terör ortamına çekilmek
istendi. Bazı aydınlar, gazeteciler, polisler ve MİT mensupları ile
birlikte ordu mensupları da hedef alındı. Generallere yönelik suikastlerin
birkaç tanesinde ortak yönler var. Özellikle Oramiral Kemal Kayacan
suikastinde bazı ilginç noktalar var. Çünkü Oramiral Kayacan’ın terörün
hedefi olması için görünüşte bir sebep yoktu.
-Silahlı Kuvvetler’de son yıllarda bir değişim yaşandığından
bahsediyorsunuz.
Bu çalışma öncesi ben de orduda tek tip komutan yetişiyor
düşüncesindeydim. Halbuki öyle değilmiş. Evet orduda bütün subaylar aynı
üniformayı giyiyor ama bütün komutanlar birbirinin benzeri değil. Ordu,
Türkiye’de değişim ihtiyacını çok erken fark eden kurumlardan biri ve bu
değişimi şu anda yaşıyor. Mesela şimdiye kadarki Genelkurmay Başkanları
hep 62-63 yaşlarındaydı. Halbuki ordu önümüzdeki yıldan itibaren insan
kaynakları yönetimi modeline geçiyor. Böylece, bir teğmen 17 yıl sonra
general olabilecek. Genelkurmay Başkanları da artık en fazla 50 yaşında
olacak. |
